20 Ağustos 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

—— 10 (BAŞMAKALEDEN MABAAT) Trakya Yolunda Y akın Tarihin Askeri Münakaşası (Başı 1 incide) İzzet Paşanm hazırladığı plânlarda mskul görüşler ve esaslar var. Fakat harbin arifesinde hazırlık ve tatbik vazifesile erkânharbiyede bulunan- lar srasında köhne kafalar hâkim.. Gençlere hiç bir faaliyet fırsatı ver- miyorlar. Herşeyi onlardan ser tutu- yeclar. Görülen manzara o kadar f& ci ve mücadele o kadar imkânsız ki birçok gençler bunu görmemek için Yemene gönüllü diye gitmiye talip o- luyorlar, Harbin arifesinde sevk ve idareye hâkim olan Halil Bey isminde bir tek adamın hazırladığı seferberlik plânı. Sezimet Üzerine en büytik tesiri yapı” yor. Bu plân hazırlanırken, her tarafa Soruluyor. Filân fırka ne kadar za manda hazır olur? R Cevap geliyor: — Bir ayde.. sahibi ve zafere çabuk kavuşmakta eceleci bir zât... Faket hayali çok kuv vetli, Eline bir harita, bir pergel alıyor, Biçüyor, hesap ediyor, Şu karara va- Fıyor: — Yanlış.. Mübalâğa.. Otuz gün- ide değil, dört günde bu iş olur. 'erhum İzzet Paşanm plânı, hattâ Von der Goltz'un fikri hilâfma olarak düşmanın geleceği İs- tkameti pek iyi kestirdiği ancak do- Kuz kolordunun harbe hazır buluna- cağı bir hat üzerinde muhtrebenin kabulüne lüzum gösterdiği halde, ya dış bir seferberlik plânma göre mu- Byyen bir dakikada ancak faraziye peklinde mevcut bir kuvvet ileri bir batta taarruza geçmiye kalkışıyor Bu hareket tarzının çok garip bir Bebebi var ki o da erkânı harbiye bir tarafta bırakılarak Hariciye Nazırı Gabriyel Noradonkiyan Efendinin askeri düşünüş tarzınm hareketlere Amil olmasıdır Noradonkiyan Efendi cepheye geliyor. Kumandanlarla ko- Kuşuyor. Telkin ettiği fikir şu * Halil Bey, tezcanlı, hüsnüniyet! — Avrupa devletleri, harbin neti- cesi ne olursa olsun, Balkanlarda sta tükonun muhafaza edileceğini söylü- yorlar, O halde biz seyyar bir kuvvet- le olsun baskın şeklinde Bulgar top- rağma sarkalım, Büyük devletler te- lüşa düşsünler. Derhal harbe nihâyet versinler. Bu manevra sayesinde v- zun ve zahmetli bir harbin çarçabuk önüne geçelim. Noradonkiyan Efendi Nâzrm Paşa- ya fikirlerini kabul ettirmiye muvaf- fak oluyor. Hayali seferberlik plânı böyle bir kafa ile tatbika kalkışılm- ca Afyonlu Mehmet Çavuşun “it ölü- mü" diye tavsif ettiği kör dövlişü baş gösteriyor. rendeki askerler, Balkan har- binin her safhasını Ayrı ayrı münakaşalardan geçiriyorlar. Meselâ Komanova harbi kazanılsaydı, netice De olurdu? düşüncesi etrafmda mü- nakaşalar devam ediyor. Sonra bir aralık cihan harbine ge- giliyor, İstiklâl mücadelesinin ilk gün — lerinde Moskovada Enver Paşa ile Karşılaşan bir devlet adamımız şu hâ- tırasımı anlatıyor : — Enver Paşayı görünce Sarıka- mış bahsini uçtam. Bu taarruzun ne fikirle yapıldığını sordum. Şu ceva- > bi verdi: “Asker ve halk için yiye kaktı, Süngülerinin ucunda hayat imkânını arasınlar, fikrile bu taarru- va karar verdim.., O zaman bu taarruza Leyman Von Sanders ve herkes muarızdı. Yalnız o sirada eski Petersburg staşemilite. rinden gelen bir raporda Çarlık Rus. yazının askeri kuvvetinin tefessüh halinde