25 Mayıs 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 8

T -MALİYE VEKİLİ DİYOR AN Ki, | | 25-5-937 T VERGİLERİ HAFİFLETECEK TEDBİR ALACAĞIZ f Ankara, 24 (A.A) — Bütçe müza- kereleri dolayısiyle, bugün, Maliye Ve kili Fuat Ağralı B. M. Meclisinde aşa Bidaki nutku söylemiştir: “— 1937 bütçe projesi, bütçe encü. meninin dikkatli tahlillerinden geçe. rek tasvibinize arzedilmiş bulunuyor. Bir taraftan devlet varidatı, mem. leketteki muhtelif irat ve servet mem balarının ve-umumi hayat seviyesinin sıkıntısız karşılıyabileceği şekiller ve nisbetler dahilinde tutmak, diğer ta- raftan devlet hizmetlerinde asırlık ih mallerin önümüze yığdığı eksiklerin seneler. içinde telâfi çarelerini temin edebilecek bir iş programına dayan- mak Cümhuriyet devri bütçelerinin esaslı iki vasfıdır. Geçen senelerde olduğu gibi 1937 Benesinde de bu iki vasıf, denk bütçe prensibi dahilinde azami derecede te. lif edilmiş bulunuyor. | Bu suretle, memleketin, müda., faa, imar ve inkişafına matuf ola. rak yüksek heyetinizin verdiği di. rektiflere göre büyük şeflerimizin gizdiği programların önümüzdeki seneye ait bütün icabatını tama. Mmen, karşılamaktayız. 1987 bi inin, umumi hi der için sarfıma mezuniyet istediği. miz tahsisat miktarı 231,017.776 li radır. Tahsilât Artıyor Hükümetçe Büyük Meclise takdim edilen lâyihadaki umumi yekün 229 milyon 676 bin lira idi. Fakat o za . man elimizde mali senenin yalnız se. kiz aylık tahsilât rakamları bulun.. makta idi. Varidat tahminlerimizi ta. biatiyle bu rakamlara istinat ettirmiş idik. Bütçe encümeninin tetkikatı sı- rasında elde ettiğimiz on aylık tahsi. lât rakamlarma göre yaptığımız he. sap, senelik tahsilât miktarınım tah- minlerimizi mühim nisbette geçeceği- ni gösterdi. Binaenaleyh tevazün za. ruretiyle geri bıraktığımız bir kısım ihtiyaçlarımıza bu suretle karşılık bul mak imkânını kazandık. Diğer taraf. tan bütçenin tanzimi sırasında mev . €ut olmıyan yeni bazı ihtiyaçlar da çıktı. Bunları BÜtğE Entümenine arzet tik. Maruzatımızı son vaziyete göre büyük bir itina ile tetkik eden encü- men son tahsilât rakamlarına naza. ran varidat muhamminatının icap e- den değişikliklerini yaptı ve gösterdi. ğimiz yeni ihtiyaçlardan karşılanma- sını mümkün ve muvafık gördüklerini de yeni sene bütçesine koydu. Encü . menle tamamen mutabık olarak ya. pılan bu tadilât neticesinde bütçenin umumi yekünu evvelce takdim edilen lâyiha yekünuna nazaran bir milyon 841 bin lira fazlasiyle 231,017.766 lira 'ya baliğ oldu. — — Geçen Seneye Nisbetle , 20 Milyon Fazlalık Bu rakam geçen seneye nazaran 18.300.000 lira fazladır. Ancak haki. ki fark mikarını bulmak için, orman umum müdürlüğü mülhak bütçesine 1936 umumi müvazenesinden ayrılmış olan 1.850.000 lirayı ilâve etmek lâ- zım gelir ki bu takdirde hakiki fazla. nın 20 milyon 150 bin liraya baliğ ol- duğu görülür. & - Masraf Kısmının tahlili “Arzettiğim 20 milyon küsur lira far km 6 milyon lirası adi bütçede yer bulamıyan mühim bazı programların tatbikini temin etmek üzere elde et tiğimiz fevkalâde varidattan mütevel lit borçlarım ödenmesi için düyunu umumiye bütçesine — konulmuştur. 