13 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 6

RE al e ei ari ç tırılacaktır. Nâzım Plânın programı Nözim plânın esasını teşkil edecek olan programın tanzimi “zımnında 1935 ve 1937 seneleri zarfında yapı. Jan araştırmalar aşağıdaki o madde- lerde gösterilen bakımlardan yapıl- maştır; Demiryolu ve deniz nakliyatı — Mahalli kabotaj, tağdiye teşkilâtı — Salhaneler, Haller, Balık halleri, Çarşı töşekkülü, küçük sanatlar ve bunların tevzi ve intişar suretleri, Umumiyetle sanayi ve ticaretin inti- şar sureti. Mülklerin irikisam sureti. Yeni binaların teşekkülleri ve sıh- hi nizamlar, İstanbul topluluğunu teşkil eden bütün mahallelerin inkişaf tarzı Arkeolojik araştırmaların vaziye- ve başlıca eserlerin sitelerin ve â- bidelerin tanınması. Bu maddeler ü- zerinde Yapılan incelemeler netice sinde bu prorram tanzim edilmiştir. Galata ve Haliç CA) Galata limanı Güzel Sanatlar Akademisine kadar uzatılacaktır. Ka ra cihetinden yalnız otomobillerle münakale icra edilecektir. (B) Sarayburnu limanı muvakkat- tir. Sarayburnunu Galata köprüsüne Tapteden taras şeklindeki bir gezin ti caddesinin altında kalmak üzere bir kattan fazla depolar bulunmiya- caktır, (Ci Galata köprüsü biraz Halice doğru nakledilecek ve bu suretle bu köprünün iki başında geniş iki meydan teşkil edecektir. (D) Atatürk köprüsü tatbik edil. mekte olan projesine mutabık ola- rak ikmal edilecektir. (E) Haliç sahilleri ticaret ve ma- balli sanaylin rasyonel “bir surette teşekkülüne müsait bir şekilde tan - | zim edilecektir. Büyük sanayi için Atatürk köprü- Sünder Halicin membaına doğru o-| lan mahâller tahsis edilecektir. Bun- | ların cinsine ve manzaralarının no- Yine göre en rahatsızlığı mucip o - lanlar Halicin dibine doğru uzaklaş. alhaneye mürurü ubur kolaylaş tırılaçak, her iki sahilde de geniş sı- | nal yol tesis edilecektir. İki Köprü Arasında Sağ sahilde: Gıda maddeleri min- takasını ninkişafına tahsis edilecek-| tir. Haller tevsi edilecek, Balıkhane | yeniden tesis edilecektir. * Sol sahilde; İki köprü arasında u- mumu mahsus bir rıhtım inşası, © (F) Atatürk bulvarının nihayetin- de Avrupadan gelen trenlerin Gar| binası ile Haydarpaşadan gelecek trenler için feribot limanı yapılacak. tr. (C) Sirkeci garı yalnız elektriki banliyö trenlerine ve muvakkaten | (M) Yenibahçede kale duvarlarının dış tarafında koşu yeri olacaktır. IN) Tayyare meydanı (etüt edil. mektedir), (O) Plâjların tanzimi — Florya (Not No. 17 ve 24), (P) Sarayburnu ile Küçükayasaf - ya arasında arkeolojik park tesisi, (©) Başlıca sitelerin muhafazası., Sarayburnu; Liman ve Sirkeci ga- rının tedrici bir suretle kaldırılmasi- le buranın parazit binalardan. kurta” rılması, Kara tarafındaki kaleler; Dışarıda en aşağı 500 m. genişliğinde bina ya- pılması memnu bir mıntaka teşkili İle iç-tarafta kale boyunca mevcut mahallelerin. inkişafına muvafık ola rak yapılacak tanzim ameliyelerine göre tesbit edilecek bir genişlikte bir sahanın bina yapılması memnu mın takılara ithali, Deniz kıyısındaki kaleler: Bulnduk ları mahallelerin hususi plânlarına ve mevcut kalan kısımların