bulunduğu bildiriliyordu. İş. te bu rapor ve birde oralarda bir Rus kuvvetinin bir taburumuz tara. fından esir edilmesi, Sarıkamış tear. ruzu gibi delice bir kararın verilme. sine sebep olmuştur ki, erkâniharbi. yemizce tespit edilen zayiat 57,000 ki doksan bini bulur, İşte cihan harbinde hâkim olan ruh © ta böyle hayali görüşlerden doğuyor. du. ihan harbinin ilk günlerindeki , teskilâtsızlık ve kargaşalık a. w Yeni kararlardan Sonra. — “Başı 1 incide) Bir taraftan sporun memleket gençliğinin (ofizik (o terbiyesindeki ehemmiyetli omevkli Obakımından yurt İçinde gelişimi, yayılması ve de- geri ile mütenasip bir surette nlzam- ianması, dişiplinlenmesi ve spor faa- liyetlerinin tertip, tanzim ve müraka- besi, diğer taraftan bölge ve klüple- rin varidat, masraf ve hasap işleri. nin tetkik ve teftişi yönünden vazi- TAN Bozcaada Faciası (Başı 1 incide), ya başlamıştır. Torpilleniyor Feci âkıbetini sezen Ispanyol gemi- si kara sularımıza kaçmak ve Bozca» adaya sığınmak suretile meçhul tah- telbahirin tearruzundan kaçmak işte miş, bu sırada tahtelbahirle gemi ara sında korkunç bir kovalamaca oyunu başlamıştır, Fakat denizaltı gemisi fazla sürati sayesinde bir müddet sonra Ispanyol gemisine yaklaşmış feli bulunan Türk spor kurumu bu | ve geminin Bozesadan'n iki mil açığı- genel merkezi vilâyetlere direktifler dairesinde bölge ve klüplein hesap işlerini tetkik ve teftişe bay'attırmış- tir. Devir ve teslime kadar olan za- mana &it bölgelerin bütçe ve hesap- larm: vali ve parti başkanları klüp- lerin hesap ve bütçelerini de bölge başkanları tetkik ve teftiş edecek, bunların vereceği raporlar genel mer kezinde toplanıp incelendikten sonra neşrolunacuktır. Bütçe ve hesap mefhumları bölge- lere ve kplülere az'etılıp bu iş nizam- landıktan sonra müteakıp zamanlar- da ve senenin muayyen aylarda bü- tün spor merkezlerinde plânlı teftiş- ler yaptırmak ta karar arasmdadır. Tarihi ve milli oyunlarımız arasın- da bulunan atlı cirit oyunlarının esas İı ve teknik bir surette yapılması ve yayılmasınm teminini Türk spor ku- rumu faaliyetlerinin arasna abştır. Bu hususta !cap eden telbirleri almak tadır, Spor bölgeleri mevcut olmıyan ba- a vilâyet merkezlerinde yeniden böl- ge teşkil edilecektir. Bunun için'spor gnel merkezi vilâyetlere direktifle” vermiştir. Sovyet Rusyada Havacılık Bayramı Moskova, 19 (TAN) — Dün bütün Rusyada Sovyet havacılık günü kut- lanmıştır. Bu bayram, Moskova, Le- ningrad, Kiev, Taşkend ve diğer bazı şehirlerde bilhassa büyük törenlerle tesit edilmiştir. Moskovadaki mera- başka bayramda 200 bin seyirci bu. lunmuştur. Gazeteler bu bayram hak kmda makeleler neşretmekte ve Sov- yet Rusyada havacılık yalnız Sovyet materyel ve adamlarile, tamamile mil li olarak tekemmül ettiğini belirtmek tedirler, Mussolini Bir Nutuk Daha . Söyledi ) — Stefani ajan. sı bildiriyor: N Sicilyada 'Trapani'de vaktiyle Gari. baldi'nin Bourbon'ların hâkimiyetine son ve kati darbeyi vurduğu Calatati mi tepesi civarda, B. Moussolini, ma nevraların raporunu dinlemiş ve bi- lâhare bir nutuk söyliyerek o Habe. gistanı fetheden askerlerin Sitayişi. &i yapmış ve askeri kuvvetler ile