20 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Yazan: AN Haydar Mithat 31 Mart İrtica Hareketi Arifesindeki Hadiseler Ami Paşanm İstifası za. manlarında devlet müthiş bir mali buhran geçiriyordu. Ne maaş verebiliyor, ne de en acele masrafları karşılıyacak para bu - labiliyordu. Fazla olarak Bülga . ristan meselesi de kapanmamıştı' Hükümet nereye başvurdiyse red. dolundu, Osmanlı Bankası başta olmak'üzere hiçbir banka hüküme te borç vermiye yanaşmıyordu. Işte bu müşkül zamanda İngil tere sefiri Londraya vaziyeti yaz. dı. Biraz sonra Üç zengin ve genç banker memleketimizi ziyaret ve tetkike geldi, Sefir bunları benim. e tanıştırdı ve şu tavsiyede bulun du: — Ayni otelde oturuyorsunuz. Kendilerile sık sık temas ediniz Memleğbtin yarmı hakkında nik. binliğinizi kendilerine aşılaymız. Ve memleketiniz hesaba bu ban- kerlerde itimat uyandırmıya uğra. giniz. Devletin menfaatine sit olan bu Agi memnuniyetle ve iftiharla yap tm. Sefirin himmetile ve banker- lerin tavassutu ile bu dört milyon Iiralık istikraz yapıldı. Tiki buçuk milyön liralık kısmına İngilizler ve bir buçuk milyonuna Fransızlar ya Bildi. Bundan anlaşılıyor ki, Meşruti - yelin ilk zamanlarında ingilterede bizimle eski yolda iş ve hedef ba, raberliğine dönmiye ciddi bir arzu vardı, âmil Paşanm istifası üzeri ne yerine gelen zat Hüse - yin Hilmi Paşa idi. Yeni Saârazam fazla derecede kırtasiyeci idi, It. bat ve Terakki ile beraber yürümi ye meyli vardı. Fakat Padişaha karşı da meydan okumıya cesaret edemiyordu, Bu yüzden İstanbu Hun hali hele şubat ve mart ayla. rada bir düziye fenaya doğru git. ti Bir felâket hazırlandığını her gey gösteriyordu. İttihat ve Terak ki Hderlerinden çoğu İstanbula yer leşmiş, siyasi roller oynamıya baş Tamıştı, Diğer taraftan yeni yeni partiler kurulmuştu. Derviş vab- 'deti tipinde adamlar meydana atıl miştr. Arkalarmda sürülerle müte. assıbı sürüklüyorlardı. Eilerinde - ki yeşil, kırmızı bayraklarir, baş - larmdaki sarıkla gözleri bağlıyor. lar, hiçbir yalandan, hiçbir fesat - tan geri kalmıyorlardı. Asker ara. sında da zehirlerin saçtıklarından disiplin gevgemişti. Abdilhamidi göz altında tutmak için Selânik . ten getirtilen avcı taburları bile saray tarafmdan elde edilmişti. irkaş ay evvel memleketi kurtardığımdan dolayı gök- ere çıkarılan halk tarafından âde. ta taabbüt gören İttihat ve Terak. ki, şimdi umumi bir hücum hede- fi olmuştu. Yeni yeni halk garkı. larında birer halk kahramanı diye yer alan Enverler, Niyaziler halka fena taraftan gösterilmiye başlan muştı. Bu manzara karşısmda teos sür duymamak, ümitsizliğe düşme. mek güçtü. Bu cereyana karşı dur mak, ta kimsenin elinde değil gi. bi görünüyordu. Benim gibi Perapalas otelinde oturan İsmail Kemal Beyi sık sik görüyordum. Onda hiç teessür izi yoktu, Bir tek düşlncesi vardı ki, © da Arnavutluğun istiklâsini ha. gırlamaktan ibaretti Umumi