25 Mayıs 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 8

MALİYE VEKİLİ DİYOR Ki. VERGİLER TAN —— 5 - 5 - 937 HAFİFLETECEK TEDBİR ALACAĞIZ Mali Siyasetimiz İnkişaf Ediyor, " Ankara, 24 (A.A) — Bütçe mliza- 'kereleri dolayısiyle, bugün, Maliye Ve kili Fuat Ağralı B. M. Meclisinde aşa ğıdaki nutku söylemiştir: “— 1937 bütçe projesi, bütçe encti. meninin dikkatli tahlillerinden geçe. rek tasvibinize arzedilmiş bulunuyor, Bir taraftan devlet varidat, mem, leketteki muhtelif irat ve servet mem balarının ve'umümi hayat seviyesinin sıkıntısız karşılıyabileceği şekiller ve nisbetler dahilinde tutmak,diğer ta- raftan devlet hizmetlerinde asırlık ih mallerin öntmüze yığdığı eksiklerin #eneler içinde telâfi çarelerini temin edebilecek bir iş programma dayan. mak Cilmhuriyet devri bütçelerinin esaslı iki vasfıdır. Geçen senelerde olduğu gibi 1937 senesinde de bu iki vasıf, denk bütçe prensibi dahilinde azami derecede te. Uf edilmiş bulunuyor. Bu suretle, memleketin, müda, faa, İmar ve inkişafna matuf ola. rak yüksek heyetinizin verdiği di. rektiflere göre büyük şeflerimizin gizdiği programlarm önümlüzdeki seneye ait bütün icabatmı tama. men, karşılamaktayız. 1987 bütçesinin, umumi hizmet. ier İçin sarfına mezuniyet İstediği. mla tahsisat miktarı 731,017.776 li radır, Tahsilât Artıyor Hükümetçe Büyük Meclise takdim dilen lâyihadaki umumi yekün 229 milyon 676 bin lira idi. Fakat o za. man elimizde mali senenin yalnız sc. kiz aylık tahsilât rakamları bulun. makta idi, Varidat tahminlerimizi ta, biatiyle bu rakamlara istinat ettirmiş idik. Bütçe encümeninin tetkikatı s- rasında elde ettiğimiz on aylık tahsi. lât rakamlarına göre yaptığımız he. sap, senelik tahsilât miktarının tah- minlerimizi mühim nisbette geçeceği- ni gösterdi. Binaenaleyh tevazün za. ruretiyle geri bıraktığımız bir kisim ihtiyaçlarımıza bu suretle karşılık bul mak imkünmı kazandık. Diğer taraf. tan bütçenin tanzimi #irasmda mev - cut olmıyan yeni bazı ihtiyaçlar da çıktı. Bunları bütğö'üntümenine arzet tik. Maruzatımızı son vâziyete göre büyük bir itina ile tetkik eden enci- men son tahsilât rakamlarına naza, ran varidat muhamminatınm icap 6. den değişikliklerini yaptı ve gösterdi. ğimiz yeni ihtiyaçlardan karşılanma- sını mümkün ve muvafık gördüklerini de yeni sene bütçesine koydu, Encü . menle tamamen mutabık olarak ya. pılan bu tadilât neticesinde bütçenin 'tnumi yekünu evvelce takdim edilen lâyiha yekünuna nazaran bir milyon 341 bin lira fazlasiyle 231,017.766 lira ya baliğ oldu. Geçen Seneye Nisbetle 20 Milyon Fazlalık Bu rakam geçen seneye (o nazâran 18.300.000 lira fazladır. Ancak haki. ki fark mikarmı bulmak için, orman umum müdürlüğü mülhak bütçesine 1936 umumi müvazenesinden ayrılmış olan 1.850.000 lirayı ilâve etmek lâ- yım gelir ki bu takdirde hakiki fazla. nın 20 milyon 150 bin liraya baliğ ol- duğu görülür. Masraf Kısmının tahlili Arzettiğim 20 milyon küsur lira far km 6 milyon lirası adi bütçede yer bulamıyan mühim azı programların tatbikini temin etmek üzere elde et tiğimiz fevkalâde varidattan mütevel lit borçların ödenmesi için düyunu umumiye bütçesine (konulmuştur. 