arkeolo- jik veya tezyini kıymetlerine göre tesbit edilecek kısımlar hakkında mu- hafaza tertibatı al caktır. Haliç kıyısındaki kaleler; Burada ki ticaret ve sanayi mahallesinin sıh- hileştirilmesi ile seyrüsefere halel vermiyecek surette muayyen nokta - lardaki kısımların muhafazası. Şehir manzarasına hâkim olan baş lıca mühim eserlerin mevcut bulun- duğu mahallerde, bunlara mücavir binaların yükseklik ve karakteri hak- kında husüsi tedbirler alınması ol - zemdir. Bunlar mahallelerin hususi imar plânlarında kaydedilecektir (R) Başlıca tezyini meydanlar ve umumi binala, Büyük Çümhuriyet meydanı Ca nup tarafındaki ve antigye Hipo. Tol OrLARIRAKI BARAlA KAİ AİLE Buranın büyük askeri geçit resimle- rine müsait olacak veçhile tanzimi. Hem Marmaradan, hem Boğazdan görülecek veçhile gâyet yüksek sem- bolik bir Cümhuriyet âbidesi, Bir yanında Adliye binası ve diğer idare binaları olacaktır. 6 No. lu meydan — Atik zafer ta- kımı da weydana çıkaracak şekilde tevsi edilmek üzere Beyazıt meyda- nile teşekkül eder. 19 No. iu meydan — Atatürk bul- varı ile Fevzipaşa caddesi telâki nok- tasındaki meydan: burada bulvarın cenup elhetinden gelirken görülecek veçhile. (kommemoratif) ve inkılâp Sarayburnu limanına gelecek eşya trenlerine tahsis edilecektir. ! (H) Yenikapı merkezi garı ie fe-| ribot iskelesini muhafaza eden set duvarının teşkilâtı; Yenikapı kötle- | zinde inşa edilecek modern bir İi- man ile bu limanın icap ettireceği vasi mikyasta eşya münakalesine müsait olacak veçhile tertip edile - tektir. (İ) Çarşı tamamile modern bir şek- le sokulacak, fakat umumi teşekkü- lü tamamile aynen bırakılacaktır. Dış hududu; methalleri civarında geniş ötomobil durak yerlerini ihtiva eden geniş yollarla çevrilecektir. (7) Eski şehire hâkim bir vaziyet- te bulunan Üniversite; Kültürel Ak- ropol - Beyazıt ile Şehzade arasında inkişaf edecek ve en iyi sıhhi şartları havi vasi bir mahalle teşkil edecek- tir. Bugünkü Üniversite meydanı Es - plânad ve etrafı talebeye mahsus bü-! yük bir park ile Üniversitenin mer- kezi idare binalarına tahsis edilecek- tir. Üniversitenin her şubesi için bu şubeler etrafında dalm tevessü et - mekte olan fenni ve ilm! mecburiyet- lere tâbi olarak müstakil bir suret- te inkişafa müsait ve kâfi bir saha ay- rılacaktır. Mül kütüphane Üniversite mahal | lesinin merkezini işgal edecektir. (K) Yenibahçe kale duvarlarının hatıralarına temas eden bir âbide te- sis edilecektir. 20 No. lu meydan — İstanbul Lan- dra yolu ile-13 No. lu bulvar telâki noktasında sküar şeklinde bir mey - dan (Olimpiyad ve terbiye parkı) Merkezi garın Esplanadı — Mar - maraya karşı geniş bir teras. Taksim meydanı — Tadil edilmiş ve büyük mikyasta büyütülmüş bir halde olacak ve bir tarafında Tiyat- ro, Konferans salonu; Sergi salonla- rı, içtima salonları, maç salonları, klüpler, posta otobüs garları, otomo- bulunacaktır. (S) Okul ve hastanelerin tevzi tar- 7 alâkadar servirlerle birlikte tetkik edilecektir. Halicin Sağ Sahili Halicin sağ sahilinde biribirinden pek ayrı vaziyette olan meskenlerin mahdut adedine göre yol