gidişi Bu emeline uygun buluyor, ona gö Te çalışıyordu. İrtica darbesini ha- zırlamakta büyük rol oyniyan ek. mekçibaşı, İsmail Keraa! Beyin s1. kı dostu idi, Hazırlanan işleri, Ta. mail Kemal pekâlâ adım adım t- çen Manastır valisi Saffet değil Elife: kip ediyordu. (Tercüme ve iktibas haklı mahfuzdur) Hüseyin Hilmi Paşa u sıralarda ben o kadar yels içinde idim ki, bir sefarete tayi nim hakkında düşünceyi canıma minnet bildim, Fakaç Ismail Ke - mal, benim böyle ssfaretle uzak. Taşmam: istemiyordu. Gizli düşün. vesi benim Yünyaya veli olmam ve kendi ernellerine alet olmamdı. Bu emelleri, tabii olarak benden gizli tutabildiğini sanıyordu, Yanya valiliğine geçirilmem hak kmdaki fikrini anlatınca kendisi- ne dedim ki: — Valilik mesleğim ve tecrübem haricindedir, Hele bilmediğim, ta. nımadığım bir muhitte vaxife göz remem . — Biz sizi idare ederiz, — Onu hiç kabul etmem. Madrid sefaretine tayinim niba yet takarrür etti, İcap eden muame leler ilerledi, İspanyanın muvafa » kati soruldu. Ispanyol gazeteleri bu tayini memnuniyetle karşıladı- lar, Tayin 1909 ikincikânununda ol. muştu, O sırada Hariciye Nezare. tinde Tevfik Paga bulunuyordu. Bir gün Hüseyin Hilmi Puşadan bir haber geldi. Evrakımı almam ve alâkadar daire reislerini gör - mem için Bab:âliye gelmem istemi. yordu. Derhal Babrâlide Hüseyin Hilmi Paşayı ziyarete gittim, Bana dedi ki: — Şimdi Enver Bey gelecek. Tu tacağınız yolu onun'a görüştükten sonra tüyin edeceğiz, rTkaç dakika sonra Enver Bey geldi. Madrid sefareti- »e tayinimden dolayı memnuniyet gösterdi. Sonra şu sözleri söyledi: — Ispanyanm karşısında bir Müslüman hükümeti olan Mağrib hükümeti vardır, Cemiyet, böyle Müslüman hükümetlerine karşı ayrı bir siyaset takibini prensip yapmıştır. Bu cihetleri görüşmek ve direktif almak fzere cemiyet merkezine gelmenizi tavsiye ede - rim. Ayağa kalktım, Enver Beye hiç cevap vermedim. Yalnız Madrid sefaretinden istifamm kabulünü Sadrazam Hüseyin Hümi Paşadan diledim. Dedim ki: — Eğer ben sefir isem direktifle rimi ancak Hariciye Nazrından a. labilirim. Bu sözleri kati bir lisanla söyli. yerek dışarı çıktım, Hüseyin Hilmi Paşa beni çağırmak için arkamdan yaverini gönderdi. Fukat geri dön mem imkân: olmadığını anlattım. Sonradan İstokholm sefaretini tek Ef ettiler, onu da reddettim. (Arkası var) Bir tashih Evvelki günkü nüshamızda adı ge. olacaktır, (Karabük Inşaatı Yıl Sonunda Bitiyor Demir sanayiimizi kurmakta olan Ingiliz Brasert kumpanyasının Kars. blikteki inşaata memur edilen B. Hopkinson, dün gehrimizden geçerek Londraya gitmiştir, B. Hopkinson, dün kendisile görü. şen bir muharririmize, Karabükteki inşaat hakkında Şu ize! yermiştir: » — Londrada kumpanya direktörlüğü De, Kurabük faaliyetimiz etrafında izahat vereceğim. Karabtikteki çalışmamız, çok iyi şartlar alımda devam ediyor. Bugü. ne kadar geçen faaliyetimizin en ba. Fiz hususiyeti, Türklerle