21 Temmuz 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

as 21-7-938 STAN | Sündelik Gazete Barin temiz dürüst, samimi olmak, Sazetesi | olmiya çalışmaktır, —— ABONE BEDELİ e KE, A Sene 2000 Kr, 400 Ke BAy 1500 Kr, ip ER DAY 800 Kr, Miley Ay 200 Kr, yan posta ittihadına dahil ol. dar Aha ye ketler çin 30, 16, 8; 3.8 ira irmak 29 ye el peşindir; Adres değiş- Ssan: M. Zekeriya SERTEL ir gazetelere her tür- ki aler #orarlar. Bunların bir ina mektupla, bir kısmına ga Sig cevap verilir, Fakat bir | YE da cevapsız kalır, Ekseriya bir ede Cevap vermek için hususi sütünü olmıyan ve bu sebep- : kalan bu suallere bu “ipnl Cevap vermeği düşündüm. eğ fta içinde gelen bu sualler- - | bazılarına aşağıda cevapları- Tiyorum. Okuyucularım ba- 1, © İstedikleri suali sorabilir- 4 önal iktisadi ve siyasi me- » fen bilgisine, içtimaiya- #0ireye ait olabilir. Bilme- #rimi bilenlerden, lâzım gelen Meğe tahkik edip öğren- de # okuyucularıma bildirme- terim. 14 ve diki * Benin YETLERLE JAPONLAR HAR Bu, LER Mİ ? Gine sal, hayır. Sebebi şt. Japonya iki aya, e rdiğına bile pişmandır. Bir İkinei eğini tahmin ettği harp, adar ezine girdiği halde, daha ne İskikdir, Şok zayıflatmıştır. Dahil. de Byk hütyten memnun değildir. hn, Peer he yen ti yapı, eByanın ise böyle bir cinne- tahmin edilemez. Rusyaya gelince, o da bu ty mayis taraftar değildir. Bu- Yaxiyeçi in isbat etmiştir. Dahili başlağığ, arbe müsait olmadığı gibi, de Yarıda büyük Sosyalizasyon işini Meç birakmaya razı değildir. Yİ prengş Madıkça bir harbe girmeme Bu ve » olarak kabul etmi Uzak m son hudut hâdisesinin Pasin, bi a Sovyetlerle Japonlar a- iyor.” harp doğuracağını zannet- Sün için * TÜ, MANLRİYEDE Bin YAHUDİ DÜŞ- Yak Eğin TARAFTAR MISINIZ? z anlığı Nazizmin si- “sne, biridir. Türkiye ne Na- line Tü rt bir devlettir. Kema- yök Ye yahudileri vatandaş o- ir aleyhinde. « Bir kısım vatandaş- Yahudi Yasaktır, yapmak ise uydukları zaaltan doğmuş bir bir sahada Yahudi reka e Gazetelerin Türkiyede Ya- * Yada Nazi düşmanı olduğu > yerlere sevkedilir, Bugün Al- atay li bazı düymanlığının ikinci sebe- ri 3. Yahndinin yapabile- | bağ gam Yaratmaya çalışma- m, Kayıp ANYADAKI TEMERKÜZ Veya âri ırkına mensup ol- bu temerktiz. kamplarında ir. Bunların ekserisi ni, isi Yahu- 71 hi nda gi milletlerin Yahudiler karşı hiç etinin aksülâmelidir. den Türk te yapabilir. Bu se- | doğru bulma, 1 NASIL ŞEYLERDİR? an “enije, Kimseler temerküz kampları Nan, kadar Alman bulunduğu söy- tler, Komünistler, Libe JaNLİ mazilerden, mürekkeptir. Ve kam kamplarda çalıştırılırlar. &lep NAZİ hizmetine girmeyi ka. kurtulurlar, N mi İsy ONYALI BİR MUALLİ- kini kestirmek mümkün | maliye Lazbin uzaması Japonyanın | Londrada çıkan News GChronicle gaze- tesi, Berlinde Alman ordusunun yüksek bir şahsiyeti tarafından Nazi liderlerine hita- ben irat olunan gizli bir konferansı naklet- miştir. Bu konferansın mühim noktalarını tercüme ediyoruz. Almanyanın Ispanya ve Pörtelözdeli Hedefleri i