18 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Yazan: Ali Haydar Mithat Bir Tereddüt:Cevat Pa- A” rağ IRALARI (Tercüme ve iktibas bakkı mahfuzdur,) şanın Sözlerini Enver Paşaya Söylemeli mi? No. 76 C evat Paşa ile olan hususi gö rüşmeden sonra hastahane ye gittik, yaralıları gördük, Ak- şam üzeri İstanbula dönmek üze- re Yörük vâpurile'yola çıktık. Bu sırada haber verdiler: Bir düşman denizaltı gemisi Marmaraya geç- miş. Bizi himaye edecek ne bir tor pido, ne de bir kruvazör vardı. Kati bir tehikie karşısında idik. Ka maralara inemedik. Dışarıda yat- tık. Sefir halimize bakıp gülüyor- du. Çünkü düşman gemisi tarafın» dan kurtarılacağına şüphesi yok- bi. İstanbula çıktığım zaman Alman ve Avusturya gazetecileri etrafımı aldılar. Gördüklerimi büyük bir nikbinlikle anlattım. Akşam İstanbul klübünde Talât Beyle buluştum. Çanakkale hakkın daki duygularımı sordu. Kuman- dan Cevat Paşanın sözlerini ayniy le tekrar ettim ve dedim ki: — Enver Paşayı görmiye gide- ceğim. Cevat Paşanın sözlerin! tekrar edeceğim. Harbiye Nazırı- nın bu gibi mantıksız hareketleri memleketi felâkete sürükliyecek. Talât Bey şu cevabı verdi: Sakın böyle birşey yapmayı- az. Bunları Enver Paşaya tekrar ederseniz Cevat Paşa askeri sırları bir sivile fâş etmek vaziyetine dü- şer. Cevat Paşanın felâketine se bep olursunuz. slât Beyin bu sözlerine rağ- men ben tereddüt içindey- dim. Cevat Paşa bana o hakikatle- ri Enver Paşaya söylenilmek üze- re anlatmıştı. Bunda memleket İ- çin fayda görüyordu. Böyle bir ha kikati gizli tutmıya hakkım var mıydı? İki gün sonra Harbiye Nazırının baş yaveri beni telefonla aradı. En- ver Paşa namına dedi ki: — Harbiye Nazırı, Alman ve A- vurturya gazetelerinde çıkan söz- let nize dikkatinizi celbediyorlar ve bu gibi askeri sırlar fâş edile. mi z diyorlar. Meselenin tahkikini de bana havale ettiler, Şöylece cevap verdim: — Benim harp aleyhinde ve bed bin olduğumu bu gazeteler de bi- liyorlar veya tahmin ediyorlardı. Çanakkalede dönüşte çok nikbin bir lisan kullanmam dikkatlerini celbetmiştir. Sözlerime bundan do- layı ehemmiyet vermişler, buna dair mülâkatlar, makaleler yazmış- lardır. Yoksa sözlerimde askeri sır lara dokunur hiç bir taraf yoktur. Müttefik gazetelerde çikan en rararsız bir mülâkattan dolayı En- ver Paşa tarafından böyle bir (as- keri sırları fâşetmek” ithamına ma ruz kalınca Talât Beye hak verdim. Cevat Paşanın sözlerini Enver Pa- şaya tekrar etmenin ve onu ikaza çalışmanın ancak Cevat Paşayı müşkül bir mevkie düşüreceğini, fakat hâdiseler üzerine hiç bir fay dalı tesir hâsıl edemiyeceğini ap- ladım. B undan bir müddet sonra has talandım. 1916 senesinde doktorlar Karlsbatta tedavi edil. meme lüzum gösterdiler. Seyahati Viyana ve Berlin yoliyle yaptım, Viyanada Macar dostlarımdan Rakoçiye rastgeldim. Avusturya Parlâmentosunda mebus bulunu- yordu. Rakoçi, beni Avusturya Harici» ye Nazırlie görüştürmeyi teklif et- ti ve Baron Burban ile bir mülâ- kat hazırladı. Tayin edilen gün ve saatte Hariciye Nezaretine gittim. Çok samimi bir surette kabul ©- Tundum. Baron Burban dedi ki: — Sizi resmi bir sıfatla kabul et- miyorum. Bulgaristanda sefir ola- rak bulundum. Babanız Mithat Pa- şa o memlekette güzel