2 Temmuz 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

2-1-7 TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN 'TAN'ın hedefi: Haberde, fi- kirde, her şeyde temiz, dü- rüst, samimi olmak, kariin gazetesi olmıya çalışmaktır. m e | GUNÜN MESELELERİ l in "7 — i Aksine Bir Haber eee nan gazetelerde çıkan bir nı: Evlerinde Terkos suyu bulunanlar, bu suyu komşularma voya başkaları- na şatamazlar, veremezler, Sular İda- resinin nİizamnamesi böyle emredi- yormuş. Anlaşılan, halkı komşusun- dan İstifade edemiyerek evine Terkos suyu almaya mecbur etmek için ko- nulmüş bir kayıt, Fakat bugün şehirde salgm halin- | de tifo var. Temiz su olarak ta Ter- | kas suyu gösteriliyor. Evinde Ter-| kos suyu bulunmıyan aileler de, ek- setiyetle fakir tabakaya mensuptur. Bunlar komşularından su alamadık” ları halde de yine evlerine su tesisatı yaptıramazlar, Ister istemez Eykafın mahalle aralarındaki çeşmelerinden btifadeye mecburdurlar, Bizce bu ilân tamamen aksi şekil. de yapılacak, evlerinde Terkos bu- tuhmiyan kimselerin, komşularındu. Terkos suyu varsa ondan istifade et- meleri tavsiye edilecekti, Halkı hastalıklı suları kullanma- ya mecbur edecek tedbirler almak, herhalde buglin için şehrin sıhhatile Pek te barışmıyan bir karar olsa ge- rektir, * Dünya Siyasetinde Yeni Bir İstikamet Yeni İngiliz Başvekilinin Ayam amarasında birkaç gün evvel irat) nutuk dünya siyasetine yeni bir vuzuh ve yeni bir istikamet vere- cektir, İngilterenin Avrupa siyasetindeki . ümmi yanı Italya ile “Hirleşmesine mâni olmak, ve Orta Avrupa ile Bülkanlar- da yerleşmesinin önüne geçmektir. Almanya da bu sulaşmaya razı ol-| muş, hatti Hariciye Nazırını Londra ya göndermeye karar vermişti, Fakat birdenbire ortaya çıkarılan Leipzig Alman zırhlısma tecavüz vâ- ki olduğu iddiası, bütün bu hazırlık. ları altüst etti, Alman Hariciye Na, zırının Londra seyahati sonraya bı- çakıldı. İngiltere bir iki hastadanberi bu mânli ortadan kaldırmaya çalış- makla meşguldür. Nihayet Almanya İspanyu sularında nümayiş yapmak- tan, İspanyol hükümetine harp aç- maktan Vazgeçti, İlk heyecanlar ya tışınca tekrar İngiltere ile anlaşmak temaytlleri kendini gösterdi. İngiliz Başvekilinin Mulkundan sonra, Ak! manya ile İngiltere arasında yeniden müzakere hazırlığı yapıldığı rivayet- leri vardır. İngiltere, Avrupa siyasetinin u- zuh keshetmesi İçin Şu meselelerin | hallini istiyor; İ — Bütün devletler arasmda İs- panya meselesinde takip edilecek si yaset hakkında bir anlaşma, Bu an- aşmaya varmak için ademi müdaha- Ie krarmm ciddiyetle tatbik ve fs- panyol topraklarında bulunan gönül Hülerin geri atmması, 2 — Almanyanın iktesadi infirad siyasetini bırakarak Milletler Cemi- yetine dönmesi, 3 — Almanyanın, bütün komşula- rile alemi tecavliz misakları akdet- mesi, 4 — Harbin iktasadi sebeplerini or- | tadan kaldırmak için beynelmile bir iktisat konferansının toplanması, İngiltere bu dört meselenin hall icin biltün kuvvetiyle çalışmaya ka- rar vermiş görünüyor, Chamberlain dünya sulhünüm bu dört meseleye bağlı olduğu kanaatinde bulunduğu. hu söylemiştir, Bu meselelerin halli icin İngiltere Almanyayı yola getir. meye çalışmaktadır. Hem Almanya- ya karşı Fransa hudutlarını, hem de Fransaya karşı Alman hudutlarını teminat altina almayı da kabul et miş