7 Mayıs 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

İS) ed el oi N —— 7.5.1938 A INI Gündelik Gazete TAN'ın hedefi: Haberde, fikirde, her- eyde temiz, dürüm, samimi olmak, karin © gazetesi olmıyan — çaligrmeiktır. ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi M0 Kr, 1 Sene 2800 Kr, 780 Kr, Ay 1500 &r, 400 Kr, BAY wo Er, 150 Ke, 1Ay 300 Kr, sta ittihadma dahil ol- mıyan memleketler için 30, 16, 8, 3.5 Bra dır. Abone bedeli peşimedir. Adres dı Hirmek 25 kuruştur. Cevap için mektup lara 10 kuruşluk pul ilâvesi Hizamdır. Möllederarası ii İ GUNUN MESELELERİ BE. ağ İpotekli Emlâk Sahiplerine Yardım Zarureti Dün bir okuyucumuz matbaamıza uğradı. Bize Emniyet Sandığının bir ilânını gösterdi. İlân, 1931 senesin- de emlâk mukabili 6500 lira- lık bir borcun bugün. faiziyle bera- ber 14,762 liraya yardığına ve rehin edilen emlâkin satılacağına dairdi. Kariimiz dedi ki: “Emniyet San- dığında ve diğer buna benzer mücs-| seselerde yüzlerce, binlerce bu yolda muamele vardır. Para sıkıntısında bulunan bir takım vatandaşlar, bü- kümetin hazırladığı kolaylıklardan | istifade ederek borç para almışlar. dır. Pek çoğu iktisadi işlere yatırı- lan bu göbi paraların çoğu buhran dolayısiyle erimiştir. Bir taraftan da emlâk kıymeti düşmüştür. Rehin e- dilen emlâk bugün satılınca yok pa: hasına gidiyor. Sermaye ve faizimi #- demiyor. Borçlular benı wk aldıkları borçtan çok fazla kıymette olan bir malı elden kaçırıyorlar, hem de de ha da borçlu kalıyı bu bir- ekilde yok 2 sileler: ikiyor, emlâk kiymetle- rs. düşmesine, hükümetin vergi yüzlinden zarara uğramasına da se- bep oluyor. Ziraat Bankasının çifiçi- lere yaptığı yardımı, ayniyle bu gibi alacaklar hakkında tatbik etmek lâ- zımdır.,, Okuyucumuğül bu feryadı haksız değildir. Bulhrandan... sonra Emlâk bankalarının alacakları hakkında ç- saslı bir tasfiye yapılması, faizler. den vazgeçilmesi ve borcu ödemek imkânı verecek kolaylıklar güste- rilmesi hemen her memlekette tat- bim edilen bir usuldür. Komşu ve müttefik Vuyoslav Bankasının eski borçlar hakka. tatbik ettiği ameli usuller, bir örnek Ma çetkik edil miye değer. Yuğoslavyada v-tnan gazeteci arkadaşlarımızın dikkatini bu mevzun celbederiz. bakımınd cak diye hesaplarına geçirdikleri bir takım paraları ziyan hanesine geçir. Miş olacaklardır. Fakat bu paralar- büyük bir kısmının ödeme im- kânı zaten yoktur. Kıymetten düşen #mlâki satmak, borçluları zarara uğ- Fatır, fnkat ikraz müesseselerinin lacağını temin etmez. Borcun ipi başlıyarak 96 3 veya 4 gil iz hesap edilecek, yapılan faz- la faiz tediyeleri ana borca sayıla- “ak ve geri kulan için de taksit ko- Yliğı gösterilecek olursa bir çok Mesken. ve iratlar yok pahasına sa- tilmaktan kurtulur, bir çok aileler Yeniden hayat bulur. Hükümetimiz, halkın iradesinin ricindeki sebeplerden ileri gelen “aziyetleri dalma geniş bir gözle Görmüştür. İktisadi buhran dolayı p > ödenemiyen borçlar, böyle bir 2le görülmiye lâyık bir memleket selesi teşkil eder, Zaten hemen a ekti senelerdenberi öde- yen borçlarda esash bir tas - göste Pak için esaslı. kolaylıklar bil çek ve faizden