eserler bi- ER ae ğe Cevat Paşa rafta tesadüf ettim. Derin bir tak- dir duydum. Bugün oğlu sıfatile si- zinle tanıştığımdan dolayı memnu- niyet duyuyorum. aziyet hakkında konuşma- ya daldık. Şu fikirleri ileri sürdü; — Harpten galip çıkacağımıza eminim. Fakat sizin büyük kaba- hatleriniz vardır. Ermenilerin umu mi bir surette teheiri ve hale ka- dın ve çocuklara yapılan muame- leler şiddetle tenkit edilmiye li- yiktir. Bizim memleketimizde de türlü türlü ırklar var. Aralarında ihanet edenler çıkıyor. Fakat iha- neti yapanlar her kimler ise yalnız onlara ceza veriyoruz. Akrabaları- na ve ayni cinsten olanlara bu ce- zaları taşırmıyoruz. Bu kabahatle- rin mesülleri Talât Beyle Enver ve Cemal Paşalardır. Bir harp zamanında beraberce dövüştüğümüz bir müttefikten böy le sözler işitmek bana çok ağır gel di. Dedim ki; — İşittiklerinizde mübalâğa ol- malıdır. Ermenilerin mühim bir kısmı düşmanımız Ruslara yardım maksadile ordumuzun arkasında bir cephe kurmuşlardır. Şiddetli ihti- yat tedbiri bir zaruretti. Ermenile rin Ruslarla olan işberaberliği kati delillerle sabit olmuştur. (Arkas var) İporisTE: Bahçeköyde Bir Borçlu, Sopalarla Ağır Yaralandı Sarıyerin Bahçeköyünde kanlı bir kavga olmuştur: Elli yaşlarında ço- ban Mustafa, ayni köyden İbrahim Joğlu Mustafaya borç para vermiş, İsonra birkaç defa bu parayı geri is- temiştir. Her seferinde atlatılınca, borçlunun evine karısını göndermi- ye mecbur kalmıştır. Fakat, Musta- fa, kadını kovunca, bu sefer karı ko- ca beraberce borçlunun evine gitmiş ler, alacakları olan parayı İstemiş- lerdir. Çıkan kavga çarçabuk büyü- müş, çoban Mustafa ile karısı Habi- be borçluyu sopalarla başından ağır surette yöralamışlardır. Yaralı, ü- mitsiz bir halde hastaneye kaldırı! mıştır. Bir Kadın Bir Erkek Çiğnendi Şoför Alinin kullandığı kamyon, Fincancılarda Famta isminde bir ka- dına çarparak yaralamıştır. Şoför Mahmudun idaresindeki otomobil de Sirkecide Hüseyin isminde birine çarparak yaralamıştır. Her ikisi de İğeslbeğ Sike “ilkine | SÜT MESELESİ: Sütçüler Et ucuzluğu temin edildikten son- ra, saf ve temiz süt meselesi ele alı- nacaktır. Sütçüler cemiyeti, bunun nasıl mümkün olabileceğini tetkik etmiş ve kendi noktai nazarına gö- re, etraflı bir rapor hazırlamıştır. Cemiyetin, iki gün önceki umumi he- yet toplantısında konuşulan bu ra - por, birkaç güne kadar alâkadar ma- kamlara verilecektir. Bir muharriri- miz, dün, Sütçüler cemiyeti reisi Ce- mal Doğan Kayalı ile görüşerek ra- porun esasları hakkında malümat al- mıştır. Cemal Doğan Kayalı şunları söylemiştir: “— Bol süt içmek, İstanbulda öte- denberi bir anane halindedir. Fakat, bu temiz gıdanın saflığı hakkında halkta haklı olarak şüphe ve tered- düt uyanmıştır. Sütlere su karışıp karışmadığını kontrol etmek imkânsız değildir. Bu, muhtelif tedbirlerle, fakat her halde temin edilmelidir. Asıl dert, mahdut birkaç esnaf tarafından süt- ten krema çıkarmıya mahsus makine ler getirtilmiş olmasıdır. Bizce ma- ÜNİVERSİTEDE : Kızların Askerlik! İmtiharilarma Dün Başlandı Üniversitede okuyan kızların as kerlik dersi imtihanlarına dün baş- lanmıştır. Bu imtihanlar yazılı ola rak yapılmıştır. Nisanın ilk hafta sında bir yazılı imtihan daha