22 Eylül 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

A 22.9.037 Serginin İşinden Röportaj: Mk Çekirgelere Emir Veren Garip Kadılar Devrinde.. pm sarayında tarih sergisindeyim. Bin bir hatı- YAYI, kıymetli dede yadigârların aklıyan bu tarih bahçesinden AN okuyucuları için çiçek ve ba- Sak toplamıya çalışıyorum. Ata - ln büstünü bütün ihtişamile ya Mtan methalin önünde eski mede- Yet merkezlerini gösteren büyük harita vardır. Bu haritayı ye - Ün daire şeklinde kucüklıyan ke Dürda iri harflerle şu büyük tavsi- Ye okunuyor: “Tarih yazmak, tarih yapmak ka mühimdir, Yazan, yapana sadık uzsa değişmiyen hakikat, in- Sanlığı şaşırtacak bir mahiyet alır. Büstün sağından içeriye girenle- gözleri evvelâ bayramlaşma sa- İohunun yüksek kubbelerinde kay- luyor, Bu kubbe yer yer dökülen Yalarile çapaklı bir göze Lenzi - Yor. Ben methalin yanında birinci Ksmdaki eserleri tetkik ediyorum. ulağım da girenlerin ağzında... İ- 8 yaşlı adam geldi. Birisi gözleri- hi kubbenin derinliğinde gezdirdik- ten sonra inler gibi anlattı: — Işte azizi Bu saraylar İn ve bügün senin, benim ve ya- Tin da çocuklarımızın ödemiye ça- “tığımız ve çalışacağımız ağır fa- Zi borçlar alınarak sultanlarm çılğn zevklerini tatmin için yapıldı. Digi- Mizden tırnağımızdan artırarak ver diğimiz paralarla yükselen bu yer- ler O kadar bizim ki, o kadar mille- Ün ki, bunu bilen rejim ve onun ya- Yatıcısı Atatürk işte sarayı bize aç- 8. Doya doyu görelim ve gezelim, pie taş devri kısmında gö- ik defa Frarsada Fon de rasında bulunan Ren ge- Yiği kabartması çarpıyor, Bundan Sonraki eserler, kafatasları ve tab- Klar ilk insanm tekamülünü gös- teriyor, Bu kısmın ortasındaki bir came- künm alt gözünde Alacahöyükte $ıkarılan bir iskelet Üstünde de Protoeti, Bti ve Selçuk kafatasla- Tin görüyoruz. Yine bada Ana- “oluda Paleolitik koleksiyonu için- de Eti yokuşunda, Güvurkalede, Adıyamanda çıkan çok kıymetli &- #erler vardır. İkinci kısma geçiyorum. Ortada Söze çarpan şey, Türk bilginlerinin Alacahöyükte keşfettikleri prenses Mezarıdır. Mezar bulunduğu Şe - kilde canlandırılmıştır. Ortadı. yal- Muz bazı dayanıklı kemik parçalatı Külan bir kadın. iskeleti var, Başin- âltn taç, kollarında İki altın bi- ik, sekiz parça altın kemer tez- Yihatı, altın bir düğme, tarak, boy- Munda mercandan ve neöeften ger. anlık, başucunda bir geyik hey- keli beş on .ğrie, ilim, güneş sem- bolü vardır. Cesedin üstü kapandıktan sonra Ölü için kesilen bir öküzün başı da Mezarın biraz yukarısında görülü- Yor. Daha üstte ölüye ikram edi - İn yiyeceğe ait iki kap vardır. Mezarın ilerisinde Alacahöyüğün 1500 mikyasımda bir kabartmasını Börüyoruz. Nia 5 bin sene evveline ait Anadolu sanati dola - ip Nisan tası EŞ Yazan: İBRAHİM HAKKI Konyalı A sararan anana a Alacahöyükteki mezarın 1: 500 mikyasında maketi Sergide teşhir edilen Mısır memlüklerine ait eserler bında tarihin en zıymetli eserleri yer