31 Mart 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3
A — 31.3.0938 ..— Halifaks'ın Nutku Ömer Rıza DOĞRUL Şorittere Hariciye Nazırlığına geldiği gündenberi İngiliz ha- Pciyesinin Avam Kamarasında ida- #sini, İngiliz tanmülüne tevfikan, kil Mister Chamberlain'e bıra- kan Lord Halifax da dün bir nutuk “öyliyerek İngilterenin dış siyasası- Mi izah etti. Fakat Lord Halifux, Baş- Vekilin geçenlerde anlattıklarından | başka veya daha fazla bir şey | “ylememiş, yalnız Mister Chamber- İsin tarafından söylenen nutkun A- Mele Partisi tarafından teklif olunan Siyaseti şiddetle tenkit etmiş, ve Mil ler Cemiyetinin zâfımı bir kere da- teşhir ederek onun beynelmilel dertlere derman bulmaktan âciz ol- ru anlatmıştır. Lord Halifax'a göre, bu sırada Mil- Cemiyetini toplanmaya davet #tmek onu biraz daha küçültmekten bir işe yaramaz. Çünkü Mil er Cemiyeti ya toplanıp birtakım İaydasız kararlar verecek ve bu yüz- den âleme maskara olacak yahut te- dafili bir ittifak yapmaya kalkacak X bu suretle Milletler Cemiyeti çer- Lord Halifax'm Mister Chamber- Min tarafından müdafaa olunan “O- İlmatik taahhütlere girmemek, si- teyit etmesi gayet tabii idi. © da, İngiltere kabinesi şefi gibi an- Paftarıdır. Onun için o da İngiltere İle İtalya arasındaki konuşmaların İYİ bir neticeye bağlanacağı ümidini ar etmiş ve İngilterenin İspanya- karşı “karışmamak” siyasetini ta- kibe devam edeceğini, çünkü Amele isi tarafından istendiği gibi İs banyaya silâh ve gönüllü gönderilirse un büyük bir harbe yol açacağını “Sylemiştir, "dd Halise Yaselini iki esas etrafında top- mıştır: İngiltere dahilde demokra- i korumak ve ferdi hakları sağ ak; hariçte anlaşma imkânla. İni genişletmek ve anlaşmak hattı Müreketini takip edecektir. İngilterede muhalefetin bu siyaset- j hoşnutsuzluğunu göstermeye de- Min edeceği bugünün haberlerinden ılıyor. Geçenlerde Mister Chamberlain ukunun umum tarafından iyi kar- gibi gösterilmesi, muhalefet Mtatından hazmedilmediği için bu hükümetin İspanya meselesine İŞ'tı tuttuğu siyaseti takbih için ye- bir takrir vermiştir. Bu takrir do- ile iki tarafın noktai nazarı bir Yak, daha çarpışacak ve hiç şüphe A ki hükümet yine ekseriyet kaza- rak mevkiini kurtaracaktır, Pakat bu biribirini takip eden mü- Mayalar İngilterede siyasi görtüşler Yasında büyük bir ayrılık bulundu apaçık gösteriyor. Hattâ bu ay- yavaş yavaş muhafazakâr de sirayet ettiği de söylen- bütün İmsilin bet be olunan siyasetin varacağı ne- göre ya genişliyecek yahut da- 'aktır, Genişlediği takdirde İn- bütün siyasetini yenilemek üriyetini hissedecek, aksi tak- '* bugünkü hükümet muvaffak | ye sonuna kadar takibe edecektir, Litvanya Sefiri Varşovaya Geldi Varsova, 30 (A.A) — Litvanya” Yeni Varşova sefiri miralay Skir- Taya gelmiştir. Mumaileyh per- i günü itimatnamesini takdim “ektir, Polonya - Litvanya konuşmaları hiye kadar iki memleket arasın- | , Münakalât vasıtaları