yapıla- cak ve kızlarımız haziranda ds mü- İmeyyizler önünde son ve şifahi bir yoklamadan geçirileceklerdir. TTalimlere nisanın ilk baftasında başlanacaktır. Ameli derslerde dö- nüşler, resmi selâm, yanaşık man- gü telimleri gösterilecektir. Kız talebeiihş-bu talimlere günlük İelbise ile mi, yoksa Hüfüsbirkayan fetle mi çıkacakları hakkında alâka- darlara henüz bir emir gelmemiştir. Belgrat Üniversitesine Gidecek Talebeler Dün Seçildi Yugoslavya ile talebe mübadelesi için yapılan anlaşmıya göre, üniver- siteden Belgrada gönderilecek tale- beler dün seçilmiştir. Yugoslavyadan gelen iki talebeye mukabil bizden de biri edebiyat, diğeri hukuk fakülte- sinden olmak üzere iki talebe gönde rilecektir. Bu talebeler, şu günlerde hareket edeceklerdir. 4 Üniversite bahçesindeki teşrih- hane binasının etrafı ağaçlandırıla- caktır. Dün bütün binanın etrafına çınar ağaçları dikilmiştir. Mesut Nişan Törei TAN YERLİ HABERLER Cemiyeti Süt Satışının Esaslı Kontrolünü İstiyor im olan bu esnaf, sütten kremayı aldıktan sonra süt nizamnamesinin bir maddesinden istifade ederek, kre madan ârtan nisbeten gıdasız sütü de piyasaya “halis süt,, olarak çıka- rıyorlar. Nizâmnamenin bü maddesi, kay- mağı çıkarıldıktan sonra kalan sü- tün, “kaymakaltı, veya “krema al tı, etiketi vurmak şartile satılma- Sına müsaade eder. Dürüst çalışmak istiyen sütçüler, bu maddenin değiş- tirilerek “kaymak altı,, sütünün pi- yasada “halis süt,, adı ile sürülmesi- nin önüne geçilmesini istiyorlar. Biz şu kanantteyiz: Buna karşı tedbir alınırsa, ma- hallede satılan sütün belediyece kontrolü kolaylaşır. Halis süt sat- mıyanlar, derhal mesul edilebilir, Süt müstahsilleri, yer yer modern süt fabrikaları kurmıya çalışıyorlar. Bu modern müesseseler, çoğalıncıya kadar, bahsettiğimiz kontrol temin edilirse süt meselesi, şimdiden halle- dilmiş olur.,, DARPHANEDE: Yeni 10Paralıklar ve Süs Altınları da Basılıyor Darphane idaresi, yeni gümüş ve nikel cümhuriyet paralarının basıl- masına devam etmektedir. 20 milyon lira kıymetindeki gümüş paralarımı- zın basılması bir sy sonra bitecektir. Bunların 17 milyonu tee meki; milyon liralığı elli ve 4 milyon liralı- ğı da 25 kuruşluktur. 10, 5 ve 1 ku- ruşluk nikel paraların basılması da hayli ilerlemiştir. Kâünunusanidenbe ri piyasadaki 5, 1 kuruşluk ve yüz paralık eski paraların toplanmasına başlanmıştır. Mal sandıkları ile ban- kalar veznelerine gelen bu çeşit pa- yalari töplamukta ve"bir daha piya- saya vermemektedir. İki seneye ka- dar piyasaya eski hiçbir para kalmi- yacaktır. Darphane idaresi, yeni basılacak bronz on parslığın halitası üzerinde tetkikler yapıyordu. Birçok tecrübe- den sonra yeni ve çok muvaffak bir halita bulmuştur. Yeni basılacak o- lan süs cümhuriyet altınlarının da resimleri hazırlanmaktadır. e mm 4 Üsküdarda aşçıbaşı mahallesin- de Cami sokağında 33 numaralı ev- de oturan tütün amelesinden Şayes- te, komşusu Behireyi jiletle kolun- dan yaralamıştır. Kadın, hastaneye kaldırılmıştır. Gaziantep saylavı B. Ali Kılıcın sevimli yeğenleri Berin Kılıçla Yüksek Ticaret mektebi talebesinden Galatasaraylı boksör Enver İnselin nişan tö- renleri evvelki gece çok temiz ve mesut bir şekilde kutlandı. Bu münaşe- betle buğün