8 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

İ eye has 1 mak ve banllrın siyaretizi koldp. kele a amelini / pak mak için de şehrin umum bir bir hale getirilen baha, yangın lir gyz pılmıştar. Bu plân tasdik edi-| Söndürme müzesi, ipekböceği ensti sene içi fnaliyete geçilecek ve üç eta, bie bni küler ve kam. Sileriy sesi ül hakikaten ziyaret-| yarda yapılan yeni mektepler; âçı- p gezebilecekleri, sali hanlar m olabilecekleri bir şehir olacak. | 127 Pazklar, “eğe bap “ TAN Gündelik Gazete TAN'ın has fi: Haberde, fikirde, her- seyde karlı, WE dürüm. samimi olmak, Gözetesi olmıya © çalışmaktır. —— m BONE BEDELİ ürkiye 1400 Kr, 1 Sene 2000 Er, dg e SAY 1500 &r, İK Saz 800 Kr, 0 Kn vay 300 Kr, W an etleraranı posta İtikadına dahi) ol- dr memleketler icin 30, 18, 0, 3.3 lir9 ie Abone bedeli peşindir: Adres değis- ek 28 kuruştur. Cevap için mektup 2 10 kuruşluk pul iâvesi Irmdır. GUNUN MESELELERİ Bursada Gördüklerim Yazan: M. ZEKERİYA) 2 san İstanbula bakarak memleke- kidişini göremiyor. İnkılâptan en p4sihini alan, senelerdenberi en A” .. dekişen şehrimiz İstanbuldur. On 90 Ne evel İstanbulu terketmiş bir vatan daş tekrar buraya döndüğü zaman Nal batacak bir değişiklik görmes Yapmak üzere gelen yabancı lata derhal Ankaraya gi tav SİYE ederiz, Yalnız Ankarada değil, Türkiyenin er tarafında yerden biter gibi yeni bir medeniyetle karşılatıy0 - Yuz. Sik sık memleketi dolaşan bir Mülettiş hir gün bize ihtisaslarını an- rken demiştir ki, “baz şehirleri; bir sene sonra tanınmuyacak kadar değişmiş buluyoruz.,, İstanbulda oturup hüküm verenler söze mübalâgalı bir gözle bakabi- «Fakat uzağa değil, Bursaya ka- Yapılacak kısa bir seyahat size bu “Özün ne büyük bir hakikat ifade et- anlatmıya kâfidir. * Bursa üç istikamette inkişaf edi- an & seyden evvel Uludağı, tarihi ak suları ile Bursa bir tü- ii cazip bir hale getir - > asr Bir faaliyet başlamış- Ayni PU külliyetin temelini Kaplıcalar Yaptırdığı Çelikpalas teşkil | rai Otellerin önlindeki yollar usfal- şevrilmiştir. Mudanya ile Bursa a- aldin ed İn yolun betonlu asfalt olarak gd, masına başlanmıştır. Almanya - en gelecek seri vapurlardan biri de udanya yoluna tahsis edilecektir. “ suretle İstanbulln Bursa argsın - . mesafe üç saate inmiş olacaktır. Yeliz ve seri bir vapurla kısa bir uluktan sonra dünyanın en mo- “tellerinden birinde tedavi ve ui imkânına malik olacaksınız iki © imkân uzak bir ihtimal değil, a tahakkuk edecek bir ha- ir, hema Şehrin tarihi eserlerini meydana çi- otellerin de modern bir hale için plânlar yapılmış, ve fa- üzere hazırlıklar baş- 4 Bursa şehri ayni zamanda Steden- Ma sanayi merkezidir. Bu defa İeği, , Yapılan modern Merinos ve fani, abrikaları ile şehirde sanayi nüfygi bir kat daha artmıştır. 