spanya, mükemmel bir harp mektebi olmakla kalmıyarak mükemmel bir si- yaset sahnesi de oldu. Çünkü bir harbi sistematik ve dikkatli bir surette hazırlamak için, da- ha çok evvel, ciddi muharebe lerin beklendiği her yerde, ti- caret yolları, deniz yolları, na- kil vasrtalarını ele geçirmenin çarelerini bulmak lâzımdır. Fransızlar, ilk harp hâdiseleri- nin Şimali Afrikada vuku bulaca- ğını tahmin ediyor ve Akdenizin Asya ve Afrika hinterlântlarile birlikte mütecanis bir stratejik mıntaka teşkil ettiğine inanıyor- lar, Buna karsı İşnanyadaki yerk ) olayısıyle, bi i mıntakanın en mühim ve en mü- salt bir noktasında vaziyet almış bulunuyoruz. 5 unu bilhassa nazarı dikkate slmak icap eder ki İngilte- re ve Fransa için hayati bir kıy- meti haiz olan Akdeniz yolu, bu iki devlet için çok şüpheli bir ma- hiyet almıştır. Gerçi İngiltere hâlâ bu denizin melhaline ve bu deniz yolu üze- rinde strateji bakımından çök mü him hoktalara maliktir ve Cebe lüttarık, Malta, İskenderiye, Port Sait, Kıbrıs, sonra Aden kalesi İn gilterenin elindedir. Fakat İtalya Akdenizdeki deniz ve hava üsleri bakımından İngiltereye tefevvuk etmektedir. Harp vukuu takdirin. de İtalya Cebelüttarık ve Port- Sait arasındaki İngiliz ticaretini durdurmasına güvenebilir, Akdenizde büyük asker müna- kalâtının ve iptidai maddeler sev. kiyatına mâni olmak için 'düş. man hava kuyvetlerini peşinden asgari hadde indirmek gerektir. İngiltere Akdeniz inhisarını tama miyle kaybetmiştir. Bu denizde artık hiç bir donanma emniyet içinde hareket edemez ve bü de- nize sahip olmak için çok şiddetli bir mücadele başlamıştır. Hayati yol * popo ile Roma — Berlin mihveri Almanyanın da bu tarihi mücadeleye iştirakini te- min etmiş bulunuyor. Biz de hâdi selere arzu ettiğimiz istikameti vermiye ve bu istikamette flerle- miye çalışıyoruz. Bu ilerlemelerin biri, Cebelüttarik o mukabilindeki Ceuta, ve Algezires'e yakınlarına uzun menzilli bataryalar koymak hususunda (General (oFrankoya yardım etmemizdir. İngiltere ile Fransa için hayati mahiyette olan bu yolu kesmek icap edince bun- İ değişir. Boğaziçinde miitevazi bir o- ;İtelde veya bir aile nezdinde oturursa niz günde iki lira ile geçinebilirsiniz. Fakat herhalde bir ay için yüz lirayı göze almalısınız. TAN 2 taki yinesi Lüzum kalırsa, General Frankonun kuvvetli ordusu da harekete geçer ve Portekizde, bizce kabule şayan bir rejim vücude getirebilir. Portekizden yana muka- vemet beklenmez, fakat mukavemet gösterilecek olursa, mühim olmıyacaktır. Çünkü Portekiz ordusu 140,000 den ibarettir. Donanması da haizi ehemmi- yet değildir. lar çok mühim hizmet başaracak- tır, Fransanın Akdenizle bağları, tehlikeli bir ehemmiyet almış bu- İunuyor. Onun Afrika ile muvasa Teleri hasım elinde bulunan Sar- donya ile Balear adaları tarafın» dan tehlikeye düşebilir. Harp takdirinde Fransa Afri- kadan seker almak icin belki de A Okyanus yolundan istifade edecektir, 100“saât * tutan bu yol Cezayir — Marsilya yoluna nis- betle dört beş