de iki mesut gencin burada resimlerini görüyoruz. Genç ve kutlu nişanlılar iki taraftadır. Ortada Nafıa Vekilimiz B. Çetinkayayı müş fik bir baba, B. Ali Kılıcı da çok müftehir bir ağabey heyecanile alkışlıyo- ye AMİ Gk lll Gr olanla. BELEDİYEDE : “Dağılmaz Cam,, Meselesi Nihayet /Halledildi Otobüs ve otomobillere dağılmaz cam takılması meselesi, nihâyet, dün sada kâfi derecede cam olmadığın bildirmesi üzerine, daimi encümen, cam işile uğraşan tacirleri belediye- ye çağırmış, ve bir an önce dağılmaz cam getirmelerini temin etmiştir. Yeni vaziyete göre, cam tüccarla- rına müracaat ederek kendi ihtiyaç- ları kadar cam slmıya angaje olduk- larına dair vesika gösteren otobüs ve otomobil sahipleri bundan sonra sıkıştırılmıyacaklardır. İ “Evvelce plâkaları geri alınan, fa- kat cam ısmarlamış olanlara da plâ- kaları verilmiye başlanmıştır. Yenişehir - Kasımpaşa - Eminö- nü arasında otobüs işletmek Üzere İdün belediyeye bir müracaat yapıl- mışıtr, Belediyenin Yeni Sene Bütçesi Belediye, dün, hükümete mürâcaat ederek yeni sene bütçesini yapabil- mek için mezbaha varidatının kay- bedilmesi üzerine belediyeye yapı- lacak yardım miktarının tesbitini is- temiştir. Belediyenin otobüslerden aldığı yüzde 10 resim için 937 bütçesine 20 bin lira konulmuşken 50 bin lira hâsılat olmuştur. Yeni bütçeye de bu miktar gelir konulacaktır. Et Ucuzluğu Projesi Evvelki gün toplanan et komisyo- nu, etin ucuzlatılmasına ait tatbikat projesini hazırlamak üzere bir encü- men ayırmıştı. Bu encümen, dün be- lediye iktisat müdürü Asım Süreyya nın başkanlığında toplanmış ve böy- le bir proje hazırlamıya başlamış tır. Bu proje, cumartesiye kadar bi- tirilecektir. MAARİFTE : | Mekteplerde Yıllık | hallödilmiştir. Ticaret odasının piya- | |ferans, ders, kurs, temsil, konser, mütas 18 -2- 938 Ankaradan Telefon ve Telgrafla | " Askeri Malüller "! Kanununda ve sys Değişiklikler Ankara, 17 (TAN Muhabi- rinden) — Söylenildiğine gö- re, Milli Müdafaa Vekâleti, askeri malüller hakkındaki ka nunlarda bazı değişiklikler yapmıya ve bunun içinde bir kanun projesi hazırlamıya ka rar vermiştir. Bu kanuna bağ- lı emraz cetveli yeni ve pek mühim esaslara göre hazırlan maktadır. Muvakkat maddeye göre, kanunun neşir tarihinden iti- baren üç sene içerisinde sübay | Jar ve asker memurlardan ma | lâl olanlar yeniden heyeti sıh- hiyece muayene edilerek ma- Züliyet dereceleri tespit edile cek ve buna göre kararlar alı nacaktır. m pilde Yeni Halkevlerimiz Arkara, 17 (A.A.) — 20 şubat pazar gü nü saat 15,30 da Dahiliye Vekili ve C. EL. P. Genel sekreteri Şükrü Kaya Ankara halkevinde vereceği bir söylevle Yenidi (42) halkevini açacak ve bu suretle sax yıları (209) u bulan halkevlerinin altın yıldönümünün kutlanma töreni yapılan caktır, Sehir tiyatrosu srüstleriyle halkevi #- matörlerinin temsil edecekleri “Timurs piyesi ile merasime nihayet verilecektir. Geçen bir yıl içinde halkevlerine kon lea, #por gibi sebeplerle gelip faydalanan Yurttaşların sayısı allı milyonun üstünden dir. Halkevleri geçen yıl içinde daha mes totlu ve programlı çalışmak yolumu tuta tukları nisbette muvaffak olmuşlardır. Müspet ve şümullü yazarlıklar gösteren halkevlerinin başında Ankara, Artvin, Ba