3,200,000 lirası orduya yeniden ilti. hak edecek subaylarm maaşını karşı. lamak ve diğer bazı bizmetleri takvi. ye etmek için milli müdafaa grubu bütçelerine zam edilmiştir. Bundan başka, Müdafaai Milliye mübayaatı mukabilinde istihkak sa» hiplerine verilmiş olan bonolardan vâ deleri 937 senesinde hulul edecek 2 milyon 400 bin Jiralık bono miktarı- nın şimdiden iskonto edilerek 936 se nesinin son aylarına ait tahsilât ra- kamlarına göre elde edeceğimizi gör düğümüz varidat fazlasından tesviye si için birkaç gün evvel kabul buyur duğunuz bir kanun ile Maliye Vekâle tine salâhiyet verdiniz. Bu bonoların karşılığı olarak 937 düyünü umumi- ye bütçesine konulmuş ve bu süretle serbest ksimış olan 2 milyon 400 bin liranın dahi ordunun melbusat ve teçhizat ihtiyaçlarına ilâveten tahai- si temin edilmiştir ki, bu suretle mil- B müdafaa grupu bütçelerine 1937 se mesi bütçesi için yapılan hakiki zam Ğ Varidat ve Vergi Tahsilâtı Artıyor miktarı 5 milyon 600 bin liraya ba- iğ olmaktadır. Maarife Verilen Ehemmiyet Yeni sene biltçesinde maarif. işleri için 2,275,000 liralık bir ilâve vardır. Maarife ait inşaat mukabili olarak slelüsul Nafia bütçesine konulan 684,000 lira ile birlikte Maarif büt - çesi yekünu 12,888,000 liraya baliğ olmaktadır. 1932 senesinde Maarif bütçesinin umumi yekünu 6 milyon Viradan ibaret iken bu miktar her se- ne muntazaman artmış ve 1937 sene 8i İçin konulan tahsisat beş sene ev- velkinin iki mislini geçmiştir. istibdat devrinin son hesabi katisi olan 1318 hesaplarına göre Maarif hizmetleri için sarfedilen miktar 61 bin 860 liradan ibaret olduğu görül- mektedir, Meşrutiyet devrinde ise 1334 bütçesinde Maarif için tahsis e- dilen miktar bir milyon olmasına gö- re Atatürk rejiminin ilim ve irfan sahasmda Türk Miletinin lâyik ol- duğu mevkli ihraz için verdiği ehem miyeti riyazi rakamlarm ifadesiyle anlamak mümkün olur. Madencilik Yeni sene (o bütçesindeki (farkım 1/700,00 lirası da İktisat Vekâleti - ne gittir. Bunun 1,000,000 lirası mem teketin yeraltındaki servetlerini ara- yıp bulmak ve işletmek Üzere Etiban- ka devretmek için program dahilinde galışmakta olan maden tetkik ve ara ma enstitüsüne aittir. 500.000 Prası iş kanununun tatbi- katı, İhracatı mlürakabe teşkilâtı gibi hizmetlere edilmiş 200,000 Jira da elektrik iğlerietüt dsiresine veril mek üzere Maliye bütçesine konul - muştur. Bu suretle iktisat vekâletinin fas- liyet sahası dahilindeki işleri için adi bütçeye 1,700,000 liralık zam yapi - miş oluyor. Ormancılığımızda Yeni Sistem 1987 bütçesindeki farkın 900,000 Hrasm: da orman umum müdürlüğü mülhak bütçesine yardım olarak kıs- men Maliye bütçesine konulan, kıs- | mende orman muhafaza teşkilâtı karşılığı olmak üzere milli müdafan bütçesine ilâve olunan tahsisat teşkil etmektedir. Memleketimizin hem zirai hem ik - tisadi hayatını alâkalandıran orman erlık sahasmda mühim bir dönüm noktası teşkil edecek olan