sahası ga - yet çoktur. Bu kadar çok adetteki $0- kakların inşa ve iyi surette tamiri - ne hiçbir bütçe kâfi gelmez; lâkin es- ki İstanbulun teşekkülü; en iyi vücut ve 'moral sıhhatine en muvafık şart- TAN iklikler O TEE Yeni plâna göre İ tanbulun umumi manzarası hiçbiri hazfedilmiyecek, Yalnız, mevcut serbest sahalar ve miştir. Bu tafsilâtı, mahalle kısmı mızda neşredeceğiz. — » Böylece kurtulan sahaları spor ve gezinti yerlerine tahsis etmekle be- raber bunları ağaçlamak. Yangınlardan sonra birçok arsalar fena bir sürette ifraz ddilmiştir. Bun- ların bazıları İyi sıhhi şartlara uygun ev yapılmasna müsaade etmiyecek kadar küçüktür. Bunları da istimlâk edip kollektif müşterek O meskenler' yapmak üzere yeniden tanzim etme A göreş eadamerce OTUASSI A tatürk bulvarında bu geniş caddele-| rin ehemmiyet ve estetiki ile müte- nasip ebatta olmıyan arsalar var - dır. Bunların şüyulandırılmasile ye - niden irazı bu arzedilen mahzuru kaldıracaktır. Halicin Sol Ciheti Halicin sol yakası da kesif bir su- rette iskân edilmiş yüksek binah dar sokaklardan müteşekkildir. Beyoğlu ve Galatanın bu çok dar sokakları- nı hem seyrüsefer ve hem sıhhat ba-| kımindan tevsi etmek iktiza eder 'Nazari olarak Haliç sol yakasını Tak sime kadar yıkmak ve yeniden bir plân üzere yapmak lâzım gelirdi. A- meli olarak işi birkaç safhaya ayırıp aşağıda söylenildiği gibi hareket et- mek gerektir. Tatbikat: Henüz serbest buluhan yerlerde seri nakil vasıtalarına ma- lik havadar meskenlerden müteşek » kil tamamile yeni mahalleler tesis et- mek, Tesis edilecek yeni mahallelerde mesken yapılırsa eski mahallelerde o kadar meskenin katlarını kat istim- lâk kanununu tatbik ederek yıkmak En sonra eski mahalleleri yeni plâ- nâ göre yapmak. Bu program münasip mali vasıta- larla uzun zamanda tatbik edilecek bir iştir. İlk iki safha ayni zamanda yapıla- cak şeylerdir. Son safhanın hemen tatbikine ge- çilemez. Yalnız yeni mahalleler ta - mamile inşa edilmeden eski mahalle- lerin kıymetlerinin artmasını mu - cip olacak her şeyden içtinap etme- Hidir. Yeni Kurulacak Mahalleler ları havi olmak üzere büyük yeşil sahalar içinde yapılmış alçak evler- den müteşekkil vasi bir şehir parça” $1 teşkil etmeye müsaittir. Tatbikat: Birçok mahallelerde fay dasız yolları hazfedecek ve inşaat faaliyetini rnodern sıhhi tesisata ma- lik yollar üzerinde teksif edecek veç- hile müteaddit mahallerin yeni bir “iç tarafında: Nebatat ve hayvanat öahçeleri ve kolleksiyon bahçelerin- den müteşekkil terbiyevi bir, bahçe tesis edilecektir. plânını yapmak. Bugün ve yakın zamanda şehrin rationnel bir surette tanzimi bakı- mından faydasız olduğu tebeyyün e- Yeni mahalleler müteaddit müsa- it yerlere tevzi edilecektir. Bu yer- ler bem site vaziyeti hem de seyrü- seferin kolaylığı göz önüne alınarak ayrılacaktır. Bu yerlerin ikisi nazarı dikkati bil- hassa çekiyor. Bunlarin ikisi de Bo- ğazın Rumeli yakasındaki iki esas - hı'yolun arasında bulunuyor. Bun- ların yüksek noktaları Taksim — Büyükdere — Kilyos yüksek korni- şi ve en alçak noktaları da Boğaz sa- hilinde Galata — Büyükdere seviye- - . Şehircilik mütehassısı Prost tarafından sütunlarda aynen veriyoruz. Nâzım plân şehrin esasını tanzime kati surette yarıyan ameliyeleri tayin ediyor. Bu plânda mevcut esasların lüzum görülürse ilâveler yapılabilecektir. verişli; fakat halen harap vaziyette bulunan yerler plânda gösterilme- Bu plânın nasıl tatbik edileceğini gösteren raporu da yarınki sayı- İda vadinin derin yerlerinde ve iki .