görimmektedir. imdi Ingiliz. diplomasisi bu is tikamette faaliyete geçmiştir. Alman Hariciye Nazırı Fon Neurath'ın tek- rar Londraya gitmesinden bahsedil- TAN DÜNYA SULHÜ ACABA NASIL ELE GEÇİRİLİR? Ingiliz meclisinde Bu mühim işin Münakaşası oldu D ünya siyasetine dair İn- giltere Avam Kamara- sında cereyan eden mühim mü- zakereleri (anlatırken, dün Lloyd George'un, hükümeti şiddetle tenkit eden sözlerine gelmiştik, Lloyd George, ilk umumi tenkidinden sonra sö- züne devamla demiştir ki: -— Harieiye Nazırı bizi biraz ten- vir edemez mi? Almanya ve İtal. yanın, kontrol vazifesinden çekil- melerinin mânası acaba nedir? İspanyada döğüşenlere artık harp malzemesi veya takviye kıtaları vermemek hususundaki anlaşma devam ediyor mu, etmiyor mu? Almanya bu anlaşmaya cidden ri- ayet etmiye kârar vermiş midir, değil midir? Bunu anlamak hakkı. mızdır, Hükümet alâkadarlardan teminat istedi mi ve aldı mı? Desusehland hâdisesinden çok bahsedildi. Her söylenen söz hak- hıdır. Tasdik ederim. Fakat Bask arazisini harabeye çeviren iki yüz tayyare İle ağır toplar hakkmda. dr biraz fazla malümat alsak hiç fena olmaz. Almanya ve İtalya yalnız taahhütlerini bozmuyorlar, Bunu yaptıklarımı ân etmekte zevk duyuyorlar. Bu işler böyle devam edecek mi? Hakiki vaziye- tin ne olduğunu anlamak isterim. B aşvekil, İspanya işinde bi- taraf olduğumuzu yor. Bir hâkimin Ditaraf olması, müildafaa vekillerinden biri aksilik edebilir diye ona serbestçe SÖZ | hakkı vermek, diğerini susturmak demek değildir. Almanya ve Italya Bilbaoya serbestçe asker, top, tayyare gön- dererek karşı tarafın o ezilmesine vasıta. oldular. Basklara “hiğbir y gönderilmedi. Bitaraflık böy- le-mi olur? Buztn ortaliğa hâ kim olan sistem işte böyle bir sis- temdir. Ben Başvekil iken de, ondan ronra da hep Almanyaya hakka. niyetle muamele çetmek fikrini müdafaa ettim (alkışlar), Bundan dolayı İngiltere ve Fransada ten kitlere uğrardım. Bir Avrupa sulh misakı hakkında Almanya ile bir anlaşmaya varmalıdır. Bir sene evvel Hitler böyle bir şey teklif ettiği zaman derhal onu kendi sö- zile ilzam etmeli idik. Bugüne ka- dar Avrupanm sükünet bulması- 5 ONGel olan âmll, Fransanın dik afalılığı id, Bu roll şimdi AL MalYa oynuyor, ca lerde ölen Sir Austin oamberlen'in daima tekrar ettiği il vE Vardı. Derdi ki: “Almanya ii anlaşmaya girişmekte “ne “3 Var? Almanya sözünü işine S*ldikçe tutar, İşine gelmeyince 24. Son aylar içinde Alman. Ya, bu tenkide lâyik olduğunu her le ispat etmiştir. (Alkış dr hiye en acı tarafı bu- . telif memleketler arasm- daki Muahedeler, ki lere, anlaşmalara, taahhütlere emniyet kalmamıştır. A panyanım buraya yeni bir j selir göndereceğinden ve bir umum tecavüz mlsakı imza © deceğinden bahis vardır. Bu yeni imzanın tutulacağma inanmamız için evvelâ Almanya, İspanya hak- kında Verdiği sözün ruhuna ve lâf- ana riayet ettiğini göstermelidir. Hariciye Nazırımız Bilbaoda 0- lup bitenleri biliyor mu? Bask Cümhuriyeti kızıl bir cümhuriyet değildir. Bununla beraber ben kendi he- sabıma yeşil olmakla itham edil. mekten İse (Yani körükörüne mu- hafazakâr) kızıl olmakla itham ———— bir anlaşmaya razı olmuştur. Şüphe yok ki dünya siyasetini ids- re eden Londradır, Londra bütün kuvvetini, bu yeni siyaset davasmın arkasına koyarsa, dünya siyaseti