11 Temmuz 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

> £ PENCEREMDEN Altın Listeye Tahassür Yazan: M. Turhan TAN İtin liste, ilme ve fenne İcat mahiyetinde hizmetlerde bu. lunan ve medeniyeti göklöre doğru uçuran İnsanların isimlerini ihtiva eder, Bu listeyi gözden geçirirken görürüz ki fizikte “Bekayi kuvvet, kanununu bir Frenk keşfetmiştir. Bu kanunu sese tatbik eden Hel moltz'dur. Hararetin hareketten iba- ret olduğunu düşünen Clausius'tur. Tayfı tahlili bulan Kirşhof İle Bunzendir. Fonograf Edisonun, dina. mo Gramme'indir. Ziyanın elektriğe benzer hiz hâ- dise oolduğunu (OMaxvell o söy“ lemiş, telsiz telgrafın temelini Hertz düşlinmüştür. OX şuamı izah eden Rönigendir. Kimyayı yenileştiren ve medeni hayatla en kuvvetli bir âmil haline koyan Sainte - Claire Deville ile Berthelst, Pasteur'dür. Fizyoloji Claud Bernard'ın, bakteriyeloji yi- ne Pasteur'ün eseri, su büharını kuvvet olarak ilk mütulea eden Pa- pin, bu kuvvete dayanarak lik maki- neyi yapan Vat, onun izinde yürüyen Cugnot ve ilk buharlı gemiyi vücu- de getiren De Joulfroy. Buhar ka. zanlarını ıslah etmek şerefini Sözuin ve Stephenson kazanmış bulunuyor. Süveyş kanalını F, de Lesseps açi yor. Elektriği telgrafa tatbik edebi len Gauss, ilk telgraf makinesini er- taya koyan Morse, telefonu düşünen Bourseul, tekemmül ettiren Graham Bel. Çeliğin bolluğunu sinaat âlemi | Bessemere borçlu. Rotative makine- ler Marinoninin armağanı. Havagazı Lebonun yadigârı. Bu liste çok uzundur. Ben gelişi güzel gözden geçirdim. Fakat sonu- na kadar okusum ve okuyucularıma da okutsam gururumuzu okşiyâcak tek bir isme tesadüf etmek imkânı listeye-henüz bir yok. Çünkü altın Türk ismi geçmiş değildir. Bunun sebebi - politikact ağrı kul. yurdu: mü/da”İhmal' edilmiş ulmâkıdır. Fa: | hayli dövmüşlerdir. Her iki çoban da kat hakikati ifade etmek istersek| İanırsak - ilmin, marifetin © sebebin mekteplerimizdeki tedris wsulündeki sakatlıktan başka bir şey olmadığını söylemek lâzım ge- lir. Çünkü bizde mektep, - dün oldu- ğu gibi bugün de - memur yetiştir. mek için kurulmuş kaynak demek- tir. Her şahadetname - vaktile Ce. map Şahabettinin dediği vechile - maliye hazinesi için doldurulmuş bir bonodur. Devlet bu bonoları öde. mekle mükelleftir. Böyle bir vazi- yette medeniyet dünyasınm altın Tistesine bizden de bir isim karışma- sına imkân mı vardır? Maarif Şürasının bu bahse de te. mas edeceğini ve Türk ruhundaki keşif ve icat kabiliyetlerinin olgun| Taşması, verimli bir hale gelmesi i- çin çareler araştıracağını ummak İs. eti mi ti terim, İlk ve ortaçağlarda fenne ve ilme birçok şeyler kazandırmış olan Türklük böyle bir alâkaya çok ve! pek cok lâyıktır. . Ciballde Hüseyin Çevikere: Huhsa - kamusun târifine göre - nem olan insana derler Buhun için medrese devrin- ikureti, hem mevzii ümuseti de bii elm. bir delikanlı ve bir kocakarı gördüğünü yazıyor, Bugün kadın İle erkek medeni haklarda tamamiyle eşit oldukları için hunsa olanların erkekliğe kadınlığa ma tes İp olduğunu uzun uzun a- raştırmıya lüzum ye M. 0.2. Yeni Ismarlanacak Vapurlar Avrupa tezgâhlarina ısmarlana. cak yeni vapürlar için Ankarada bir komisyon kurulduğu haber alınrmş- tir. Ba komisyonda Devlet Denizyol- ları işletmesi umum müdürlüğünden bir kaç teknisyen âza olarak buluna- coktır. Ingiltereye ısmarlanacak 11 vapu- Yun evvelce hazırlanmış olan muka- vele ve şartnameleri Üzerinde tetki- kat yapan komisyon mesaisidi