hakkınde- İ, Mgustovo itilâfi ile neticelenmiş y, enüz muallakta kalan bütün si- VE İktisadi meseleler normal dip Yolile tetkik edilecektir. İBUĞÜN// AN AA ETO İTALYA: B. Musolini Taarruz Iyi Bir Müdafaadır diyor Roma, 30 (Hususi) — Sinyor Mus- solini bugün öğleden sonra Senatoda milli müdafaa hakkında bir nutuk söylemiştir. Sinyor Mussolini Italyan hudutlarının geçilmez bir halde ol- duğunu tebarüz ettirdikten sonra, taarruzun en iyi bir müdafaa olduğu- nu söylemiş, İtalyanın dört milyonu ilk saf muharibi olmak üzere 8 -9 bildirmiştir. Düçe, bütün İtalyanın 44 milyon nüfuslu olduğunu, on se- nede bu nüfusun elli milyona çika- cağını anlatmış, daha sonra “Libya- ya iki kolordu göndererek ve Ispan- yaya yardım ettik. Fakat bunlar bi- zi zâfa uğratmadı.,, demiştir. Deniz kuvvetlerinden bahseden Sinyor Mussolini; “Donanma sahibi olmak İtalyâ için bir vazifedir. di- yerek Halyanın birkaç sene sonra se- kiz yepyeni saffıharp gemisine sahip olacağını, söylemiş ve daha sonra | hava kuvvetlerinden bahsederek 1. |! talyanın binlerce tayyareye sahip ol- duğunu ve bunların en modem ne- "İviden bulunduğunu 20 — 30 bin pi- lot yetiştirildiğini anlatmış ve İtal yan hava kuvvetlerinin yapacağı va- zifeleri izah etmiştir. Sinyor Mussolini daha sonra, Mil- letler cemiyetine hücum ederek İtal- yanın hayallere inanmadığını ve bu yüzden Cenevreye bütün pencerele- ri kapadığını söylemiş ve nutkuna şöyle devam etmiştir: “Bugün her kim İtalyan yurdu- nun hak ve menfaatlerine zarar ver- miye cesaret ederse, karada, havada ve denizde silâhlı bütün bir milletin çok mağrur kat'i mukabelesile kar- | şılaşacaktır. Umumiyet itibarile barışı temin etmek istiyoruz. Fakat "bilhassa ken- di vari ner vurlu hayslı, türlü ham, batıl ve muhali hayali reddediyoruz ve bunun içindir ki, Cenevrede bunları satan “dükküân,, terkettik, Milletler arasındaki müna sebetlerde mühim olan ve daima mü him olmuş olan şey harp potansiyeli. dir. Senato B. Mussoliniyi şiddetle al- kışlamıştır. ÇEKOSLOVAKYA: Südetler Yeni Seçimde Israr Gösteriyorlar Prag, 30 (Hususi) — Çekoslovak - ya hükümeti yakında Henlayn gru- pu ile müzakereye beşlıyacaktır. E- sasen Başvekil B. Hodza'nın beyana- tından sonra bu hareket bekleniyor. dü. Alman mebusu Ernest Kundt bu- gün mecliste Çeklerin Südetlere mu tavaat etmeleri lâzım geldiğini an- latmış ve Almanlar aleyhinde tutu- lan siyasetin akamete mahküm ol duğunu izah etmiş ve beyanatına şu şekilde devam etmiştir: “Eğer Çekler, bir hal sureti bul- mak bahsindeki niyetlerinin Alman- lar tarafından #timat ile karşılanma- sını İsterlerse, kendilerinin çıkardık ları kanunları ve anayasayı dürüst bir surette tatbikle bu itimada lâyık olduklarını göstermelidirler, İlk önce | de bu kanunların mevzuu bahsettiği yeni seşimi yapmalıdırlar. Ancak milliyet meselesinin cesaret li ve esaslı bir hal suretine raptıdır ki Çekoslovakyaya dahili ve harici