3 Temmuz 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

— 3.T-937 TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN 'TAN'ın hedefi: Haberde, fi- kirde, ber şeyde temiz, dü-| rüst, samimi olmak, din| gazetesi olmıya çalışmaktır.| GÜNÜN MESELELERİ | EE | Sıhhiye Vekiline Teşekkür Ederiz Istanbulda başlıyan tifo salgmı karşısında Sıhhiye Vekâletinin gös- terdiği büyük akika eldden kayde ve şiikrana lâyıktır. Sıhhiye Vekili, maiyetinde Vekile. tin iki büyük rülenli ile, Istanbula ka- dar geliyor, hastalığın seyrini yerin. de tetkik ediyor. Gerek hükümetçe ve gerek halkça alımması lâzım gelen tedbirleri tesbit ediyor ve sonra gaze- tecileri karşısına alarak hastalığı ol. duğu gibi anlatarak halkı ikaz edi. yer, Her tarafta aşı istasyonları a yor, hastanelerde teriat alışa Artık tifo salgını karşısında hükü- metçe alınması lâzım gelen tedbirlerin almdığına emin olabiliriz. Şimdi hastalıkla mücadele için kendimize düşen vazifeyi yapmıya ça. aşalım. Hepimiz aşılanalım, yiyeceği. | mize ve İçeceğimize dikkat edelim, evlerimizin ve şehrimizin temizliğine itina edelim. Her sene içimizden beş yüzden faz. la lasan alıp götüren bu sari Afete karşı milletçe ve fertçe alınacak müş. terek cephe, muhakkak ki, hastalığın tahribatını tahdide yarayacaktır. . Pislikle Mücadele Sıhhiye Vekilinin beyanatına göre, bu defa tifo hastalığınm menşel pis. liktir. Binaenaleyh İlk tedbir olarak fertçe ve hükümetçe pislikle mücade le etmeliyiz. Fislikle mieadele için evvelâ şeh- rin yıkanması İzrmdır. Bütün mede ni şehirler sabah”etkenden yıkanır. Istanbul şehri yikanmıya çok müsalt- tir, Her sabah bellibaşlı enddeler baş fan başa ve adamakıllı yıkasımalıdır, Sonra Istanbul sehir halkının mü. him bir kısmının evinde yıkanma ve temizlenme İmkânları yoktur. Bu se- beple fakir halk yıkanamıyor. fa. mamlar ve deniz hamamları pahalı. dır. Halka, hiç olmazsa yaz mevsim. ne mahsus olmak üzere, bedava ha- mam ve deniz banyoları temin edile. bilir. Temizlik, Türkün en eski meziyeti. dir, Türkiyede mevcut hamam bollu- Za dünyanın hiçbir yerinde yoktur. Avrupa hükümdarlarınm sarayların- da bile yıkanmak günah şayılırken, Türk şehirlerinde halk hamamlarda bol su ile yıkanırdı. Bügün eskisi ka- dur değilse, bunun kabahatini biraz fakirde, biraz yaşayış tarzımızda, bi- Faz da temizliğin pahalıya maj olma» sında aramalıdır. Yalnız tifoya karşı değil, her tür.| lü hastalığa karşı en müessir müda- faa vasıtası temizliktir. Evinizi, nef- sinizi, üstümüzü, başımızı temiz tutu- Buz, o vakit hastalık size sokulmak» tan korkar. e Sıhhat Bültenine İhtiyaç Var Yalnız şehrin sıhhi vaziyeti haklan. ds karanlıkta kalmamak için, dünya nin her tarafında olduğu gibi, günlük Sıhhi bültenlere ihtiyaç yok mudur? Şehirde ne gibi hastalıklar vardır? Hangi semtlerde en çok hastalık za- hur eder? Iaogi yasta ve hangi mes- lekteki insanlar arasında hastalık ve ölüm çoktur? Şehrin sehhi vaziyeti hakkında eld. di bir tetkik yapmak veya zuhür eden bir hastalık üzerine efkârı umumiyeyi telâşa vermemek için böyle bir bül. tene ihtiyac vardır, sanırız. Bu bülten ayn) zamanda bir istatis. tik vazifesini göreceği için, şehirde ailmacak sıhhi tedbirler bakımmdan da faydalı olabilir. 