bitir miştir. Ankarada kurulan komisyon tetkikatı sırasında bu heyetin Ingil- tereye ısmarlanacak vapurlar hak- kındaki tetkileri neticesini muhtevi raporu da gözden geçirecektir. tur. Birbirlerini Biri İki, Biri de Dört Beyazıtta Şehir ve Inkılâp Müze ve Külüphanesi açılırken Iki Çoban Vurdular Yerinden Yaralandı Dün saat 14 te Küğtheneköyl el- varında bir cinayet olmuş, Osman ve Murtaza isminde iki çoban biri- birlerini muhtelif yerlerinden taban- ca ile ağır ve ümitsiz bir halde yara. lamışlardır. Mu an berabere» kö- cekler- den bir kısmının civardaki bostana doğru ilerlediklerini görmüşlerdir. | Murtaza; Osmana “hayvanları"çevir- emmi eylemiş mm rim çevir, diye mukabele edince araların da .kavga . başlamış ve biribirlerini | bir türlü hırslarını ölamamışlar ve tabancalarını çekerek biribirine eteş taza iki, Osman da dört yerinden ya- ralanmışlardır. Hâdise etrafında za- bıta tahkikat yapmaktadır. de insanca zayiat olmamıştır. Liman | Reisliği tahkikata başlamış, çarpışan vapurlarm kaptanlarını dinlemiştir. Çarpışma sırasında yaralanan 9 nu.| maralı vapur kaptanı Mustafa Kılıç raporunu Liman Reisliğine verm miye başlamışlardır. Neticeda Mur İki Haliç Vapuru Çarpıştı Dün sabah iki Haliç vapuru çarpış- ıştır. Yolcular korku geçirmişlerse r. Kaptanın ifadesi şudür- “Kâğıthane, Eyüp, Köprü seferini | yapıyordum. Saat 7,48 de vapuru Ci bali iskelesine yanaştırdım, yolcu a- ıp verdiğimiz sırada Aziz kaptanın ideresindeki 7 numaralı vapur Köp- rü istikametinden üzerimize geldi ve bizim vapurun iskele baş omuzuna bindirdi. “Çıkma,, parçalandı ve mü sademenin şidetinden yolcular telâşa düştüler. Onları teskine çalıştık... Aziz kaptan raporunu bugün Li - man Relsliğine verecektir. 9 numa - ralı Mustafa Kaptanın anlattığı şekilde cereyan ettiğini söylemektedirler. vapur yolcuları da hâdisenin TAN Kadıköy Halkevinin temel atma töreni yapılırken Dün İki Hayırlı Binanın Açma ve Temel Atma Töreni Yapıldı Vali: Lütfi. Kırdar * Beyazıtta İnkılâp Müzesini Açtı ve Kadıköyünde Halkevi Binasının Temeline İlk Harcı Koydu | hir ve İnkılâp vesikaları müze ve kütüphanesi dün saat 17 de Vali ve lediye Reisi Lütfi Kırdarın bir kiyle açıldı. Merasimde eski Vali Muhitin Ustündağ ve bu müzenin tesisinde büyük hizmetleri görülen Doktor Süheyl Ünver bulundular. Vali nutkunda beş yüz bin liradan fazla varidatı bulunan şehir ve sabalarda birer kütüphane ile müze açılmasının Belediye Kanunu- nun Icaplarından olduğunu tebarüz ettirmiştir. Bu mecburi vazifeyi göz danberi, bu işleri başarmıya ça- ıştığını, ve Halil Btem, Fuat Köprü- 1. Doktor Süheyl Unver ve Osman Erkin gibi değerli zevatın yardımiy- le bu müze ve kütüphaneyi kurmıya başladığını anlattı. Bu arada selefi Ustündağı yâdet. tikten sonra: “- Bu müessesenin bütün eksik» lerini tamamlayıp Istanbul kültür) müesseseleri arasına bir yenisini da- hu Hâve etmiş olmakla büyük bir sevinç duyuyorum. Büyük Ha'âskâ- rımz ve Ebedi Şefimiz Atatürkün hâtıralarını taşıyan ve onun yaptığı inkılâpları tebarüz ettiren ikinci bir beledi müzeyi de birkaç ay sonra e- çacağımızı şimdiden tebşir ediyo - rum,,, dedi, Kadıköy Halkevi binasının temel atma merasimi Bundan sonra davetliler müze ve kütüpkaneyi gezdiler. Bilhassa Ibra- him Müteferrikadan başlayıp zama- nımıza kadar bizdeki matbaacılığı gösterir eserlerin ve tarihi vesikala- rin sıralanışı takdirleri çekti. Bundan sonra Kadıköyüne gidile- lsndt. Vali