misli uzundur. Çünkü bu yol 21 — 22 santu- zunluğundadır) obu gecikmenin harp zamanında büyük bir kiyme- ti vardır. Hr başladığı zaman Alman- ya süratli bir taarruz yar par ve Fransanın ihtiyat kuvvet- leri gecikirse bu yüzden Fransa- nın uğrıyacağı zarar ve Almanya nın elde edeceği istifade gayet 8- çıktır. Fransa için hiç te iyi olmıyan bü vaziyeti tam mânasiyle İstis- mar için Şimali İspanyada hazır- lsnan hava üslerinden istifade € derek Fransanın Garp mıntakâla- rını bombardıman etmek gerek- tir. Bu da İspanyadaki faşliyetle- rimizin çok mühim bir neticesi- dir. Biz. Perene dağları üzerinde kısmen Alman, kısmen İtalyan, kismen İspanyol olan bir harp cep hesinin temellerini atmış bulunu- yorüz. İngiltere hayati kıymeti haiz 0- lan “Cebelüttarık — Port Sait, yolumun uğradığı tehlikeleri his- setmekte gecikmediğinden muks- bil tedbirler almakta ve bu Yüz“ den dikkatini Portekize çevirmiş bulunmaktadır. Portekizin ehemmiyeti : milyon nüfuslu olan Porte- 7 kiz, (çoğu açık olan) (o 600 mil hudut ile İspanyaya bağlıdır. Ve Atlas Okyanusu üzerinde 500 Wil uzanan sahili vardır. Bu mem- Teketin İspanyada devam eden mücadeleye lâkayıt kalmasına im- kân yoktur. Bu memleket İngilte- re ve Fransa için son derece mü- himdir. Ve Akdeniz yolu yüzün den bir harp vukuu takdirinde bu ehemmiyeti artacaktır. En mühim deniz ve hava yolla- nı Portekizden geçiyor ve bura- dan müdafaa edilebiliyor. Porte- kizin Afrikaya doğru bir köprü olduğu apaçıktır. Onun Akdeniz havzasiyle alâkası da bu yüzden dir. methalinde mükemmel bir rasat merkezidir. Azores Adaları Atlas (o Okyanusu üzerindeki beynelmilel hava mü- Madeira Akdeniz makaleleri üzerinde çok o mühim bir rol oynıyacaktır. Bunları kul- lanmakta serbest olmak İngilte- leri ve iptidai maddeler bulmak hususunda tesadüf edeceği birçok güçlüklerden korur. Akdenizde vaziyetin güçleşmesi üzerine İngilterenin Portekiz ile dostluğunun kuvvet bulmasını ga yet tabil saymak icap eder. İngiliz plânı : F akat İngiliz — Portekiz dost luğuna âmil olan biricik sebep İngilterenin leabında yalnız Atlas Okyanosunu kullanması ihtimeli değildir. İngilterenin o Akdenizi Cebelüttarık ile Port Saitten sed- detmesi ihtimaline karşı da Por- tekize muklaçtır. Çünkü Cebelüttarıkı ancak Por tekizin yardımi ile müdafaaya im- kân vardır. Ve böyle bir abluka da hava kuvvetleri en büyük rolü oynıyacağından İngiltere bu işte de Portekirden istifade edecektir. İngilterenin bu hazırlığına kar- şi Almanyanın da mukabil tedbir alması gerekleriyor. İngilterenin Akdenizi, ve Fransa ile İngiltere- nin Kap ve Atlas Okyanosu yolla- rım abluka etmeleri dolayısiyle ablukanın en hassas noktüların bulup onları kati surette izâç ve tahrip etmeliyiz. Bunun için Portekizi Almanya tarafına kazanmak Jâzımdır. Franko ve P. iz? P ortekizin Frankoya karşi va ziyeti bizim . lehimizdedir ve İngilterenin aleyhindedir. Por- tekizde milli mahfeller, İspanya mücadelesini ateşli bir alâka ile takip ediyor. İberya