16 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

A 16-4. gap .BUĞÜN Çin - Japon Harbinin Yeni Safhası Yazan: ömer Rıza DOĞRUL © İn-Japon harbinin şekli tamami m5 değişmiş sayılabilir. Çin ordu akçe SİN çeteleri harbi o kadar murvaf Yan “ile idare etmişlerdir ki, Japon- EN bugünkü güç vaziyetten kurtul ler İçin ya yeniden büyük kuvvet- . Yaterek vaziyetini sağlamlama- müh İSEal ettiği geniş arazinin ediyor, bir kısmından çekilmesi icap Çiniler ile Japonlar arasında bu “EYE varan muharebe şubatın ipti indan başladı. Japonlar Pukov -| “in hattı üzerindeki vaziyetleri- | goy girme; ak için uğraşıyor ve Su dı mevkiini ele geçirmiye gayret e Yorlardı. Bunun için Japonlar, Nan- yas Pukov üzerinden ve Şantunz etinin merkezi olan Tsinandan ce hg Beçmişlerdi. Japonlar ilk ön lar, g, akim muvaffakiyetler kazandı ti, kat daha sonra Çin mukaveme da eşmiş, Suçov şehri Japon eline Ya vekten kurtarılmış ve Çinliler hvang'da bir Japon fırkasının | Tulması ve aşağı yukarı mahvedil- Desi ile neticelenen bir zafer kazan- Mışlardı, Çinlilerin bu taarruzunu ikinci ve cü taarruzlar takip etti ve Japon m muvasala hatları mütemadi ta sruzlara uğradı. Bu tanrruzlar neti- he Çinliler Honan'da mühim bir me ele geçirdikten başka Şan- Talyuan şehrini zaptettiler ve te mup 2 Küdar uzanan havalide çe- mia ei yaparak Japonları vaziyetlere düşürdüler. > Japon harbinin bu yeni saf- J göze çarpan bir nokta Çin wa ordularının çok iyi sevk ve ida- i, ve Çin askerlerinin cesa- Tet çile harbetmesidir. Vaziyet bu ba 'n Tapon istilâ ordusuna müsalt 'Yacak bir mahiyettedir. aziyetteki güçlüklerin günden * artacağı sünhe götürmez. Japonların bir milyon aske- *i Gin toprakları üzerinde harbediyor ait Giyisi RM ee KETE Bal Me yukarı bir milyonu bul- diği gi Harbin masrafı ile icap ettir diği bereli ve sebebiyet ver- 2 untılar iş di Mv m cak >» her gün güçlükleri artima- a VE EN sonunda mütecaviz taraf, 24 'P etmenin hiçbir fayda temin et- Yeceğini, belki zarardan başka bir Ectirmiyeceğini anlıyacaktır. Alman silâhlanması : — ——— Bej Av ada ii Göringin | gazetesi olmakla tanınan Na- pe Zeitung, Almanyanm bundan bütün kuvvetini deniz silâhlan 'na vereceğini anlatiyor ve Al -| donanmasının harpten i Benişliğini ve YE alel ASE #eldiğini ileri sürüyor. Büyük Harbin en mühim den biri İngiltere ile Alm; ra söy başgösteren deniz silâhı reka - idi. Büyük harbin neticesinde Al An donanmasının imhası; bu rekabe kaldırmıştı. Almanyanın deniz silâhları inşaatına e Sen beş Mm; ortadan Yeniden, ne Yet vermesi, şüphe yek ki, İn. m, “Yİ yeniden düşündürecek ve Al 'Yadan yana daima ihtiyatlı dav. Mamasına sebep olacaktır. açıl manyanın müstemleke talebi ile ime yeniden hız. vermesi Dine da, hiç şilphe yok ki, mühim bir Yy as6bet vardır. Bu münasebetin, i Bstikbalde kendini tebarüz et- “<eğini söylemek şüphe yok ki, bir ma teşkil etmez, ALMANYA: YA: Deniz Silâhları Artırılacak Paaş evYork, 15 (Elumusi) — United Vey İN Berlin muhabiri tarafından aç ln malümata göre Mareşal Gö- Kap 1 gazetesi olmakla tanınmış Onal Zeitung, Almanyanın bun- Bi Çi &n büyük ehemmiyeti de- Make lihatına vereceğini haber ver- Ye Almanyanın bu teslihat yo Yak , Püşkalarile alâkadar olmıya- büyük harpten önceki donanma- İN öğe 1 z e. li Sağ, , mühteşem bir donanma vü-|bunu İSPANYA: Frankistler Tortozadan Denize İndiler