9 Temmuz 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

——— 9.7 TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN AN”ın hedefi: Haberde, fi- üürde, her şeyde temiz, dü- st, samimi olmak, kariin ra zetesi olmıya çalışmaktır. | GÜNÜN MESELELERİ | fikirler değişiyor. bütün hastalığın ilkmektep. n toplandığı kanaati var, Ilkmek,. *plerde çocuklar kâfi derecede kuy- etli yetişmedikleri için, ortaokullar, liselerde pı takip edemi. or Ve Zayıf kalıyorlar, z Bu kanaat bizce yanlıştır. Bilâkis tekâmü, yarmamış olmasıdır. Bu kitapların Şu çocuk diliyle ve gocuğun seviye. yle mütenasip değildir. Kitaplar m Bizde bozul. « *» ortamektepler ve ismen liselerdir, Ortamektepler biz. henilz kendisini bulamamıştır. Hü. tereddüt devresi geçirmektedir.Da, a he programlari tam sâyılabilir. Ne Wiretmen kadrosu yetistirilmiştir. Mikmektepten çıkan çocuklar Ortao, ikulda kaliteden kaybediyor ve liseye yıf olarak giriyorlar; Liselerimiz de henliz kemale erme, iştir. Dersler çok dolgundur. Tec. Dir. Lise taieve okuduğunun çoğunu | inlamadan ve kavramadan” Mektebi tİrİr. Bu sebeple de Ürüveriyeye İğİ zaman, üniversite ruhunu kav, makta acip gösterir. Onun için bizce imtihanların fena| İlce vermesinin sebeplerini ilkmek. Plerde değil, ortaokullarün ve lise- İs aramalıdır. Maarif Veköletr »- , okulla liseler üzerinde durmalı ve ları islah yollarını aramalıdır. n Esaslı Çaresi — Birkaç gündür bu sütunlarda ha. * pahalılığından şikâyet ediyoruz. irkiye, hayat pahalılığı bakımından, İş PU memleketlerie mukayese eğil. a zaman, müthiş bir mânzara kar- a Ronanyada 30 kuruşun gördüğü Türkiyede 100 kuruşla görmek pümkün değidir. Yunanistanda hayat, bizim hayali. mizin bile erişemiyeceği derecede u. Suzdur, Türkiyede rotahr arttırmak ve > >. seviyesini yükseltmek için Yatı ucuzlatmak lâzımdır. İba kümet hayatı ucuzlatmak için İbiri ardından tedbirler alıyor. Şe- #rİ ucuzlağtı, simendifer tarifelerini İndirdi, Kömür fiyatlarını düşürdü, bütçeden beş milyon lira fi Yaparak petrol ve benzin fiyatlarını Hozari hadde indirdi. e, nat bütün bu tedbirler yaşayışı” Iz Üzerinde büyük bir yapma. İh. Hayat lik etli surette paha. r. Bizce hayat pahalılığı ile hükü- bet kadar halk ta mücadele etmeli. dir. Biz bu mücadelede herşeyi hü. tümetten bekliyoruz. Kendimize dü. fn vazifeyi hatırlamıyoruz. Hayat pahalılığınm en büyük se- debi müstahsille müstehlik arasmda. “i Vasıtalara sarfedilen paradır. Bu. lu ortadan kaldırmanın en büyük ça. *sİ de istihiik kooperatifleri vücu-| le getirmetitir. Kooperatif daha ziyade halk mües, N evyorka ayak bastığım gün Rokfeller öldü. Bu- nu ayağımdaki uğura veya uğursuzluğa hamledecek de- ğilim. Daha vapurdan çıkma- dan yolcularını almıya gelen tanıdıklar, gazeteyi elime ver» diler; — Reokfeller ölmüş... Bana ne, demek ister gibi omuzlarımı silktim. Beni hiç alâkadar etmiyen Rokfellerin ölümü, bütün A- merikalıları, Amerikada yaşı- yan, Musevi, Ermeni, Alman, Fransız