nutkunda Cürahuriyet Inönü'nü minnet ve şükranla anar hükümetinin yapicılık “ve kurucu. | luk sahasındaki himmetlerini anlata- rak ezcümle dedi ki: “— Içtimal ve kültürel kalkınma mızda mühim bir vazife alacağında şüphe olmıyan bu binanın sevimli dıköyünü maddeten süsley kadar münen de bir kat daha kuv - vetlenmesine âmil olacağım tahmin | ediyorum. Halk için ve halk ile bera- ber çalışmak prensibimizdir, Bunun eği bu binanm Kadıköyüne mutlu olma- Sını temenni ederim.,, Bu nutku müteakıp Val! hazırla » nan temele inmiş ve içinde şu yazıyı ihtiva eden bir şişeyi temele koya - rek ilk harcı atmıştır: “Türkiye Cümhuriyeti, ku m 16 ıncı yıh içinde ve Milli Şef Ismet İnönünün Cümhurreisliği dev- rinde Cümhuriyet. Halk Partisinin halkseverliğinin nişanesi olarak Ka- güzel bir örneğini Kadıköy Halke- | dıköy, Halkevinmdehrisemi eler züme son verirken bizlera bu maz - hariyeti” bağışlıyan Partimizin de- ğişmez Başkanı Milli Şefimiz Ismet Şehre Kömür Gelmiyor Iktısat Vekâleti tarafından 17,25 Uredan 15 liraya İndirilea yeni kö- mür fiyatları Istanbula bildirilmekle beraber bir türlü tatbik edilememek tedir. Çünkü üSömikok fabrikasının çıkardığı kömür son günlerde tama- miyle Orta Anadolu tarafından çekil mekte olduğundan Istanbula yeni kö-| mür gelememektedir. Halen İstan- bulda mevcut olan stok 17,25 lira ü- zerinden celbedildiği için bu stokun sahipleri kömürü yeni fiyata satmı- ya Tazı olamamaktadırlar, reni Istanbul Valisi Lüti Kırdar ile Halk Partisi serkânmın , huzorunda 10. 7. 1939 tarihinde yapılmıştır. Validen sonra merasimde hazir bü- lunan saylavlar da temele harç at- mışlardır. Bu suretle merasime ni - hayet verilmiştir. Davetliler hazırle- | hizasından tamamen kesilip koptuğu nan büfede izaz edilmişlerdir. Bü bina 230 bin liraya ihule edil- miştir. 180 bin lirası hazırdır. $0 bin Yirası bilâhare temin edilecektir. In- şaat bu sene içinde bitecektir. Alemdağ karakolu da açıldı Alemdağ köyünün ipşaatına baş lanan jandarma karakolu binası bit- miştir. Yeni karakol dün, civar köy. lülerin iştirakile yapılan merasimle | açılmıştır. Usküdarda istimlâk Mimar Prostun hazırladığı plâna göre yeniden tanzimine kârar verilen Üsküdar iskele meydanının tevsi i- rek Bahariye caddesinde inşa edile- cek olan yeni Halkevi binasının te- mel atma töreni yapıldı. Bu mera - simde saylavlarımızdan Recep Pe - ker, Hakkı Şinasi, Salâh Cimcoz, A- tıf, profesörler, Halkevleri müdürle- (arif Vekili Hasan Ali Yücel Istanbul- da | daki tetkiklerini ikmal ederek dün !dilecek pavyon ise 140 yataklı ola- ri, kaymakamlar ve Parti erkân bazir bulunuyorlardı. Merâsime Valinin nutku fle baş -İmiştir. Köprüde Yeni Bir Merdiven Belediye; Kadıköy iskelesile Köprü arasındaki İntizamı tanzim etmek ii çin Kâıköy iskelesinin tam karşisın- | dan köprüye çıkılmak üzere bir mer dive yapmağa karar veriniştir. Maarif Vekili Gitti çin araba vapuru iskelesinin önünde- ki emlâk istimlâk edilerek yıktırıla- caktır. Heybelideki pavyon inşaatı Heybelideki verem dispanserile 'Haydarpaşadaki nümune hastahane- sine ilâve edilecek pâvyonların proje leri sıhhiye vekâletince hazırlanarak alâkadarlara gönderilmiştir. Heybeli- Evvelki gün şehrimize gelen Ma. | de yapılacak ölan pavyon 200 yatak İı Haydarpaşa hastehanesine ilâve e. akşamki trenle Ankaraya avdet ct. | caktır. Ağustosta yeni pavyonlurn in İgantına başlanacaktır; SUAL 8. — Bir terzi dükkânında ça- Uişıyorum, 30 kuruş yevmiye alı- yorum, Benden kazanç vergisi ke- siyorlar, doğru mu? C. — Otuz kuruş yevmiyeden kazanç vergisi kesilmez. Yalnız hava kurumu vergisi kesilir ki, bu da pek cüz'i bir şeydir. . S. — Orta mektep son sınıf im- askeri tihanımda ikmale kaldım, liselere girmek istiyorum, nereye ——— SORUNUZ, CEVAP VERELİM m lan talebeler, askeri liselere ka- bul edilmezler. Müracaat yeri gir. mek istenilen askeri lise müdür- lüğüdür. . S.