Yarımadası- nın bu iki milleti biribirine yak- aşmıştır. Hattâ bugün bir fede- rasyon ihtimali herzamandan da- ha çok müsaittir. Hattâ İspanyanın Frankistleri arasında bu federasyon lehtarlari bulunuyor. Almanya, her milli harekete karşı hassas olan Salazar'ı kazan- mıya muvaffak olabilir. Sonra Por- | tekiz ordusunda milliyet hissi hâ- kim olduğundan bu yolda onun müzaheretinden de istifadeye im- kün vardır. üzüm kalırsa, General Fran- konun kuvvetli ordusu da harekete geçer ve Portekizde, biz ce kabule şayan bir rejim vücude getirebilir. Portekizden yana mu- kavemet beklenmez, fakat muka- vemei gösterilecek olursa, mühim olmıyacaktır.Çünkü Portekiz ordusu 140,000 den ibarettir, Portekiz do nanması ise bir ehemmiyeti haiz değildir. Muhakkak olan birşey, İspanya milli hareketinin dins- mik mahiyetidir. Ve bu hareket Portekiz hududu üzerinde durmi- yacaktır. Bülük bu müvallakıyetlerin € sası İspanyadır. Onün için Fram- kistlerin davasını takviye etmeli- yiz. İçaraLcaDa : Çekirgeler Mahsullere Zarar Veriyor Çatalca, (TAN) — Bazı sahil köy lerimize ye Silivri kasabası ile ci - var köylerine bulut. halinde gelen çekirgeler yağmaktadır. Bunların kavun, karpuz ve mısırlara çok faz- la zarar vermemesinden korkulu - i yor. İlçsbay ve alâkadar memurlar, içekirgelerle fasılasız bir mücadele - ye girişmişlerdir. Ruamla Mücadele Çatalca; (TAN) — Istanbul Baş- baytarı ile.Istanbul, Bakırköy, Yalo va, Büyükçekmece ve Çatalca bay - tarları burada içtima etmişler, sonra ruam hastalığile mücadele etmek ü- zere kollara ayrılıp Çatalca ve bü - yükçekmece köylerine gitmişlerdir. Yeni Kadın Muhtar Çatalca, (TAN) — Karacakfiyün yeni kadın muhtarı, köydeki fakir - leri hayli dolgun yevmiye ile kö - mür işlerinde çalıştırtmağa başlamış tır. Kömür ihracatından umulmalık derecede varidat teminini de imkân altına almıştır. Bununla, köy odası ve halk partisi ittihaz edilecek yeni bir bina yaptırtmak için teşebüslere girişmiştir. Çalışkan kadın muhtar, köyü ile Çatalca arasındaki yolun bozukluk- Jarını da düzelttirmiş, bu süretle Ça- talca ve Istanbula otomobille gidil - mesini kolaylaştırmıştır. Kızılay va- ridatının artmasına da çalışmakta - dır. Çatalca, (TAN) — Kuraklık endi - şesile kıvranan çiftçi feraha çıkmış, İki gün yağmur yağmiş, kavun, kar- İpuz ve mısırlar bundan çok istifade etmiştir, 4 Adapazarı (TAN) — Koza piya- İsası, belediyenin mürakabesi altın- da açılmıştır. Fiyatlar 60-71 kuruş arasındadır. ş e O AYI Çocuklarım Var, Cezamı Geri Bırakınız 217.35 Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Müddeiumuminin yanında, biri ku cağında, biri, yanında ili küçük ço- cukla konuşan kadin, komşularından birine hakaret ettiği için dört ay ha- pİS cezasına mahkümdur. Diyor ki; “— Benim çocuklarım küçüktür. Hapishaneye girersem sokakta kalır- lar. Bunlar büyüyünceye kadar ceza- mın geri bırakılmasını isterim.” Gazete ilâve ediyor: “Müddetumumilik kadını tabibi adle göndererek kucağındaki çocuk- ların yaşını, ve