herkesi alâkadar edi- yordu. giderken yüksek binala- ndan, Kleopatranın iğnesi &ibi uzanan Rokfellerin yaptırdığı muazzam binayı gösterdiler , — Radio City. Kılık kiyafetile, biraderleri Sky Serappers'ierden oldukça iri ve u- zum... Güzellik, san'at, zevk namt- na gözlerimde hiçbir iz bırakmâ- dı, Ayni Tâkaytı dim, Günün havadislerini, bilhassa 18- panyada Olup bitenleri anlamak için gazeteleri &Çtiğim zaman, si- tunlar dolusu Rokfejlor karşıma gi bir hocamı ziyarete git- minde ieaa Rokfellerin ölü- vi. Herkesi alâka- dar eden bu Rokfellerı a... Aç ta nurun, Yazacağım mevzular içinde belki Rokfeller de Yardı, Fakat sö- 20 onunla başlıyacak değildim. Ben Amerikayı ii cepheden tet- kik edecektim, Sokakta görülen Arnerika.. Amerikanın içyüzü... Mademki işe sokaktan başlıya- caktım, bu sokaktakileri bu kadar alâkadar eden R, i Za almayayını Rokfelleri neden ba ıkla başımı çevire adi0 City'yi idin gördüm. & Kapıdan daha girerken eli- me bir rehber yendiler, Fakat pa- . m niyetim olmasay- 1 cay Kl a Ml 850 kademmlş, Teorisinde eri bü- yük ticarethaneler, şdarehaneler, Ri içtima Ve dans salonla rı, tiyatrolar, radyo her nevi dükkânlar, sem bir şehirde bulunması mümkün clan herşey var.Rokfellerin binası bi na değil de bir şehir, Içerisine gün. de yüz bin kişi girip çikiyor, Bu- nun 20,000 1 oranm daimi çalı şanları; 80.000 İ ziyaretçi, Her zi. yaretçiden elli sent alıp binayı gez diriyorlar... Muhtaç Rokfeller için fena varidat değil Asansörleri yetmişinci kata 33 saniyede çıkı- idir. Halkın kendi teşebbüsü ile vücude gelir. Bunda hükümetin yar. dımı beklemiye lüzum yoktur, Semt semt ve şehir şehir, halk kendi arala. rmda istihlâk kooperatifleri viücude getirebilir, Bu kooperatifler malı müstahsilden doğrudan doğruya alır, müstehlike devreder, Bu suretle ara. daki tufeyli unsurları kaldırır, ve eş. yanın fiyatlarını asgari hadde indirir. | TAN Görülen Rokfeller merikası yor, asansör sür'at rekorunu kiri. yorlar, Yapılan hesaplara göre &- sansörlerin sabah sekizden akşam altı buçuğa kadar inip çıkmada ka- tettikleri mesafe 2,100 milmiş. Yüzme havuzlarında kadın er- kek, yüzlerce insan yıkanıyor... Ko- ridorlar, salonlar insan dolu... Ade» ta İnsanm gözü kararıyor... Dam- daki binbir çiçekli bahçeden soka- ğa baktığınız zaman, yerde insan- lar karmca gibi gözüküyor... Rok- fellerin gözüne karınca gibi görü- nen bu insanlara, Rokfeller ne mu- azzam bir dev gibi görünüyor... B u karıncalarla dev hikâyesi» nin sokaktan görünüşüdür. Karmeaları ve devi yakmdan gö- rürsek, manzara büsbütün başka bir gekil alıyor. Rokfellerin ölümüne acıyanlara sordum: — Bu buruşuk suratlı ihtiyarın ölümüne neden bu kadar acınıyor- sunuz?... — Fakat Rokfeller insaniyete çok hizmet etmiş bir o adamdır. Yaptırdığı hastaneler, hayır mües- geselerine yaptığı yardımlar, onu herkese sevdirmişlir. Güldüm, bu sualin cevabını ver- medim, Rokfeller hayır milesteselerine 350,000,000 dolar İane vermiş bir