6 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

“İspanya Harbinden ! Sonra S Ömer Rıza DOĞRUL Prova harbinin son safhası f yaklaşırken harbi takip ede- hâdiselerin düşünülmesini çok bii görmek icap eder. Devamı sira» a Avrupayı buhrandan buhrana üikliyen İspanya harbi, bugünden anlaşılıyor ki, harp bittikten son- Avrupanın huzur, çı ekli unu kaçırmaya İf Bunun en bellihaşkı sebebi, İs- nyanın pabancı işgal altında bu- Aması ve bu yabancı işgalin âki- i hakkında hiçbir kanaat hâsıl ©- namasıdır. Ge işgalin kalkacağı tlerinin dah; İ d . ve İ ili harp bittikten son- Spanyayı bırakıp gideceği söy- yor, fakat bu sözler alâkadarları Din etmiyor. Tatmin etmemesinin ebi, İspanya dahili harbini kaza » ve İspanya Cümhüriyetini boğan gi yabancı kuvvetlerin kazandıkları © mukabilinde mükâfat isteme- Min beklenmesidir. Hiçbir kimse « bu mükâfatın hakiki mahiyetini ke edemiyor, fakat bu yoldu yürü- oi, © tahminlere göre İspanya bun- öle İtalya — Almanya bo- vruğunda yaşıyacak, İtalya — manya kuvvetleri İspanyanın tale- ile bu memlekette kalarak aske- mevkileri işgalleri altında bulun- çi ocak, İspanyanın tabii kaynakla" Lu Ve iptidai maddelerinden i- © edecek, İspanyanm Jimanları- tayyare karargâhlarını, ve buna zer bütün tesisat ve teşkilâtmi pirine müheyya bulacak, ve böylece nji PanYanın mevkiinden istifade ede- *ağı solu dilediği gibi tehdit ede- “ hulâsa İspanya dış görünüşe gö- müstakil yaşıyacak, fakat hakikat- Müttefiklerinin emrinden çıkamı- ak, ve bir harp koptuğu takdirde ınanya ve İalya ile birlikte ba- ket edecektir. N B wna karşı gelmenin mümkün! olup olmadığını bir kimse de sarının bu işe karışmaları -İspan- min İstiklâl ve hâkimiyetine müda- < sayılabilir ve kim bilir belki de müdahale bi. yol açar, irtakım mukabelele- İspanyanın aretse h, ni İspanyan Bra yol ünkü bu dudu da Ansa bu 9 ile karş yakın istikbali bundan meticesinden sonra da in beynelmilel karışık» Açacağı süphe götürmez. yüzden Fransanın Perene tehlikeye girmekte ve iş da vr lüzu- rai tadır, İngiliz ve keler” ge uvasalasının uğradığı teh- ir. Bu gu SYAİ bir mahiyeti haiz. kalana ese Yeni şeraite göre ân akları ve tedbir alacakları Yarışı ve harp hazırlığı ye- tarafın kap ve harp kopması, Pin bulüi » kollamakta olduğu firsa- iye. 0, 96 bakacaktır. Bu fırsat, im ire edeceği için her taraf da- p atabey bulunacak ve ortalığı! ter. emniyetsizlik kaplıyacak- li İsvanya harbi Tmekte oldi N inin son safhasına uğu sıradı di Kam va az Ni ş ki a ilk a tehli- İl, Menektedir. ne yük zırhlılar » peer Bgltere İle Fransa ve Amerika il devletleri de en nihayet zırhlı , atında azami had olarak 35,000 tey bağlı olmadıklarım ilân , Mim Bu kararın mesuliyeti Ja. o aittir. Japonya 35,000 den m, gemiler yapmadığını temin et. | e İstememiş ve neticede bu üç İl riyeşi (© Pu kararı vermek meebu. a e hissetmişlerdir. 