— $ saat çalıştırılmamız lâ- sm gelirken 12 saat çalıştırılıyo. ruz. Buna mukabil de 8 saatlik ücret alıyoruz. Nereye müracaat edelim? C. — Bölge iş &mirliğine müra- caat etmek lâzımdır. . — Askerlik mükellefiyeti ka- nununun üçüncü, dokuzuncu, on yedinci maddelerinin tâdili için hazırlanan proje Meclisten çıkmış mıdır?. C. — Hayır, edilmemiştir. Henüz müzakere . S. — Askerliğimi bedel vererek yaptım, sonra lise tahsilini ikmal ettim, Yedek subay olabilir mi. ? C. — Bu vaziyete göre, yedek subaylık yapmanız lâzımdır. Men- sup olduğunuz askerlik şubesine müracaat etmeniz icap eder. dim, Hastalık sebebiyle liseye gi- remedim, Şimdi girebilir miyim?. det zarfında bir başka mektebe gitmedinizse, bir başka yerde ça- luştığınızı vesaikle ispat ederseniz, yaşınız 22 yi geçmemişse, hastalık raporları nazarı itibara alınir vel liseye girersiniz. C. — Mektebi terkettiğiniz müd- Bir Tramvay Kazası Maçkada Bir Çocuğun Ayakları Kesildi Dün saat 15,30 da Maçka mezarlı. & civarında dört yaşında bir çocu- ğun her ikl bacağının da kesilmesi ile neticelenen. bir tramvay kazası olmuştur. * | Vaka şöyle cereyan etmiştir. | Vatman Mehmedin £ idaresindeki 181 numaralı tramvay arabası Maç- ka mezarlığı önünde geriye dönmek Üzere manevra yaparken Maçkadı Küçük çiftlik sokağında 15 numaralı Sale varpmıştre çeri merve dar frenleri . sıkıştırmış ise de çocür ğun tramvayın altına. gitmesine mi. ni olamamıştır. Biraz sonra tramvay durduğu za- man Saim altından çıkârılmış ise de her iki bacağının da diz kapakları görülmüştür. Çocuk bir otomobil ile Amerikan hastanesine kaldırılmıştır. Kazayı yapan vatman yakalanmış tehkikata başlanmıştır. Hasköyde Bir Evde Silâh Bulundu Hasköyde Hüsnü Paşa yalısında raüsteciren ikamet edön Ahmet yalı- nın duvarına çivi çakarken dökülen sıvaların altında tüfek namluları gö- terek zabıtayi haberdar etmiştir. Bi- raz sonra duvar açılmış ve 3 mav- zerle muhtelif torbalara yerleştiril- iş bir hayli fişek meydana çıkarıl- zaştır. Tüfekler ciheti “askeriyeye teslim edilmiştir. 'Tahkikata devam olunmaktadır. Meclis Reisi Geldi Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa İ Abdülhalik Renda ile Istanbul Parti İ müfettişliğine tayin edilen Konya Mebusu Tevfik Fikret Sılsy bugün- kü trenle şehrimize gelmişlerdir. TAKVİM ve HAVA 11 Temmuz 1939 * 4 leri 7 önel ay Gün 31 Hzr 67 Arabi: 1386 Rumi: 1988 Cem evvel: 4 Haziran: 28 Güneş: 437 — Öğle 1219 İxindi 1042 Yata; 43 Hava Vaziyeti | Yeşilköy Meteoroloji istasyonundan a- nan malümata göre, havâ yurdun doğu Anadolu ve Karadenizin. şark kıyıla - rında *çok bulutlu ve mevzi yuğışl, Orta Anadolu bölgesinde bulutlu, diğer bölge- terde az bulutlu ve yer yer açık gecmis, rüzgârlar Akdeniz kıyılarında garbi, di - ğer yerlerde umumyletle şimali istikamet- ten orta kuvvette ezmiştir. Diln İstanbulda bova açık ge gür şimal İn saniyede 2 net» te hızla gi at 14 te heva vaziyeti 3016, mili Suhünet en yüksek 21.0 ve en düşüÜğü50 santigrat olarak kayde” dilmiştir. rüz-