almıştır Burada Karacahöyilk- te bulunmuş gümüş başlı heyke altın kadeh, vazo, güneş kursu, ve Truvadan çıkarılmış &ltn magraba vardır, Bu kısımda akbaba stel'i çok mühimdir, Bunun ön kısmında Sü- mer tanrısı Nigirsv'nin elinde Si- mer ongunu olan akbaba tutan bir kabartması vardir. Önünde düş - manlarını içine hapsettiği bir ağm toplandığı görülüyor. Türk seksiyonunun ortasındaki nisan tası bir sanat şaheseridir. Konya müzesinden getirilen metre 30 santim yüksekliğindeki tüvane şeklinde ayak üzerinde ge- niş karmlı bir kazanı taşıyan bu pırlanta eser, İlhan hilkümdarla- rından Ebu Salt Bahadir Hana ait- tir. Türbeleri ve tekkeleri kapıyan kanun çıkmadan evvel bu. kap Kon- yada Celâleddini Rumi türbesinde idi. Içine halkım şifa umduğu nisan suyu konur, hastalara dağrtılır ve kuraklık geçiren sahalara biraz a- kıtılmak suretile yağmur istenir. di. Bunun için adı nisan tası kal - mıştır. Bakırcılık, kakmacılık ve yazı sanati bakımından pek mühim olan bu tas serginin hatır; sayılır ana eserlerindendir, Tasın üstüne eski Türk giyiniş, av, yemek tarz- larını, içki sahanlarını gösteren bir çök resimler kazılmıştır. Kabın üs- tünde bir Türk ongunu olan İsves- tikalarm bulunması kıymetini ar. tırmaktadır. Burada çengelli haçlar çift ola- rak yapılmıştır. Yukarı kuşağmda 12 tane çengelli haç saydım. Topka- pı sarayındaki bir Türk miğferinde de çengelli haç görmüştüm. Üzerindeki yazılardan bunun ni- san tası olarak değil hükümdar sa- raymda içki âlemlerinde içine şa- rap konmak Için yapıldığı anlaşıl maktadır. bir isir memlüklerine tahsis e- dilen dolapta Holandalı bir tilecarın kolleksiyonundan almış Yavuz Selime ait bir at başlığı var- dır. Bu Osmanlı eseri de memlük e- serleri arasında teşhir edilmektedir. Efsaneler dolabında Bozkurt ef- sanesini gösteren en eski yazma bir kitavla Tonkanı saravmdan metiri Jen Reşidüddinin Camiüttevrihi var- dır. Bu 717 H, tarihinde yazılmıştır. Burada müellifin isminde ufak bir sehiv görülmektedir. Reşadüddin gi bi yazılmıştır. Müzenin en aci ve en hazin bir köşesi, ıslahat devrinin yarım ted- birleri seksiyonudur. Burada il - min, siyasetin, tedbirin ve eski dev- Tin yüzünü kızartacak bir çok gey- ler toplanmıştır: Hekimbaşı Behçet Efendinin 1830 da yazdığı (Hezarı esrar) da sinek tersine bulaşan bir ip toprağa Kö- mülürse nane çıkacağı şöyle anla- sinek tersi ile mülemma bir ip garsolunsa nane nabit olduğu efvahı enamda meşhurdur.,, Burada bir kadının 1789 yılmda çekirgelere emir gönderdiğine ait bir de kâğıt vardır. Rüyada yapılmış bir mukavele hükmünün tatbiki hakkında Hari- ciye Nezaretine verilen bir istidada sahibi Batta) Gazi neslinden olda- ğunu ve rüyasma girerek kendisi- ne devri daim, huharsız vapur yü- rütmek, dümen ile balonu idare et- mek ve telgraf mubaberatını adi yazı ile yapmayı öğrendiğini ve İtal- yalı bir zate bunları öğrettiğini, fa- kat, o adamın mukaveleye riayet