Londra, 15 (Hususi) — İspanya har binin en mühim hâdisesi Akdeniz sa- hili ile âsilerin cephesi arasındaki dar dehliz üzerinde cereyan ediyor. Asi - ler bu dar geçlidi çiğneyip geçmek, bu na mukabil Cümhuriyetçiler buna im kün vermemek için çalışıyorlardı. İki taraf ta bütün kuvvetlerini bu uğur- da sarfediyorlardı. Dün, bu geçit daralarak 11 kilomet reye inmişti, Bugün, en son dakikada asilerin karargâhı olan Saragossadan alınan bir habere göre, Frankistler, Tortozanın birkaç kilometre cenubun daki Vinarzdan sahile inmişlerdir. A- lere göre, sahil boyunca Valensiya ile Barselona ve Madrid arasındaki muvasaleyi temin eden demiryolu ke- silmiştir. Bu haber doğru ise, ki, doğru oldu- Bu anlaşılıyor. Cümhuriyet hüküme- tinin üç mühim merkezi, yani Bar- selona, Valensiya ve Madrid, arasın- da döğrudan doğruya muvasâle inki- taa uğramıştır. Bu yüzden cühmuri- yet kuvvetlerinin karşılaştıkları güç- İükler artacak, Cümhüryiet nâmma müdafaa vazifesini üzerine alan kuv vetler ayrı ayrı harekete mecbur ka- lacaktır. Bununla beraber bu müşkül vazi- yet te Cümhuriyet kuvvetlerini yıl- dırmamakta ve sonuna kadar müda- faa azmi sarsılmamış bulurmaktadır. Madridin meşhur müdafii general Miaja, dün cümhuriyetin yedinel yıl dönümü münasebetile söylediği bir nutukta kati zaferden emin olduğunu Mfade-etmiş ve : mücadelenin âzami gayretle devam edeceğini ilâve et - miştir, Hükümet kuvvetlerinin 18 firkayı Melih - Yalesmlya - Barselona demir Yolunu: kurtarmak için harekele ge- girdiği haber veriliyor. Diğer taraftan cümhuriyet kuvvet- leri Lerida civarında arazi kazanmı- ya muvaffak olmuştur. Elektrok İsta yonlarının âsilere geçmesi Barselona yı elektrikten mahrum etmişse de halk, bu mahrumiyete seve seve kat- lanmaktadır. eğ Siyasi Propaganda Yasak Londra, 15 (Hususi) -- Ruman- yadan gelen haberlere göre, hükü- met bugün neşrettiği bir kanun ile siyasi propagandaları, siyasi nüma- yişleri, gizli cemiyetler teşkilini, ha- İriçten para ülarâk gavri meşru İfsa“ “iyetler yapmayı menetmiştir. Meşru liktısadi vaziyette mütemadiyen art Çekoslovakyada Umumi Af TAN Mevkuf Südet Alman- ları Serbet Bırakılıyor Prag, 15 (A.A.) — Cumartesi gü- nü geniş bir umumi af ilân edilecek- tir. Takriben 900 Südet Alman ser- best bırakılacaktır. Südetler lideri B. Henlayn, bir “Milletin tensiki bürosu” ihdas €- dilmiş olduğunu bildirmiştir. Alman milliyetine (mensup olan bütün Çekoslovakların bir sicilini vücude getirecektir. Macaristanda Nazilerin çıkardığı şayialar Budapeşte, 15 (A.A) — Havas a- jansı muüabirinden: Nazi mahafili, makta olan huzursuzluğu istismar etmekte ve İşlerdeki itimat hissinin yeniden teessüsünü ızrar edecek ©- lan hayal mahsulü 'şaylalar ortaya atmaktadırlar. Salâhiyettar mahafil, mensucat sanayii amelesinden bir - çoğuna yol verilmiş olmasına rağ - men vaziyetin endişe tevlit edecek mahiyette olmadığını beyan etmek tedir. Macar zabıtası Yahudi kanununa TUNUS : “Yeni Düstur,, Fırkası Feshedildi Tunus, 19 (A-A) 5 Hükümet, s0 'kaklarda müsellâh nümayişlerde ve tahrikâtta bulunmuş ve hami dev- letin hukukuna tecaviz etmiş oldü- ğundan dolayı “Yeni düstur” adın - daki Tunus liberal fırkasının feshi- ne karar vermiştir. Bu tedbir, Tunusta vukua gelen Son kargasalıklar üzerine ittihaz edil- miştir. KISA HABERLER »k Mareşal Badoglio, Libyeda yaptığı teftiş seyahatini