24 Temmuz 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10
Beynelmilel Yerli Malı ez Tayyareler Konfransı a (Bop 1 inekle) (Başı 1 incide) sadüf ettiğimiz meziyetlerdir.| Profesör Bayan Afet, diğer bir top Bu yolda örnekler gördükçe |tantıda da mektep kitapları meselo- iyice tebariiz ettirmek hepimiz | si müzakere edilirken çocukların ta- için vazifedir. Çünkü “müsbet |rib Kitaplarından diğer memleketle- yurt sevgisinin artması; cemi- yetin iyi örneklerin mânasını kavramasına ve cemiyetin böğy- le hareketler hakkında lâyık olduğu derecede kadir ve kıy- met göstermesine bağlıdır. u seneki Yerli Mallar sergi- sinde karşımza A L 2 tipi tayyarelerinden bir nümuneyi, iki plânörünü çıkaran, yapmakta oldu- ğu Nu D. 38 tipi ilk yolcu tayyaresi- nin modelini gösteren Nuri Demir- ağ, milli bir ideal gayretile sınai bir teşebbüse atılan ilk Türklerden biri- dir. Nuri Demirağın, (Tayyare etüd 2- telyesi gibi) mütevazı bir adaltında Beşiktaşta kurduğu müessese, yeni kârlar arıyan bir sermaye'sahibinin hazırladığı bir iş değildir. Demirağ, “göklerine hâkim olmıyan milet yerde sürünmeğe mahkümdur,, ka- naatindedir. İşte bu düşüncenin sev- kile parasını, vaktini, alâkalarını | Türk havacılığına ait teşebbüsler ü- zerine toplmıştır, Gayesi bu yüzden para kazanmaktan ziyade şimendifer inşaatında kazanmış olduğu serma- yeyi memleket için en hayırlı gör- düğü bir sahada kullanmaktır. Demirağ, bu teşebbüsü ile memle- kete alt vazifesini gördükten sonra doğduğu yer olan Divriği de düşü - nüyor. Istanbulda açtığı etüd atel- yesinde hazırlanacak tiplerin seri imalâtı (o Divrikte (o yapılacak - tır. Nuri Demirağın Divriğe dair verdiği bu karardan bir müddet son- ra orada yüksek vasıflarda demir bulunmuş ve Divrik böylece Türk iktısadi ve sınai inkişafının mühim | bir merkezi sıfatile memleketin u- müumi hayatında yer almağa hazir- lanmıştır. eri Mallar sergisinde gördü- - eyi .-nörleri karşısında bir taraftan müs- bet yurt sevgisinin güzel bir eseri di- ye iftihar ve sevinç duyarken, bir taraftan da mühendis Salâhı derin bir teessür ve hürmetle hatırladım... Tik milli tayyaremizin tipini inkişaf ettiren, imalâtında geceli gündüzlü çalışan, sonra dimağının ve sâyinin ilk yavrusunu kendi elile göklerde uçuran mühendis Salâh... Göklerde salka süratlle uçmak için yapılan bu çak hareketli eser karşısında mühendis Salâhın, bunu yaratmak gayretile şimdi hareketsiz, cansız bir yığın halinde olduğunu zihne sığdırmak güçtür. J Mühendis Salâh, ruhundan enerji, ideal, milli iman taşan müstesna bir gençti. Bir inşaat mühendisinin bir tecrübe pilotu vazifesini alması görülmemiş bir şey olduğu halde ka- bına sığamamış, yeni tayyaresile ha- valara fırlamıştı. Vakit vakit geçir- diği hava kazaları hiç gözünü yıldır- mamişta, Yerli Mallar sergisini ziyaret rin tarihleri hakkında yanlış fikir - ler almaması ve milletler arasında anlaşmayı kolaylaştırmak için bu gibi kitapların bir taraf