73 bin slu Bursa şehrinde 7000 işçi var. * Bayramlarda ve milli günlerde ipa lerin grup halinde merasime ü ringi ettiğini görmek, şehrin haya - m fabrikaların oynadığı büyük M anlamıya kâfidir. odern sanayi hayatı Bursanın mera hem de içtimai hayatı ü- rende tesirlerini göstermiye * ay Aâyni zamanda bir talebe şeh- r. Bursada hayat ucuz olduğu için die erin çoğu orada yerleşmiş- tı MA rtrmaktadır. Okuma aşkı bu ailelerin çocuklarım mekte- çi ç vketmiştir. Sokaklar akşam üze- ize çierle dolar. Bursa Tivesinde eğme fazla talebe vardır. Kiz mu- #ektebi günde iki defa ders ve- 8-4. 938 kü myu yz lAMINM Kaplıcalar Şirketi, Bursayı bir 2 Çelik Palas oteli su tedavi şehri haline getirmek için ilk temelini bu eserle atmıştır: ve banyoları Bursanın İçtimai nim Şirketi Istanbul gezete- cilerini Bursaya davet etti. Bu ds- veti gördüğüm zaman, şirketin, Çel otele reklâm yaptırmak emelile bizleri çağırdığını zannet- tm. Fakat bu davetin içinde sâk- h olan mâna, Bursanın ortasına bir wrüpa oteli haşmet ve edasile otu > içinde en modern banyo teç- bizatını saklıyan otelin propagan- desi değil, bir Avrupa şehri aya rında doğmakta olan Bursayı, Bur sada iki üç sene zarfında yapılan içtimai, iktisadi, kültürel kalkın - mayı göstermekmiş! O zaman da- va küçücük sahasından çıkmış, kos koca bir memleket davası olmuştu. Bu itibarla Bursayı tanımak ve ta mtmak ta bizim için bir memleket borcu haline göldi. Mudanyadan Bursaya geçerken Bursanın üzerimde hâsıl ettiği ilk samimi intıba, her uğrakta otobü- sün etrafını saran, “gazete, gaze- t6,, diye bağıran köy çocukları ol- du. Bunu Bursayı bekliyen büyük istikbalin ilk müjdecisi olarak te- Yikki ettim, Bundan sonra gezdi - mV VEKİL ZLE ETER TARLAN GEYATM, Bursanın bu kısa zaman içinde yaptığı ilerlemeleri, iki günlük bir seyahatte tamamile tespit etmek mümkün değildir. Fakat az zaman da çok şey gördüğümüz için bunla- m okuyanlara küçük bir fikir vere- cek şekilde hulâsaya çalışacağım: Bursada umran faaliyeti ursa 16,000 nüfuslu bir şe- hirdir, Şehrin bütçesi 1,432,367 liradır. Bu bütçe ile Bursada yapılan iş- ler, azim, iman, ve gayretle çok şeyler yapılabildiğini ifade etmek- tedir. Şehrin giriş yerleri olan 'ana caddeler asfalt yapılmıştır. Yapıl- mak üzere olanlar için de beton ya- pılmak şartile bütçedeki tahsisat ayrılmıştır. Şehri üç dört sene evvel ziyaret esseseler, fabrikalar göze çarpa - Soğuk dadır. Cümhuriyetten evvel bütün köy- lerde 664 köy odası varken, bugün bu odaların yokünu 1000 i geçmiş, evvlece 790 köyde su tesisatı var- ken bugün 3,000 köyde su tesisatı yapılmıştır. Bursayı bir seyyah şehri yap - mak için gösterilen faaliyetler, U- ludağda yapılan otel, :sığınaklar, kış sporları, teçhizatı, Bursayı me deni bir şehir haline getirmede bü- yük bir âmil olmaktadır. İstanbul dan Mudanyaya süratli vapurlar a m e rir. İlkmektepler hıncahınç doludur. Bunlardan haşkn Bursada birçok kültür müesseseleri mevcuttur. Bü - tün bu müesseseler yarınki nesli ye- tiştirmekle meşguldür. Hulâsa Bursa istikbal için üç cep- heden plânlı bir şekilde çalışan bir faaliyet merkezi haline gelmiştir. Bu plânlı çalışma düne nispetle gün görünen büyük değişikliği göl - gede bırakacak yepyeni bir şehir