3,200,000 lirası orduya yeniden ilti. hak edecek subayların maaşını karşı. lamak ve diğer bazı hizmetleri takvi. ye etmek için milii müdafaa grubu bütçelerine zam edilmiştir. Bundan başka, Müdafaai Milliye mübayaatı mukabilinde istihkak sa- hiplerine verilmiş olan bonolardan vâ deleri 937 senesinde hulul edecek 2 milyon 400 bin liralık bono miktarı- nın şimdiden iskonto edilerek 936 se nesinin son aylarına ait tahsilât Ta- kamlarma göre elde edeceğimizi gör düğümüz varidat fazlasından tesviye si için birkaç gün evvel kabul buyur duğunuz bir kanun ile Maliye Vekâle tine salâhiyet verdiniz. Bu bonoların karşılığı olarak 937 düyüunüu umumi- ye bütçesine konulmuş ve bu suretle serbest kalmış olan 2 milyon 400 bin liranın dahi ordunun melbusat ve teçhizat ihtiyaçlarına ilâveten tahsi- Bi temin edilmiştir ki, bu suretle mil- B müdafaa grupu bütçelerine 1937 se Besi bütçesi için yapılan hakiki zam Mali Siyasetimiz İnkişaf Ediyor, Varidat ve Vergi Tahsilâtı Artıyor miktarı 5 milyon 600 bin liraya ba- liğ olmaktadır. Maarife Verilen Ehemmiyet Yeni sene bütçesinde maarif . işleri için 2,275,000 liralık bir ilâve vardır. Maarife ait inşaat mukabili olarak alelusul Nafia bütçesine konulan 664,000 lira ile birlikte Maarif büt - çesi yekünu 12,886,000 liraya baliğ olmaktadır. 1932 senesinde Maarif bütçesinin umumi yekünu 6 milyon liradan ibaret iken bu miktar her se- ne muntazaman artmış ve 1937 sene si için konulan tahsisat beş sene ev- velkinin iki mislini geçmiştir. İstibdat devrinin son hesabı katisi olan 1318 hesaplarıma göre Maarif hizmetleri için sarfedilen miktar 61 bin 860 liradan ibaret olduğu görül- mektedir. Meşrutiyet devrinde ise 1334 bütçesinde Maarif için tahsis e- dilen miktar bir milyon olmasına gö- re Atatürk rejiminin ilim ve irfan sahasında Türk Milletinin lâyik ol- duğu mevkii ihraz için verdiği ehem miyeti riyazi rakamların ifadesiyle anlamak mümkün olur. Madencilik Yeni sene bütçesindeki farkm 1,700,400 lirası da İktisat Vekâleti - ne aittir. Bunun 1,000,000 lirası mem leketin yeraltındaki servetlerini ara- yıp bulmak ve işletmek üzere Etiban- ka devretmek için program dahilinde çalışmakta olan maden tetkik ve ara ma enstitüsüne aittir. 500,000 #rası iş kanununun tatbi- katı, ihracatı mürakabe teşkilâtı gibi hizmetlere tahsğs edilmiş 200,000 lira da elektrik işleri etüt düiresine veril mek üzere Maliye bütçesine konul - Bu suretle iktisat vekâletinin faa- liyet sahası dahilindeki işleri için adi bütçeye 1,700,000 liralık zam yapıl - mış oluyor. Ormancılığımızda Yeni Sistem 1937 bütçesindeki farkın 900,000 lirasını da orman umum müdürlüğü mülhak bütçesine yardım olarak kıs- men Maliye bütçesine konulan, kıs- men de orman muhafaza teskilâtı karşılığı olmak üzere milli müdafaa bütçesine ilâve olunan tahsisat teşkil etmektedir. Memleketimizin hem zirai hem ik - tisadi hayatını alâkalandıran orman cılık sahasında mühim bir dönüm noktası teşkil edecek olan orman ka nununun tatbikini temin için müuvaze nei umumiyeden yapılan yardım bun- dan ibaret değildir. Şimdiye kadar devlet gelirleri ara. sında yer alan ve1937senesinden itiba ren orman umum müdürlüğüne bıra- kılacak olan varidat miktarı 2 milyon 450 bin liradır. Buna mukabil ayni İ- dareye devredilecek teşkilâtın maaş ve masrafı 1 milyon 850 bin lira tut maktadır. Binaenaleyh aradaki 600 bin lira farkı da şimdi arzettiğim 900 bin liraya ilâve edersek, mevcut teşki lâtın masraflarından başka, sırf or man kanununun tatbikatı için umumi muvazeneden yapılan yardımın hakiki miktarı 1 milyos 500 bin liraya var- mış olur. Zirat Kombinalar 1937 senesi T7inde ziraat sahasında yapacağımız. esaslı işlerden biri de ziral kombDinalar teşkil etmektedir. Önümüzdeki yaz mevsiminden itiba - ren istifade edebilmek üzere bu sene- nin varidat fazlasından ayrılan ve iki ay evvel kabul buyurduğunuz kanun mudibince buna fahsis edilen