etmiyerek İtalvayı kaçtı ylü- yor ve orada kazandı; se akçenin yarısını istiyor, 1885 yi vii tarihli resmi ve matbu sal- namesinde de kireçten ve patlıcan tohumundan akren hueule. geldiği yazılmıştır ve 5 Safer 340, tarihli bir fetvada lavanta ve kolonya gibi 1t- riyatın necaseti galizeden olduğu yazılıyor ve bunların bir katresi bi- le Üste sürülerek namaz kılınına göran o namazın iâde edilmesi lâ- zım geldiği bildiriliyordu. Resim yapma hakkmda da şu garip fetvayı okuyalım: Zeydi müslimin inson ve sair 7i- ruh olan hayvan suretlerini alâkül- Tihal tasviri haram olur mu? Elce- vap.. olur!, Şapkayı başına koyanları tekfir eden şu gülünç fetvaya da bakmız: Zeydi müslim gayri müslimlere mahsus şapkayı başına vazevlesö zeyde tecdidi iman ve nikâh lâzım olur mu? Elcevap.. olur! Diğer bir fetvada da kadmlarm hastabakıcılığı Oo yapamıyacakları yazılıdır. Sergiyi başka bir yazıda yine beraber gezmeye (o devam ederiz. Tunusta kanlı bir hadise (Başı Birincide) Hidise hakkında alman tafsilâta İ göre, bir Fransız kolonisi olan Tu- İnusta Fransa hükümetini endişeye İdüşürecek kadar büyük mikyasta İ- talyan ekalliyeti vardır. Ve burada İ“Tunus Italyanları” adıyla bir faşist İaleyhtarı gazete intişar etmektedir. İayist mektep gemilerinin Tunusu İsiyareti münasebetile (bazı aleyhte makaleler neşretmiş bulunan bu £#- getenin yazılarmdan birisi birkaç İ gündenberi llmanda bulunan Colom- İbo ve Ame- © Vespugi a9 mektep İ gemilerindeki Italyan zabit ve tay- | falarmı son derecede kızdırmış ve İ gazetöden öç almağa karar vererek İ elli kişi karaya çıkmışlardır. Doğru- cn gazete idarehanesine giden faşist zabitler, ecnebi bir memleket topra- Zında misafir bulunduklarına ehem- miyet vermeden” gazete matbaasına hücum etmiş ve bütün (camları ve mobilyaları kırdıktan başka, elinde bulunan bir tabanca ile canmi müda- faaya kalkan kazete sekreterini de bir kurşunla yere sermişlerdir. Vakadan sonra kaçan mutaarrız - 1 #an sekizi tevkif edilmiştir TAN Toplantı başlamadan biraz önce Atatürk eserleri gözden geçirdiler. Tam saat on beşte Bayan Afet toplantıyı cçtı.. ğa, a, Bunu da maruf âlimlerden Landsberger takip etti.. ..zai diz Dün en sonra da Profesör Yindrae tezini okudu. HÂDİSELERİ RESİMLE DE GÖRELİM Büyük Tarih Kongresi dün de umumi toplantı halinde ça- lışmasına devam etti, maruf profesörler tezlerini okudu. Biz dünkü toplantının safhalarını da fotoğrafla tespit ettik. Bu- raya sıra ile koyuyoruz: o... Tarih Kurultayında 7 İ Kongrede Encümenler Çalışması İkinci Türk Tarih kongresinin (a) encümeni dün sabah 9,30 da Bay Hikmet Bayurun başkanlığın- da toplanarak muhtelif zevat ta- rafmdan yapılan tebliğleri dinle - miştir, Evvelâ doktor Hâmit Koşay A- lacahöyük hafriyatmm neticeleri hakkında seksiyonda bir tebliğ yap- mıştır. Tarih Kurumu adma yapı. lan Alacahöyük hafriyatı hakkın- da mükemmel bir fikir veren bu teliğinde Hâmit Koşay, Kurumun