Ingilizlerin İ mükemmel şekilde iş birliği yapmalı. rdır, Sümerbankla Brasert tam bir İ ahenk içinde çalışıyorlar. | Karabilk gibi, şehirden azak bir yerde ça bamanın şüphesiz güçlükleri vardır. Hac kat, bunların hepsi bertaraf edilmiştir, İş programımız, hepimizi memnun edecek bir tarazda ilerliyor, Bu itibarla gelecek senenin başlarma doğru inşaatın tamam. lanmış olacağını ümit ederim, Biliyorsunuz ki, Teçhizat kıgiltere den geliyor. Binlerce ton ağırlık ta. | tan malinelerin Karabüke naklinde hiç müşkülüta tesadüf etmedik, Bu. gü Karabükte Ingiliz ihendisleri . nin sayısı 70 şi bulmuştur. Başlangıç ta yalnız 20 mühendis çalışıyordu. Iş hacmi gittikçe büyüdüğü için işçi sa. yısı da 2000 e kadar yükselmiştir. Ba, harda Ingiltereden daha fazla mühen dis gelecektir. Bn suretle mühendis kadrosu, 130.140 1 bulacaktır? Uç hafta kadar sonra, tekrar buraya dö Düp vazileme devam edeceğim. İşlerin bir Ucu İngilterede bir neu da Karabükte ol- duğu için, bö”üki nokta arasında devamlı irübatta bulunmak İcap ediyor. Yakmda Londrıdaki direktörlerimizden B, Maken #i ve B, Mayis de Karabüke geleceklerdir. Karabükte çalışan Ingilizler, hiç gurbet hissi duymuyorlar, Orada bizim için ber lk tram a emin. Aas dei 'de futbol sahası yaptık, At sporile vakit İ geçiriyoruz, Bir klübümüz bükte mesut olduğumuzu size söyliyebili- rim, Türkiye ile Ingilterenin İş sahasındaki teşriki messisinden çok mütehassisiz, İle- ride bu teşriki mesainin daha ziyade arta cağından ümitvar bulunuyoruz, BELEDİYEDE : Nasıl Alınacak? Plâka resminin kaklırılarak bu res min benzine yapılacak zamla karşi - lanması için hükümet nezdinde te - İ şebbilslerde bulunulmuştur, Belediye nin, Şişe başma 7,5 kuruş resim konul masını istediği söylenmektedir. Şoför ler bunu çok bulmuşlar, şişe başına a. Imacak 2 kuruşun yetişeceğini ileri sürmmüğlendir. . Diğer taraftan, otomobillere kırı. maz cam konulması yolundaki kara - rm derhal tatbik edilmemesi için 50. İförler yeniden belediyeye başvurmuş lardır. Bu müracaat, tetkik edilmek- tedir, vardır, Kara | l Ağomerayda esrar Br anbakları ile pekelansa suçlular DENİZ VEL İMAN © Denizbank İdare Meclisi Bu Hafta Kuruluyor Denizbank umum müdürü Yusuf Ziya Oniş, dün, fabrika ve havuzlar idaresinde tetkikler yapmıştır. Umum müdür, dün kendisile görü. gen bir muharririmize, Denizbank teş kilâtmın gruplar halinde kurulması - İna başlandığı ve ilk olarak tahliye İ grupunun faaliyete geçtiği akkmda ki haberleri tekzip etmiş ve şunları söylemiştir: “ — Yerinde yapılncık tetkikleri bugün bitirmiş bulunuyorum. Bundan sonra teşkilât hazırlıklarına geçece - Eiz. Bir haftaya kadar idare meclisi tamamen kurulmuş olacaktır. Muavin lerde bu hafta içinde seçilecektir.., Devir Almacak Fenerler Tahlisiye müdürlüğüne bağ'anan Fenerler idaresinin emrindeki 120 fe nerin mahallinde devir almması için bir heyet