I- talyan milletinin teşkil ettiği birli- Zin, bütün düşmanlık teşebbüslerinin Elinde kırılacığı muazzam bir kaya olduğunu tebarüz ettirmiştir. —— — rasında Erzincanlı bir Türk annesi, o harbin realist görüşlü bir Anadolu çocuğuna telkin ettiği düşünceyi şöy lece ifade etmiştir; O sırada Erzincanda, gelen g& len askeri doyuracak teşkilât yok-; na, yâni kara sularımız daliline gir- diğine bakmıyarak bir torpil savur- muş ve bir iki saniye sonra 2600 ton luk kocaman geminin sancak tarafın da korkunç bir tarrake işitilmiş. ve buğday yüklü şilep bordasından çok derin bir yara almıştır. Bu yara Üze. rine vapurun amibarlsrında açtlan de - liklerden içeriye sular dolmıya başla- miş ve gemi biraz Sonru sağa yat- mıştır. Vaziyetin vahametini anlıyan gemi süvarisi Bozcaadaya iltica için makinelere tam yol vermiş, fakat su lar bu sefer de makine dairelerini is Geminin karaya oturmadan bataca ğını anlıyan tayfalardan bir kisin bu vaziyet karşısında kendilerini denize atmıya başlamışlardı. Gemi batıyor Nihayet tayfalarn korktuğu başla rına gelmiş ve gemi karaya oturma- dan 5 kulaç suya gelince müvazenesi- n! kaybederek yuvarlanmış ve Bozca adaya ikiyüz metre mesafede Pana, gia mevklinde batmıştır. Bu Sirâda tehlikeyi gören gümrük muhafaza motörleri batan geminin imdadına ye tişerek 37 kişiden ibaret odan müret tebatmı kurtarmışlardır. Geminin teknesi ve kamaraları ta» mamen Su altıda kalmıştır. Şu daki- kada yalnız direkleri su üstünde gö- rünmektedir. G: 3 işaretini ve Franko bayrağını taşıdığı anlaşılan tahtelbahir vakayı müteakıp denize dalmak suretile güz- den kaybolmuştur. Felâketzede geminin kaptanı kara- ya çıktıktan sonra telgrafla İstanbul Gemi Kurtarma Şirketine mlracaat ederek geminin kurtarılması İçin şir- keti konu ve İstanbul Wsiye gemisi doğruca vaka m. Ğ yetişmiştir. Alemdar tahlisiyesi Dün geç vakit aldığımız malümata göre, Alemdar gemisi Bozcaada Ii man dairesine giderek oradan lâzım geler zabıta ve muhafaza memurları nı almış, sonra geminin önüne gitmiş ve tetkikatta bulunmuştur. Geminin yaraları çok ağır olduğundan yüzdü. rülmesi için bir hayli çalışmak lâzım geleceği neticesine varılmıştır. Ve şim dilik faaliyete geçilememiştir. Canla- rını güç kurtaran kaptan ve tayfalar Bozcaadada barmdırılmıştır. “Kemal,, vapuru İstanbul - Ayvalık seferini yapmak ta olan Kemal vapuru vakadan biraz sonra hâdise mahallinden geçmiş ve batmakta olan İspanyol gemisinin ya nma koşmuştur, Dün Kemal vspuru kaptanından şehrimize gelen bir el grafta, Kemal vapurunun hâdizeyi müteakıp batan vapurun İmdadma koştuğu, mürettebatın tamamen kur tarıldığı ve kendisinin de Ayvalığı doğru yoluna devam ettiği bildiri. miştir. İspanyanın Ankara Maslahatgüzarı diyor ki Biz, gerek pazar günkü, gerek evel ki günkü deniz hâdiseleri hakkında, meşru Ispanya hükümetinin Anka. muş. Asker, evlere başvurur, yiyecek |ra maslahatgüzarı B. Ricardo Bego. istermiş. Bu kadıncağızın evine de; na'ya mliracaat ederek malümat is. cek yoktu. Olüm nasıl olsa muhak-| bir asker başvurmuş. Kadın kendisi. tedik. B. Begona bize şunları söyle, ne yiyecek verdikten sonra harbe gi-|di: den askerin böyle