16 Haziran 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

S—— 15.6-9 TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN TAN'm hedefi: Haberde, fi- örde, her şeyde temiz, dü- TÜSt, samimi olmak, kariin üzete i olmıya çalışmaktır. İmam meyal GÜNÜN MESELELERİ İŞ Kanunu Bizde inkrlâpçı rolünü daima devlet “Ymuyor, | ey, yanım birçok medeni memleket- inde kadınlar cemiyet içinde erkek. sayi hak sahibi olmak için sene. | Tas Değe çarpıştıkları ve mücadele mek eri halde intihap etmek ve edil.| b hakkını kazanamanışlardır. Hal, e bizde kadın daha hürriyet ve is- a kavgasına başlamadan birçok <i e olmuş, meclise âza gön. Yine dünyanm birçok ileri memle. z işçiler asırlardanberi hak: de tanıtmak İçin kavga ve müca- pla etmektedir. En medeni tanıdığı- biç ç pemleketlerde işçi her halkını fedakârtıkla ve hayatı pahasına kazanmış, ve kazandığımı da ancak damla damla alabilmiştir. Halbuki bizde, sanayileşme başlar ştamaz, ve işçi daha hakkını müda. A8 İhtiyacını duymadan, devlet ona eğik haklar vermistir. Dündenberi bu Vize başlanan yeni Iş Kanunu,| 3 bakımdan devletin inkılâpcı ve ile, Yi hareketinin bir remzidir. İş Kanumu işçiye sekiz saat çalış mar edilmemek, içtimai si- dilmek, haksız yere iş- Ve cokarılmamak gibi birçok haklar| « yektedir, Bu kanımun tatbikinden vara İşçi patronundan hakkımı ara ie için arkasında devleti bulacak. e erinin yaptıkları bayram içindedir ve bu, bütün Türkiye Işci- “Liçin büyük bir bayram günüdür. 8 Kanunu, sanayileşmiş memleket. * doğan bütün hastalıkları evvel- ek, ona cüre tedbir almıs o , Kkapttalisr memleketlerde di lerce devam eden marazi hallerin e önüne geçe, kette inti, eml! bir çalışma sistemi kurulmasına Yardım edecektir. Bene 'k ve me TAN Mısırda Kalabalık bir münevver yaşıyor Mısırda Fik > ir Hayatını Besliyenler: 1 — Günlük gazeteler, memleket nüfusuna göre dolgun bir baskı yekünuna sahiptir. 2 — Kahire Universitesile Ezher her yıl Mısıra genç münevverler veriyor. Ve Mısırda Üniversite hayatı çok 3 — Milletçilik ve moderndir. istiklâl hareketi, Mısırda fikir hayatını besliyen ömillerin başında gelir. kanun karşısında bir müd keceklerdir. Fakat bu sı, yollara sevketr hg dir. Çünkü Iş Kanunumun müte ul olarak çıkacak olan talimat ve Zname tatbikatta tesadüf edile ci bütün müşkülleri bertaraf etmiye | “ Sücaktır, Onuü için karşılaşılacak Sülükler karşısında eğri yola sap “Aktansa, bunları not edip hüküme- ke, ikkatini bu meseleler üzerine çe. hg « Onu tenvir etmek daha fayda. | ir, V Kanenu Türkiyede yeni bir devir acaktır. Ru devrin muvafiakiyetle saç esi, ancak iş verenle işçinin kar Hliklı göstereceği hüsnüniyete bağlı- dır, B . enzin ve Petrol oy meriknda hemen de herkesin bir vMobil vardır, Yalnız geçen bir sene ld Amerikalı vatandaşların sa- aldıkları yeni otomobil miktarı on Milyondur. Amerikalı nasıl otomobil sahibi ola, da, 9 Ve otomobil masrafının altın. a m asri Çaka; - çe Yet basit, Evvelâ orada otomob ote ucuzdur. 500 — 1090 liraya bir mobil alraabilir, Bunu da ayda on tu, taksit vererek almak münkün yi orada isi idare eder. kat Amerikada her vatandaşı 0- iü Obil sahibi yapan en büyük âmil Ayaz 1 Ueuzluğudur. Orada benzin | saygı yukarı Taşdelen suyu fiy Tek P. Bu sebeple otomobil | tang Masrafı bir iş değildir, her va. yl, 7 ergin verdiği nakil masraf > bir otomobil idare edebilir. Na- Mug talarının ucuz olması ancak Mimle kuvvetin ucuzlamasiyle| biraz indlir, bizde hayat pahalı ise Yatia, da sebebini benzin ve petrol fi- Tın yüksekliğinde aramalıdır. ie hilkümetin yalnız ben. © petrol ihtikârı ile değil, ayni şmanda fiyatlarile de mücadele et.