— —— hazırlanan nâzım plânı bu serbest saha haline getirilmeye el- imar plânları tespit edecektir. a m | Beyoğluna en yakın yeri Taksim meydanr” ile Maçka arasındadır. Es- ki Ermeni mezarlığı arsası ile Maç- kayı Taksim yeni mahallesine bağlı- yan 60—80 rakımları arasındaki a- raziden müteşekkildir. Harbiye oku- Ju kışlası başka yerde inşa edilirse gayet güzel meskenler inşasına mü- sait mükemmel bir yer daha hasıl olur. ar ikiPRİYu rını havi büyük bir umumi park bu mahallenin merkezini teşkil eder. Park arasından geçecek seri bir yol; iki kornişi biribirine bağlar. Gazha- ne buradan kalkmalıdır. * İkinci saha buna benzer şartları haizdir. Bu Maçka ve Beşiktaş ile Mecidiyeköyündeki likör fabrikası a- rasındaki büyük sahadır. | İmar ve tanzim sureti birinei için | söylenen şekle müşabihtir. Burada | yamacında umumi park ve spor yer- leri tesis edilir, meskenler de sırtla- ra ve yamaçların yüksek yerlerine tevzi edilir, Üçüncü bir yer 'daha nazarı dik- kate alınmıştır. Bu da Kurtuluş sır- tı ile yamacın yüksek kısımlarıdır. Bu yerler doğrudan doğruya Kasım- paşanın yüksek taraflarına gelir. Ve burayı mevcut yollar ve takriben 60 Imar Plânının Kat'i Esasl Istanbul ve Beyoğlu Yakalarında Ne Gibi Değiş lacak ? edecek kadar yeni mahallelerde bina yapıldıkça tedrici ve devamlı suret- te tatbik etmelidir. Yeni Yol Şebekesi Seyrüseferi tanzim edecek olan ye- ni ana yollar hemen tatbik edilmeli- dir. Modern şehircilik tekniğine ge niş mikyasta uygun olan bu yollar bugünkü vaziyeti radika! bir surette ıslah edecektir, Zeminin tabii arızaları köprü - vi- yadük ve tünellerle geçilecek bu su » retle ayni seviyede müteaddit hem- zemin Croisement'lara mâni olacak büyük nısıf kuturlar ve müstakim gü zergâhlar elde edilecektir. Çizilen güzergâhlar netricelerinin ev velden takdiri mümkün olmıyan em- lâk spekülüsyonlarına ve istimlâkle- ri, büyük emlâk buhranını asgariye indirecek veçhile çizilmiştir. Bunlar mahallelerin ekonomik faaliyetle - rinde hiçbir buhran vücude getirme mesi kaygusile tetkik edilmiştir. Halicin sol cihetinde hususile Tak- sim meydanı ile Köprüler arasında bu yeni yollarla şehir içinde haki- ki sotostratlar © yapılmış olacak ve bunlar kıymeti az küçük evlerin üs- tünden aşmak #uretile vadileri ge çecektir. Güzergâhlarının uzun bir kısmında hiçbir ev önünde durmak mecburiyeti olmıyacağından burada 134-530 arı büyük süratler temin edilecektir. Halicin sağ cihetinde ise mütead * dit noktalarda bilhassa Galata Köp” rüsü ile Beyazıt arasında birtakım # nal imalât ile daha sabit güzergâle lar temin edilecektir Bu yolların sınai imalâtı için saf fedilen paralar Inşaat işlerine sarfe- © dileceğinden şehirde