ikesir, Bartın, Bursa, Beyoğlu, Denizli, Diyarbakır, Eminönü, Elâzığ, İzmit, İs“ mir, Gazlantep, Manisa, İnegöl, Us” Zonguldak halicevleri vardır. Genç Bir Adam Teftişler Başlıyor Maarif Vekâleti umumi müfettiş. leri, şehrimizde toplanmışlardır. Mü- fettişler, bugünlerde İlse ve orta mek teplerde teftişlere | başlıyacaklar ve bu sene zam görecek müallimlerin va ziyetlerini tetkik edeceklerdir. Mü- fettişler, İstnabuldaki teftişlerden sonra, Anadoluya giderek oradaki mektepleri gezeceklerdir. Bu sene zam görecek orta tedrisat muallim- lerinin sayısı geçen yıldan daha faz- İladır. İ Kıdem Zammı Alan Muallimler 507 muallimin kıdem zammı alma» İsi için hazırlanan liste, Maarif Ve- kâletince tasdik edilmiştir. Ancak Vekâlet, raporları eksik görülen ve zam görme vakti olmıyan 169 mual- limi bu listeden çıkarmış, 838 ini tas dik etmiştir. Geçen sene kıdem zammı kazanan 850 muallimden 450 si zam görmüş, fakat 200 ü tahsisatsızlık yüzünden hâlâ zamlarını alamamışlardı. Bunun için icap eden 25 bin liradan 15 bin lirası temin edilmiştir. Diğer 10 bin lira da bugünlerde bulunarak ay ba- $ı ödenmesine başlanacaktır. # Geçen tatilde nöbetçi mektep- lerdeki on bahçede talebeye nezaret eden 28 muallimin bu İşe ait mun- zam ücretlerinin bugün verilmesine başlanacaktır. DENİZ VE LİMAN : Fenerlerin Devrine Yakında Başlanıyor Denizbanka devrolunan ve tahlisi- ye emrine verilen fenerlerin yerle- rinde teslim alınması için, tahlisiye idaresi mühendisleri önümüzdeki haf ta içinde hareket edeceklerdir. Dev- ri teslim işlerini yapacak memurlar üç grupa ayrılacaktır ve gruplardan biri Karadeniz, diğeri Marmara üçün cüsü de Ege ve Akdenizdeki Fener- leri teslim alacaklardır. Eski Fener- ler idaresine verilecek tazminat be- delinden tamir masrafı olarak kesile- cek miktar, bu işten sonra belli ola- caktır Denizde Boğuldu Dün köprüye gelmekte olan Orta” köy vapuru güvertesinde Şadan is minde genç bir adam dalgın bir ve" ziyette denizi seyrederken, birden muvazenesini kaybederek suya düş” müş ve dalgaların üstünde çırpına" rak feryada başlamıştır. Bir yolcunun düştüğünü gören pur kaptanı, derhal makineyi istoj ettirmiş, ve denize düşen insan araf mıya başlanmıştır. Fakat, Şadan surf” yun üstünde fazla görünmemiş ve kaybolmuştur. Bütün araştırmalara rağmen cesedi de bulunamamıştır. He (7 3 nisanda Lenisa ve 24 nisanda Ro“ ma vapurlarile seyyah gelecektir. * H alkevlerinin kongre ve idare heyet leri seçimi bundan sonra, İki bir yapılacaktır. Bu itibarla bu sene mari başında halkevleri kongrelerine başlan?” caktır. * (Gesi Erbaş okuluma bitirerek do” manmaya iltihak eden yeni mez Jar, yarın saat 15 te Taksim âbidesine Ç€“ TAKVİM ve HAVA 18 Şubat 1938 Arabi 1356 Zilhicce: 16 Güneş: 6,55 — Öğle İkindi: 16,24 — Akşam: Ynt: 19,16 — İsli; YURTTA HAVA VAZİYETİ Yurdun Doğu ve Karadeniz kayı çok buhulu ve mevzi yapılı dier e takalar bululu geçmis, rüzgürler. DEĞ ve Cemup dağumunda sakin, diğer yerl umumiyetle şimal istikametinden kuvyette, Karadenizde kuvvetli eri Dün İstanbulda hava kismen kapali miş, rüzgâr şimali şarikiden saniyede 6 7 metre buzla esrleti. Semt 14 te bura, fe 768 milimetre idi. Hararet en çok 74 en az 5 santigrat olarak kaydedilmiştir.