35,000 ton. Da büyük gemilerin her biri hükiz seksen milyon Türk lirasına he: uğu hesap edilirse yeni kara- im kadar mühim külfetleri icap e derhal anlaşılır. Fakat bu | etlerde *etbik olunacak ve bu dev- Mi rez her biri tahammülü daire- alnı, Yolda adımlar atacaktır. ba v Fransanın bu karardan, an- ia e bir Avrupa devleti de 33 fade, > fazla zırhlılar yaparsa is- Fakat lee haber verilmektedir. hgiltere ile Amerikanın der- Yeni plânlar hazırlıyarak Japon- Ya mukabele edecekleri anlaşılı- i | | Yin edemiyor. Çünkü bu yolda söz) a, 5 (A.A) — “Tass ajansı ” Japon sefiri vi etmitşir. Sefir, Japon kıtala- isim Çin cephesinde düşü- rülen bir tayyarede bir Sovyet pilo- tunu esir ettiklerini bildirmiştir. Tay yareci bundan evvel Sovyet servisle- Yinde bulunmuş olduğunu itiraf et - iştir. Le Moskova hükümetini hususi | bir mesüliyet altına sokan bu hâdi- seden dolayı teessüflerini beyan et -| miştir, Litvinof cevaben, Sovyetler Birli- ginin Çine yapılan silâh satışları hu- susunda hukuku düvel kaidelerini tatbik ettiğini söylemiş ve birçok memleketlerin Japonyaya olduğu gi bi Çine de silâh verdiklerini kaydet- miştir, Litvinof bundan sonra, Japonya - nın Çin sokaklarında çarpışan muh- telif gönüllülerin mensup oldukları| hükümetler nezdinde protestoda bu- lunmamış olduğunu, çünkü böyle bir teşebbüste bulunmak için hukuki bir esasa dayanmamış olduğunu ilâve ey-| lemiştir. Çinde bulunan Alman askeri mu- alimlerine telmih eden Litvinof, bir çok ecnebi askeri gruplarının Çinde bulunmasının, Japonj'anın bü heyet- lere mensup oldukları memleketler- Soskavi bildiriyor: — Çine Yapılan Yardımlar yy Japonyanın Protestosu “Hayretle Karşılandı le sıkı münasebetler idşmesine mâni olamamış olduğunu söylemiştir, Lit vinof nihayet, Japonya ile Çin ara - sında hali harp mevcut olmadığı hal- de Japonya tarafından protestoda bu lunulmasından dolayı hayret etmiş ve sonra posta tayyarelerinin, vapur- ların zaptedilmesi mukaveleye müs-! tenit borçların verilmemesi ve salre gibi Tokyo hükümeti tarafından yapı lan bazı keyfi ve gayri kanuni ha- reketler meselesini mevzuu bahset - miştir. Japon kaynaklarına göre Pekin, 5 (A.A) — Buradaki Japon umumi karargâhı Çin muzafferiyet- leri hakkındaki haberleri tekzip et » mekte, Hanşuvang'in hiçbir vakit Çinlilerin eline geçmediğini ve Taier- şuvang'ın da hiç değilse dörtte üçü- nün Japon işgali altında bulunduğu- nu bildirmektedir. Yine umumi karargâhın tebliğine göre, üç Japon müfrezesi Talerşu - veng',n şarkından Çin hatlarını geçe- rek dün sabah mezkür şehrin on kilo- metre cenubunda bulunan bir mev- kie gelmiştir. Nevyork, 5 (Hususi) — Japonya hükümeti, Sovyet Birliğinin, dünkü protesto notasına verdiği cevaptan hoşnut olmamış ve ithamlarında 1s- rar etmiştir. LEHİSTAN : Müstemleke Işi Yeniden #Balikiyeoy A öld Varşova, 5 (A.A.) — Matbuat, Le- histanın müstemleke almaya haklı ol duğuna dair yeniden neşriyata başla mıştır. Yarı resmi İskra ajansında çıkan bir notada Lehistanm kuvvetli bir tica - ret filosuna ve müstemlekelere ihti- yacı olduğu