orman ka nununun tetbikini temin için muvaze nei umumiyeden yapılan yardım bun- dan ibaret değildir, Şimdiye kadar devlet gelirleri ara- sında yer alan vel937senesinden itiba ren orman umum müdürlüğüne bıra- kılacak olan varidat miktarı 2 milyon 450 bin liradır. Buna mukabil ayni i- dareye devredilecek teşkilâtm maaş ve masrafı 1 milyon 850 bin bira tut maktadır. Binaenaleyh sradâki 600 bin lira farkı da şimdi arzettiğim 900 bin liraya ilâve edersek, mevcut teşki lâtın masraflardan başka, sırf or man kanununun tatbikatı için umumi muvazeneden yapılan yardımın hakiki miktarı 1 milyom 500 bin liraya var- mış olur. Zirai Kombinalar 1937 #enesi T7ihde ziraat sahasında yapacağımız. esaslı işlerden biri de zirai kombinalar teşkil etmektedir. Önümüzdeki yaz mevsiminden itiba - ren istifade edebilmek üzere bu sens- nin varidat fazlasından ayrılan ve iki ay evvel kabul buyurduğunuz kanun mutibince buna tahsis edilen üç mil- yon lira ile yapılmıya başlanan işleri 1937 senesi hizmetler arasında #ây- mak daha doğru olur. Görülüyor ki, ziraat sahasmda 937 ye ait hizmetler için yeniden tahsis etmiş olduğumuz miktar 4 milyon 500 bin liraya baliğ olmaktadır. Bu para. ların bir taraftan memleket iktısadi- yatının inkişafında diğer cihetten köy Jümüzün kalkmmasında feyizli neti - celerini en yakın bir zamanda göre. ceğimize şüphe edilemez. Yeni Bütçede Sağlık Tahsisatı Farkın bir milyon lirası da sıhhat ve içtima! muavenet bütçesine ilâve- dir. Bu para, memleketin muhtelif mmtakalarında halkımızın sıhhatini tehdit eden belii başlı hastalıklarla program dahilinde yapilan mlücadele- nin ve alelâmum sıhhi teşkilâtımızın takviyesine ve içtimal muavenet işle. rile müesseselerinin tevsi ve inkigafı- İna tahsis edilmiştir. Bundan başka hudut ve sahiller sıh hat umum müdürlüğüne yardım ola- rak maliye bütçesine ayrıca beş yüz bin Tira konmuştur ki, bu suretle 937 bütçesinde sıhhat»ve içtimai muave. net işleri için ilâveten ayrılan tahsi- sat miktarı 1 milyon 500 liraya baliğ olmaktadır. Emniyet İşleri Memleketin dahili emniyet ve bu- Zurunu temin vazifesini Üzerine al - İmiş olan jandarma ve emniyeti umu- miye bütçelerine de 1 milyon 700 bin lira flâve edilmiştir, Şarkta yeniden ihdas edilecek be$ kaza Te bununla müteradif diğer teş- kilât için muhtelif bütçelere 1 milyon 500 bin liraya yakın ilâveler yapılmış tur, Masraf bütçesinde yapılmış olag ilâ Velerin tahlili bu maruzatımla bitmiş oluyör. Demiryolları İnşaatı İçin Bu bahse nihayet vermeden evvel demiryolları inşaatı, su tesisatı gibi büyük nafta işlerimize ve ticaret filo. muzun takviyesine ve memleketin sa- nayileşmesi ve madenlerin işletilmesi hareketine ve müdafaasına ait prog- ramlarm tatbikini ve iskân ile maa- rifin ve diğer bazı dairelerin mitefer rik fevkalâde ihtiyaçlarını temin için yüksek heyetinizin verdiği müsaade lerle elde edilecek olan fevkalâde va- ridatm bu hizmetlere sureti tahsisini de izah edeceğim. Demiryolları inşaatı için adi bütçe. de karşılık olarak mevcut olan 9 mil- yon liraya yakın