| herkes otomobilini in memlekette benzin fiyatlarını, Da Âyarına indirtmesi lâzımdır. Gelecek Roketler Ne İş Görecek? eniz kurtarma istasyon larmda, fırtınalı hava- larda karaya oturmuş gemile- rin yolcu ve miirettebatım kurtarmak için kullanılan ve roket denilen vasıtayı hemen herkes bilir, Roket, bir sahil den atılan ve ucuna ip takılı bulunan bir mermidir ve is- tasyondan geminin içine atı- lr, Gemi ile istasyon arasmda ki muvasalayı temin ettiği için azazedelerin tutunarak ka - ; maları kolaylaştırır Ve araya bir halatın çekilme sine yarar. Bayram günlerinde eğlence için atılan rengürenk mahtap. w ve pATAYICI MEVA Tiseklapi. mi de hepimiz biliriz. işte Fransızlar fusöe ve Alman. larm Raket dedikleri havai fişek veya roket esasından is. tifade ederek seri bir harp vasıtası icatçı askeri milletle ini kurepiyordu. fişeği tetkik edersek bu, barut gazın yalnız bir e deki bir de. likten tedricen çıkmasına mii saade eden bir depo İle buna muayyen bir seyir istikameti vermeğe yarayan, yani bir dü men vazifesini gören bir sap ton Ibarottir. Hava fişeğini yükseklere süratle kuvvet, baret gazmın her ta- rafa bi randa genişliyen kudretidir. Eğer, bu depoyu hüyültmek ve adedini arttermak kabil 0- lursa ve Âdi sap yerine dümen tertibatını haiz bi lsbilirse tayyareden daha seri ve mühlik bir vasıta meyda- na gelmi solur, Almanlar, büyük harpte bu havai fişek esasından mülhem olarak roket tayyareleri vücü de getirmeği düşlindüler. Fk kir şöyle »di. Tayyareyi, bir veya birkaç motör havada nihayet mah- dut bir süratle götürmekte dir, Bundan başka motör çok ağırdır. Üstelik gene bir # gırlık olan yanıcı meyli de birlikte götürmek mecburiye- ti vardır. Acaba, bir tayyare ye ayni zamanda roket terti- batı iHâve edilemez mi? Yani re havada muayyen bir keti veya roketleri yakarak tayyareyi muayyen bir istika- mette ve müthiş mesafelere bir mermi süratiyle sevkede- mez miyiz? Ve büyle bir tay yarenin imal tarzı, emniyeti, içindeki mürettebatın emniye ti gibi meseleleri halletmeğe imkân yok mu? Bunlar halledilseydi, Berlin den Londraya veya Nevyorka gitmek, buralarını altüst ede- rek dönmek birkaç saatlik bir işten ibaret olacaktı. Fakat, büyük harpte ve ondan sonra çıkaran | âlet konu- | Harpte geçen 19 sene gibi uzun bir ya rış devresinde “roket tayya- re” henüz vücut bulamadı. Son gelen Avrupa gazetele ri Amerikalı tayyareci Lind- bergin bu husustaki yeni ba- nı tecrübelerini haber yerdi - ler. Bu tecrübeye göre, roket tevvareler ümit verici bir rad d > varmış sayılabilir. soketli tayyarelerin hem ti carette, hem harpte tayyare- lerin yerini tutacağına şüphe yoktur. Lindberg'in söylediği gibi bir gün, insan vücudünün en son day — Yilece”'en yiik- sek süratlerle seyahat etmek milmkün olabilecektir. Roket tayyarenin istikbalde ne kı- Gar sürati haiz olacağımı, bu günden kestirmek imkânsz - ür, Roketin harp noktai naza- rından ehemmiyeti şöyle hi. lâsa edilebilir: Roket, tayyareden daha se- ri olarak ve bir merminin çi- debileceğinden çok daha urak utle GAZETELERİN BASKI SAYISI DA HAYLİ YEKÜN Me bugün geniş bir münevver tabakası var- dır. Bunnu nasıl olduğunu an- latmazdan önce, Misır'lı mü- nevveri üzerinde taşıyan plat- formdan