bu çocukların kadına sit olup olmadıklarını sordu. Alaca- İı rapora göre kadın. hakkında bir karar verecektir.” e Bu vâkıayı biraz daha teşmil ede- biliriz. Hapishanelerde birçok suçlar» dan mahküm kadınlar vardır. Kanun nazarında kadın ve erkek müsavi ol- duğu için, hâkim suçlu kadının gocuk larmı hesaba katamaz. Her cürüm ve ya cinayete karşı kanunun tasrih et- tiği maddeye göre cezasını verir, Fa- kat, suçlu kadın işlediği günahın ce- zasını çekerken, bu cürümle hiç bir alâkası olmıyan çocukların da içtimai mânada mahküm olmaları, sokaklar- da aç, her türlü kaza ve belâya ma- ruz kalmaları, bir taraftan cemiyet namına adaleti korurken, öteki taraf- tan masumları cezalandırmak şeklin. de bir adaletsizlik olmaz mı?. Suçlu kadının çocuklarını hapishanede be- raber bakması dahi, annenin güna- hını beraberce çocuklara yüklemek 0- lur, Kadına bir “analık hakkı” iddia e- derek onu cürüm ve cinayetlerden af fedemeyiz. Fakat bu çocukları Cemi- yet namına korumak ta içtimai ada- letim geniş münasını yerine getiren çok büyük bir vazifedir. Bu gibi ka- dınların mahkümiyet müddetlerinde çocuklarını bırakacakları içtimai bir | milactasa hâkimin verdiği sönlat İs. rarını daha kuvvetle yerine getiren bir vasıta ölür; Cürmü olmıyan çocu- ğu hapishanede annesinin yanına ver mek, veya onu komşuların, sokağın himayesine birakmak, kaş yaparken göz çıkarmak olur. ; Komşusuna hakaret eden kadının çocukları hakkında Müddeiumumi ne karar verecek bilmiyorum. Fakat bu mesele, münferit vâkıalara karşı ve- rilecrek mücerret kararlarla değil, iç- timai bir mesele olarak umumuna bir den verilecek hir kararla halledilebi- lir, Hattâ bazan hırsız kadının, cani kadının, çocuğuna geçireceği atavik ve kısbi karakterlerin, yarın eemi- yete daha zararlı unsurlar ye tiştirmesine mâni olmak için de bu çocukları onun yanından ayırmak, cemiyetin kucağında, daha yüksek bir moral veren bir müessesenin ça- tası altında bulundurmak, bugün he- sap edemiyeceğimiz çok büyük kâr- lar bırakır, n KAYSERİDE :. Asri Bir Otel Yapılıyor Kayseri, (TAN) — Üç demiryolu- nun merkezinde bulunan, bez ve tay yere fabrikaları ve sık sık ziyaretçi gelmesine sebep olan eski eserlerile de mühim bir varlık teşkil eden şeh irimizde matlâp şartları haiz otel İ yoktur. Bu eksiği telâfi için hususi | idare tarafından altmış yataklı bir o- tel inşa ettirilmesi kararlaştırılmış, Plârların tanzimine başlanılmıştır. # Kayseri, (TAN) — Bünyan ka- zasına sit yol inşaatı müteahhide iha- le olunmuştur. Bu sene tamamla - nacak olan bu yol sayesinde, Kayse- ri vilâyetinin Maraş vilâyetine ka - dsr olan muvasalası tanzim ve ik » mal edilmiş olacaktır. k Kayseri, (TAN) — Şirin bir sayfiye olan dokt. kilometre uzak - taki Talas yolunun inşası bir müte - ahhide verilmiştir. # Zile (TAN) — Yancı mahölle- sinden Abdullah oğlu Mehmet, Seyh Kolu mahallesinden Hasan oğlu Sa dıkın evine taarruz etmek ve kendi- sine hakarette bulunmak suçile ad- İliyeye verlimiğtir. la müh zknlli