bir paradan başka Sıvas » Erzurüm istikrazmın önümüz deki seneye sit dördüncü tranjından elde edilecek olan 4,5 milyon liraya İ- lâveten fevkalâde membalardan ayrı- İ ca 4 milyon 320 bin lira tefrik etmiş bulunuyoruz. Bü suretle irişaat prog- ramımızm 1937 senesine ait kısmı ta. mamen tatbik edilmiş bulunacak ve önümlzdeki sene zarfında yeni 3 kı. sım daha Çatalağzı - Zonguldak Ma latya iltisak hatır, Divriği şubeleri - işletmiye açılmış olacaktır. Bu sene vermiş olduğunuz salâhiye te istinaden tanzim edilen su progra» mmm ilk faaliyet senesi için yapılan 4 milyon 250 bin liralık bir tahsisat yine bu menabiden elde edilecek va- ridatla karşılanmış olacaktır. Dehizyolları idaresi İçin yeniden yaptırılacak vapurlara ait (teşebbüs neticelenmiş ve yeni vapurları inşa. sı mukaveleye bağlanmıştır. Bir kı - sımı önümüzdeki! sene içinde gelecek olan bu vapurların taksit bedellerine karşılık olarak fevkalâde tahsisat 0- larak 5 milyon Jira ayrılmıştır. i de söz alan Mebuslardan: B. Fuat (Urfa) Memleketin sanayi ve maadin işle. rine sarfedilmek üzere de Sümerban- ka ve Etibank sermayelerine mahsü- ben 5 milyon küsur lira yine fevka. Ade tahsisat meyanmda derpiş edil- miştir, Diğer Masraflar N Maarifin fevkalâde bazı işler için 1 milyon 500 bin ve iskân işleri için 2 milyon 500 bin lira tefrik edildiği gibi hastaneler tesisatr ve inşaatı ve Aukarada yapılacak Tıp fakültesi bi- nasi taksiti için 300 bin lira tahsis e- dilmiş, yaş ve kuru meyvelerin 1- 'ahı için Zirret vekâletine de başka- ca 630 bin lira ayrılmıştır. Vilâyetlerdeki hükümet konakları. mizin İnşaatı için Üç dört senede sar- tedilmek üzere şimdilik 5 milyon li- Talık bir inşaat programı hazırladık ve başlangıç olarak 1987 senesi için fevkalide varidattan buna 500 bin li. ra ayırdık. Fevkalâde tahslsatın 10 milyon liraya yakın kısmı da memleketin müdafna ve Ayhİ zamanda cihan sülhünün en kuvvetli vasıtası olan i müdafaa hizmetlerinin takvi- ye: taha!s edilmiştir. Maliye vekili, bundan sönra muh- telif senelerin bütçeleri üzerinde bir mukayese yaparak yıldan yıla mali inkişafa kavüştuğumuzu rakamlarla anlattı: Nakit Vaziyetinin Mukayesesine lince Vezne ve banka mevcutlarile yolda. ki paralardan mürekkep olarak 934 senesinden 1 haziran 1935 tarihine devrolunan miktar 21,5 milyon lira i. di, Sene nihayetinde bütçe emanetine alındığını arzetmiş olduğum 7 ve fev kalâde tahsisattah ertesi senede sar- feğilmek Üzere devrolunan 6 ki ce - man 13 milyon lira bundan tenzil e- dilirse 198 senesine devredilen ka- bili istimal nakit mevcudu 8,5 milyon liradan ibaret kalır, 1935 mali senesinden 1 haziran 936 tarihine devredilen vezne ve banka mevcutlarile yoldaki paralar ise 24 milyon S00 bin liradır. Bundan büt. çe emanetine almmış olan 6,6 ve fev- kalâde tahsisattan yeni seneye dev. rolunân 6,İ ki ceman 12 milyon 700 bin lira tenzil edilirse 1936 mali se. ae bidayetine müdevver kabili isti - mal nakit mevoudünün bir evvelki genenin 8.8 milyona mukabil 3,5 milyon lira fazlasile 12 milyon küsur