devamlı bir sulh temin edebilir. Bir Yanardağ Yeniden İndifaa Başladı Moskova, 30 (A.A.) — Kamçatka mıntakasında on senedenberi sönmüş olan Avaçinsk volkanı yeniden indi. faa başlamıştır. Bu indifa elli sene- denberi tesadüf edilenlerin en şiddet Kinidir. milyon kişiyi seferber edbileceğini || gi Ty a Ton HARİCİ HABERLE Amerikanın Londra sefiri Pat- riek Kennedy her elçiye benze - meğ, Dünyanın sayılı zenginleri arasında olan Amerikan mümes - sili gazetecilerle en samimi ve en ahbapça konuşan bir diplomat tır. Çok nazik ve karışık beynel- milel meselelerde bile kanantle- İİ rini dostça ve hiç gizlemeden ga- İİ zetecilere söyler. Sefir, geçende kabul ettiği muhabirlere şu ka- © sözleri söylemiştir: “— 1938 senesinde harp olmu- yacaktır. Buna bire karşı on bah- İİ se girerim. Vâkıâ insan oğlunun | hiçbir zaman yanılmamasına im- kân yoktur. Fakat, siyasi haya- tım ve buradaki vazifem dol | sile görüştüğüm zevatian ed ğim kanaat beni bu hükme sey - ketmiştir. Hattâ size 1939 senesinde de bir harp patlamıyacağımı söyliye bilirim, Vâkıâ o sene için bahse tutuşmak vakti henüz gelmemiş- İİ tir. Amma, bu seneki kanaati - | min kuvvetini göstermek itibari- le gelecek seneyi de şimdiden ilâ- ve etmeyi münasip gördüm. Bu hükme varmak üzere nele- ire istinat ettiğimi soracaksınız. Londrayn tayin edildiğim zaman | danberi Başvekille, Hariciye Ve- kili Lord Halifaksla ve Avrupa devletlerinin Londra elçilerile Onla Bahse Girişiyor R | müteaddit konuşmalarım oldu. Ve hasbühallerden edi: balarla 1938 de bir Avrupa har- binin patlamıyacağını anladım. Benim kanaatime göre, Avru- pada bugün barut kokularını yak laştıran mühim hâdiseler şu şe- killerde muharebesiz netleelendi rilecektir; İspanya harbi İngiltere ve Fran fl sanın müdahalesini imkânlaştır rabilecek zamandan evvel niha- yetlenecektir. Çekoslovakyadaki Alman ekalliyetleri o meselesini de Hitlerle Prag diplomatları kar | şılıklı ve kendi aralarında tasfiye | edeceklerdir. O meselede de İn - giltere, Fransa ve Rusyanın si - lâhlı bir harekete geçmelerini i- | €np ettirecek vahim hâdiselerin çıkacağını hiç zannetmiyorum. | İngiltere ise, devam ettiği silâh- lanma programını muntazaman İ tatbik etmekle gelecek seneler için de Avrupa sulhünü kurtara- eak vaziyete gelmiş olacaktır. Şa | nu da hı Kihlanma programının müstace- | len tatbikini gece çalışmalarile de tamamlamak istiyen İngilterede | bu yüzden işsizlik te azalacaktır. Bu sene ve gelecek sene için | bire on muhurebe bahsine gir - mek istiyenler karşıma gelsin - ler!i intı Londra ve Roma Hangi Meselelerde Anlaşıyorlar ? İtalyan Hariciye Vekili Kont Cla- no ile İngiliz sefiri arasında başlıyan müzakereler devam ediyor. Yedi günde yedi kere karşılaşmış olan iki diplomatın hangi meseleler üstünde mutabık kaldıkları henüz bildirilmemiştir. Fakat nim resmi kanallardan sızan haberlere ve İtal yan gazetelerinin kullandıkları Wisa-! na