vazgeçmek ta- Yılmaştır. BOLUDA Memleket Hastanesi e (TAN) — Evvelki gün, Bolu a pılacak olan elli yataklı mem- e hanesinin memur ve halk a mülhakattan davetli misafir ze birçok kalabalık huzurunda te atma merasimi yapılmıştır, mumi Sayımın Mukayeseli ir vakitler kendi sayısını bilmiyen bir mülettik. Ee- nebi coğrafya kitaplarındaki ka- yıtlara bakarak: “Acaba kaç ki- şiyiz?,, diye anlamıya çalışırdık. Kendi nüfus sicillerimizde ortaya konulan neticeler, içinden çıkılır gibi değildi, Erkek nüfus» askerlik dolayısile, az, çok aranmıştı. Kadın nüfusun ve çocukların çoğu kütüğe kaydedilmemişti. Arayan, soran yoktu. Bunun için cetvellere inan- mak lâzım gelse hele Şark vi yetlerinden bazılarında meselâ 100 bin erkeğe karşı 400 kadın bulun- duğunu kabul etmek icap edecek- “ 1927 senesinde ilk sayımı yap- tık, İlk müşküllere rağmen ilmi sayılacak bir sayımdı, 20 ilkteşrin 1935 te yapılan ikinci sayım daha olgun ve mükemmel bir eserdir. Tasnifte elde edilen neticeler, bundan evvel İstatistik genel di- rektörlüğü tarafından neşredildi. Şimdi en son olarak ta sayımın kati neticeleri hakkında hülâsa şeklinde bir cilt çıkarılmıştır. Bu cilt, bir malüâmat detinesidir. Bu defa varılan umumi neticeleri hem 1827 sayımı ile, Bem ecnebi karşılaştırmak ini- kânları verilmiştir Ortaya konu- lan malümattan İstifade ederek birçok memleket meseleleri hak kında müspet münakaşalara giriş- mek mümkündür. Bu gazetede, en sevmediğimiz şey, hatır için adam methetmek- tir. Fakat eserlerile memlekete faydalı olanların kıymetini anla- tirken de, kendilerindeki tevazu Auygusunun incinip incinmiyece - Bini Baş — aetırmayız. B irçok sahalarda mütehassıs yokluğundan şikâyet edi- yoruz. Hele istatistikte bu boşluk büyüktü. İlk sayımda, Belçikadan bir mütehassıs getirtmiye ihtiyaç duyduk, Bugün çok şiikür böyle bir ihti- yacımız kalmamıştır. İstatistik U- mum Müdürü Celâl Aybar, istatis- tik işini derinden kavramış, ken- dine dert edinmiştir. Çalışma tar- Z ve usulleri tam mânasile imo- dern ve ilmidir. 1935 sayımının yapılma tarzı, neticelerin modern makinelerle tasnif ve hazırlanma usulleri ve ortaya konulan neşri- yat, memleketimizin bütün dünya- ya karşı iftiharla gösterebileceği ol gun bir eserdir. Memleket kendine bu ölçüde hizmet edebilen iktidar ve ihtisas sahiplerini tanımak ve kendilerine karşı şükran borcunu bilmek ihtiyacındadır. Mubit, İâ- yık olanlara karşı bu takdiri esir» gese bile vazifesinin dertlisi olan bir adam işinden kalmaz. Fakat o zaman memleketimizde sirf mezi- yete dayanarak ileri gitmek heve- si, temel tutamaz. Yeni neşredilen cilt, 20 ilkteş- rin 1935 sayımının usul, teşkilât ve neticeleri hakkında bir önsözle başlıyor. Bu sayede rakamların kıymetini ölçmek ve mukayese ba- kımından kullamak imkânı temin edilmiştir. Mukaddimede usul hakkında ve- rilen izahat arasında dikkate değer bir noktaya tesadüf ettik. Memle- ketimizde yarı göçebe ve göçebe halinde nüfus bulunduğunu bili - yoruz. Yarı göçebelerin kış için sa bit bir yerleri var, tam göçebeler- de bu da yok. Yeni sayımda göçe- belerin hareketleri aylarca evvel İstatistik