4 , , N / ; TİE TAN SELA Tİ Son Hâdiselerin Meşhurla eni başvekil Chautemps ve Auriol ransanın yeni Başvekili 51 yıl önce Parisin gö- beğinde doğmuş bir adamdır. Babası, fakirlerin hekimi idi ve baktığı kimselerin tencere- sinde et bulunmadığını ve dö- şemelerinin yırtık pırtık oldu- ğunu görünce ücret almayı unuturdu. Fakirlerin sevgisini kazanan doktor Emile Chau- temps evvelâ belediye âzalığı. na, daha sonra mebusluğa se- çilmiş, daha sonrada âyan âzalığına geçmiş ve müstemle- kât nazırı olmuştu. Fakat Dr, Chautemps üç sebep yüzünden zengin olamadı: Birinci- si, doktor olduğu sırada ücret al- mayı unutması, ikincisi: Siyaset yoliyle para kazanmayı düşürime- mesi, üçüncüsü Beş erkek babası Olması, Bugün Fransanın Başvekili olan Camille Chautemps bu beş evlâ- dm en şöhretlisidir. Fakat onun büyük kardeşi Felixde vaktiyle mühim bir siyasi şöhret kazanmış ve büyük harpten önce askeri hiz. met müddetinin bi seneden Iç se- neye çıkarılması İstendiği zaman bu yolda hazırlanan Viyiha ile mü- cadele edenlerin başma geçmiş, ve bütün #88 Küzeteler tarafından va- tan haini diye teşhir edilmişti, Fa- kat büyük harp koptuğu zaman Fransiz mebusları içinde cephede ölenlerin biricisi bu “vatan hani" idi, Başvekilin bir kardeşi daha mu a 9 ölmüş ve biri de Senegal dişiyi. esnasında maktul tempa ailesinden hayatta a İkisi de hukukçudurlar Başvekil, diğeri avukattır. an Staviski rezaleti or» ıktığı zaman Camille Chastema, kinci defa Başvekiliğe bie bulunuyordu. Hâdiseyi Cüm Me Tejimi aleyhinde istismar kallea, süyenler Staviekiyi Radi- €rin hâmisi telâkki ediyor ve Radikallerin ondan bol bol para al- dıklârını iddia ederek sırlarının biye çıkmaması için onu kendi ürmtiş gibi gösterdiklerini, Kaan Meri cik Chau- vu hâdiseyi hazırladığını söylüyor, hatt. Bayekilin hüdine sırasında, intihar sahnesine yakm bir yerde yaz mevsimini geçirme- — delil Olarak ileri strüyorlardı. zaman Pransada müthiş bir münakaşa başlamış ve baml vi hasımları onu katil diye itham etmekten geri kalmamışlardı. İşte bu yüzden Caytemps kabinesi isti: fa etmiş Ve uyni sirada Dijon de- miryoluna yakm bir yerde Paris hâkimlerinden Albert Prince ölü bulunmuştu. Daha sonraları inti- har olduğu anlaşılan bu ölüme de &sravengiz bir mahiyet verilmiş, hâkimin de birtakım ifşaatta bu. lunmamak için katledildiği ileri sü- rülmüştü. Parisin Müddelumumisi M. Pressurd'dı, Ve bu zat Chau- temps'm kayin biraderi idi. Güya bu müddelumumi, kayin biraderi. nin teşhir edilmesine imkân ver. memek için birkaç katil ile anlaş- mış, katiller hâkime pusu kur. muşlar ve öldürmüşlerdi. p> bunlar söylenmiş w yazılmış, tam altı ay tekrar edilmiş ve milyonlarca insan bu iddialara inanmışlardı, Fakat Camille Chautemps bu neşriyata karşı lâkayıt kalmış ve sonunda Fransız aklı seliminin her şeye gnlebe çalacağına inanraıştı. Haklı Idi, Çünkü aylarca devam eden münakaşa günün birinde dur- muş, çünkü hâkim Prince'in haki- ki mahiyeti anlaşılmış ve onun Sta viskiyi himaye yolunda oynadığı Tol tavazzuh etmişti, M, Chaw- temps dişini sıkarak neticeyi bek- lediği halde kayin biraderi taham- mül edememiş ve kalp ağrısından ölmüştü. 