mühim bir fa öliyet tevellüdüne yardım eder. Bür yük istimlâklere sarfedilen paraların ise piyasada hiçbir tesiri görülemez. Bunun için şehirciniz, Viyadükler ve tüneller gibi büyük sınai imalâtı is- timlâklere tercih etmiştir. Bu suretle genç cümhuriyet faal ve yapıci gençliğinin hakiki çehresi- ni şehre süratle gösterebilecektir. Bunlar ilk merhalede yücude geti rilecek şeylerdir. Şehrin ana damarlarını teşkil e den bü yollar tamamile vücude ge- tirildikten sonra diğer smeliyeler bunları takip edecektir. Bunlar ma- hallelerin kışmi imarlarına müteal- lik olup Istanbulun ekonomik inkilâ- bına tâbi olarak tatbik edilmelidir. Münakalât, ticaret, küçük sanat- lar, sanayi şehrin esaslı unsurları dır. Şehirci bunların inkişaf hareketle rine yardım edebilecek muvafık ted birleri daha evvelden görüp tasdik etmek üzere bunların inkişaflarını dikkatle takip edecektir. Ve kısmi plânları buna göre yapacaktır. İlmi ve içtimai inkılâbın daimi te- rakkisi il husule gelip bazan evvek den takdiri mümkün olmıyan vezi- yetler karşısında plân icaplarının uy gun olabilmesi için bunların elâstiki olması gerektir. DUY UZ KE (Başı 1 incide) | Misafirler ihtişamlı salonların yal dızlı dekorlarından yerdeki halıları- | ns kadar her tarafını meraklı gözler- le tetkik etmişlerdir. Ercümen! Ek- rem, eski padişahların siyasi müna- sebetlerde' bulundukları Avrupa hü- 'kümdarlarının portrelerini - ihtiva e- den büyük salonlarda, hangi hüküm- darın hangi tarihte İstanbulu ziyaret ettiğini ve hangi padişahın hangi İm- paratoru ziyarete gittiğini sırasile an latmıştır. Bunlar arasında bulunan İtalya Kralı Viktoryo Emanlielin por tresi, ziyaretçileri bir an bir araya toplamıştır. i Sarayın hususi dairelerine girince Ercüment Ekrem, izahatına şöyle de- yam etmiştir: — Bu sarayı yapan mimarın asri telâkkilerden mahrum olduğu anla- takımında yapılacak bir köprü doğ- rudan doğruya Taksim meydanına bağlar. * Beyoğlunda bazı istikametler bil- hassa Galatasaray köşesi tadil ve tas hih ediecektir. Galata ekonomik vaziyetinin iki 6 saslı unsuruna tâbi olarak tamamile yeniden tanzim edilmelidir. Biri mühim surette tevsii tekarrür etmiş olan liman olup diğeri de Ha- Micin sol sahilinin vaziyetidir. Bu ma- hallenin gerek deniz münekalesi ve gerek otomobille münâkalesi bakı - mından rationnel bir surette tanzimi için her şey yeniden yapılmaya muh- taçtır. * . Beyoğlunda ve Galatanın yüksek kısımlarında sokakların ve iç avlula rın ebadı bina yüksekliklerine naza - ran çok azdır. Evler lüzumundan çok az günleşleniyor ve havalanıyor. Sokak genişliği ve avlu ebadı ba- kımından yeni mahallelere tatbik e- dilecek sıhhi nizamların müsaade et- tiği yükseklikten fazla yüksek olan bu gibi gayri sıhhi binaların da yu- karı katlarını istimlâk edip sıhhi şart ların buralarda az zamanda ıslahı lâ- zamdır. şılıyor, Çünkü, bu koca binada bir ye mek salonu yapmayı hatırlamamıştır. Onun için saray halkı kendi dairele- rinde siniler içinde gurup gurup ye- mek yemek mecburiyetinde bulunu- yorlardı. İşte burası, ziyafetler esna- sında sinilerin kurulup misafirlerin