yiyeceği düşünül. memesi nasıl mümkün olduğunu me. merakla sormuş. Asker de vaziyetin böyle acımacak halde olduğunu unla- tınca kadın Erzincan ağzile demiş ki: — O ki deni (danesi) yoh, bulgu- ru yoh, elin kavuruna ne diye bula- şıyorsun, ha gözünü sevdiğim padi- şahi! Münakaşaya Türk balkınm uzun tecrübeler neticesinde yarattığı şu vecize ile son verildi: — Bin işçi, bir baş... İlle baş, ille bas... İşte Türk milleti günün birinde bu başı buldu. Balkan herplerine, cihan harplerinin felâketlerine âmil olan gözlü bağlı gidiş ancak ondan Sonra durdu ve Türk milleti bu sayede ş€- refli varlığna kavuştu. Ahmet Emin YALMAN A A MAMA NAME AM AŞ. YARAM MA MN MAAŞ EY NA AN “— Birinci hâdiseyi öğrendiğimiz saman bunu müessif ve feci bir ma. cera gibi telâkki etmek istemiştik. Fakat, sradan iki gün geçer geçmez ikinci bir Ispanyol gemisinin de yine Akdenizde kahpece bir (tecaviize uğraması, bizi bu işle daha yakından ve daha büyük bir ehemmiyetle meş- gul olmıya icbar etti. lik hâdiseye kurban giden gemimi- zin süvarisile görüştük. Süvari B. Françesko kendisine 300 metre ka- dar sokulan katil denizoltı gemisini iylee görmüştü, Beraberce bütün İs. panyol donan x isını gösteren katoloğ lara baktık. Süvari kendi gemisini batıran meçhul! tahtelbahirin benze. rini bulamadı, Bu mlnasebelle size te ait olduğu hakkında hiçbir fik rim yoktur. Ikinci hâdise hakkında henüz si- zin güzetenin verdiği omalümattan daha fazla bir şey bilmiyorum. Bu İeci tecavüzü yine ayni meçhul de. nizaltı gemisi mi, yoksa bir başkası mi yapmış olduğu hakkında henüz kati malümat almadım. Bu cihetin,; yeni batan geminin tayfaları Istan- bula geldikten sonra anlaşılabilece- ğini umarım. » Hükümetimize müracaat Ikinci hâdise Türk karasuları da- hilinde olmuştur. Bu itibarla. Türk hükümetinin de bununla meşgul ola- cağı tabiidir. Ben bugün (dün) Türk hükümetile hâdise hakkında temas etmek üzere teşebbüslerde bulundum, Fakat hükümet erkânı Trakyadaki büyük manevralarda bulunuyorlar. Tik fırsatta kendilerile hükümetim namma, bu müessif hâdise hakkın. dâ resmen temaslarda bulunacağım. Bu hususta hükümet merkezime de telgrafla malümat verdim. Maamafih Türk hükümetinin kendi karasula- rı dahilinde'cereyan eden hâdise mü- hasebetile icap eden her şeyi yapmı- ya; kudretli olduğundan ve yapaca- ğından eminim. İspanyol gemilerinin Akdeniz seferleri Ikinci hâdisenin vukuu Akdenizde Ispanyol gemilerine hakkı hayat kal. madığını anlatıyor. Yupılan tecaviiz. ler pek feci oluyor, Batırılan gemi- lerin ikisi de Ispanyaya ve milyon. larca zavallıya yiyecek götürüyor. du. Fokat insanlık hislerile kabili te- Uf olmıyan bir tecavüze uğradılar Ikinci hâdise bu feci tecavüzün vam edeceğini ihsas ediyor, Bu İl bârla buradan Ispanyaya gitmek zere bulunan | gemilerimizi vaziyet düzelinceye kadar Akilenize çıkmak- tan menedeceğim. Masmafih gu an- da Kradenizde pek fazla (gemimiz bulunmuyor. Bülün bu işler hakkında hüküme- time telgrafla malâmat verdim, Bu- günlerde cevap ve talimat bekliyo- TURN Müyhul tnhtçlbahir l Ankara, 19 (Tan muhabirinden) — Bozcaada açıklarında yine bir İspen. | yol vapurunu batıran tahtelbahirin hangi devlete mensup olduğu hakkın da bugün geç vakite kadar Hariciye ve Dahiliye Vekâletlerine resmi ma. lümat gelmemiştir. Hususi surette öğrendiğime göre, İktısat Vekâletine şu yolda resmi bir haber gelmiştir. (Bir İspanyol vapuru, Salı günü sa at 17,30 da bir tahtelbahir tarafmdan torpillenerek batırıldı.) İktisat Vek& Yeti deniz müsteşarı, bu husustu sor. duğumuz suale; “.