sul- mektedir. Fransa da şimdiden böyle ha doğru yeni bir istikamet almış lacaktır. — Avam Kamarasını gösteren tarihi bir resim: Sabık Başvekil B. Baldwin'in Avam kamarasında ayrılık nutkunu söylediği celse edilmeyi tercih ederim (Kahkaha. lar) Karşımızda da İngiltereye çok dost küçük bir Cümburiyet var. İspanya işlerine karışmıyacağına dair B, Eden ile bir anlaşma İmza eden Almanya bu eimhuriyete kar şı 200 are gönderiyor, Zavallı Baskların bü 200 tayyareye karşı harp kıymeti kalmamış bir tayya- re topundan başka silâhları yoktu. Bu silâhsız insanlar üzerine Al manyanın 200 tayyaresi ve ağır topları cihan harbinde görülme- miş bir ölçüde öllim yağdırıyor. Bilbaoyu düşüren kuvvet, anlaş. mavazlık misukını İmza eden Al- 200 tayyaresile ağır toplarıdır. Burasmı İşgal eden 48- ker, ayni misakta imzası Dulunar İtalyanm gönderdiği askerdir. Bu- na mukabil Rusyanın karşı tarafa yardım ettiği söyleniyor. Keşki gönderebilseydi! O (Kahkahalar). Fakat gönderemediğine en iyi de- Ul, Baskların elinde cephane ve top bulunmamasıdır, İtalyanlarla Almanlar (çekilecek (olurlarsa Frankonun etrafında pek az adam kalır. manyanın rada riayet görmiyen bir muahede ve bir misak bü» lunması Avrupa için bir tehlike dir, İngiltere için bir küçüklüktür. Eeş senedenberi bir mevziden bâp- ka bir mevzle ricat ediyoruz Dik- tatörlere şu kanaati verdik ki, hiç bir yerde mukavemet edebilecek balde değiliz. Eğer Fransa ve Rus ya ile iş beraberliği yapabilsek Avru pada hiçbir kuvvet bize karşı dü- ramazdı. Diktatörler akıllı, cüretkâr ve kudretli adamlardır. İngiltere ve Fransa hükümetlerinin zâfmdan istifade etmeyi biliyorlar. Son gün lerde elde edilen neticeler gösteri- yor ki, biz mukavemet etmeyi bil. sek her gayeye varırız. Hariciye Nazırımızın niyetleri- nin salim ve gâyelerinin yüksek olduğuna şüphem yoktur. İngilte- reyi ricatten ricate şürükliyenle- rin yolundan ayrılâcak olursa Av- rupa şulbünün derhal kurulabile- ceğini görecektir. den (Hariciye Nazırı) — Korkaklık ithamı tetkik etmek istiyorum. Bu itham boşa ciden bir şey değildir. Doğru an- Uyorsam itham şöyledir: Dikta- törler bizi korkak buluyor, çok muhterem centilmen de onlarm #ikirlerine iştirak ediyor, Bir hü- kümet için, bilhassa bir Hariciye Nazırı için başka insanların hesa- bına cesur olmaktan kolay bir şey yoktur. (İşidiniz, işidiniz sözleri) Bugünkü silâhlarımıza ve dost- larımızm silihlanma vaziyetine göre Avrupada gerginlik ver diye bizim daima ricat etmemize veya hayati bir İngiliz menfaatinden Yaz geçmemize sebep yoktur. Buna mukabil hükümetin ve Ha riciye Nazırının sırtında bir harbe sebep olmak bakımından çok ağır bir mesuliyet vardır. Başka mem- lekette ayni nevi mesuliyet duy- Eusu duyulmaması bizim, kendi milletimize karşı olan omesuliye- timizi ihmal etmemize sebep ola- maz, Ispanya gürültüsünün bâşın- danberi milletin bize karşı ifade ettiği arzu, “bizi bu gürültüye ka- rıştırmamak için elden geleni ya- pmiz.,, yolunda olmuştur. üz sene evvel olduğu gibi 200 sene evvel de İspanya- da ayni yolda gürültüler vardı. Hattâ yüz sene evvelki sefirimiz Walpole, bu işte kâfi derecede şid- detle hareket etmediğinden dola. yı tarizlere uğramıştı. Ispanya işinden bahsetmezden evvel Merkezi Avrupada ve diğer yerlerde sulhü alâkadar eden me- Seleler üzerinde