burada nasıl hafriyat yaptığını, ne kadar derinliklere inildi; mış ve meydana çıkarılan dört kül tür devresile bunlara dahil on dört kültür mimari katı ve bulunan eşya hakkımda izabat vermiş bu hafri- yattan elde edilen netleeleri say- mıştır. En sonra College de France de prehistuar profesörü L'Abbe Bre- vil seksiyonda “Avrupa, Asya ve Afrika arasında iltisak noktası Tür kiye,, mevzulu bir tez iret etmiş- tir, Profesör tezinde Türkiye top- raklarının, paleolitik devirde, di - ger kıtalarla olan kültür münase- betlerinin izahma çalışmış ve bun dan başka, yazımın doğuşunu ha- zırlıyan şematik sanatin menşeini orta Asyaya kadar götürmüştür. Bundan şonra profesör Şevket Aziz Kansunun “Ankara ve civa« rının prehistuarında yeni buluş- lar,, mevzulu tezi seksiyonda gö“ rüşülmtştür. Profesör 1937 yılnda Ankara civarında Eti yokuşunda Türk Tarih kurumu adıma yapılan hafriyatın umumi bir raporu mahi« yetinde olan bu tebliğinde Anıdos lu prehistuarma ait bir tarihçeden sonra ilkönce Gâvurkalede bulunan bazı âletlerden bahsetmiş ve daha Bonra da Eti yokuşu bakır çağı is tasyonunda elde edilen kültür eşyas sı ile ve bu İstasyonun İstinat etti- ği kumluklarda bulunan paleolitik çakmaktaşı âletlerinin tevsikini yapı mıştır. Bu projeksiyonlu tebliğ takdir edilmiştir. K Bundan sonra sira profesör Gür« strang'a gelmiş ise de profesör gelememişti. Onun için tezi seksi- yonda okunmuştur, Profesör tes zinde Eti hükümdarlarının strateji fennine derin vukufları olduğunu ifade ettikten sonra Boğazköyün stratejik vaziyeti ve Etilerin iiyas si stratejik diplomasideki uyanık. lıklarını anlatmıştır. i Daha sonra söz alan profesör, Hancar, Türk Tarih kurumunun yaptığı arkeolojik araştırmalar hak kında takdirlerini bildirdikten son. ra Kafkasya ile eski Ansdolu tas rihi arasındaki münasebetleri teş- rih etti, l Başta Anadolunun ve Kafkasya nın ilk taş devri eserleri arasındas ki benzerlikleri gösterdi. Anadolu bakır devri eserleri Kafkasya ile mukayese edilirken Hancar, bazı ihtiyatlar tavsiye ediyor. Bununla beraber kanaatine göre Alacahöyük tedfin tarzı ile Maykop tedfin tar. zi bariz uygunluklar gösteriyor, Hayvan figürleri gerek Maykop'tâ ve gerek Alacahöyükte Totem as- Ima irca edilebilir. Yalnız her iki- si yüksek içtimai bünyesi olan bir halku aittir. Kanaatimce Alacahö- yük — Maykop kültürü orta Asya ile doğrudan doğruya değil de Su- mer yolu ile bağlanmaktadır. A- nadolu ve Kafkasya boğa yer ana sı — Stier — Erdmutter kültürü nün cenubu şarki Avrupa, Önasya temerküz sahasına işaret ederken Mezopotamya yüksek kültürünün ehemmiyetini tebarliz ettirdi ve “$- ki kültür yerinin irtibat noktastnm | Mezopotamya üzerinden geçmesi 'â zum geldiğini kabul etmekle Alaca höyüğün Maykoba olan tekâmül ta rihindeki münasebetlerinin mahisi yeti de takarrür ediyor,, dedi Bu tez dinlendikten sonra seksi yon saat 12,30 da toplantısma nis hayet vermiştir.