olmasına dikkat edilmesini ileri sürmüş ve bu fikir konferans relsi ve bir çok mu- rahhaslar tarafından “tasvip edilmiş- tir. Fakat bu mühim mesele ile esa- sen 6 senedenberi beynelmilel fikri teşriki mesai enstitüsü meşgul ol - duğu için enstitünün bununla işti- gale devam etmesi muvafık görül müştür. Konferansın ilk okul öğretmenle- rine verilen maaşlar meselesine tah #is ettiği celseye ise Bayan Afet ri - yaset etmiştir. Bayan Aletin raporu “Mühtelif memleketlerdeki maarif hareektleri hakkında açılan umu - mi müzakere konferansın bir kaç cel sesini işgal etmiştir. Başmurahhası- mız Bayan Afet bu müzakereler es- nâsında memleketimizdeki maarif| hareketlerini mufassal bir raporla i- | zah etmiştir. | Bayan Afet bu raporlarında bil - hassa üç mühim meseleye temas et- miş, bunlardan ilkini teşkil eden ve Türkiyede İlk tedrisat sahasında tat bikine başlanan ve dikkate değer bir yenilik olan köy eğitmenlerinin ye-| tiştirilmesi, bunların köylerdeki ça- aşmaları hakkındaki izahati konfe - Trans muhitinde büyük bir alâka u * yandırmıştır. Bayan Afet, sonra orta tedrisat meselesine geçerek memleketimizde orta tahsil ihtiyacının son derece art tığını kaydederek Maarif Vekâleti - mizin bu sene başlıca mesaisini yeni mektepler açmağa ve bunların techi zine 'hasrettiğini bildirmiş ve misal olarak 1934—1935 ders yılında 36 1i- sede talebe mevcudu 7384 ten iba - ret iken talebe adedinin 1937—1938 yılında 18.097 ye varmış olduğunu katin Yüksek tedrisat - meselesinde ise Prolesör Afet, Büyük Şefimiz Atı- türkün emirlerile Doğu batı ve mer kez olmak üzere Türkiyenin 8 bü- yük kültür mıntakasına ayrıldığını! birinci mıntakayı İstanbul Üniversi tesi ikincisini Ankara Üniversitesi teşkil ettiğini şark mınlakası için de Vanda teşkil edilecek üniversitenin kültür merkezi olacağını bildirmiş ve mesleki ve teknik sahalardaki ça Uuşmaları anlatmıştır. Baş murahhasımız raporunun $o nunda Büyük Şefimizin nutukla- rında işaret buyurdukları veçhile, Türk milli terbiyesinin gayesini ev- velemirde milletin milli varlığın en yüksek medeniyet derecesine u- laştırmak ve sonra maarifin yayıl ması ile dünya sulhünün esaslı şartı olan milletlerin karşılıklı anlaşma- sını kolaylaştırmak olduğunu teba- rüz ettirmiştir. Bayan Afet tebrik edildi eden binlerce vatandaş, tayyare kıs- | rans muhitinde çok derin alâka u- ına gelince mühendis Salâhın hs- | yandırmış ve hararetle alkışlanmış- tırası önünde hürmetle eğilecekler- | tır. Reis, profesör Afete teşekkür o- dir, Salâhın vazife başında şehit ol- |derek Türk maarif hareketinin bay ması, eşi için, yetim yavrusu küçük | ret uyandıran neticelerini tekrara Meral için, dostları için, memleket |lüzum görmediğini, bu büyük terak- için yeri dolmaz bir ziyadır. Fakat | kiye, Türk milletinin maarif saha- yurdun yükselmesi gayesile herhan- | sındaki inkişafın bizzat Bayan A- Ri bir sahada feda edilen her can; |fetin konferans (Oo huzurunda