Umum Müdürlüğü Tasnif Dairesi, modern çalışmanın en son teknik vasıtalarile çalışır. Neticeleri Sayımın Hulâsası Hakkındaki Son Çıkan Gilt, Bizi Kendi Kendimize Tanıtan Açık Bir Ayncdır. tenkit edilmiş ve sayılarını anla- mak için hususi tedbirler alınmış- tr. Bu nu biliyoruz ki, aramızda tam 38.502 kişinin sabit yeri yurdu yoktur. Yer yer hayvan larile dolaşarak mevsime göre ça- dırlârmın yeztesi de ğiçtleirlen ede mumi sayım bir günde bir- miştir. Fakat bunu yapmak için senelerce hazırlıklar yapmak lâzım gelmiştir. Bu arada sekiz muhtelif yerde tecrübe sayımları yapılmıştır. Sayımda kontrol im- kânını temin için senelerce nüme- rotaj üzerinde çalışılmıştır. Dağ- lardaki binalara, hattâ içinde insan yaşıyan kovuklara kadar her yere numara konulmuş ve bu musmele sıkı kontrollerden geçirilmiştir. Sayımı yapmak için 123,045 me- mur — çalıştırılmıştır. Bunlardan 33.003 şehirlerde, 70,042 si köylerde vazife görmüştür. İstanbul sayımı için 12,333, İzmirde 4520, Ankara- da 3122 memur kullanılmıştır. Sa- yım için ve sayımın neticelerini tasnif için yapılan masrafın az- hığı, Türkiyeye bir dünya şempi- yonluğu kazandırabilir. Demek ki paranın azlığı, şahsi şevk ve gay- retle tamamlanmıştır. Sayımın verdiği umumi neticele- ri gözden geçirelim: Hepimizin btl- diği gibi, 1927 sayımı 13,684,270, son sayım 16,158.018 nüfusumuz olduğunu öğretmiştir. Sekiz sene- de artma miktarı 2,500,747, nisbe- ti yüzde 18 dir Bu arada erkeklerin sayısı 1,972,891, kadınların sayısı yalnız 1,136,857 derecesinde artırmıştır. Bu malümatın çok dikkate değer bir tarafı vardır. Dünyanın her ta- rafında kızdan çok erkek doğar. Bu nisbet her tarafta müsavi de- ğildir. Memleketten o memlekete, hattâ zamandan zamana değişir. İngilterenin doğumlarında 100 kı- za nisbetle 103,6 erkek, Almanya- da 105,2 erkek, İspanya, Portekiz. İstatistik Umum Müdürü B. Celâl Aybar ve Rumanyada 107,5, 108.3 erkek görülmüştür, Ölüm bunun tama - mile aksinedir. Hemen hemen her yaşla ölen erkeklerin" nisbeti ka- dınlardan fazladır. Ss ekiz Senelik erkek ve kadın artışındaki fark, yüz kadı- na nisbetle 102 erkek derecesin - dedir. Bundan doğumlarda erkek çocukların ka- dınlardan nekadar fazla olduğuna dair kati bir fikir çıkaramayız. Fa- kat erkeklerde ölüm nisbetinin daha yüksek olduğunu düşünürsek Türkiyenin doğumlarındaki erkek ve kız farkının her halde yüzde 102 den çok fazla olduğu neticesine varabiliriz. Nüfus hareketimiz için henüz muntazam İstatistik tutulama - dığı için bu noktayı tamamile ay- dınlatmıya şimdilik imkân yoktur. Rumeli nüfusumuz son 8 senede yüzde 21, senede binde 273 de- recesinde artmıştır. Anadoludaki sekiz senelik artık yüzde 18,1 ve senelik artış nisbeti binde 22,6 dır. Demek ki, göçmenlerin Rumelide daha fazla yerleşmesi ve diğer se- beplerden dolayı Rumeli nüfusu daha çok artmıştır. Artış Anadolu sahillerinde yüzde 17,3, Garbi A- nadoluda yüzde 15,4, merkezi A» nadoluda yüzde 14,2, şarki âna - doluda yüzde 30,4 ve cenubu şar- ki Anadoluda yüzde 23,3 tür, Bu rakamlar bize derhal göste- rir ki, sekiz senelik artışta bu de- faki istatistiğin daha