bakılırsa, müzakere vâsi bir prog-| Genera| Frurkonnun kati zaferi tak- İdirinde ne toprak, ne idare ve ne de ramla ve müsait bir hava içinde ce- reyan etmektedir. Şimdiden kati olarak bilinen birşey varsa, bu müzakerelerin Hitlerin Ro- mayı ziyaretine tesadüf eden 15 ni- sandan evvel neticelendirileceğidir. Mevsuk malümat alan mahafilden, ehemmiyetli noktalarda prensip iti- barile anlaşma hâsıl olduğu öğrenili- yor. İki tarafın prensip itibarile muta- bık kaldıkları noktalar şunlardır: Süveyş kanalı İtalya kanal üstünde kontrol bak- kıni kabul ettirememiştir. İki taraf, harp vukuunda kanalın açık tutula- cağına dair şimdiye kadar cari olan beynelmilel itilâfa rinyetkâr kalma- yı taahhüt edeceklerdir. Kızıl deniz Londra ve Roma kati bir itilâfla bu denizden serbestçe geçme haklarını tanıyorlar. Harp vukuunda Kızıl de- nizin bitaraflığın! kabul etmiş vazi- yettedirler, Bu suretle iki devlet imparator. luk yollarını taciz etmemek üzere bir nevi anlaşmaya varmış bulunuyor. Arap diyarları İki devlet nüfuz mıntakalarını na- zari olarak taksim “etmiş bir şekle varmışlardır. Böylece, Müslüman âleminin bir kısımı üstünde İtalyanların nüfuz bak pi İngiltere ilk defa tanımış olu- Şarki Afrika meselesinde de birçok pürüzlerin halledildiği ve hudutla- rın temdidi üzerinde mutabık kalın. dığı kanaati vardır. İspanya meselesi Yukarıdaki meselelerden sonra İs- panya vaziyeti görüşülmüştür. İspan- ya meselesinde İtalyanlar İngiliz nok tai narazını kabul etmiş vaziyette dirler, Gönüllülerini geri çekmeyi ve sevkülceyş bakımlarından bir men - faat gözetmemeyi kabul etmişlerdir. Maamafih İtalyanlar, radyoları vası- tasile gönüllülerini çoktan çekmeye razı olduklarını her akşam tekrarlı- yorlar” Bugüne kadar İtalyan gönül lülerinin çekilmemesinin de, Cümhu- riyetçilere Fransa ve Rusyadan edi. len yardımları sebep olarak gösteri- yorlar. Filistin Filistin meselesinde hayli müşkü- lât çıkmıştır. İki taraf nokta nazar- larında epey ayrılık olduğu anlaşıl- mıştır. Filistin meselesinde iki nok- tainazarı telif için gelen Rendel'in delâletile bir neticeye varılacağı umulmaktadır. Maamafih Filistin A- rapları üstünde İtalyanların epey za- mandır radyo vasıtasile devam ettir. dikleri propaganda şimdiden kesil miştir. Akdeni: Akdeniz meselesi bir kül olarak tetkik olunmuştur. Esas itibarile ev- velce iki hükümet arasında İmza- lanmış olan Centilmen Agremens'in takviyeli bir şekilde kabul olunacağı tahmin ediliyor. Kısa Haberler # Bağdat hükümeti Şam ve Halepte konsolosluklar #hdasına karar vermiştir. # İtalya Manrit Nazırı, İtalyaya dön » mek üzere Belgrattan ayrılmıştır. # İran Dahiliye Nasir Forubar, İri ve madenler nazırlığına tayin edil - mistir. rlatayım ki, havai si. (| İRUSYA: Harp Plânı Komitesinin Ilk Kararları Londra, 30 (Hususi) — News ga- İzetesi yazıyor: Avusturyanın Alman yaya ilhakı ve Litvanya — Lehis- tan ihtilâfı üzerine Sovyet