beyan edilmektedir. Notada, ezcümle şöyle deniliyor: “400 bin kişi bunu talep ediyor ve iş istiyor. Polonyanın neticede müs- temlekelere malik olacağından emi- KİZ, Litvanya hududunda faaliyet Varşova, 5 (A.A) — Gazetelerin gönderdikleri muhabirler Lehistan — Litvanya hududunda Vilnoile Kovno arasında büyük bir faaliyet mevcut olduğunu, bir taraftan tel- graf direkleri dikilirken diğer taraf tan köprüler ve şoselerin tamir edil. diğini ve 1920 denberi Litvanya top-! rağıda münkati olan bir buçuk kilo- metre uzunluğundaki demiryolu tra vers ve raylarının konulmakta bu - lunduğunu kaydediyorlar. Askeri mahfillerin organı olan Lie- tuvas Kreiviv gazetesi, iki memleke- tin 18 senedenberi mevcut uçurum ü- zerine bir köprü kurmak için hüs - nüniyet göstermekte olduklarını yazı yor. | l Ölen Leh askeri Vürşova, 5 (A.A) — Başvekil B. Skladkovski, küçük Lehistanda yap- tiği teftiş mti esnasında Dziko- vicc'e uğrayarak, 11 martta Litvanya hududunda ölen Leh neferi Şera - fim'in ana ve babasını ziyaret etmiş ve kendilerine hükümet namına 1000 zloti vermiştir. Başvekil syni zamanda, bu askerin hatırasını taziz için granitten bir tun dikilmesini emretmiştir. Litvanyadaki ekalliyetler Varşova, 5 (A.A) — Kurjer Poran- hi'nin Kovno'dan öğrendiğine göre, i Lehistanın Litvanya nezdindeki yeni elçisi Şarvet Litvanyada yaşıyan Po- lonyayılarla temasa gelmiş ve Po - Tonyalı ekalliyetin kültür ve ekonomi bakımından bugün vaziyeti hakkın - da malümat almak üzere 17 kişilik bir heyeti kabul eylemiştir. ALMANYA: 9 Nisan, Alman Imparatorluğu Gi Pal Berlin, 5 (Hususi) — Bugün, propa ganda nazırlığı tarafından neşredilen bir beyanname ile, 9 nisan gününün “büyük Alman imparatorluğu günü,, olacağı resmen ilân edilmiştir. 9 ni- san bayramı öğle vakti Viyana bele- diye dairesinde açılacak Almanyada münakalât iki dakika tatil edilerek trenler, fabrikalar ve vapurlar düdük çalacaklardır. Halk kütleleri umumi meydanlarda resmi geçit yapmaya ve askerler yürüyüşe davet edilecek ve bütün Almanya bu günü disiplinli bir halde kutlayacak | tır, Mağazalar ve resmi müesseseler bugün kapalı olacaktır. B. Hitler, nut kunu saat 20 de irat edecektir. Bugünün akşamında Almanyanın bütün yüksek dağ sırtlarında ve te - pelerinde eski Cermen âdetince ateş- ler yakılarak, Buyram karakteristik ve ilk tarih çağlarını yeniden yaşata- cak bir tarzda kutlanacaktır. Propaganda nazırı Goebels, ayrıca neşrettiği bir beyanname ile, kendi nezaretinin şimdiye kadar bir türlü tespit edilemiyen teşkilâtına yeni bir veçhe vermiştir. Bu beyannameye göre nezaret dahil, hariç işlerine ba kan iki büyük müdürlüğe ayrılacak, bundan başka ari olmıyanlar için bir müdürlük ihdas edilecektir. Alman protestan kiliselerinin kararı Alman protestan kiliseleri, bugün siyasi bir kararla büyükAlmanya için bütün halkı “evet” demeye çağır - mışlardır. Ayrıca Almanların eski - denberi başlıca emellerini teşkil e - den büyük Almanyayı tahakkuk