seçilecektir. Idarenin İşleri. ni çevirmek için Yusuf iZya Kalafa. toğlu, muvukkat müdürlüğe tayin e- Ailmiletin Pireden Alman Mavnalar Liman için vesait alimek Üzere maavini Hâmit Saraçoğlu dün gelmiş tir, Alman mavnelar 24 tanedir. Bun. ların eksik olan dümen tertibatı gu günlerde tamamlanacaktır, İMÜTEFERRİK : Plâk Resmi, Benzinden | Çocukları Kurtarma Yurdu Genişletiliyor Çocukları kurtarma yurdundan ö. nümüzdeki Mayısta yeniden 16 genç çıkarılacaktır. Geçen sene de İ4 me un verildiğine göre bu suretle ser30- Ti ve anormal gençlerden cemiyet ha Yütına 30 kişi katılmış olacaktır, Ay. Bİ zamanda bu sene yurdun genişletii mesi için de bir proje hazırlanmakta. dir. Afgan Büyük Elçisi Efganistanın Ankara büyük elçisi İB. Sultan Ahmet Han dün Ankara - dan şehrimize gelerek Tokatliyan ote ine inmiştir, Pireye giden liman işletmesi müdür| , POLİSTE : Bir Esrarkeş Grupu Kabaklarla Yakalandı Emn'yet kaçakçılık bürosu memur ları, Ayvansarayda Hayatinin evinde esrar içildiğini haber alarak ansızın arama yapmışlardır. Burada, Hamdi, Anesti, Salt Suavi ve Salt isminde dört kafadar, kumar oynarkön esrar kabakları ile beraber yakalanmışlar. dır. Hayati, evvelâ memurlara karşı tabanca çekmiş, fakat kaçmasma meydan verilmeden tutulmuştur. Bun lardan bazıları poliste dövüldüklerini iddin ederek adliyeye müracaat etmiş lerdir, Tabipiadil, kendilerini muaye ne ederek raporunu müddelumumiliğe vermiştir. İ Börekçi Panayot isminde biride Tarlabaşmda memurlar tarafından İ takip edildiğini anlaymca üstündeki eroinlerden bir kısmını yutmuş, geri kalanmı da atmak isterken yakalan - mıştır, Uzerinde bir paket eroin çık| | mıştır. Hasan isminde bir eroin müptelâsı &vvelki gün emniyet müdürlüğüne mü racant ederek varmı yoğunu eroln & bi derileri kurtarmasını istemiştir. Hasan, ayni çekilde milracaatta bu- hmet isminde diğer bir ero Jâsı e beraber hastanede İ tedâvi altma almmıştır. Bir Genç, Ağır Yaralandı Evvelki gece Beyoğlunda Viyana lokantasında ağır bir yaralama vaka sı olmuştur: ” Beyazıtta Yolgeçen hanmda sayacı luk yapan Nosati ile arkadaşı Hasan, evvelki gece kafaları tütsüledikten Bonrâ Viyana lokantasına giderek iç- miye devam etmişlerdir. Biraz sonra yanlarındaki masaya Şükrü, Nejat ve Sami isminde üç kişi gelerek otur - İ muşlardır. Kafalar iyice dumanlandık kurşunla ağır surette yaralamıştır. Arbede (o sırasında (lokanta - Jar, dağılan kulabalığa karışarak sıvı şerlarken yakalanmışlardır. Nöbetçi müddelumumi muavini Necati, hâdise hakkında tahkikata başlamıştır. Be . yoğlu hastanesine kaldırılan yaralı nın vaziyeti ağırcadır. Çosuk Esirgeme Kararı merfatfine dün Fransız Tiyatrosunda bir müsamere verildi. Bu resimde, müsamerede muvaffakıyet gösteren küçük yavruları görüyoruz İsen Istanbul Universitesi profesörü mm an İmam tan sonra aralarmda kavga çıkmış,| bunlardan Şükrü, sayacı Necatiyi| Ankaradan Telefon ve Telgrafla