Obu- yüksek içtimat kıymetler yaratan bir | yanması isi Aki tohum, feragat ve fedakârlık ruhla | gal eimesinin pek güzel bir nde Tini ateşliyen bir âmildir. teşkil etmekte olduğunu söylemiş Bu itibarla mübendiz Salâinın me- | ve kendisini tebrik etmiştir. nevi varlığı, yalnız Yerli Mallar ser- Bayan Âfei, bundan sonra bazi gisinde gördüğümüz eserile değil, içme 5 in ekl kürk AR 1 yn a rip alizmine ve fedakârlığına örnek ak | ması itibarile de yurtta yaşıyacaktır. > Ahmet Emin YALMAN Romanyanın Türk - Alman Ticaret | Büyük Matemi A | ması İl l nıyor (Başı 1 incide) loshane erkânı, diplomasi ve konso- Berlin, 23 (A.A.) — Anadolu A - |losluk âlemlerinin mümessilleri, mat jansı hususi muhabiri bildiriyor: buat erkânı, Istanbulda yaşıyan Ru - Menemencioğlu heyetinin müza - | menler ve Rumanyanın dostları ha - | kereleri, her gün geç vakitlere ka- | zır bulunacaklardır. dar devam etmektedir. Görüşmelerin * inkişaf:na nazaran Türk - Alman ti-| Belgrat, 23 (A.A.) — Naipi hükü- caret anlaşmasının bu gün intaç edi- | met Prens Pol ile Prenses Olga, Ru- lerek pazartesi günü (İmzalanması | manya valde kraliçesi Marinin cena- ze merasiminde hazır bulunmak mak TAN Kâğıt Sıkıntısı Giderilecek Kooperatifin Esasları Yakında Hazırlanacak İktisat Vekili Şakir Kesebir, dün akşam saat 17 de, İstiklâl caddesin - deki İstanbul Basın Kurumu merke» zine gelerek gazetecilerle uzun bir basbühalde bulunmuştur. Bu toplantıda, gazetecilerin ken - disine daha evvel de bahsettikleri kâ ğıt buhranı meselesi üzerinde görü şülmüş ve İktısat Vekili bu mesele üzerinde yaptığı tetkiklerle bunun neticesini anlatmıştır. Şakir Kese - bir, bu hasbühal sırasında ezcümle şunları söylemiştir: “ Son Zonguldak seyahati es. nasında gazeteci arkadaşlar, hana kâğıt meselesinden bahsettiler, Mevzu, üzerinde durulacak ehem- miyette idi. İşi tetkik ettim. Matbuatta bir kâğıt azlığı oldu. ğu görülüyor. Hattâ şu sırada ga- zetelerden ikisi kâğıt sıkıntısı için dedirler. Bunu halletmiye çal cağım. Fakat asıl mesele, bu işi kökünden halletmektedir. Bunun için de gazeteler arasında, malze- me ihtiyacını bir elden idare ede. bilmek için bir kooperatif kar » manın, en pratik bal çaresi oldu- ğu neticesine yardım, Böyle bir kooperatif, sıkmtıyı or tadan kaldirabilecektir. Ayni za. | manda, diğer her türlü ihtiyaç - lar için de bu kooperatif idarecile ri bir mütehassis (o heyet vazifesi görebilecekler ve Vekâletle yapı- lan temaslar dağınık bir şekilden kurtarılmış olacaktır.,, Mali müşkülâta karşı İktisat Vekilinin bu sözleri üze -| rine İstanbul omatbuat mümessili ve Ulus muharriri Neşet Halil Atay söz alarak, şu fikri ileri sürmüştür; "— Bu meselenin halli için, bir kooperatif krumaktan başka çareler cuttur. Bu sermaye ile bu İş çev- rilebilir.,, Kâğut istihlâki artıyor Bundan sonra, Basın Kurumu Rek si ve Giresun mebusu Hakkı Tarık Us da, görüşülecek esas mesele bu olmakla beraber, muafiyetten istifa de eden