bahsetmek isterim. Günlük gazetelerin tirajı 15 bin ile 70 bin arasındadır. o Bunların muntazam idarehaneleri ve modern baskı daireleri vardır. Bundan bir kaç yıl öncesine kadar, gazeteyi satlıran başmuharririn imzası İmiş. Fakat bugün “İnformation” gaze. tesi tipi daha çok sevilmektedir. Bu tipi Elhamra'dan sonra genç Al - Misri gazetesi temsil eylemek- deri, muharrirlerine, muhabirlerine, çeşitli sütunlar ida re eden geflerine ve roman muhar- rirlerine güzel paralar vermekte- dirler. SA asi 2 AL. Muktataf gibi bir edebi mec- bi bir lara infilâk maddeleri taşıya- caktır. 1. E 1 sokağında 22 van tramva elesinden baamıza gelerek şu şikâyette bulun. du; “- Oturduğum ev dedem Hayda - Tindr. Kendisi öldü. Varis olarak A; velikta bulunan oğlu ile torunu olan ben varız. Evkaftan bir ihbarname getirdiler, Bunda 54 lira 1 kuruş ev- kaf vergisi istenildiği muşta. Tv. kafa gittim. Müterak gi borcu : söyledim. “De borçlarmı ödemiştir, ba kadar faz'a bir borç kalmamış olmalı. KaytCara bir daha bakılsa,, dedim. “Mademki ihbarname çıkarılmış, böyle bir bor- cunuz Vardır ve toptan ödemeniz lâ- halde haciz koyarız. de- Bir defa evfn sahibi henliz ven de- Zilim. Mal sahibi olması lâzım gelen bir de oğlu var, Sonra ben 2) lira ay- nkla çalışıyorum. Bu kadar parayı birden ödemiye muktedir değilim. E er, böyle birikmiş bir borç varsa bu- mu taksitle ödemek imkânları ve ko- layığı gösterilemez mi? Ve verginin evin asıl sahibinden İstenniesi lâzım gelmez mi?,, e Bu On Kuruşluk Niçin Geçmezmiş? Beşiktaşta Spor caddesinde Valide | çeşmesi sokağmda 167/1 numarslı| evde oturan Murat Güden, dün mat- baamıza geldi. Elinde rengi sararmış paslı bir hal almiş bir on kuruş'uk İvardı. Murat Güden, şunları anlattı: YI Bir Okuyucunun Dileği rayda Oruçgazı maballesinde | Bebek hattında işliyen 7 : - İbirinet evki srabaya bi letçiye bu on kuruşluğu vı nu şirket almaz, başka, dedi, Bu cevaba hayret Paranm geçmemesi için hiçbir sebep yoktu. Israr » Nihayet bir po- lis memuru müdahele etti. Karakola gittik, Oradaki memurlar da bu Tanm pek âlâ geçebileceğini anlat lar. Başımdan göçen hâdise budur. Şimdi şunu öğrenmek is: ket, bu parayı niçin kabul etmek is- et rum, Şir- temez?,, Li 3 Milyonu Keşif İşlerine Sarfetmeli yor: “— Evvelce, elektrik şirketinin, İstanbul halkından aldığı üç milyon raddesindeki parayı, Şehir halkı ne yapmalı diye sormuştunuz, düşün m; İlim adamlarımıza yüksek maaş fiyat ve icat için sarfetmesi lâzm gelen bolca para kaynağı bizde yok- tur. Bu üç milyonu, Üniversite pro. fesörlerine, arzedilen işler için para kaynağı olacak surette, irada tahvil ederek emirlerine bırakmak, en iyi bir mahalli sarf olmaz mı? Kaçan profesörlerle, bütün ümidimiz olan gençliğin, ilmi yaratma kabiliyeti de uzun bir müddet İçin, kaçmış olmu-| İnegölden Dr. Z. Z. Yaltus yazı: | vermiyoruz, versek te, profesörlerin | ve her ilim adamının, taharriyat, keş| | — Bu sabah saat 9 da Eminönü -İvor mu? ; TUTAR va Yazan) BURHAN BELGE A | memleke Bundan başka Kahire Üniversi- tesi ile Ezher, her yıl hayata atı- lan ve memleketin davalariyle ya- k leree münevver ermekte ve bunu k binalarına borç Kahire hastane- atağa daha bugün isat- bulunmaktadır. der mali ta teki Ga iğ asyonal ve istiklâlci hare. ket, Misir fikir hayatını bes- liyen üçüncü âmildir. Misirli poli- tikacr, “Avrups tarihini kültürlü bir adamdır. Çok Var muharrir, değilse m tir, doktordur, ş