Borsanın Nakli Kararnamesi Neşredildi Ankara, 19 (Tan muhabirin. den) — Istanbal menkul kıymet. ler ve kambiyo borsasınm kapatıl. ması ve Ankarada bir borsa açi . ması hakkındaki karamame bu. günden İtibaren meriyete konulmuş tur, Karamame şudur: Madde, 1 — 1447 numaralı ka. nunun #kinci maddesi hükmüne İs. tinaden | Nisan 1938 tarihinde Am karada bir menkul kıymetler ve kambiyo borsası açılmasma karar 1 Nisan 1938 tarihinden itibaren Is tanbul menkul kıymetler ve kam. bifo borsasının üç sene müdetle kapatılmasına karar verilmiştir, Madde 3 — Istanbul merksul kıy. metler ve kambiyo borsasmda asli Aza olarak hülen kayıtlı bulunan 18 acenta Ankara menkul kıymetler ve kambiyo borsasında asli za o. larak çalışabilirler, Prf. Nissen İçin Müsaade İstenildi Ankara, 19 (Tan muhabirinden)— Macarların büyük şairi Tabis son gün lerde ehemmiyetli bir hastalık geçir. miş ve doktorlar bir ameliyata lüzum göstermiştir. Macar hükümeti #meli. yatı, bu sahada beynelmilel bir şöh. ret taşıyan profesör Nissene yaptır. İmıya karar vermiştir. Fakat, B. Nis. olduğu için bu hususta Maarif Vekâ İletimizi df doep eti miştir. Macar hilkümeti, Hariciye Ve kületimiz vasıtasile Maarif Vekâleti, ne resmen müracaatta bulunmuş ve istenilen müsaade memnuniyetle ve. İ rilmiştir. — | op İzmirden : Denizbank Virexvoru Tetkikler Yapacak Izmir, 19 (TAN) — Demzbank ka. nunile İzmir liman müdürlüğü de ye. ni bankamıza bağlanmıştır. Liman (|, müdürlüğü eski kadrosunu muhafaza İŞ ediyor. Umum müdür B. Yusuf Ziys 'Oniş yakmda buraya gelecek, teşki « iât ile meşgul olacak, denizbanks bağlanan müesseselerin çalışmasını tanzim edecektir. Alaylar > en Merasimi İzmir, 19 (TAN) — Önümüzdeki pazartesiye Izmir mlllhakatmdaki 2- laylara sancak verilme merasimi yas pılacaktır. Bu münasebetle Atatürk anıtı önünde halk ve asker voplantısi olacaktır. Sancakları Orgeneral İz « İ zettin Çalışlar verecektir. Bayındırda Bir Gina Tnk 19.(TAN) Vr ti sına bağlı Cinci çeşmesi civarında bif” ceset görülmüş, tahkikat net asindf) cesedin bir miras meselesinden öldürü len Hüseyin oğlu Aliye ait olduğu a8 laşılmıştır. Bu cinayetin suçlusu ol8* rak Emin ve AK adlarında iki tevkif edilmiştir. ii eek TAKVİM ve HAV 20 İkincikânun 1938 PERŞEMBE Gün: 31 Kaşım; 74 Rumi: 1354 Mencikânün: 6 iz* 17,09 1 inci ay Arabi: 1357 Zilkade: 18 Güneş: 732 — Oğle: Ikindi: 14,55 — Akşam: Yatsı: 19,45 — Imsik: YURTTA. HAVA VAZİYE Yurdun Trakya, Ege mmtakaları Konya Kayseride kar yağmıştır Rün cemubi Anadolu ile Eçede şimslden, ya, Kocaelide garpten orta kuvvette ss, diğer mıntakalarda sekin olduğu rülmüştür, Şehrimizde hava sabahleyin ax Öğleden sonrü tamamen kayalı Rürgür şimali garbiden saniyede bir hazla esmie'ir, o Saat 4 te hava tw 760,7 milimetre, sicaklık en çok 6,2 v€ az 0,3 santigrattır, 24 saat çinde metre murabbüma 6 kilogram sö bi tar, EE SERİ © Rİ SR m 0 e id Gg e ee