olgun usul lerle yapılmasının da payı vardır. Memleketin şark kısımlarında se- kiz sene evvelki sayımda daha çok sayılmamış nüfus kalmış, bu defa sayımın maksadı hakkında yapılan propagandalar ve alınan tedbirler sayesinde, sayısız kalmış nüfus gok azalmıştır. Memleketin, nüfusu en kesif ye- ri İstanbuldur. Burada kilometre murabbaı başına 159 kişi yaşar. memleketimizdeki Sonra 78 ile Trabzon, 48 ile İz- mir, 47 ile Ordu, $2 ile Zonguldak gelir, Bütün memleketin 762,74 kilometre murabbalık sahası vusati kilometre murabbaı başına Zi'dir. stanbul vilâyetindeki 883,599 nüfustan 457,343 ü erkek, 426,256 sı kadındır. İstanbul semt- lerinden yalnız Sarıyer, Fatih, Ka- dıköyde erkekten çok kadın yaşı- yor. Sarıyerde 10,121 kadına kar- şı 9,019 erkek, Fatihte 87,641 ka- dına karşı 84.554 erkek ve Kadı- köyünde 30,318 kadına karşı 26,540 erkek yaşıyor. Kadını erkeğe nisbetle çok az şehirlerimiz arasında bilhassa An- kara vardır. Burada 47,911 kadına karşı 74.809 erkek yaşıyor. Kırk- larelinde 301,05 erkeğe karşı 16,466 | kadın ve Karsta 28,218 erkeğe kar- şı 17015 kadın vardır. Vilâyetlerimizden erkekten çek | kadın nüfusu olanlar Afyon Kara- hisar, Amasya, Antalya, Aydın Balıkesir, Bilecik, Bolu, Burdur, Bursa, Çankırı, Çoruh, Çorum, De- nizli, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Giresun, Gümüşhane, İçel: İsparta, Kastamonu, Kayseri, Konya, Kü- tahya, Malatya, Manisa, - Mardin, Muğla, Niğde, Ordu, Samsun, Si- nop, Sıvas, Tokat, Trabzon, Yozgat ve Zonguldaktır. Bunlar arasında | kadın nisbetinin en büyük fazlalı- ğına Kastamonuda, erkek nüfusu mun en büyük fazlalık nisbetine Kırklarelinde tesadüf ediliyor. FIKRA : Binicilerimiz Duçe kendi eliyle Musolini kupası nı Türk binleilerine verdi. Giornale dİtalin bu münasebetle “Teknik, atletik ve moral vasıfları baiz olmadıkça hiçbir ekl. pin Musolini kupası yarışı gibi a çetin bir imtihanı kazanmasına İm kân yoktur. Bu sebepledir ki, br süvarileri dünyanın en kuvvetli vi mahir süvarileri arasında haklı ola. rak mevki almıslardır. Ve bunu yil sek bir liyakatle muhafaza edeceki lerdir.,, Ne kadar sevinsek yeri var. Biz or duya bağlı, ve onun bütün inkişaf larını can alâkası ile takip eden, © Bun muvaffakıyetlerini gönülden benimsiyen bir milletiz. Süvarilerimiz bize derin bir haz) ve Türk sporunun her şubesinde ça n gençlerimize de güzel bir de verdiler: sebatla, metodla, ve yali sanat aşkı, millet adını yükseltme! iradesi ile çalışmak dersi! Sessiz g gösterişsiz, senelerce, hiçbir zorluk! tan yılmıyarak ve hiçbir kolaylık tan gevşemiyerek, Atatürkün hel Türkten istediği muvaffakıyet hede fine doğru yürüdüler ve ip e oldular. Hepsi isimlerini ekipin vw onu Türk biniciliğinin yüksek şerefi içinde kaybettiler, Gördükleri işin ferdi meyil ve zevki çok geride bıra kan bir milli hizmet olduğu düşün -| cesini bir an hatırdan çıkarmadılar; Kendilerini sevinçle kucaklarken, bize emanet edilmiş olan daval rd onların misal verdikleri feragatli hi: met düsturunu hâkim kılmağa ça - lışalım. - Fatay (Ulus) Bir Amerikalı Gazeteci, (Cirit Müminli) Köyü- nün Merakını Çekiyor Nevyork Taymis gazetesinin Mil letler Cemiyeti muhabiri B. Kin Streytden dün bir mektup aldık, Bi #e on dolar gönderiyor ve diyor kiz “Uzun bir seyahatte idim. Türki yedeki zelzele , felâketini geç haber aldım. Şimdi büyük bir merak vel üzüntü içirideyim. Cirit Müminli köl yü mcaba felâketlen zarar gören yer) ler arasında mı? Ben bu köye çok bağlıyım. 