kâğıt miktarımın azlığını ve bunun daha yüksek bir-miktarda çı karılması Jâzımgeldiğini söylemiş. matbaaların son senelere ait kâğıt istihlâkinin istatistiklerini vermiş -| tir. Bu istatistiklere göre kâğıt sarfi yatı 934 de 6111, 933 de 6316, 936 da 7161 ve 937 de de 8967 tonu bul - muştur. Hakkı Tarık, bu yükselişe göre, bu muafiyet haddinin de ge - nişletilmesi o lâzımgeldiğini, hattâ pek büyük bir gelir memba olmı - yan kâğıt gümrüğünü büsbütün kal » |dırmanın çok isabetli olacağını ilâ - ve etmiştir. İktisat Vekili, bu fikri hükümet nezdinde müdafaa edeceğini ve her- halde iyi bir netice alınabileceği ce- vabını vermiştir. Bu görüşmeler neticesinde, kuru « lacak kooperatifin, esas mukavelesi - ni hazırlamak üzere İktısat Vekâle- tinde bir komisyonun toplanmasını karar verilmiştir. Dünkü toplantıda; İktisat Vekâle ti müsteşar vekili Hüsnü Yaman, 'Türkofis asbaşkanı Nihat Odabaşıoğ lu ve Val! ve Belediye Reisi Muhid din Üstündağ da bulunmuşlardır. Görüşmelerden sonra toplantıda hazır bulunanlar büfede ağırlan - mışlardır. Iktısat Vekili “Sus,,da İktısat Vekili Şakir Kesebir, Ba- sın Kurumu merkezindeki toplantı - dan sonra, Almanyadan yeni gelen Sus gemisini ziyaret etmiştir. Vekil ratifi finanse edebilmek belki de müş. e ye irca işi vererek ihtiyaçları bu suretle kar şılamak ta mümkündür, kanaatin - deyim... İktisat Vekili, bu fikre şu cevabi vermiştir: — Söylediğiniz şekli de düşün- düm, Meselâ bu işi Siümerbanka havale etmek uygun düşebilirdi. Fakat Sümerbankın işleri pek çoktur, Halbuki, kâğıt işine değe- rinden az ehemmiyet vermek doğ ru olmaz.,, Bahsettiğiniz finansman pek güç olmıyacaktır. Esasen kâğıt al- mak için İcap eden sermaye mev rıhtımda Denizbank İstanbul şube müdürüTâhir Kefkep, umumi mü| dürü Müfit Deniz ve Denizyolları mü dürü Raufi Manyas tarafından kar- şılanmıştır. Vekil, vapuru baştan. aşağı gez « miş, alâkadarlardan iZâhat almıştır. Şakir Kesebir, bilhassa kumanda ye rinde kendisine" verilen izahatı ya- Kından dinlemiş, vâpurun son tck - nik terakkileri ihtiva eden cihazları üzerindeki tecrübeleri alâka ile ta - kip etmiştir. Sus vapuru, dün akşam içindeki da vetlilerle Adaların. açığına kadar giderek bir gezinti yapmıştır. Gemi, gece geçvakit İstinyeye götürülmüş, boyanmak üzere havuza alınmıştır. Maarif Vekili Vatandaşlık Samsunda Tetkikler Yaptı Samsun, 23 (TAN muhabirin - seyahati yapan Maarif Vekili Saffet Arıkan, bugün Trabzondan şehrimi- ze gelmiş, vali, belediye reisi, tüm komutanı ve kültür direktörü tara - fından vapurda karşılanmıştır. Saf- fet Arıkan, saat 10,30 da karaya çık- mış, Park iskelesinde selâm resmi- ni ifa eden bir kıta asker, mektep - iler ve kalabalık bir hâlk kütlesi nin tezahüratı arasında doğruca vi- lâyet konağına gelmiştir. Saffet Arıkan, bir müddet bura- da kalarak kültür idarecileri ile gö- tüşmeler yapmıştır. Bundan sonra parti merkezini, tüm komutanlığını ve belediyeyi ziyaret etmiştir. Ve - kil, Halkevini ve mektepleri gez - dikten sonra saat 13 te vapura dön- müştür, ——— sadile Bükreşe gitmek üzere Bled - den hareket etmişlerdir. gi Bükreş 25 (A.A.) — Valide Kraliçe nin cenaze merasiminde bulunmak üzere ecnebi heyeti murahhasaları gelmiye başlamıştır. Bu meyanda brcok ecneb prensler de vardır. ll lik ini aa nz haken b Huzuru (Başı 1 incide) sız edecek neşriyata ne lüzum var” Bir vatandaş için en büyük huzur - Bayan Âfel'in bu izahatı konfe-|den) — Şark vilâyetlerinde tetkik |9Y2UK, bu Zibi manevi tazyiklerdir. Hiçbir klüpte, hiçbir Sinagogda, hiçbir Havrada Türkiye musevileri- nin her hangi siyasi bir tezahür yap- tuklarını görüyor muyuz? Yahut her hangi bir müesseseyi siyasi vasıta o- larak kullanıyorlar mı? Mesele bu- radadır. Türkiye, kendi içinde ekal- liyet davası ıstırabı olmıyan, vatan daşların haklarını, büriyetlerini ve vazifelerini tanıyarak müsterih bir hayat süren nadir memleketlerden - dir ve yalniz vazifelerinin icapların dan mesuldürler. Her hangi bir ekalliyetin her han Bi bir maksatla toplu ve mütecanis ve memleket menfaatleri aleyhine olan hareketleriyle meşgul olmak İ- çin, otel ve lokantalardan gayri bir mevzu, meselâ neşredilmiş bir eser. toplantı, hulâsa hakikaten herkesi ik na edecek ârâz bulmak lâzımdır. Ne museviler tarafından ve... ne de musevilere karşı: Çünkü her iki si de ithal maddesidir! Kemalizm rejimi vatandaşlarının yalnız maddi değil, manevi huzur - larını da müdafaa eden disiplinler koymuştur. Onlara hürmet etmekli- ğimiz daha doğru olmaz mı? Durup dururken mesele icat etmeden de mükemmel surette gaeztecilik yapı- labilir.,, | Uzak Şarkta MN lili ze Mançuko - Rusya hududunu ve Sovyet askerleri ta işgal edilen tepenin bulunduğu mıntakayı gösterir ' (Başı 1 incide) Sovyet sandalına karşı ateş aç- mışlardır. Sovyet hudut muha- fazları, bu altı askeri yakalamı- ya muvaffak olmuşlardır. Bun- lardan ikisi yaralanmıştır. Diğer taraftan Domei ajansı, seyi şu şekilde bildiriyor: “Sovyet — Mançukuo hududund: yeni bir hâdise olmamıştır. Altmış Sovyet askeri, Sinking vilâyetinde 'Tunganşen'in dün beş kilometre yu- karısında Üsuri mehri üzerinde üç devriye vapuru ile dolaşırken on ka- dar sivil Mançukuo'lu üzerine ateş aç mışlardar.,, * Tokyo, 23 (A.A.) — Vladivostok - taki Sovyet memurları, Japon ge - neral konsolosluğuna Japon ordusu tarafından 18 temmuzda gönderil - miş olan iki mükâleme memurunun bugün Japon makamatına iade edile ceklerin! bildirmişlerdir. Çinliler yeni Japon taarruzana püskürttüler Londra, 23 (Hususi) — Uzak Şark Izmirde Üç Çocuk Bir Evi Soydular İzmir, 28 (TAN muhabirinden) — Çeşmenin Alaçatı nahiyesinde 13 yaşında Muharrem, 14 yaşında Kâ- zım, 15 yaşında Musa aralarında bir çete kurmuşlar ve ilk iş olarek ta Bayan Ülfete ait bir evi tepeden tır- nağa kadar soymuşlardır. Küçük hir sızlar çaldıkları eşyaları pazarda sa tarken yakalanmışlar ve adliyeye ve rilmişlerdir. Fuarda Elektrik