liradan ibaret olduğu görülür. Varidat Bütçesi 1937 senesi zarfında normal vari - dat membalarımızdan 231,020,000lira alacağımızı tahmin etmiş bulunuyo - ruz. 1936 senesi tahsilât vaziyeti büt. çe tahminlerimize göre mühim bir inkişaf göstermiştir. On bir aylık tahsilât yekünü 219 buçuk miyon liradır ki, varidat bütçesi yekünu- nu şimdiden 6 milyon 800 bin lira İdet sürmesi tabildir. Bu Islahatın bir Binaenaleyh 936 daki 11 aylık tahsilâtımız geçen senenin 11 âylık tahsilitma göre, 22 milyon Jira faz la olmuştür. Tahsilâttaki fazlalığın başlıcaları bilhassa gümrük mua - mele ve istihlâk vergilerinde görül | mektedir, Bu Senenin Varidat Müfredatı Bu seneki bütçemizde tahmin ettiğimiz varidatın 36 milyon 825 bin lirası irat ve servet vergilerin. den, 100 milyon 238 bin lirası, güm Tük muamele ve istihlâk vergilerin den, 37 milyon 968 bin lirası da İn. hisarlardan ve mütebaki 56 milyon lirası da, muhtelif varidat ve hası. lâttan terekküp etmektedir. l Vergiler Hakkında Bazi nevi vergi membalarımız hak- kında birkaç söz söylemek isterim. Hayvanlar vergisi geçen seneden i. tibaren tenzilâtlı nisbetlere göre ta. hakkuk ettirilmektedir. 1935 senesin. de 28.962.000 baş hayvan kaydedilmiş olduğu halde 1936 senesinde bu mik- tar 84.021.000 ve bugün elimizde bulu nan 1937 kayıt ve yoklama neticesin. ne nazaran 4 milyon fazlasile 38 mil. yona baliğ olmuştur. Vasıtasız" vergilerimizin o tahak. kuk ve cibayet usullerinde kolay. bk ve sadelik temini için yapılmak ta olan tetkikat bitmiştir. Bu tet- kikattan elde edilen neticelere gö - re, bu vergiler tahsili emval hü- kimlerini de ihtiva etmek üzere va | sıtasız vergiler kanunu namile tek | bir kanun halinde toplamak sureti. le projesi hazırlanmıştır. Önümüz. deki içtima devresinde yüksek mec. | Mse takdim edilecektir, Kazanç Vergisi Bu umumi lâyiha içinde vasılasız vergiler kanunlarımızın hepsinde ve bu meyanda kazanç vergisi kanunu - nun da icap eden ıslahat esasları ta. mamen derpiş edilmitşir. Şu kadar ki bu büyük lâyiha üzerinde yüksek mec sin yapacağı incelemelerin uzun müd kısmının ise müstacelen Yapmasını gerek milkellef, gerek hazine cephesi den çok faydalı ve zaruri görmekte. yim. Bu ıslahat bilhassa Kazancı az mükelleflerden ağır görülen nisbetle. rin tahfifine ve tatbikatta müşkülât ve sürüncemeleri tevlit eden bazı nok taları değiştirmiye matuftur. Bu se. beple bu müstacel kısın: ayrıca küçük bir lâyihs halinde büyük meclise ar. zetmiş bülunuyorum. Taallük ettiği encüimenlerin de ayırdığımız kısmın ehemmiyetini ve müstaceliyetini tak. dir buyuracağına eminim ve bu içti. ma devresinin hitammdan evvel yük. sek huzurunuza erzetmiş olacaklarını ümit etmekteyim. Vergiler Hafifletilecek Muamele vergisine de temas eden Maliye vekilimiz, yeni lâyıhalar hazır landığını, elektrik, petrol ve benzin ü- zerindeki vergi nisbetlerinde miihim hafifletme yapılacağını ve bütün ver. gilerin indirilmesi hususunda çalışıla- cağını söylemiştir. Ayrıca, maliye teş kilâtımızın da varidat ve tahsilât iş- lerini mükellefleri ve hazineyi düşü. nerek yürüttüğünü ilâve etmiğtir. Nakit İşlerimiz, Hazine Vaziyeti B. Fuat Ağralı, bundan sonra na- kit işlerimiz ve hazine vaziyeti hak- kında izahat Overmiş, 1935 se- nesine takriben 9, milyon firalık bir borçla girdiğini ve geçen sene ban- kalar tarafından hazineye tevdi edi- len bonolar da dahil olmak üzere bu borcun imha edildiği, yeni seneye borç devrolunmadığını söylemiştir. 