durmak isterim. Bugünkü şartlar altında, dün. yanın hiçbir yerinde cereyan eden hâdiseler karşısında seyirci kala mayız. Salhe alâkamız umumiğir. Son Avrupa harbi Belçikada baş- göstermemiştir, Bunu unutamar yız. Bu cihetle sulhü korumak hususundaki alâkamız zarari ola- rak umumi mahiyette kalacaktır. Ticaret ve Iktısat işlerinde baska milletlerin Tuna havzasında biz. den büyük menfaatleri bulundu. ğunu takdir ederiz. O sahada ti- carete engel olan kayıtların ted- rici surette kalkmasını isteriz. Muühterem âzadan bazıları bi- zim merkezi Avrupaya karşi olan siyasetimizin açık olmadığından şikâyet etmişlerdir. Bu ithamm haklı olduğunu zannetmiyorum. ? spanya işinde bügünkü #i- I yasetin zıddı, İspanyada iki tarafı silâhlama yarışıdır. Böy- le bir yarış mutlaka çatışma le neticelenir. Amerika da her iki ta- rafa silâh ihracını menetmiştir. Demokrasi memleketleri silâh ih» raç edecek mevkide değildir. Ge- riye Almanya, İtalya ve Rusya kalır ki, İspanyaya silâh ihrac: ser best olursa vaziyet mutlaka İs- Okuyucu Makalesi Dünya ; Gazetelerini | Okurken... Kuzey buz denizinden Güney i denizina kadar uzanan Amerikanın bütün sathını Birleşik devletlerde t&- merküz ettirdiği gözüküyor. Hee New - York, Şikago, Hollyvodd #8 - birleri birer harika hazinesine Benzi- yor. Her gün oralardan — Avrupsya doğru — gelen bir ses, eski kitamı- “ zın şimendifer, tayyare, vapur ve otomobilleri vasıtasile binlerce aksi iseda vererek bizi hayret içinde bira- kıyor. İşte son zamanlarda, Amerikalı Pschyatrlar cemiyetinin ikinci içti, mamda doktor Miss Margaret E. Fries yeni doğmuş çocuklar Üzerin- de yapmış olduğu tetkikatları bir telgrafla, bize — yani Avrupaya — telgrafla bize —yani Avrupalılara — bildirdi. Bunda diyor ki: “Yeni doğ. | muş çocukların baba ve annelerine müjde: Çocuk annesinin karamdan çıktıktan on gün sonra hayatınm te- melini hattâ yapısını da kurmuştur, geriye kalan duvar, sıva, pencere VE £ saire gibi ehemmiyetsiz şeylerdir. Çünkü, edebiyat felsefe ve ilimden, yani hamakattan ibarettir. , Edebi *© yat, felsefe ve ilim adamlarımızın haysiyetine dokunmasın, snımâ meğ- hur Amerikan kadın doktora karşi nezaketli davranalım. Acaba on gülü” de küçük adamın ne olacağını bilmeli kabil midir? Kabilmiş galiba... Beşiğin etrafımda toplanan sile & Ç radı on günlük adamı iyice tetkik du der, Eğer çocuk, el ve bacaklarını Sal Lıyorsa, epeyes bağırıyorsa, elektirik gözlerini kamaştırıyor veyshut kun. panya hükümetinin aleyhinde olur. Hakiki hal çaresi hüsnüniyettir. Herkeste hüsnüniyet olursa mut- laka bir çıkar yol bulunur. Fran- sa ile dalma müşavere halindeyiz. Aldığımız malümata göre Alman- kü hedef de yangının Ispanya hâri- cinde kalan meselelerde iş beraber liğine devam edeceklerdir. Bugün- kü hedefte yangınm İspanya bari- cine sirayetine mâni olmaktır. Belki de bütün gayretlerimize rağmen karışmamazlık teşebbüsü yürümiyecektir. Fakat buna ka- rar vermezden evvel Fransa rükü- metile fikir danışmak ve vaziyeti itina ile tetkik etmek lâzımdır. İngilterenin sulh halinde kal. ması, dünya sulhüne en büyük hizmettir. Sulhü ne mukabilinde o- lursa olsun devam ettirmiye taraf tar değilim. Faat muhterem cen- tlmenler, hemen hemen ne muka- bilinde olursa olşun sulhün devâm etmesine taraftar olduğumu söy- lerlerse