1920 senesinde Samsundan Ankaraya gi- derken yolum buraya düştü. Küylü- ler, beni çok sevgi ile karşıladılar, Aramızda derin bir dostluk kuruldu. 400 sayfalık cildin ilk yedi say» fasından bu malümatı çıkardık. U- mumi esimin neticelerini göste « yen cile içinde yarın da dolaşmı- | ya devam edeceğiz. Dediğimiz gibi bu cilt bir gazeteci için de, meraklı bir vatandaş için de bir malümat definesidir. SOMADA : Bir Dilencinin Bıraktığı Büyük Servet | Soma, (TAN) — Senelerdenberi burada dilenen meczup Mustafa is- minde biri geçenlerde ölmüş, çocuk- lar bunun parasını evinde sakladı - ğını keşfederek akın etmişlerse de İ bekçi ve jandarmanın müdahalesile bir şey elde edememişlerdir. Müsta- fanın dilendiği paraları, harap evi - nin içinde açtığı büyük çukurlara gömdüğü anlaşılmıştır. Oradan çı - karılar 150 kilo ağırlığında ufaklık para,, İki hamal ile hükümet daire - sine sevkedilmiştir. Mali lsrnca şimdiye kadar sa; ra 600 liradan fazladır. Içinde, 18 ve 19 uncu asırlara ait Türk ve Yunan paraları da vardır. | Evin diğer taraflarında daha pa- ra olduğu söylenilmektedir. nl A EN 5. KARAHİSAR: Zehirli Gaz Konferansı Ş. Karahisar, (TAN) — Ortaokul. da jandarma komutanı tarafından ze hirli gaz hakkında bir konferans ve. rilmiş ve müteakiben Halkevinde Dikmenspor klübünün kongresi ya- pılmış ve heyeti idare seçildikten sonra Parti Kızılay heyetleri de top- lanarak bir hasbihalde bulunmuş - lardır. İlunacak ve az bir zaman Sonra kaza Senelerce muhabere ettik. Ben Ame- rikadan son sistem bir nümune sa- pan getirterek köye hediye eftim, Köy halkı da beni âdeta bir hemşeri sayarak müşkülleri hakkında benim le senelerce akıl danıştılar, Cirit Müminli Yozgat ile Ankara arasındadır. Hafızam beni aldatmı- yorsa yaylı ile Kızılırmaktan Şarka doğru bir günlük mesafededir. Size on dolar gönderiyorum. Eğer bu köy görmüşse mutlaka or, » Görmemişse umumi ım listenize ilâve ediniz.,, B. Streyt'in talimatı dairesinde on doları kullanacağız, Yurdumuzun bir köyüne bu yakın sevgi ve alâkayı gösteren Amerikalı gazeteci, bir va kitler Filâdelfiya Lecer gazetesinin muhabiri sıfatiyle memleketimizde bulunmuştur. İlk oğlu burada doğ. muştur. Bu çocuk, aile içinde hâlâ Türkçe (Küçük) ad ya gön- zelzele SİVRİHİSARDA ; Kaza Merkezi Elektriğe Kavuşuyor Sivrihisar; (TAN) — Kaza merke inin elektriğe kavuşması için proje ler hazırlanmış ve tasdik için Nafia Vekâletine gönderilmiştir. Formali- tesi bittikten sonra tesisatı ihale o- elektriğe kavuşacaktır. Fabrika ve tesisat 35 bin liraya mal olacaktır. Bundan başka Sivrihisar Eskişe- hir şosasının mühim bir kısmı bitmiş tir. Yakında kabul muamelesi Yapı- lacaktır. Kaza merkezinde bir orta mektep açılacağı hakkındaki haber. ler muhitte büyük bir sevinç uyan- dırmaktadır.