adamdır. Benim bu gülüşümü ne kadar mânasız bulmuşsunuzdur. Rokfellerin bir milyar dolardan faz. İN Beryeti vam İhtiyn msle hesap e miş, bu servetin devlete ( vergisi 350,000,000 dolar o tutuyor. Bunu vergi şeklinde devlete vermekten ge, hayır müesseselerine verip ha. yirperver İsmini kazanmak daha kârlı değil mi? Ölmeden evvel ne bir santim eksik, one bir santim fazla bu parayı hayra sârfetmiş. Şimdi mevcut servetinden hüküme- tin aldığı vergi 25,000,000 dolar, ( / t (e — Roosevelt hükümeti, bu devletten kaçırılan vergiyi kurtarmak için, başımı avuçlarının içine almış, düşüm düşüm düşünüyor... Kaçak- çılık, kanuna uygun olarak ya. şok... pılmıştır, kurtuluş z rperverliği. İşte Rekfellerin ne bunun için güldüm. armcalara dev gibi görünen Rokfellerin hikâyesi daha uzundur. Rokfellerin Texas'da pet- rol şehirleri var. Bu (şehirlerde 134,000 amele çalışır. Amerikada bunyonizm hareketi çok kuvvetli, Umum ameleyi büyük sanayi kral- larma karşı organize eden iki bun- yon var. Biri A.8.G. Amerika #- mele birliği, diğeri C. 1 O sanayi amelesini teşkilâtlandırma komite- şi, Rokfeller amelenin bu bunyon- lara girmesine muhaliftir. Roose- velt hükümeti zamanmda neşredi- len Wagner iş kanunu her"âmele- nin bunyona girmösini bir vatan. daşlk tekkı olarak kabul etmiş» tir. Hiçbir patron buna muhalefet edemez... Rokfeller, Wagner ka- nununun meclisten geçmemesi için elinden geleni yapmıştır. Rokfeller bunyona dahil ameleyi işine kabul etmez. Çünkü arkasm- da kendin! himaye eden, bir kuv- veto dayanan ameleyi İstediği gi bi işletemez, istediği zaman kapı dışarı edemez. Ameleyi bunyon- lardan vazgeçirmek için, Rokfel- AA AN Avukat Cevap Veriyor: | VE KOCASİLE GEÇİNEMİYEN KADIN NE YAPABİLİR? 1 — BAYAN M. Le: Mademki kocanızla aranızdaki hayat artık tahammül edilmez bir sekli almıştır, elbette boşanma isti. yebilirsiniz. Yazdığınız sebepler bo- sanmaya kâfi delil teşkil eder. Yal, nız Bu hususları şahit ile ispat et. mek İcap eder. 2 — BAY HAYDARA: Ölen çocuğunuzun dâ çocukları olduğundan, miras alamazsmız. Fa. kat ihtiyacınızı ispat ederseniz na- faka talep eder ve alabilirsiniz. 3—R. Re Fuhşiyata tahrik Türk Ceza ka. nununun 435 inei maddesi mucibin.. ce cezalandırılır. 4 BAY RECEP ILE BAYAN FIKRIYEYE: “Müşterek İmzalı mektubunuzu al. dım ve okudum. Evlenmek için da- ha çok genesiniz. Erkek on sekiz ve kadm da on yedi yaşını ikmal etme, dikçe evlenemez. Fakat hâkim fev. kalâde hallerde ve pek mühim se. bebe mebni on beş yaşını ikmal et- miş olan erkek ve kadının evlenme. | mühim su işinin bu sene behemebal sine müsaade edebilir. 