'M, Blum, Chawtemps'ı kabinesi- ne aldığı zaman onun en mutaassıp hasrmları bile ona 1934 de yapıldı- ZI gibi “katil” demeğe cesaret ede- medi, Nihayet Chawtemps, Blumun yö rine Başvekil oldu. Kendisi siyasi bir diplomattır. Parlak değilse de iyi bir hatiptir. Memleketinin da» hill siyasetine gok iyi vâkıf olduk- tan başka beynelmilel bir devlet &- damı olduğunu göstermek ister. Bu sebepie Blumun Hariciye Nazt- Yı olmasını tercih ederdi. Fukat ne. zaretsiz bir nazır olduğu için, Fran sa hariciyesinde yerleşerek o Del- bos'la yakmdan temas ile iktifa et- — (Bâşi 1 inelde) zaman İçinde Türkiye harici siyase- tinin elde ettiği muvaffakıyet ve Milletlerarası münasebetlerde vardi ğı mevki, akıllara sığmıyacak bir ma hiyettedir. Ameli idealizm "Türkiye bu muvaffakıyetlere ame li bir idealizm ve çok müspet bir ça lışma usulü sayesinde varmıştır. Me- seleler birer birer ele alınmış ve cn kati bir tarzda halledilmiştir. Millet- lerarusı hayatım meseleleri hakkınâ8 çok ameli dir görüş muhufaza edil- miş ve samimi sulh prensipleri hiç bir vasiyette ihmale uğratılmamış- tır, Elde edilen neticeler çok dikkat- le tetkik edilmiye değer . Umumi hayatın her sahasınde Türk inkılâbı yapıcı bir safhaya gir” miştir, İlk safhada o (Garplılaşmak) #dı altında garp müesseselerini oldu- ğu gibi taklit etmiye meyil gösterili- yordu. Şimdi seçme devresine varıl- mıştır, Türkiye hariçteli örnekler- den yalnız kendi ihtiyaçlarma uya» ni alıyor ve kendi İşlerini başarmak için muhtelif sahalarda yeni çığırlar açıyor ve yeri kıymetler yaratıyor. Yeni açtığımız bir çığır Benim çok alâkadar olduğum bir mevzu vardır ki, hapisane ıslahati- dır. 'Nirkiye adliyesi, İmralı adası tecrübesi gibi yeni yeni birtakım u- sullerin yardımile suçluyu tedavi yo- luna girmiştir. Bu yeni tecrübeler hariçte çok alâka uyandırmıştır. Nev york hükümeti hapisane mütehassıs- larınm ceza müesseseleri hakkında neşrettikleri aylık mecmua, Türkiye hapisane islahatı hakkında benden 35,000 kelimelik bir etüd istemiş- tir, Bu yazıyı yazdım. Hariciye Nö- zaretimiz neşrine mlsande ederse bir iki aya kadar Nevyorkta intişar edecektir. Doktor Refik'in rüyaları Sağlık Bakanı Doktor Refik'in yap Fransadan iki Diploma B. Chautemps * Fakat bundan böyle onun Fran- sa haric! siyaseti Üzerindeki tesiri kendini gösterecektir. AÇ i , , ; Vincent Auriof o İrrmmanazazh on zamanlarda Fransa dev- let adamları arasında bü- yük bir şöhret kazanan şahsiyet- lerden biri de eski Maliye Nazırı tıklarnı de derin bir alâka İle takip ettim. Ankaraya ilk vardığım &a- marlar burası malarya iledolu bir yerdi. Hacı Bayram civarında ahşap bir eve Sıhhiye Vekâleti adr verili. yordu. Bu evin bir odasında doktor Refik bana Türkiyede sağlık işleri- nin yükselmesine ait rüyalarmı an- Jatırdı. Bu rüyaların çoğu bugün ha kikat olmuştur . Türkiyenin maarif işlerinde elde edilen neticeleri ölçmek için de be- nim gibi on beş senelik “farkları a- İdrm adım ölçmüş olmak lâzımdır. Köy eğitmenleri hakkında son açılan çığır, çetin bir ihtiyacı kestirme yol dan halle hizmet edecek çok sülüm bir sistemdir. Yeni eğitmenlerin köy- Jerini dolaşanlar, az zamanda ya- am neticeler alındığını bana anlat tlar, Türk rejimi ve demokrasi Türk rejimini şu veya bu surette tasnife çalışanlar var. Umumi üsuk lere göre böyle bir tasnif yapmak sarih bir hatadır, Muayyen bir vaziyette bir memle. heti az zamanda yükseltmek ve iler- letmek için ne gibi dir makanizmaya ihtiyaç varsa Türkiye bunu orijinal #urette tayin etmiş ve kurmıya mu- | Vâffak olmuştur. Türkiye, - içtimai bakımdan en demokrat memleketler. den biridir. Bütün Türk mücasesele- rinin geçirdiği inkişaf demokrasiye doğrudur. Ayrılırken.. 1921 de Türkiyeye gelinciye kadar zihnim Türkiye ile hiç meşgul olma- miştr. Malümatım çok müphemdi. Yalnız surasr vardı ki, hiçbir sabit fikre bağlı değildim, Dimağ, hakikati olduğu gibi kabul etmiye hazırdı. Türkiyenin doğuşunu, inkişafmı sd adım takip ettim, Türk mille tinin her kısmını temsil eden adam- larla görüştüm ve tanıştım. 