Rusya | Birliği harp plânı komitesi hemen hergün Stalinin nezareti altında top | lanmakta ve toplantıya Harbiye ko- miseri Voroşilof iştirak etmektedir. Komitenin ilk verdiği karar, Sovyet Birliğini beş müdafaa kısmına a- yırmaktır; (1) — Uzak Şark, (2) Dış Mongolistan, (3) Romanya hududu (Buraya 43 fırka asker've 800 tay- yare, icabında Çekoslovakyaya yar - dım için gönderilmiştir). (4) Lehis- tan hududu, (5) Leningrattan Fin hu- duduna kadar uzanan şimali garbi saha, Bu kısımlardan her birinin ordusu ve tayare kuvveti vardır ve her biri diğer kısımdan müstakil bir surette hareket edebilecek tarzda hazırlan - mıştır. Uzak Şark, Karadeniz ve Le- Ne Ye VI ELEK Musiki, Mizacı Yumuşatır mı? (Yazan: B. FELEK| Geçenlerde Beyoğlu Halkevinin iyi sesleri toplaması münasebetile yaz dığım bir bentte “musiki mizacı yu- muşatır,, diye mevcut olan frenkçe bir sözden bahsetmiştim. Okuyucularımızdan bir zat bâna bir mektup yazarak bu bende, hele bu söze itiraz ediyor. Mektubun © parçasını size naklediyorum:” “Her gün TAN gazetesindeki ma- kalelerinizi okumakla zevkiyap oluyo rum. Allah kaleminize kuvvet, kari» hanızadaima vüsat versin. Lâkin mü- sande ederseniz bugünkü nüshada yazdığınız fikre itiraz edeceğim. (Musiki mizacı yumuşatır) diyorsu- nuz. Vâkıa bu söz Fransızca bir dar- bimeseldir. Fakat her darbımeselin mutlaka hakikat olması lâzım gelmez yu! Zamanla telâkkiler değişebilir. Şimdi ben bu darbımeselde hiç doğ- Tuluk görmüyorum. Çünkü aksi sa- bit oluyor. Musikinin en ziyade iler- lemiş olduğu Almanyada ve İtalyada mizaçların hiç yumuşadığını gör - müyoruz. Binseneleyh bunun aksini ispat eden delilleri sayalım: İnsanları biribirile muharebeye marşlarla sev- ningrat kısımlarına deniz kuvvetleri de yardım etmektedir. HİNDİSTAN: Gandinin Hastalığı Ağırlaştı Kalküta, 30 (A A.) — Orissa eya- letinde bulunan Gandi'nin sıhhatinin birdenbire sarsılmış olduğu neşredi- len bir bültende bildirilmektedir. Bununla beraber kendisinin tethişçi mahpusların ıtlakı maksadile Ben- gale hükümetile müzakerelere devam etmek üzere cumartesi günü Kalkü- tava dönmesi muhtemeldir. Gandi'nin sıhhati üç ay içinde üç defa sarsılmıştır. Hepsinin de sebebi fazla çalışmaktan mütevellit yorgun- luktur, — e — MEKSİKA: Faşist Memleketlere : Petrol Vermiyor Vaşington, 30 (A.A.) — Öğrenil diğine göre, Almanya, Italya ve Ja- ponya, birtakım eşhas vasıtasile, pet» rol satın almak için Meksika makâ- matı nezdinde teşebbüslerde bulun- muşlardır. Fakat Meksika reisicüm- huru Kardena, Faşist memleketlere petrol vermekten kat'i surette imti- na etmiştir. Meksikadan #lınan haberlere gö- re, reisicümuhur Kardenas, Amerika hükümetinden Ingiliz ve Amerikan petrol kumpanyalarının satın alınma sını protesto eden birnotanın gelmesi üzerine Meksika mümessiller meclisi ni fevkalâde bir toplantıya çağırmış- tır. Amerikanın Kararı Vaşington, 30 (A.A) — B. Hul bugün neşredilen