5 — BAY CEMALE: Sorduğunuz suale gazetede ce. vap vermek imkânsızdır, Adresinizi bildirin yazı ile size kanan yolları. nin hangisine müracaat etmeniz lâ- zım geldiğini bildireyim, 6 — BAY KANDEMİRE:; Şahitle davanızı ispat edemezsi. niz. Ancak yazılı vesika ibraz etme, niz icap eder, Eğer, yazılı vesikanız yoksa, bu davadan vazgeçmeniz da. ha iyi olar; çünkü, boş yere bir de muhakeme (masrafları yapmak mecburiyetinde kalacaksınız. ler neşriyat departmanı muntaza. man broşürler neşreder. Birçok hâkimler, valiler, Rokfeller parasi- le satım alınmıştır. Amelenin mah- kemelerde bile hak kazanmasma İmkân yoktur. Rokfellerin, siyah Altın ismini verdikleri sıcak yağ istihsali kanuna mugayirdir, bu- ma rağmen bu yağın istihsal Rok- fellere milyonlar kazandırır. Şim- di Rokfeller yağ fabrikalarının önünde, grev ilân etmiş, beyaz i- lânları göğsünde taşıyan (Pigüet'- ler), grevciler, bir ordu gibi uzun- maktadır. R okfeller firavun gibi Sele. rotic Myoearditis'den (zıykı sadır galiba) olmuş... Tarihin ne ga- rip bir tesadüfüdür ki, tabiat fi- ravuna musallat ettiği hastalığı bu hayırperver adama da musallat etmiş... Rokfelleri bir melâike gibi tasvir edip, ölümüne aciyanlar, Rokfellerin cihan harbinde, diş pa- zarlardaki yağ ve petrol membala- rını elde etmek için dünyanm her tarafında Standard oil kumpanya- larını kurduğunu, barbi körükle. mek için milyonlar sarfettiğini de umutuyorlar,. Rökfellere acıyanlara gülmek- te haklı mıyım? Okuyucu | mektubu | İ Fakılı İstasyonu Su İstiyor Fakilide Faik Erdoğan ve Dağ- İs oğlu Osman Dağ imzaları ile aldı. ğımız bir mektupta Fakili istasyonu- nun su İhtiyacından bahsedilmekte- dir, Okuyucularımızın bildirdiklerine göre, Boğazlıyan ilçebaylığı evvelki söne su getirtilmesi için Nafıa Vekü- letine müracaatta bulunmuştur. O zaman verilen cevapta bu işin ancak 937 senesinde düşünülebilece- gi bildirilmiştir. Okuyucularımız, bu halledilmesi için alâkadarların naza- rıdikkatini çelmemizi rica ediyorlar. *. Bir Okuyucuya Cevap Ortaköyde Ahmet oğlu B. Ridva- na: Mütsleanızda haklısınız. Yalnız, İktisat Vekâleti, kanunun tatbikatı için muayyen müddetler ayırmıştır. Ve kanunun heyeti umumiyesi an cak birkaç sene sonra tamamen me- riyete girmiş olacaktır. Bahsettiğiniz mesele de en kısa zamanda tatbik sa, e — ai İstanbul köyleri ; Bahçeköy Yazın sıcağında Istanbulda gezecek yer mi yok? Şüphesiz ki çok. Adalar, Boğaz, plâjlar, her yer güzel, Fakat Bentler de, bir şehir halkı için en gü zel gezecek, en temiz hava alınacak yerlerden biridir. Belgrat ormanları. nm süzgeçten geçirip filtre ettiği misk gibi ıhlamur çiceği kokan hava. sını ciğerlere doldurup, şehirlerde ak. sama kadar siyara dumanı ile fir tutan damarları temizlemek kadar iyi birşey var mı?., Padişahlar zamanında Istanbulun en çok para sarfedilen yerlerinden en mühimmi Bahçeköy yanındaki Bent. lerdir. Filvaki, Süleymaniye camiinin on miskal taşma bir altın gitmişse de Bentlere daha çok para harcedilmiş- tir, Istanbul fethedilmeden Bizanslıla. rın getirdiği sular da (müruru eyyam ile cabeca münhedim olup zamanı Sü- leyman Hana gelince ehalli Islâmbol bir içim suya muhtaç olup tuzlu ku. yulardan su nuşedip defi atşedip ke- mali muzayaka ve kıllet çekerlermiş. Süleyman Han İslâmbolun Garbında bir menzili baitte âbı tâblar bulup i- mü hendese ile