'Türkiye- Yi yakından tanıdım, sevdim, CL | araman Vincent Auriol'dür, M, Blum ka. binesinde Maliye Nazırlığı yapan bu zatın, şahsiyetini tebarüz etti- ren en büyük âmil, Blumun yeni salâhiyetlerle frangı korumak, u mumi krediyi sağlamlamak İçin is- tediği şekilde hareketi için lâzım 0- Keşifler: arasında dan yünden daha sağlam ve güzel oluyur. Suni lâstik o kadar yayıldı ki, haki kisinden ayırdetmek imkânı kslmsâi. Bu gidişle odunda nekmek yapılacak zamana az kaldı, demektir. 5 Yeni Bir Dünyaya Doğru! Çeliğe büyük bir rakip çıktı, Gale ve odundan yapılan yün, Yirminci asır medeniyetinin bir dö- müm noktasında bulunuyoruz. Dün ya endüstrisi iptidai maddelerini tabif kaynaklardan ziyade suni kaynaklar» dan almıya başladı. Tarih bir tekerrürden ibarettir der- n tedbirleri kt ve | ler. Bir zamanlar ilmi simya ile, kur- il smile EM mik şundan ve civadan altın yapmıya UĞ» Bu müdafaa, Mebuslar Meclisin. | Taşanlar, deli diye anılırlardı. Çünkü de muvaffakıyetle neticelenmiş, | #ltin yapamadılar. Fakat bugün ©- fakat Ayan Meclisinin mukaveme- | dundan ipek, yün; kömürden sabun, & nihayet Blum kâbinesini devir. | lâstik yapanları medeni dünya, yeni miştir, M. Auriol 5. yaşmdadır ve Fran- sada Sosyalizmin piri sayılan Jau- res'in muakkibidir, Aürlol Halk Cephesi hükümetinin Maliye Na- aırlığını ele aldıktan sonra fran- gın kıymetini düşürmemek için 18- rar etmiş, fakat sonra fiyatı düşür menin hayırlı olacağına inanmıştı. Kerli ferli, büyük kafalı, berrak düşünüşlü, ve biraz iâübali giyiniş Mi bir adamdır. Fransanın Cenubu Garbisindeki Haute Garrone'den gelmedir. Burası ise Fransanın en bellibaşlı sanayi merkezidir. Av- riol burada yetişerek genç yaşmda Sosyalist olmuş ve Fransız Mecii- sine girdikten sonra bilhassa Mali- ye Nazırlarınm korktuğu bir adam sayılmıştır. Kapponun İktidar mev klinde bulunduğu sirada Meclisin finans komitesi başında idi ve o 8i- rada açtığı ve büyük bir hünerle idare ettiği münakaşalarla büyük bir şöhret kazanmıştı. Bugün Fran sanm en şöhretli ricali arasmdadır. Fakat Chautemps hükümeti daha Hiberal bir mali siyaset tutmak ni- yetinde olduğunu ve Fransada ma Ji bir diktatörlük tesisine karşı gel mek istediği için Auriol yeni ka- bineye girmemiş ve mevkii M. Ba- net'ye verilmiştir. İsmi “Altın. vadileri” münasma gelen iki kelimeden müteşekkildir ve bu “Altm vadileri” adını taşi peygamberler diye karşılıyor. Çünkü, onlar bu işte muvaffak olmasını bi liyorlar, Geçen seneki Berlin sergisindö, ilk defa olarak suni otomobil lâstiği teş- hir süren bu mühim buluş, bugün artık bir vâksa olarak kabul ve endüstriye tatbik edilmiş bulunuyor. edilmişti. Dedikodusu birkaç 8Y Bugün lâstik süngerler, otomobil lâstikleri, suni lâstikten yapılmaktar dır. Yine bu Jâstiğin akrabazmdan 0* lan Buna adir madde ise, şimdiye Mas der bilinen elektrik izolâtörlerinin €& kuvvetlisi olmak üzere tanınmakts- dır, Suni lâstik ağaçtan, yani selüsi lozdan yapılmaktadır. i Yine selülozdan, hiçbir suretle les kelenmiyen otomobil boyaları da imal edilmiye başlanmıştır. Kırılmıyan cam adile meşhur olan pleksis camı ise odun, kireç ve Kö mürden yapılmaktadır. Son günlerde barsak ticaretine büyük bir sekte VEE mıya hazırlanan ve suçuklarm Üzeri ne barsak zarı yerine kaplanmıya başlanan suni zarlar, selofandan