izaz edildikleri yerdir. Sarayın Tarih Müzesi haline geti- rilmiş olan ilk kısmına geçildi. Bura- da yakın maziye, Osmanlı İmparator luğunun son enkazı yıkilırken görü- len şaşkınlığa alt vesikalar vardı. Ha tip bir kâğıt parçasını göstererek: — Şunu görüyor musunuz? Padi- şah diye, hanedanın son rüknü ve yer yüzündeki Müslümanların mukaddes Halifesi sayılan birisi vardı. Hüküm- darlığını tasladiğı bu memleketin içinde İngiliz polis müdüründen al. dığı şu tezkere olmadıkça gezemiyor du. İmzası: Kapiten filân. Herhangi bir ecnebi yüzbaşısının bükümdarına hükmettiği bir devrin olanca hicap ve azabını hatırlatan bu vesikaya bütün gözler derin bir dik- katle dikildi. İşte ikinci bir hiyanet vesikası! Abdülhamit Meşrutiyete sadık kala- cağını yalnız kendi milletine değil Avrupa devletlerine de temine gay- ret ediyordu. Ve âlemi şöyle teminat Ya iğfal etmişti, Meşrutiyete kaç ay (L) Spor sahaları — İdman saha-| den münferit ve az adette mevcut|si alçak kornişi ile tahdit edilmiş| Bu kat istimlâki ameliyesini yiki| sadık kaldığını Bay Basaryadan 80- dir 4 binaları istimlâk etmek. tir. lacak meskenlerdeki insanları iskân runuz, dedi. Konsey Azaları, Dün TarihSergisini Gezdile EREL vr eee ee ve Çay Ziyafeti Verildi Osmanlı İmparatorluğunun eski âyan âzası B. Basarya: — Yalnız üç ay, diye tamamladı. Ondan sonra büyük Türk İnkılâ- bının canlı vesikalarını taşıyan ki- sımda, zirai, siyasi, askeri, iktısadi, içi inkilâplarımızın teferruatı gösterildi. Eski harem kadınının yerine ge çen asil Türk kadınının, hâkim, ope- ratör, işçi tipleri gösterildi. Ercü- ment Ekrem dedi ki: — Eskiden, şu dün gittiğimiz Ya- lovsya gitmek eşkıya şerrine uğra- mak için kâfi bir sebepti. Şimdi yur- dun herhangi bir noktasına heybeniz de istediğiniz kadar altın gidiniz. Kimse ilişemez. Şarktaki son eşkıya yuvası da bir kadın tayyarecinin ka- hir bombaları ile yıkılmıştır. Müzenin bir yerinde inkılâbın ilk günlerindenberi yabancı devletlerle yapılmış mukaveleler vardı. Milletin gözü önüne başarıcılığın bariz birer vesikası şeklinde takdim edilen bu muakevele arasında Hatay için Franklen Büyyonun Fransızlar namı- na imzaladığı vesika vardı ki, Ercü- ment Ekrem bunu göstererek: — Ne gariptir ki, bunun Fransız- larda bulunması lâzım gelen. eşini Fransızlar kendi arşivlerinde bulamâ dıklarını söylüyorlar. dedi. Herkes hayret etti, Hititler, Selçukilerin, Avarların, E tilerin, Kırımyalıların eserleri merk Ja seyredildi. Ve oradan Şirketi Hay” riyenin tahsis. ettiği hususi bir vs- purla misafirler şerefine Beylerbe- yi sarayında tertip edilmiş olan çay ziyafetine gidildi. Davetliler arsında eski, yeni mat“ buat müntesipleri, şehrimizde ecnebi ve ekalliyet dilleriyle çıkan gazet€ muharrirleri vardı. Beylerbeyindeki cay gayet samimi bir hava içinde verildi. Misafirler, bü davetten ve ziyaretlerden çok mem* nun kaldılar. Aşağı kattaki büyük mermet havuzun fiskiyeleri kar$i” sında çay içildi. Misafirlerimizin bugünkü progrs* mında encümen toplantıları ve Top” kapı ziyareti vardır. Akşam Valisi tarafından bir ziyafet ye SU” vöre verilecektir.