İslâmbolu getirmek | murat edindikte Mimar Sinan:“Devlet lüm; bu hayratı azime, sana miyes. İ ser olursa tâ bu mahalden Islimbola on bir saat menzildir. Kiseleri ucaca dizüp bu kadar mali firavan sarfeder. seniz bu hayrat size nasip olur. Ve Mâ bu hayrata bir melik kadir değil. dir, Şafi hayır budur,, diyince hemen / Süleyman Han: “Ey Mimar Sinan, ev. i velâ bu Âbı tâb İslâmbola hendese Üz. re gitmek mümkün müdür?,,der.0 dü: “Beli, mümkiindür. Nehri azim gibi 68 reyan eder,, der ve ondan sonra dn Bentler kurulup Istanbul susuzluktan kurtulur, Burada bahsedilen bent Belgrat Bendidir ki bugün Kâğrthanede ter- kos suyuna karıştırıldığı söylenii, mektedir, O vakit, sarfedilen para kadar bu İş için akıl ve hüner de sarfedilmiştir. Bu bentten sonra daha birçok bent, ler İnşa olunarak suları muhtelif ci- hetlerden Istanbula getirilmiştir. Bu cümleden olarak Topuzlu, Valde, Sul, tan Mahmut, Kirazlı, Elmalı, Ayvat, Kömürcü Bentleri bu meyandadır. Halen bentlerin mülkiyeti Evkaftan Belediyeye geçpniş ise de ormanları devletindir. Ancak bent sularını tan, dm ©den ormanlar (o muhafa. za edilmekte, diğerleri odur ve keres- telik olarak işletilmektedir. Bu or. manların en birinel hususiyeti şehre yakın olmalarmdan (Büyükdereye 6 — 8 kilometre) tenezziih ormanı suretile istifade İmkân bulunması, dır. Yeni orman kanunu orman İşlet, mesini devlete bahşeylediğinden bu- rası Istanbulun gezinti ormanı olarak hazırlanabilir. Kır yürüyüşleri, av eğ. lenceleri, mehtap gezmeleri, atlı spor için en misalt yerdir. Yalnız bu ei, hetleri devlete de faydalı olacak şe, kilde başarmak lâzımdır. . Bahçeköye Makedonya muhacir, leri iskân edilmiştir. Az çalışan bu muhacirler köyün bahçeliğini yok et. tikleri gibi sulara yakışmıyacak suret te de köyü kirletmişlerdir. Bilhassa sebze bahçelerinde insan gübresi kullanmaları bu tifo bolluğunda göz yumulacak işlerden değildir. Köyün en birinci ziyneti Orman Fa, Kültesidir. Hele yeni yapılan 150 bin liralık Enstitü de bittikten sonru kö. yün şekli büsbütün değişecektir, Feyzi Erkin ay emrettiği şeklide öğle tatili verilme. diğinden bahseden bir mektup göt dermiştir. Bu okuyucumuz mektubun da diyor ki: “— Her gün saat 12 de iş paydosu yapıyoruz. iş kanunu mucibince ber iş yerinde bir saatlik öğle tatili yapıl» mast lâzımdır. Fakat, bu müessese bizi bir saatlik istirahatten ve yemek paydosundari mahrum ediyor, Saat bire yirmi kala, tekrar işe başlamıya mecbur edili- yoruz. O kadar ki nede ye meklerini Yiyen işçiler zorla ve teh- ditle kaldırılıyorlar, derhal iş yap mak mecburiyetinde bırakılıyorlafı Bu hareketin kanuna tamamen ayki vi olduğunu biliyoruz. Alâkadar iş dairesinin nazarıdikkatini çelmenizi rica ederiz, TAN: Eğer vaziyet, okuyu- <umuzun bildirdiği gibiise İŞ dairesinin bu noktayı ehemmiz Yetle tetkik edeceğine şüphemiz yoktur. Mektubu gönderen kari. hasına konulacak noktalar arasında dır. imiz, adı geçen iş yerinin adresi ni de bize bildirmiştir.