bitirerek İalyaya hare ket etmiştir, # B. Hitler, Alman sporu şefi “Von Gammer'e nuzırlık pâyesi vermiştir. X Cenubi Yuzoslavyada müthiş bir kış siyasi faaliyetler için yeni bir kanun çıkarılacaktır. hüküm sürmektedir, Birçok yerlerde ka- rın yüksekliği bir metreyi geçmiştir. e — Macaristanda Nazilerin Çıkardıkları Şayialar Tekzip Ediliyor karşı mukabeleibilmisil olmak Üze- re “Macar devleti aleyhine bir boy- kotaj” tertip etmiş olmakla itham edilen yüz kadar kişiyi tevkif etmiş- tir. Fransanın taahhütleri Paris, 15 (A.A) — “Le Temps” ga- zetesi merkezi Avrupa vaziyetini tet- kik ederek diyor ki: “Fransanın merkezi o Avrupadaki taahhütleri, mümi bir anlaşma ya- pılacağı güne kadar idame olun tar. Bu anlaşma Lokarno Paktının ye rini tutacak yeni bir emniyet muka- velesini de ihtiva eyliyecektir. » Londra, 15 (A.A.) — Amele pertisi mebuslarından Arthur Henderson, perşembe günü Budapeşteye giderek naip Horti ve diğer bazı rical ile te- mas“ edecektir. Mebus 26 nisanda Pragda bulunacak ve bu şehirde Be- nes, Hodza ve Südet ekalliyetinin şeflerile görüşecektir. Henderson'un bu seyahati partisinin icra komitesi tarafından tasvip edilmiştir. AMERİKA: B. Rooseve! 7 Milyarlık Kredi İstiyor amele İFRANSA: HARİCİ HABERLER | Grevcilerle Bütün Ihtilâflar Hallediliyor Paris, 15 (Hususi) — B. Daladye hükümeti, sanayi karışıklıklarını ber taraf etmeye devam ediyor. Mesai nazırı, madeni sanayi ibtilâfını ber» taraf etmek için bütün patronlara ve ameleye, bütün fabrikaların derhal tahliyesini, bütün müstahdemlerin 19 nisanda tekrar işe başlamalarını ih- tar etmiştir. Mesai nazırı, kollektif mukavele meselesini tetkik için pat- ron ve amele heyetlerini 16 nisanda içtimaa davet etmiştir. Grev hâdisee- Iri dolayısile kimseye bir ceza ceril- memektedir. İstihkak edilmiş ücret - ler fabrikaların tahliyesinden sonra derhal tediye olunacaktır. Bütün hususi tayyare fabrikala - rında iş başlamıştır. misyonu son sosyalist federasyonunu ilga etmiştir. Bu tedbir sosyalist par- tisinin ikiye'ayrılmasını intaç edecek kadar vahim neticeler verebilir. Bu karara sebep, evvelki gün Sen fede- Tasyonunun umumi kâtibi Marso Pi- ver aleyhinde verilen hükümdür. Bu hüküm ile Piverin partide mesuliye- ti mucip olacak vaziyetler almak hak kı kaldırılmıştır. Bu tedbire rağmen Piver dün Sen federasyonu meclisini | içtimaa davet etmiş, meclis te bir ka- rar sureti kabul ederek mücadeleye başlanmasına karar vermiş ve bunun üzerine Sen federasyonu ilga edil - miştir. B. Bone, bu sabah İspanyanın yeni Paris sefiri B, Merselino Paskua Mar- tinez'i kabul etmiş ve sefir kendisine itimatnamesinin bir kopyesini ver - miştir. Sosyalist partisinin daimi idari kol, ELEK © Halkın Kontrolü IYazan; B. FELEK) “ Amme hizmetine ve umumi yer « lerde halkın kanuna ve yekdiğerine karşı hürmet vazifelerine taallâku o- lan işlerde bizzat halkın kontrol va- zifesi vardır. Bir gişe önünde bilet almak için sıra beklenirken birisi öne geçerse buna süküt etmek medeni bir vazifeyi ihmal demektir. Çünkü bu harekette bulunanı ilk adımlarda ür- 'kütmezsek fena bir itiyadın yerleş - mesine müsamaha etmiş oluruz. Bun- dan kendimizin zarar görmemize göz yumsak bile, başkalarının, memleke- timiz ve halkımızın içtimai âdetleri hakkında yanlış fikirler edinmesine sebep olmuş oluruz, Bunun gibi bir sinema salonunda sigara içen