- Mütemmim melünet bekliyo. ruz,, demiştir, Şimdiye Kadar Torpillenen Vapurlar İspanya kadiselerinin son günlerde en çök göze çarpan Safhası, meçhul bir takım tahtelhahirlerin muhtelif #nemleketlere git vipurları torpille. meleridir. Yalnız Ağustos ayı içinde bu hâdise birkaç defa tekerrür etmiş ve Fransa, İngiltere, Danimarka, Yu nanistan, İspanya ve İtalyaya ait bir takım vapurlar birbiri ardınca torpil. lenmiş ve bu bidiseler derin bir me- vak uyandırmıştı. Ağustosun ilk haf. tasında Tunus açıklarında bir İngiliz, bir İtalyan, bir Yunan vapuru bu meg hul tahtelbahirin taarruzunn o uğra- dı, 6 Ağustosta Britich Corporal adı. ni taşıyan İngiliz vapuru ayni tarzda torpillendi. 10 Ağustosta ayni hâdise Mareşal Liyotey. adını taşıyan Fransiz vapurunun basından geçti ve ayni meçhul tahtelbahir bu Fran. sız vapurunu da torpilledi. Hâdise 12 Ağustosta tekerrür etmiş ve Dani. markenm Bdleh adı verilen vapur da âsilere ait olduğu açıkça haber verilen zırhlılar tarafından bombardıman © dilmişti. Dahu sonra Tspanyollara ait iki va- pur, birbiri ardınca meçhul tahte'ba hirin taarruzuna uğradı ve İspanya hükümeti bu taarruzların İtalyanla. ra-ait bir tahtelbahir tarafından yu. pıldığını iddin ve bu iddia üzerinde 15 rar etti. Daha sonra Bozcaada açık, iarındaki (Oobâdise vuku bu- güyet sarih olarak söyliyebilirim ki |du ve raoşhul tahtelbahirin veya tah ilk hâdiseyi yapan denizaltı gemisi| telbahirlerin hüviyeti hâlâ anlaşıla, ne asi Franco'ya ve ne de meşru Is-| madi. Usküdar Yangını Faci? Binayı Kasten Yakan Yakala Usküdar Adliye b: (Başı 1 incide) bir işe cüret edilmediği anlaşılmıştır. Yangın, harigtan ve adliyedeki; dosyularla alâkası bulunan &imseler. den biri tarafından yapılması şüphesi Üzerine araştırmalar yapılmış ve bu şüphe Üzerine yapılan tahkikat neti. cesinde dolandırıcılıktan ve emniyeti sulistimalden suçlu bir mahküm üze rinde durulmuştur, Ru adım Beyler. beyinde Çamlıca caddesinde 23 numa rada oturan 324 doğumlu Reşit oğ'u Nureddindir, Bu suçlu bir buçuk ay hapse mahküm olmuş ve bu mahkü- miyet kat'iyyöt kesbetmiştir. Bumun hemmiyetle devam edilme! Küçük Itilâf Konferansına Hazırlıklar Bükreş, 19 (TAN) — Aym 30 unda inâyada toplanacak olan küçük İti- iâf konferansı için, Rumen hariciye- sinde hazırlıklara başlanmıştır. Kon- grenin toplanacağı Hariciye Nezareti dinası, tamir edilmekieüir. Kongre dört gün sürecektir. Son celseye Kral Karo! riyaset edecektir. Konferansın ikinci gününde küçük itllâfm müessi- si olan Rumen devlet adamı Take Yaneskonun mezarı ziyaret edilecek- tir. a Tabiat Bilgisi Kitabı Müsabakasında Kazananlar Ankarz, 19 (Tan muhabirinden) — iikmekteplerin dördüncü ve be- şinci smıflarında okutulmak üzere Kültür Bekanliğınm açtığı tabiat bil gisi