bir beyannamede, Meksikanın Amerikan petrol şirket lerini satın almak hakkını resmen tanımakta ve fakat makul bir bedel verilmesini istemektedir. B. Hul Meksika hükümetinin haklı ve hakkaniyetli bir tarzı hal bulacağı ümidini göstermektedir. İNGİLTERE: Kabine Toplandı Londra, 30 (Hususi) — Kabine, bu sabah Chamberlain'in riyaseti altında toplanmıştır. Haber verildiğirie göre, işçi partisi Avam Kamarasına dış siyaset hakkın da ve orta Avrupa meselelerini ihtiva eden bir takrir verecektir. Parti, silâhlanma meseleleri hak - kederler. İnce saz işret iptilâsını art- tırır ve ekseri kavga ve vuruşma ile sona erer. Neşeli havalar, dans musi- kisi sefahate ve zevzekliğe meyil ve- rir, hazin havalar yesi mucip olur. Senfoniler, sonatlar insanı uyuşturur ve nihayet uyutur. Daha sayayım mı? İnsanların muhabbete, hüsnü mua şerete, rahat düşünmiye ihtiyaçları var. Bunları temin edemiyen musiki yi ancak yemeklerin üzerine az mik» tarda alınan bir likör addetmek en doğru telâkki olur zannındayım.,, Okuyucumun bu çok güzel müte” lcasına karşı diyecek sözüm yok. Frenklerin o darbımeselini müdafaa edetek değilim. Lâkin insaf etmeli ki birçok iyi şeyler zamanla hikmeti vücutlarım kaybettikleri gibi masi- ki de insanlar üzerindeki hayırlı te: izimi- hapbedesişme —bunum-ieabakafı” musikiye mi, yoksa © güzel şeyi fena istismar eden insanlara mı düşer. Ox nun takdirini de ismini vermiyen kas rimizin insafına bırakıyorum. Atatürkle Yunan Kralı Arasında Ankara, 30 (A.A) — Milli Yunan bay ramı münasebetiyle Relsicümhur Atatürk © ile Yunan kralı ararında aşağıdaki telgraf lar teati olunmuştur. Majeste İkimci Jörj Elenler Krah ATİNA 7 Mimi Elen bayramı münasebetiyle, Majes telerine en hararetli tebriklerimi ve gerek sahsi sündetleri gerek asli ve dort Yunan milletinin #efahı hususundaki samimi dilek lerimi örzetmekle bilhassa bahtiyarım. K. ATATÜRK Ekselânsş Cümhurrelsi i ANKARA Ekselinsınızın Wtufkâr temennilerinden derin bir surette mütahassie olarak en s2- mim teşekkürlerimin ve şahsi sandetleri ile asli ve dost Türk milletinin refahı bus susundaki dileklerimin kabulünü rica eye lerim, i SORA z MISIR : Seçim Sırasında © Gözyaşı Gazı da Kullanılacak Kahire, 30 (A.A) — Yakın cenubi Mısır İle Kahire civarının bir kısmın da seçim yapılacaktır. Hükümet âsa- Yiş için sıkı tedbirler almıştır. Neşro Tunan bir beyannamede asayişi boza , |eak herhangi bir toplantıya karşı şid detli hareket olunacağı bildirilmek » tedir, / Kullamlacak tedbirler arasında göz yaşı gazi de vardır. Veft partisi dünkü toplantısı sonun da halka beyanname neşretmiştir. Bu beyannamede, seçiciler, parti aleyhin de yapılan neşriyat ve propagandala- kındaki teşriki mesainin, hükümetle |tesirinde kalmıyarak reylerini ser » disa etmektedir. end, | aTasında tam bir mutabakat mevcut | bestçe kullanmıya ve seçime nezaret olduğu intibarın hâsıl olmasından en |eden memurların da doğru