ve umu mi sıhhati, bu yoldaki yasakla birlik te kısa keyfine feda edene de ihtarda bulunmak ayni sebeple elzemdir. Avrupada halkın geçtiği yol üzerin- de durup afal afal bakanlara, yolcu » lar mahsus omuz vurur ve orada dur- manın münasebetsizliğini hatırlatır. lar. Bu vazife eskidenberi bizde mevcut idi. Bir yolsuz harekette bulunanı he men halk munhaza eder, onu yola ge tirmiye çalışırdı. Lâkin son senelerde bu umumi hizmetlere iştirak ve yasa» ğa hürmet ettirme kaygusu gevşedi. Birçokları: — Neme lâzım! Başıma belâ mı a- lacağım! Diye süküt etmede, hattâ başkalarına da: — Nent gerek be birader! İşin mi yok Allahaşkına! Diye nasihat de ver- mektedirler. Halbuki, bu hal medeni bir vazileden © çekinmek demektir. Dün akşam bir tramvay arabasında şöyle bir sahneye şahit oldum. Emi- nönünden kalkan dolu bir arabada yolculardan birinin ağzında bir pipo olduğunu ben de herkes gibi gördüm. Bu adamın tramvay içinde, hele kış münasebetile kapılar ve pencereler kapalı iken fütursuzca çubuk içtiği. ni görünce - halinin aksini gösterme- sine rağmen - yabancı zannettik, Japonyada Vüğington, 15 (AA) — .Cümhurreisi, B. Roosevelt gönderdiği mühim bir mesajda 7 mil yar dolarlık bir kredi istiyeceğini bildirmektedir. Bu kredinin beş milyar dolarlık kısmı işsizlere yardıma, diğer kısmı da, müstehliklerin iştira kabiliytleri- ni artırmak ve milli gelirin daha in- saflı bir şekilde tevzlini temine tah- sis olunacaktır. B. Roosevelt, mesa- jJımda diyor ki: larının artması sayesinde, işlerin tek rar revaç bulacağınakaniim!,, Siyasi bakımdan mesaj, Reisicüm- hurun teşrinisanide yapılacak inti- habat için demokrat fırkasının bütün unsurlarını bir araya getirmek az- minde olduğuna delâlet eylemekte- dir, Siyasi müşahitler, mesajın, geçen ilkbaharda, hususi sermayenin, hükü mettarafından inkıtan uğratılan fa- aliyeti takip edememesi (yüzünden dir. Çünkü bu siyaset sayesinde Mek- sika hükümeti ilebir ihtilâf çıkma- sının önüne geçilmiştir. Kilterenin silâhlanmasını tamamla - mak için Amerikaya tayyare sipari- şi vermesi beklenmektedir. Avam ka marâsında yapılan beyanatta bu hu- susta Vaşingtonla müzakereler cere- yan ettiğini gösteriyor. © tılın, gittikçe artmakla beraber, be- müz kâfi derecede olmadığı ve Ame- tikan endüstrisinin ise, istihsal bı- doğan muvaffakıyetsizliklerin daha vahim neticeler doğurmasına mâni olmak için yapılmış bir teşebbüs ol- duğu kanaatindedirler. Meksikanın verdiği cevap Amerikayı memnun etti Vaşington, 15 (A.A) — Meksika hükümetinin petrol kumpanyalarının satır alınması hakkındaki İngiliz no- tasını reddettiğini öğrenen hariciye nezareti memurları Amerika hükü - metinin takip ettiği siyaset dolayısi- le memnuniyetlerini izhar etmişler. İngiltere Tayyare Siparişi Verecek mi? Vaşington, 15 (A.A.) — Burada, İn Hava 'mahfillerinde, İngiliz İrnmlâ- Amerika “Ben bütün vatandaşların varidat. | Şiddetli Harp ri Aleyhtarlığı ee Çinlilerin Kazandığı Zaferi Japonlar da İtiraf Ediyor (Başı 1 incide) günlerde Çinlilerin, Japon kuvvetle- rine karşı kazandıkları son büyük za- ferlerle neticlenmiştir. Halihazırda Çindeki Japon kuvvet- leri, çok fena bir çıkmaza girmiştir. Bu vaziyet karşısında, Japonlar; ya Çinde harp başlangıcındanberi ks zandıkları toprakların büyük bir kıs mını tahliye etmek ve yabutta Çine yeni ve büyük kuvvetler göndermek mecburleytinde