kitabı müsabakasına gönderilen eserler tetkik edilmiş, zirast mühen- disi Tarık Eminle Suphi Rızanm be- raberee yazdıkları kitap çok beğenil. miş ve hirincilik mükâfatı bu Iki gen. cimize verilmiştir. Üçüncü U. Müfettişlik kültür mü şaviri Reşit Tarakçının kitabı ikin. ciliği, Antakya kültür direktörü Ke- mal Kayanın kitabı da üçüncülüğü kazanmıştır. Pamuk Tohumları Muayene Ediliyor Ankara, 19 (TAN) — Pamuklar hastalıklı bulunan bir iki kazamız dan diğer vilâyetlerimize ve bilhas sa Ege mntakasına sevkolunacak pa muk tohumlarının muayenesi ve di. ger vilâyetlerimiz pamuklarma sira. yetini önlemek için bu vilâyetimizde sıkı tedbirler alınması kararlaşmış. tır. ı İncir ve Üzüm Piyasası Açıldı Izmir, 19 (Tan muhabirinden )— Izmir, Egenin iktisadi hayatınm en hararetli günlerinden birini yaşamış. tır, Uzüm ve incir piyasalarını açti ması dolayısile borsa salonu, bayrak- larla donanmıştı. #aat 11 de veli, Türkolis müdürü, Ticaret ve borsa reislerinin iştirakile tirlim (piyasası açıldı. Vali uğur dileği, Üzüm piyes s1 12/75 . 23 kuruşa kadar açılmış, akşama kadar 922 çuval Üzüm setıl- mıştır. Saat 12 de de valinin Tiya- getinde piyasa tacirleri toplanmış, incir piyasası hakkında görüşmüş. lerdir. Fiyatlar 9 — 10 kuruştan a- Şılmıştır, Incir ve üzüm hanlarında çalışma başlamıştır. inası yandıktan sonra. 20-8. 037 pri seti İ üzerine yakalanan Nureddi müddetumumiliğine getirili sorgusu yapıldıktan sonea sulh ceza hükimliğine ver Orada #orgusu yapılar suçunu etraflıca ikrar ve toplanan deliller tevkifin! © lerek dür geç vakit tevkifan derilmiştir. Yine verilen malümata öf damın, hâdise esnasında sar Şu ve hakkındaki ilamı 49W dile Üsküder adliye bei ri veltendiği anlaşılmıştır. Tabi e” e m e em e Varşova, 19 (TAN) — Demekrat Partisi mensup! vada Yahudiler aleyhinde mayişler yapmışlardır. di mağazası tebrip edilmi$ vi v İarı kırılmıştır. 3) artı Krakow Nasyonal « tisi mensupları ile Amele * ler arasmda çıkan bir görüs”. ağir surâtte yaralanmıştır. j ; dusu erkânı harbiye reisi “ idare edilmekte olan şimali garbi büyük hava n saat 17,30 da başlamıştır. i Mavi taraf Montpellier “” Etienne hattının şarkında, &“ raf ta ayni battım garbindeği” Silâhsız müdafan talimieri nevralarda mühim bir meyi mektedir. Tix defa olarak şehir, ayni zamanda geceli, tayakkuz halinde bulundu: Filistin ve yrak Bağdat, 19 (TAN) — peki Jansının bildirdiğine göre, yeri i harleiye nazırı, Filistinin 18” leyhinde bulunan Filistin nm nokta nazarmı müdafi$ | müstakil bir Arap hükümeti İ raasını ileri sürmek için eyili ida Cenevreye gidecektir. X. nenin Filistin meselesinde nenin siyasetini takip tunuyor. Atlas Denizinde Lizbon, 19 (A.A.) — Lal larmdaki sis dolayısile Et, deki Yunan yüz gemisile W admdaki Felemenk gemisi ! etmişlerdir. Her iki gemi hasara uğramıştır. Yunan römarkör tarafından le Leixoss'e getirilmiştir. gemisi de süratini azal! doğru yola koyulmuştur. £ ya varacaktır. il mii öl Bayraklıda Çıkan kemik Izmir, 19 (Tan muhu Bayraklı infilik (facissnin yerde hafriyata devam edil” Bugün bir duyar yıkıntı insan kemiklerile bir kafatasi rılmıştır. Bunlar yarın. gönderilecektir.