de- Zuracaktır. Bursada gördüklerimizin bende bi- raktığı kanaat budur. edenler için,yeni yapılan binalar,mü işletilmesi, tren ve vapur ücretle- rinin azaltılması da bu gayeyi di- ba kuvvetle meydana getirecek - tir. Ba süratli vapurların siparişi yapılmış, gelen ilk vapurlerın da bu hatta tahsisi — kararlaştırılmış» tar. Bursadan Uludağa hava hattı veya dişli şimendüfer yapılması da tasavvur edilmektedir. Bugüne kadar yapılan ve yapıl ması tasavvur edilen, muntazam bir plân dahilinde yürüyen bu üm ran faaliyetleri, Bursanın nekadar yüksek bir istikbale namzet oldu- #unu göstermektedir. Kültür faaliyetleri ursadaki kültür faaliyetle - B rinin ilerlediğini anlamak tep tâlebesine bakmak kâfidir, Cad delere dikilen, insanların sanki yüzde altmışını mektep talebesi teş kil ediyor. Bu faaliyeti gözle ölç- mek mümkün değildir, fakat, aşa - ğıdaki rakamlar bu hususta da bir fikir vermiye yardım edebilir, 925 senesinden 936 senesine kadar ye- pilan mekteple, talebe, öğretmen miktarını gösteren bu istatistik en güzel ölçüdür: 925 —526 1m g2 —27 206 sn —920 (288 daa —929 409 929 —os0 313 00 —s81 200 031 —952 289 932 —$33 (209 003 —034 28 g4 —93İ 253 85 —m6 253 — Benim Sabiha Zekeriya Kalkınması 925 te 11,798 olan talebe adedi 1986 da 21,595 e çıkmıştır ki, yüz- de elliden fazla bir tezayüt göster- miş demektir. Bunlurdan başka ilbaylık merke- zinde 3 lise, ortaokulu, kız ensti- tüsü; ziraat okulu, orman okulu, sanat okulu ve ipekböceği enstitü- sü de vardır Bursada matbuat ursada Vilâyet gazetesi o - B lan (Bursa) gazetesinden maadâ “Bursa sesleri, ve “Açık ses,, diye iki gazete çıkar. Ayrca, Halkevinin neşrettiği köylü .ga7e- tesi köylere meccanen dağıtılır. Yine Halkevinin çıkardığı Türkün mecrnuası da tarihi tetkiklerle meş Bunlardan başka muhtelif mü- essesölerin, neşriyatı vardır ki, 'bunlar mesleki faaliyetler hakkın- da çıkanlan gayrimevkut risale ler, ve kitaplardır. Bursanın kültür faaliyetlerinde göze çarpan nokta, bütün gençlerin ve münevverlerin gerek dahili ve gerek hariç matbu- ata karşı gösterdikleri okuma aş- kıdır. Sağlık işleri ursada iki hastane vardır. 70,000 nüfuslu bir şehir i- çin bu miktar çok azsa da, bir şeh- rin içtimai kalkınmasında bütün faaliyetlerin ayni ahenkle yürü- mesi beklenemez. Fakat sıhhat iş- lerine karşı gösterilen alâka, za- manla bu miktarın çoğalacağına bir alâmettir. Bu hastanelerin bi- için mi harbediyorsun? .Benim için değilse kimin için? (İngiliz karikatürü) ri Ahmet Vefik Paşa hastanesidir ki, fenni ve medeni her techizat havidir. Bugüne kadar 150 yata- ğı olduğu halde önümüzdeki $€- ne 250 yatağa ifrağ edilmesi için bütün hazırlıkları yapılmıştır. İ- kincisi de, Çekirgenin en havadar bir yerinde ordunun fisyoterapi müessesesi vazifesini gören Siel hastane, memleketin ihtiyaçlarına cevap vermektedir. Vilâyet merkezinde bir verem dispanseri açılmış, fuhuşla ve bu yüzden meydana gelen hastalıklar- la mücadele komisyonu toeydana getirilmiş, bütün kasabalara birer