kalacaklardır. Japonyada harp aleyhtarı hareketler başladı Deyli Ekspresin Tokyo o muhabiri bildiriyor: Japonyada harp sleyhtarlığı gün den güne çoğalmaktadır. Memleket, büyük bir sosyal huzursuzluk içinde- dir. Orduya yardım için halktan alı - nan yüksek vergiler yüzünden, mai - şet buhranı ve hayat pahalılığı gün geçtikçe artmaktadır; Şahsi hürriyet her gün biraz daha fazla tahdit edili- yor. Japon askerlerinin yüksek telefatı | yüzünden yaralıların akın akın gelme leri, Japon zaferleri hakkında hükü- met tarafından verilen haberlerin şüphe ile karşılanmasınâ yol âçmış - ar, Şang-Kay-Şekin muannidane muka vemeti Japon halkına bir çıkmaza gi İ zildiğini apaşikâr gösteriyor. Japonya nın içinde yuvarlandığı, iktisadi ve mali güçlüklerse, tarif edilemiyecek kadar büyük ve müthiştir. Rusya - Japonya gerginliği Anadolu Ajansının Tokyodan öğ - rendiğine göre;; Harbiye Nezareti nâ mına söz söylemiye salâhiyettar bir zat matbusta şu beyanatta bulunmuş tur: — Habarovsk ve Blagovesçenskte- ki Sovyet makamları 10 nisanda bu iki şehirdeki Japon konsoloslarına bi- rer nota göndererek 15 nisanda bu O sıra bir yoleu biletçiyet — Kapıyı aç! me vaziyeti anlatmak istedi. Akşama ka dar çalışmaktan olan biletçi lâkayt bir halde çubuk içene sordu! — Yanıyor mu? — Hayır, sönük! Cevahını alınca saygısız yolcunun yerli olduğunu an ladık. Biletçi de işine gitti. Aradan beş dakika kadar geçtik - ten sonra ayni yolcu bu sefer çubuk Iu yolcuya doğrudan doğruya hitaba mecbur oldu: — Kuzum ya çubuğu söndür, ya dışarıya çık! Burada tütün içmek ya saktır. Beriki: — Sönüktür dedik ya! Cevabını saygısızca verdi. Lâkin beriki yaka- Sını burakmadı, — Yalan söylüyorsun! Demin de bi letçiye öyle söyledin! Fakat çubuğu içmekte devam ettin. Eğer dışarı çık maz yahut çubuğunu söndürmezsen, seni değil biletçiyi vazifesini yapma» dığından dolayı şikâyet edeceğim. De di. Herif te keyfinden vaz geçti. Eğer bu yolcu böyle bir maraza çıkarma yı göze almasa idi, bu yasağın bozul- masına biletçi de göz yumacak ve o- radakiler rahatsız olduğu kadar biz. zat nizamseverlik hissi de tencide e- dilmiş olacaktı. Gerçi bu tarzda müdahaleler bazan insanı nahoş tecaviizlere de maruz bı- rakabilir amma medeni vazifelerin i- fası şerefi böyle küçük mahzurlara değişilmez. Bu satırlardan sonra şuraya var- mak istiyorum ki; birkaç güne ka. dar tatbik sahasına çıkması memul olan (Maktu fiyat) kanununa aykırı hareketler gördükçe bunları hemen ezdirmek memleket ve halk menfaati nâmına üzerimize düşen bir vazifedir. Her esnafın başında, her dükkânın içinde bir müfettiş bulunama; kendi lehine ? Şi ei ine bu dediğim ta, ei kontrolle iştirak etmelidir ki. a m beklenen £ : len ayda tam olarak elde taları kabul edemiyecekleri bildiril miştir. v Bu zat, netice olarak, iki » İki memek te bulunan konsoloslukların MİMİ ; zanı artırdığı takdirde, 1 temmuz 938 | konsoloshanelerin ka iste-|arasında mü hi Japonyaya pahalıya mal olmuştur. Bir Amerikin karikatürü |de başlıyan önümüzdeki yıl içinde| mişlerdir. 12 eya har | lan Sovyet prensibini Yapa ça şöyle tebarüz etüriyer Taksiye bakan Japan -— İ1500 tayyare ihraç edebilecek vazi -)ciye nezaretinin bir tebliğinde Japan kabul edilemiyeceğini kay akal Aşama da pek Yeniye e elk mke e oğe Me . makamlarının bir taraflı olan bu no- detmiştir. © â yenii yorulmuş bir halde