r sebep te, turizmde en bü- y ini bulmuş olan tarih tetkikleridir, Ehramlardaki hafri - y kan genç bir Misirlr ari ologla konuştum. Ayak üstü ver. diği izahat ile, sadece bir egypt log olduğunu değil, kendi meml, kelinin en eski tarihine inanan ide- alist bir ilim adamı oldu latmıya muvaffak oldu, Ve ger ten, Mısırda, Mısır nesyonalizmi nin esaslarmı İslâm tarihinin öte- sinde aramak lüzumunu duya genç kafalar mevcuttur. bu cihet Mısırlı münevverin düşün- cesme ve duygusuna orijinal bir eda vermektedir, Bütün bu sebepler bir araya g lines, Mısırlı münevverin karnı tok, ilmi yahut politik ha: de bir adam olmaması için sebep kalmaz. İyi bir romancı 20.000 aa- tabildikten sonra, neden cında ve zevkinde ve hattâ ahlâkında serserileşmek lüzumunu duysun? Mısırda kalbur üstünde pek çok münevver kalmaktadır. Bunların hepsinin hattâ hususi rabaları ve dileri için bir Ummu - Kalsum gibi bir kadın, konserleri nleri sayesinde, tarladan “bersim” koparırken ha- n bile geçmiyen bir hay dört beş sene gibi kısa bi zarfında karşısında Mısırda, artist için de muvaffakıyet nisbetinde kazanç, refah ve bühtiyarlık mevcuttur, ve FIKRA 5ıb Çiftlikten. Atatürkün büyük kararları vardır: Bu kararlar karşısında birçok irade, ler duraklamıştır. 1 ıkarya, Dumlupmar, nihayet ayrı ayrı vütün inkılâplar hep böyle ikinci sınıf azim. leri donduran kararlardır. | 12 sene evvel herkes, bütün ufuk- lara doğru, sarı, yalçın ve kısır vza- nıp giden bu toprak çölü karşısında yarı ümitsiz düşünür rin yanıbaşında sulak ve ağaçlık bir zira, at mâmuresi karar verdi. Şimdi - manzarasında, Eskişehirden; Anadolunun şark sıvırlarına kadar iden vatan parçasım yeşil hayalini gördüğümüz çiftlik sadece uzun bir ) emek değil, yaratıcı bir Marar eseri, | dir. Atatürk onu hükümete hediye et- İ mekle, ziraat inkılâpçılarını vazifeye İ sağnyori Ba sirsat minarenin be: dutlarını memleketin, şark, garp, si. | mal ve cenup, bütün sırlarına kadar genişletmek! Bütün zahmetlerini © nimetlerinden biz istifade ede. ceğiz. Türkiye, bir zamanlar zahmeti- İ ne tek başına katlandığı bir mücade- lenin böyle bir nimeti değil midir? yapmağa 4| Atatürk'e sadece onu övmek, eserini korumakla değil, işaretinin manasmı Al anlıyarak, ona ez zamanda bütün yir zirant mâmuresi halin, de göstermekle borcumuzu ödiyebili. İriz. — F.R. Atay İşm tam bie Şimdilik | Mısır. & ile ay lamda, hera er görür panislas münevver âiyorlar, tutmakt den ve kültürden almalıdır (burüs ya kadarki kanaatlerde bile ne ka» dar tezat mevcuttur.) Bunların yanında, Sir de, Misir diğer Arap memleketlerinden teç- rit mu Mısır tarihin ii devr a r mevcuttur. bu gör ş değildir. tik ve ekono! y F işle ni Mısırın miş olan 8 Mısırlı ları esaslı mek ve bir n satını bulacaktır. S birisi Misir ile akdolunmuş yıllık bir intikal miştir. Bu dev i mevzuatmı v ti Misir mahiyette bı tirecektir. tün Misir bir imtihsn € Bugi leri ile adliye dava damlariyle Mısırlı müne' yalnız. yıpratıcı bir çalış da cesurca tedir. Evkaf meselesinde, daha bugün. bazı vakıfları letin mal telâkki etmek kanı mevcuttur, Mısır e fmın ne kada gin bip müessese olduğu düşünülecek olur atılması ar Dek sa, bu & aa asırı çok ma. lima dam olmakla beraber, meleke- tinin davaları; henüz kucaklı- yamamıştır.. Düşüncelerinin he. münevver, 8 gelince, eğer on iki yıl sonra kapitül kacaksa, r'şeri hukuk” Aİ hukuk” ikiliğine nihayet veril. mesi lâzım gelecektir.