et- tiren B. Hitlere de kiliseler tarafın- dan teşekkür edilmektedir. İnsburk'tan haber verildiğine göre, B. Hitler bugün saat 16 da husu-! si bir trenle bu sabık Avusturya şeh rine varmıştır. Berlinden haber verildiğine göre, Fransız büyük elçisi 2 nisan tarihli nota ile Viyanada bir başkonsolos - luk tesisini istemiştir. Ayrıca Belçika ve Romanya hükü metleri, Viyanadaki orta elçiliklerini Başkonsolosluğa tahvile karar verdik lerini bildirmişlerdir. ve bütün! inin bildirdiğine göre, Levanevski'yi B, Pol Bonkur Çekoslovakya Müdafaası İçin Mühim Görüşme Paris, 5 (Hususi) — Hariciye nazi- rı Paul Bonccur, bu sabah Fransanın Moskova, Varşova, Prag ve Bükreş sefirlerile görüşmüş bilhassa Anşlus- tan sonra orta Avrupada hasıl olan vaziyetle Çekoslovakyanın müdafa - İası meselesi mevzuu bahsolmuştur. Fransız elçi ve orta elçileri 12 mart tarihinde Almanlar tarafından yapı- lan kuvvet darbesinin bulundukla - rı memleketlerde bır: intibala- dar hükümetler tarafından alman ted birleri biribirini müteakiben berayi malümat anlatmışlardır. Yakın bir zamanda Moskova ve o Varşovadaki Fransız büyük elçileri ile Prag ve Bükreşteki Fransız orta elçilerine Avrupa meseleleri hakkında malâ - mat ve direktifler verilecektir. Fransız zimamdarlarına göre, bu meseleler, İspanya meselesi ile bir - likte, halihazırdaki beynelmilel va - ziyete hâkim bulunmaktadır. RUSYA: Kaybolan Tayyareci Bulunamıyor Moskova, 5 (A.A) — Tass ajansi” aramakta olan tayyareci Moşkovski | şimal kutbunun üzerinden uçmuştur. Tayyareci dün #aat üçte Rodolf ada- sından hâreket ederek saat 7,20 de kutbun üstüne gelmiş ve saat 14 te tekrar hâreket ettiği noktaya dön - müştür, Tayyareci havanın berrak ol masına rağmen Levanevski'nin izine tesadüf edememiştir, ÇEKOSLOVAKYA: Prag Hükümeti, Harekete Geçti Prag, 5 (A.A.) — Prag ve Moravs ka - Ostrava'da merkezleri bulundu- ğu söylenen gizli Polonya komünist partisinin fasliyetine dair Polonya bükümeti tarafından bir muhtıra tey di edilmesi üzerine notada bildirilen şikâyetler hakkında ciddi tahkikat yapılması hükümetçe emredilmiştir. Hükümet kendisine bildirilen şe- kilde her türlü faaliyete mani olmak için şiddetli harekete geçmiye ve şi- kâyeti mucip olan ahvalin doğruluğu tebeyyün ettiği takdirde mücrimler hakkında âzami şiddetle cezni tedbir ler almıya karar vermiştir | | İ İ HARİCİ HABERLER İNGİLTERE: B. Çemberlayinin siyasetine hücum devam ediyor Londra, 5 (Hususi) — Bugünkü ga- zeteler Avam Kamarasında dün vu- İku bulan müzakerelerle meşgul ol - maktadır. Gazetelerin çoğu muhale - fet aleyhinde bulunuyor. Sol. cenah gazetelerinin anlatışına göre, bükü - metin zikniyeti tehlikelidir, ve hâdi- seler geçte olsa bunu ispat edecek - tir, Taysim gazetesi başmakalesinde Chamberlain'i tebrik ediyor ve İngi- liz kiyasetinin diğer milletlerin kiya- İsetine üstün olduğunu memnuniyet- le kaydeyledikten sonra diyor ki: “Eğer dünya yeni neviden bir din muharebesini bertaraf