hükümet doktoru (gönderilmiş, köylerde seyyar doktor ve ebe ser- visleri yapılmıştır. Son birkaç se- ne zarfında İnegölde bir hastane, Gemlik, Kemalpağa, Orhaneli, Ye- nişehir ve Mudanyada da birer dis- panser açılmıştır. Vilâyetin bütün kazalarda birer hükümet tabibi, bir süvari sıhhiye memuru, kazalarda birer ebesi, bunlardan başka her kazada bele- diye doktorları, zührevi hastalik- lar ve sıtma mücadele heyetleri var dır. Halkevi B ursada Kızlay, ve Çocuk E- sirgeme Kurumu gibi içti- mal teşkilâtların yanında en çok fasliyet gösteren Halkevidir. Hal kevi, faaliyetlerini muhtelif şube- lerde temerküz ettirmiştir. Dil, e- debiyat, tarih, güzel sanatlar, tem- ve neşriyat ük vermeye çalışır. Halk dersaneleri halka muhtelif dersler verdiği gi- bi ayrıca fransızca, ingilizce, al manca dersleri vardır. Müzik ted- risatı, resim tedrisatı, mektebe gi- demiyen bayanlar için açtığı 76 ki- şilik biçki, dikiş ve çiçek dersleri, muhitin tahsilden istifade edemi- yen unsurlarına verdiği bir fırsat- tır ki, bir memleketin içtima! ve kültürel yükselmesinde bunun fay- dalarinı yakinen görmekteyiz. Yayım komitesi üç ayda bir Türküm adlı bir mecmua çıkar makta, köycülük (komitesi de “Son yedi gün" isminde haftalık | bir r:scmua neşretmektedir. Bu | mecmun köylerde meccanen dağı- —— taldığı gibi, okuma yazma bilmi- yen köylülere komite azaları tars- fından okunur, Mevzular otrafın- da kendilerine izahat verilir. Bursa halkevinin en mümeyyiz farkı, Bursa dahilinde mevcut, Kı- alay, Çocuk Esirgeme Kurumu gi- bi müesseselerle korporasyon ya- parak, içtimai muaveneti en mo- Yazan: SABİHA ZEKERİYA Oportunist tip için, kâinatın mih- veri kendisidir. Dünya kendi etrafın- da döner. Akan suyun, dövülen de- mirin, tüten fabrikanın, toprağı eşe- liyen çiftçinin, vatanını korumak için kanını toprağa döken askerin, bütün bir cemiyetin didişme ve çarpışması, ancak kendi saadetini temin İçindir. Yaşadığı toprağın ismi Türkiye ve İs panya olsun, o, yalnız bu vatandan almasını düşünür, vermek ancak mee buri olduğu zaman, veya karşılığını getirmek şartile mübahtır. Hayat kav gasında bütün emeli, kendi menfaati, ni kendi saadetini, kendi refahını te- mindir, Bu menfaat ve refahı temin için kurnazlıkların en mükemmelini | bilir, Zaman olur, en büyük idealist kesi- lir. Vatan, millet diye kürsüden hita- beler okur, şiirler söyler, fakat vatan tehlikeye girdiği zaman “dostlar s6- fere, biz eve,, diye, soluğu hastalık raporu veren bir doktorun muayene odasında alır, Zaman olur, hürriyetin, adaletin en büyük taraftarı kesilir; zulme, İs* İtibdada en gür sesile bağırır. Hürriz yet ve adaletin bulutlar arasına gir diği zayıf bir anımı, veya yerini bir İs tibdada terketmesinin yaklaştığını hissetti mi, bir zamanlar göğsünü pas ralıya, paralıya müdafaa etiği hürri- yetin kötülüğünden, hayatın intizam ve ahengini bozduğundan, cemiyeti a* narşiye götürdüğünden bahseder, Bür tiyetin boynuna bir dissiplin zinciri takmak ister. Zaman olur, cemiyetin