ya» pılmaktadır. Yine suni maddelerden olarak, çeliğe büyük bir rakip çık» mıştır. Aslr odun olan ve büyük ma- kinelerin en çabuk yıpranan bir ak. samında ve dişlilerde tercihan kulla, nılan bu maddede Buna cisminin bip akrabasıdır ve Mipolan adını almak. M. Aurlol Fransanm altın do- | hamızlara ve hararete çelikten daha İn hazinesinin idaresinden uzak | fazla mukavemet gösterdiği tecrübe, kalmış bulunuyor. lerle anlaşılmıştır. Nihayet yine odundan yapılan su. 15 Senelik Bilânço Vaşingtonda bana verilen vazife, hoşuma giden bir vazifedir. Sefirler- den başka bütün hariciye memurla - rmı tayin eden daireye şef oluyorum. Ben mücerret & meselelerden ziyade canlı insanlarla uğraşmaktan hoşlan- dığım için bu vazife tam kafama gö- redir. Böyle olduğu (halde buradan ayrılacağıma çok müteessirim, Eğer Türkiyeden ayrılmağı buraya olan #- liksları kesmek diye telâkki etsey- Gim bu âkıbeti korkunç © bulurdum. Fakat beni buraya bağlıyan bağlar tamamile baki kalacaktır. Ruhum bu. radan ayrılmıyor, Mukadderatını ya- kındari takip ettiğim Türk inklâbı - nm seyrini alâka ile takibe devam e- İdeceğim, Her fırsat düştükçe buraya gelmeği en büyük zevk bileceğim. Memleketimle Türkiye arasındaki yakınlığı kuvvetlendirmeğe çalışmak, tabii bir gayem olacaktır, Amerikada Türkiye hakkında 15, 20 sene evvel büküm süren telâkkiler tamamile değişmiştir. Atatürkün eserini tanı » miyan ve hayranı olmıyan Amerikalı yotkur.,, B. Shaw 10 temmuzda Türkiyeden ayrılıyor. Bü kıymetli Türk dostunun | ayrılması, memlekette opekgokolan dostları arasında hakiki bir teessür uyandırmıştır. Dostumuza yeni vazi- Suni iptidai maddeler dünyasına... mİ yün ve suni İpek artık bir çok ci. hetlerde hakiki yüne ve ipeğe üstün. lüğünü meydana koymuş bir haldedir, Meselâ sun! yün liflerinin, hakiki yü, nünkünden uzun olması, fal tör. lerin suni yünü tercih sile teşkil ediyor. e VE. Son günlerde camdan da bir neyj yün imal edilmiye başlanmıştır. Bu yünden yapılan kumaşlar bilhasaş teknik levazımda kullanılmaktadır. Yeni bir dünyaya doğru gidiyoruz, KIZILAY HAFTASI Kızılay haftası, dün de çok canlı geçmiştir. Şehrin her köşesinde prg paganda tezahürleri yapılmış, süse mereler verilmiştir. Bu arağa Şii” Kızılay nahiyesi tarafndan “Taksit âbidesine merasimle çelenk konu muştur. Merasime, Kızılaya mensup. yavrular da İştirak etmişlerdir. Küçüklerin söyledikleri | istiklâl © marşımdan Sonra Boyoğlu kas DAğ” kanı General Ali ile Şişli Nubiye 18 isi Bayan Şeref Cevat birer Dul söylemişlerdir. Bugün de hafta münasebetile şehs rin Sirçok semtlerinde miisamersler. fesinde de muvaffakıyetler dileriz. ESKİ HARFLERLE BASILMIŞ KİTAPLAR Vilâyetten bütün &ltapşılara yapı- | Jan bir tamime göre, kitapçılar, bü. gün dükkânlarında bulunan eski harf lerle yazılmış bütün Kitapları birer Histe halinde Eminönü kaymakamlığı na Dildirecekler ve her ay Sönünda da bunlardan satılanların bir cetye. lini vereceklerdir. Kitapçılar Bstel rini hazırlamıya basalmışlardır. 5 ve toplantılar tertip edilmiştir. Yeni Âza yazılmasına fasliyetle devam edil mektedir. Birçok dükkânlar, Vitrine lerini “Kızlay,, tabloları İle süslemiş lerdir. Hafta sonunda bu vitrinler a- Tasmda müsabaka yapılacak, kaza » man dülkkün sahiplerine madalya Ve- rilecektir, BİR CESET BULUNDU Dün Haydarpaşa açıklarmda bir ceset bulunmuştur. Hüviyeti heniz anlaşılamamıştır, Ceset morgs kaldı. rılmıs, tahkikata başlanmıştır.