edebilirse bu- nu, bu gibi niyetlerin fevkinde kal - mak kiyasetini gösteren hiç değilse bir devletin mevcudiyetine medyun kalacaktır.,, News Cronicle gazetesi de şöyle ya- zyor? “Chamberlain güzel. bir intihap nutku verdi. Fakat diplomatik loca- da birçok ecnebi mümessillerinin bü» lunduğunu unuttu. Chamberlain bir Başvekil gibi değil, muhafazakâr partinin lideri gibi söz söyledi ve bu nu, müttehit bir cephe kurmak üzere muhalefete müracaat ettiği bir sıra- di 2 yaptı İ Yeni bir anlaşmazlığa karşı teşarı B. Butlere Şu muştur: Avrupada 'yeni bir anlaşmazlığın önüne geçmek lüzumu (karşısında, erta Avrupa ile cenubu şarki Avru - pası memleketlerinde geri kalan e - kalliyet meselelerini tetkik için müs kün olduğu kadar çabuk bir tarzda İbir Tuna konferansının toplanmasını B. Butler şu cevabı vermiştir: “— İngiliz hükümeti, çok karışık olan bu meselelerin ehemmiyetini tamamile müdriktir. Fakat, bugünkü jgerait tahtında bu gibi ihtilâfı me- selelerin enternasyonal bir konle - ransta müzakeresinin düşünülen ne- ticeyi vermesi pek şüpheli gözükmek tedir.,, Bir tayyare kazası Londra; 5 (A.A) — Bu sabah Drif- #ild Yorkşhayr yakininde bir askeri tayyare yere düşerek parçalanmıştır. Tayyarenin içindeki beş kişi telef olmutşur, Bu kaza, bu sene içinde telefata se- bebiyet veren kazaların otuz ikinei- $i ve bir nisandanberi vukua gelen kazaların üçüncüsüdür, Bir ikincikâ- nundan bugüne kadar bü kazalarda telef olanların adedi 52 ye baliğ bu- lunmaktadır. # Londra, 5 (A.A) — 14-3 tari. hinde de sizlerin adedi 1.748.981 e baliğ olmakta idi. Bu rakam 14—2| tarihindekine nazaran 61440 eksiktir, ISKANDİNAYYA: Dört Hariciye Nazırı Konferansı Toplandı Oslo, 5 (A.A) — İsveç, Finlandiya, Norveç ve Danimarka hariciye nazır- larının konferansı bugün saat 10,15 te açılmıştır. Ruznamede harp halinde şimal devletlerinin bitaraflığı ve bu dev - letler arasında ekonomik iş birliği meseleleri mevcuttur. Konferansın yarın kapanacağı zan nedilmektedir, KISA HABERLER # Kont Cinno, Arnavutluk Krahrin ni- kâh merasiminde şahit olarak bulunmak Üzere ay sonunda Tiranaya gidecektir. A Meksika petrol kumpanyaları, bükü- metin istimlâk Kararma giddetle itiraz et mişlerdir. # Filistin komünist firkası, Kominterm- den çekilmiye, ve Trokinin entemasyona. Mine İştirike karar vermiştir. # Mecaristan Maliye Nazır, bir nutuk söyliyerek Yahudilerin Macar ekonormisin- deki tesirlerinin milli menfaatlere taban tabana zat olduğunu kaydet: iştir. X Romanya anlığına tavin edilmistir Avam kamarasında hariciyee müs- tevcih olun- FELE Kendi Aklımızla Ölçemiyor muyuz? (Yazan: B. FELEK) Allah insanlara akıl denilen şeyi, evvelden görüp bilmediği şeyleri ölç- sün diye vermiştir. Buna rağmen ak- mızı işlerimizde ölçü olarak kullan- mayıp işlerimizi başkalarının ölçü- leriyle ölçmiye kalkarsak cebinde mezüresi olduğu halde arkadaşının karışıyla arsa ölçen adama benzeriz. Dünya, hergün bir yenilik arzeden, değişik birşey