gidişine is» ükâmet verenlere kızar, bağırır, ça” Hırır, masalar üstüne çıkarak büyük bir cesaretle söver, sayar, fakat bu kö şubeleri, memleketin muhtelif sahalardaki bütün içtimai ibtiyaçlarına cevap hareketinin kendi menfaatini sarstı ğını hissettiği gün, ayni masanın Üs — tünden methiyeler okumasını da bis lir. Zaman olur, hiç inanmadığı, benim. semediği (ikrileri, kendi menfaatinin sarsılmaması için, müdafaa eder, ve ya müdafaa edenlerin uşağı olur, Bütün hayatın akışında mihver ken disi olduğu için, cemiyet nâmına fe - dakârlık yapanlara içinden ya aptal diye güler, veya bu fedakârlığın ar « kasında muhakkak bir maddi menfa-* at arar. Ona göre, refah ve saadet için de yaşıyan hir adamın, kendi menfas atini tehlikeye koyarak cemiyeti mi dafna etmesi ya bir aptallık eseri, ya bir menfaat dalaveresidir. Her idealin arkasında, Oportünist görüşile, bir d& lavere sezdiği için, muvakkaten bağ» landığı her akideyi bu kantarda öl - çer, ve neticede kendisine bir menfa- at temin etmesini bekler, Menfaati €- linden gidip, sokakta kaldığı gin ha- yatın istikameti tekrar değişir, görüş- ler, duygular, mantıklar, fikirler yeni esen rüzgâra ayak uydurur, bu defa > nağmeler, başka şarkılar söy- ler. Böyle bir adamın hakiki bir idea- dern şekle sokmasıdır. İçtimai mü- |!€» bİr İdealiste inanmasına nasıl im- esseselerin kollektif faaliyeti, içti- kân olur? mai teşkilâtçılığın en modern bir — şeklidir ki, birçok Avrupa devlet- lerinde bile daha taammüm etme. miştir. Bu çalışma şeklinin Bursa halkevi tarafından tatbiki, bu evin nekâdâr yüksek bir şuur ve neka- dar müşterek bir ruhla çalıştığı. nin en kuvvetli ifadesidir. Gençlik ve spor yrı ayrı çalışmaları yüzün- den büyük bir faaliyet gös- teremiyen Bursa iman yurdu, De- mirtaş spor derneği, Acar idman yurdu birleştirilmiş, ve müşterek bir kurum meydana getirilmiştir. Bu klüpler “Türkspor” klübü ismi altında faaliyete geçmişlerdir. Gençlere daha geniş spor İnkân- ları vermek istiyen ilbaylık, Bursa dahilinde büyük bir stadyom yap- tırmak teşebbüsündedir. Stadyo- mun plânı bir mütehassısa yaptı- rılmıştır, gelecek sene de inşaatına başlanacaktır. Bu plâna göre, iki tenis kordu, atış poligonu, pisin, mak zi yoleybol, basketbol yerleri, spor evi, ve diğer teferruatı en modern bir şekilde çizilmiştir. Bu plân, muhtelif senelerde tamamlanacak» tar. Bursenin bu yukamda saydığı miz faaliyetleri, içtimai kalkınma- ve an büyük delilleridir ki, bu ebiyatla, Bursanın yeşilliklerini, camilerini, türbelerini, güzellikleri Dİ sayıp dökmekle ifade edilemez Bursa, tarihi bir şehir olmak, sana- tın en güzel âbidelerini saklamak- la tarihi bir kıymet, fakat bugüne kadar yapılan ve yapılması plân- larla tespit edilen bu fasliyetlerile de modern ve içtimai bir kıymet ifade eder ki, Bursa, bu ikisinin birleşmesile Türkiyenin en güzel, en modern bir şehri olmaya nam» zet olduğunu gösterir, Bursanın bir de iktısadi kalkın- ması vardır ki, bunu ikinci maka lemde izaha çalışacağım.