937yılma 10 milyon liralık mevcut. la girileceğini tahmin eden B. Ağralı “.— Hazinenin dahili itibar evrak: yalnız tasarruf erbabı için değil, yer- Ji ve yabancı bütün bankalar için de €n emin ve kârlı plâsman mevzuları teşkil etmektedir. Dünyanm bu karı- İ gelirlerimizi diğer taraftan resmi, Yakın Misaller v Hazin işlerimizin gün geçtik$e yük bir inkişaf gösterdiğine işareti © den maliye vekilimiz, buna bir gesi olarak demiştir k: “— İngiltere ile iktısadi ve m'inasebetlerimizin bu hayırlı bali gicinin her gün geçtikçe inkişaf dee ru gideceğini kuvvetle ümit haklı olduğüm sanırım, Çünkü A8” türk rejiminin taahhüde sadakat düzgün tediye zihniyetini bu eski dost ve zengin millet filen görmüş Türkiye ile Iktısadi münasebat? kişafı kendileri için de ne kadar dalı olduğunu anlamış olacaktır. Devlet itibarmın arzettiği ingirsbif vaziyetinin yüksek meelişiniziz Bİ yanılmıyan ve daima yükselmeyi * şaret eden İsabetli ve nurlu kararisff ile Fusul bulduğunu huzurunuzda #© zetmeyi de kendim için bir vazife $$ Döviz Gelirimiz B. Fuat Ağralı, döviz vaziyeti BE kında da şunları söylemiştir; “— Bir taraftan alelümum b susi bütün döviz ihtiyaçlarımızı gö termek üzere tanzim edilmiş olan © terler büyük bir dikkatle tatbik e$$ miştir. j Gelirimiz iktisadi vâziyetimizin © kişafı birçok mahsullerimizin ve Pi arada bilhassa tütün mahsul bereketli olduğu kadar iyi fiyatis © cı bulması sayesinde tahminimisi o him nisbette geçmiştir. 1037 yılı için tanzim ve tasdik olunan © vellerde itina ile tatbik edilmekte Şu ciheti bilhassa arzedeyim ki, ret olmadıkça dövoz sarfiyatıni BÖ zameden taahhütlere girişmemiy& ml dikkat ve itina göstermekle ber bir taraftan döviz tediyatın tasarrufu temin edecek imkânlsfi hemmiyetle takip etmekteyiz. Bü”. nehin en büyük hâdisesi Fransa. SİZ viçre, Holandâhin temsil ettiği a blokunun dağılmaâr' Ve bu mi ler parasının altın 'paritesini ey rek, kıymetlerinin tenezzül etmiğ masıdır. Döviz Tasarrufları » B. Ağralı, düyunu umumiye V9 vik tasarruklarıma; da: temaş“ GüN demiştir kiz “ “— Hükümetiniz, bir tarafta” nadolu demiryolunun mübayas yeğ” lini tekil eden ve &ltm İsviçre Sö gi ile ödemekte olan aksiyon Ve gasyonlara Devalve frank üzerini ödenmesi yolunda icap eden ter (Arkası 10 une? , | saşı ağrıdan 'İ çatlıyacak gibi NEVROZİN / 1“ En şiddetli başve ff ağrılarını dindirif NEVROZİN Bütün ağrı, sız! ve sancıları kesef NEVROZİN Nezle, grip ve rom” şık devresinde en büyük işlerimiz en geniş kredi teklifleri bir çok serma. yeğar ve teşebbüs erbabının rekabe- geçmiş bulunuyor. ti karşısmdadır.,, demiştir. tizmaya kar$! çok müessirdif*