oldu. Medeniyet, me> deniyet demiyelim de fen büyük bir İ hızla ilerliyor. Her an bir yeni iş ve- ya bir yeni tedbir karşısında kalmak icap ediyor. Bu yenilikler karşısında elimizdeki ilk ölçü aklı selimimizdir. Bununla başkalarının tecrübe edip iğini, üstünlüğünü yakinen öğ- rendiği şeyleri biz de yeniden tecrii- İ beye kalkalım demiyorum. Ancak, meselâ; Mart ayında denize girilmez. Değil mi ya? Lâkin birisi çıkıp ta: İ — Amerikada Martta denize girer- ler, Dedi mi, hemen küçük ve büyük | dillerimizi yutup susuyoruz ve: — Eğer dediğiniz doğru ise bize göre akıllıca birşey değildir. Biz İ Martta denize girmeyiz. Eğer vüce dümüze olan bariz zararına ses çi- karmasak bile züppelik olduğunu ka- bul etmek lâzımdır, demiyoruz. Bu ufak misalle varmak istediğim nokta şudur; i başkalarının örneği ol- mak için değil, bize doğru geldiği, ak- lımıza uyduğu için yapmalıyız. Eğer böyle yapmaz da falan, filin millet veya hükümetin İsmine bakarak 0o- nun hizina kapılır ve: > — İngilizler yapıyor ya! Mutlaka doğrudur. Şeklinde muhakeme yü-. rütürsek başkalarının ayaklarına gö- re yaptırdıkları kunduraları kendi a- yağımıza giymiye mecbur oluruz. Bu da ekseri, mutlaka ayağımızı sı- kar. Verdiği ezadan vazgeçtik, bizi yolumuzdan alıkoyar. Onun için işlerimizi herşeyden ev- vel bize göre ayarlamalı, kendi aklı- muzla ölçmeli ve ondan sonra başka- İlarının tatbik sistemlerinden ilbam- lar almalıyız. Herhangi yeniliKletimizin “çün kü,, siz N — Falan memlekette böyledir de ondan. Biz de böyle yaptık. Şeklinde değik — İşimize böyle geliyor, aklımız. buna yatıyor da ondan böyle hareket ediyoruz. Tarzında olmalıdır. ... .j): Hariciye Vekili .. . . v Bugün Gidiyor Hariciye Vekilimiz Doktor Tevfik | Rüştü Aras bu sabah, saat 9 da Daç- ya vapuru ile Mısıra hareket edecek- tir. Rüştü Aras Tophane rıhtımında | vilâyet ve belediye erkânı tarafından iğ uğurlanacaktır. Hariciye Vekiline bu seyahatinde refakat edecek olan Mısırın Ankara elçisi Mehmet Elcezairli ile Emniyeti Umumiye Müdürü Şükrü Sökmensü er dün sabah Ankaradan şehrimize gelmişlerdir. Tevfik Rüştü Arası İskenderiyeye, götürecek olan Daçya vapuru, gider- ken Pirede iki Saat kalacaktır. Bu iki saat zarfında, Hariciye Vekilimizin karaya çıkarak Yunan Başvekili Ge- meral Metaksasla görüşmesi muhte- meldir. Hariciye Vekilimize refakat ede- cek olan alâkadar Hariciye ve İktısat Vekâleti ileri gelenleri de dün Am | karadan şehrimize gelmişlerdir. 2, YUGOSLAVYA: Başvekil Stoyadinoviç Saraybosna'da Belgrat, 5 (A.A) — Split'ten avdet eden Başvekil ve hariciye nazırı Sto- yadinoviç, refakatinde hükümet erkâ “ mından bazı zevat bulunduğu halde | Saraybosna civarında kâin Tueaya gelmiştir. Halk ve hükümet mümes: silleri tarafından hararetle karşılan” | maştır. 4 Tren kazasında ölenler Belgrat, 5 (AA) — Şargan civa - “ rında vukubulan tren kazasında ya ralananlardan bir kişi daha ölmüş « © tür. Bu suretle ölenlerin miktari ye” diyi bulmuştur,