Tesisatı Tamamlanıyor İzmir, 23 (TAN) — Dört hafta son ra kapılarını yüz binlerce ziyaretçi ye açacak olan sekizinci İzmir fuarı, geçen senelerle mükayese edilemiye cek derecede mütekâmil bir çehre Ta h ji an tm DORT ARTHUK İbulunan Japon kıtalı v yi göre, Japonlar Hankov yük bir hava hücumüne fakat püskürtülmüşlerdi” v4 Şekiayi ajansının HO | ie? bildirdiğine göre, Çin , 'Tsi köprüsünü istirdat neticesi olarak Hukov ğ kesilmiştir. il? dün sabah vüy filolarının yardımı ile geçmişlerdir. Fakat, bu & kalmıştır. Hankov kongresi Hânkov, 23 (Şeklay! Hankov kongresinin almı# rarlar srasında şunlar Ordu disiplinine ehe: 0 mek, 2 — Harp plânları 3 — Bütün esnan erbabı tına alınarak seterber ©“ Kanunuesasi meselesi. 5 mertebe basit giyinerek dan korunmak, g — Ist mak. 7 — Para sistemini mek. 8 — Memleket banci tesirlere maruz 9:— Askeri malzemeyi Almanya © Te'..if Yapti büyük bir kısmını isefa © | hükümeti muvafakat Bunlar arasında meki riyeti Polonyalı olan m1” yolu idarelerinde /ki 19? ması gibi mühim mesel* dır. ja” Berlin, 23 (AA) a Dirksen mülâkatı b Nİ D.N. B. ajansı galâhiyetii” 4 den aldığı malâmala tığı bir tavzihte diyor Kİ “Mezunen memleketi*, olan Alman elçisini 7 Vi Chamberlain dahi İKİ münasebatı hakkında 8” re nezdine davet etmiştir. Halifaks - Dirksen Bu mülükat esnssınd yük elçisi, Prağdan bük nazaran Çekoslovakya hiç te Südet metalibab?. sel bir hattı hareket İÜ temayil bulunmadığı giliz hükümetinin çelbetmiştir. p Çemberlâyn, Büyük kümetinin Çekoslovak 4 teşebbüste bulunacağı” miştir. 0 Ne Almanlar ne d€ rafından hiçbir tek gibi herhangi müsbet bulunulmamıştır. arzediyor, Fuar, daha şimdiden yeni bir ruh, yeni renkler ve yeni tesis - lerle hakikaten modern bir şekil al- miş bulunuyor. Bu sene gerek antresi, gerek fuz- rın içinin elektrik tesisatı tüplerle yapılmaktadır. Antreden başlıyarak fuarın başlıca köşelerini kaplıyacak helezoni ve renkli ziyalar fuarda ne- fis geceler temin edecektir. Fuara resmen iştirâk eden ve pavyonlari- nin yapılmasına başlanan ecnebi dev letler şunlardır: Sovyetler, İngiltere, Yunanistan, Yugoslavya, Çekoslovakya, Alman - ya, Belçika, Filistin, İtalya. Fusr, komite reisi ve belediye re- isi Behçet Uz her gün fuar inşastı- nı tetkik etmektedir. Şehir fuar za- manı kalabalıklaşacağından emniyet direktörlüğü şimdiden tedbirler al - maktadır. Fuar sahasi içinde geniş kadrolu hususi bir zabıta teşkilâtı kurulmak” tadır. Belediye reisi, yakında İstan bula giderek Başvekili ve büyükle- irimizi fuarın açılışına davet edecek- tir. Dedikodu Yapan Bir i Genç Mahküm Oldu cudiyetini haber ali eiğ. İzmir, 23 (TAN muhabirinden) —| ği sahte mühürlü Leman isminde bir genç kız, nişanlı. ta başlamıştır. a ile evlenmesine mâni kilde dedikodu yapan d de birisinin aleyhine N davayı kazanmıştır. m İ v se, 65 lira cezaya M Sahtekâr Bir * Aranıyo”. İzmir, 23 (TAN) — © df şal suyunun kapalı di mühür koymak suretİf Tarak satan geniş bir “