kendilerile kavga etmem. Avrupa için ve bugünkü insan nes li için sulhü muhafaza yolunda her gayreti sarfedeceğimize ve ber fedakârlığı yapacağımıza emin olmanızı isterim.,, AAA EE İİ Fıkra Evkafm geçen yılki faaliyet. lerini gördüğümüz zaman bu sü. ç tunlarda ne kadar sevinmiştik. Evkafa yine faaliyet kusüru bul- ş muyoruz: Fakat o da, belediye- lerimiz gibi, sanatla münasebet kurmayı bilmediği için, birçok / tamirleri tahrip halini almakta. dır. $ Olabilir: Yeni camlin dışında ş hamalların ayak sıvayıp yıkan. ma çirkinliği ortadan kaldırı. ; mak lüzzm gelebilir. Muslaklara, / su verilmez; yahut Yenicamlin çeşmeler kısmı için büsbütün ye- ç ni bir tedbir aranılabilir, Avru- ) Pada böyle işle için birçok. mü- sabakalar açılır ve sanat âlemi € biribirine girer.) Fakat şimdid 4 Yenicamie doğru dönüp te mus. b öneli / Yenicami Faciası , luk tıkama faclasmı gördüğü. : müzde iki göz Iki çeşme ağlamak ç ihtiyacı duymuyor musunuz? Ya Beyoğlundaki Ağa camii? 9 Tamirine o kadar memnun ol. V duğumuz bu camlin üstünden iskeleler kalktığı zaman karşı mıza Fas mı, Cezayir mi, Mser V mı, acaip bir Afrika kariketürü $ çıkmasın mı? Dahası var: Bah- k çesine servi yerine çam dikilme, sin mi? Evkafm faaliyetinde şüphe yok: Fakat sistemi bozuk! Ç Bir sanat eserine, uzun müddet, | sanatkârlarla münakaşa edilme, den el dokundurulur mu? Iyi bip & eserin harabesini, onun fena ta, & mir edilmiş mamuresine tercip € edenler haksız değildirler, Fatayi İmama İTTİ 4 dak bezi kızdırıyorsa, kıyametleri ko. arıyorsa, bu çok iyi bir alâmettiş. Şüphesiz ki bu çocuk küçül mahalle çocuklarının kaptanı © mektepte vazifelerini diğer çow yaptıra, ve kompozisyonda Sg dan biri ini başka birisine tırmasın diye ebeveyni onu bol mükâfatlandıracaktır. Buna rağmen hayatta başkı kendi hesabına istismar edecek ve b çok teşebbüslere girişerek Omii kemmel bir servet sahibi olacaktır. Eğer beşiğinde sakin sakin oturup; dudağını ikide bir ırmakla iktifa eği yorsa ailesi şüpphelenmiye başlar, i Küçüğümüzün sınıfının dâima birin. cisi, daha sonra muti bir koca, sade. dil bir müntehip olacağı malüm, fa. (j kat acaba hayatta muvaffak olabila, cek mi? Sosyetede kendine İyi bi, yer temin edebilecek mi? Veyahut rafında bulunan tufeyliler onu kayd racaklar mı? Ne de olsa ailesinin ümitleri artı , yor. Meselâ Salı günü doğmuşsa ta, lihli olur derler, Veya annesinin cağında ağlamazsa, annesini beğen miş, bu çocuğun hölsnü tabiatı Yük. sek olacak,, derler, Elhasıl Brookiyn doktorları bu. eeye varmışlar! Acaba doktorların za sorsak ne derler? Sabih T. Köy Kolkımmasi) Li İşin Çalışmalar © izmir, (TAN Muhabirinden) — Bü gün bütlin kaza kaymakamları “3. daireler müdürlerinin iştirakile nin riyasetinde bir toplantı yapıld. Köy kalkınma işleri konuşuldu. kös” ünün yükselmesi için yapılması İâx sm gelen çalışmalar üzerinde vr muştur. Vali, toplantıda bull vi şerefine bir ziyafet verdi. 0 Pi İzmitte Sıcaklar İzmit, 1 (TAN) — izmitte scake lar çok şiddetlidir, Gölgede 88 tir. Hereke Kampı Izmit, 30 (TAN) — Hereke çocu Kampı yarın açılacak, 300 çocuk bu. | lunacaktır. “a İ iz z Yabancı Gemiler Marmara Adalarma Gelebilecek Balıkesir (TAN) — Denir mahsu, * lâtmdan istifade etmek istiyen ya, bancı gemilerin Marmara adaları iğ, isin eden memnulyet kaldırılmıştır. 2 4