üç mil- yon lira ile yapılmıya başlanan işleri 1937 senesi hizmetler arasında say- mak daha doğru olur. Görülüyor ki, ziraat sahasında 937 ye ait hizmetler için yeniden tahsis etmiş olduğumuz miktar 4 milyon 500 bin liraya baliğ olmaktadır. Bu para. larm bir taraftan memleket iktısadi- yatmınm inkişafında diğer cihetten köy lümüzün kalkınmasında feyizli neti - celerini en yakın bir zamanda göre. ceğimize şüphe edilemez. Yeni Bütçede Sağlık Tahsisatı Farkın bir milyon lirası da sıhhat 7 B. Türker ve içtimaf muavenet bütçesine ilâve- dir. Bu para, memleketin muhtelif mıntakalarında halkımızın sıhhatini tehdit eden belli başlı hastalıklarla program dahilinde yapılan mücadele- nin ve alelümum sıhhi teşkilâtımızın takviyesine ve içtimai muavenet işle. rile müesseselerinin tevsi ve inkişafi- na tahsis edilmiştir. Bundan başka hudut ve sahiller sıh hat umum müdürlüğüne yardım ola- rak maliye bütçesine ayrıca beş yüz bin lira konmuştur ki, bu süretle 937 bütçesinde sıhhat»ve içtimaf muave. net işleri için ilâveten ayrılan tahsi- sat miktarı 1 milyon 500 liraya baliğ olmaktadır. ' Ki Emniyet İşleri Memleketin dahili emniyet ve hu- zurunu temin vazifesini üzerine al . mış olan jandarma ve emniyeti umu- miye bütçelerine de 1 milyon 700 bin lira ilâve edilmiştir. Şarkta yeniden ihdas edilecek be$ kaza ile bununla müteradif diğer teş- kilât için muhtelif bütçelere 1 milyon 500 bin liraya yakın ilâveler yapılmış İ : Masraf bütçesinde yapılmış olan ilâ velerin tahlili bu maruzatımla bitmiş oluyoör. Demiryolları İnşaatı İçin Bu bahse nihayet vermeden evvel demiryolları inşaatı, su tesisatı gibi büyük nafıa işlerimize ve ticaret filo. müzün takviyesine ve memleketin sa- nayileşmesi ve madenlerin işletilmesi| hareketine ve müdafaasına ait prog- ramlarm tatbikini ve iskân ile maa- rifin ve diğer bazı dairelerin mütefer rik fevkalâde ihtiyaçlarını temin için yüksek heyetinizin verdiği müsaade- lerle elde edilecek olan fevkalâde va- ridatm bu hizmetlere sureti tahsisini de izah edeceğim. — Demiryolları inşaatı için adi bütçe. de karşılık olarak mevcut olan 9 mil- 'yon liraya yakım bir paradan başka Sıvas - Erzurum istikrazının önümüz deki seneye ait dördüncü tranjından elde edilecek olan 4,5 milyon liraya i. lâveten fevkalâde membalardan ayrı- ca 4 milyon 320 bin lira tefrik etmiş bulunuyoruz. Büu suretle inşaat prog- ramımızin 1937 senesine ait kısmı ta. mamen tatbik edilmiş bulunacak ve önümüzdeki sene zarfında yeni 3 kı- sım daha Çatalağzı - Zonguldak Ma latya iltisak hattı, Divriği şubeleri - işletmiye açılmış olacaktır. Bu sene vermiş olduğunuz salâhiye te istinaden tanzim edilen su progra- mının ilk faaliyet senesi için yapılan 4 milyon 250 bin liralık bir tahsisat yine bu menabiden elde edilecek va- ridatla karşılanmış olacaktır. Dehnizyolları idaresi için yeniden yaptırılacak vapurlara ait — teşebbüs neticelenmiş ve yeni vapurların inşa. sı mukaveleye bağlanmıştır. Bir kı - sımı önümüzdeki sene içinde gelecek olan bu vapurların taksit bedellerine karşılık olarak fevkalâde tahsisat ©- larak 5 milyon İira ayrılmıştır. - Dün Millet Meclisinde söz alan Mebuslardan: . B. Fuat (Urfa) Memleketin sanayi ve maadin işle. rine sarfedilmek üzere de Sümerban- ka ve Etibank sermayelerine mahsu- ben 5 milyon küsur lira yine fevka. lâde tahsisat meyanında derpiş edil- tiştir. Diğer Masraflar ş Maarifin fevkalâde bazı işler için 1 milyon 500 bin ve iskân işleri için 2 milyon 500 bin lira tefrik edildiği gibi hastaneler tesisatf ve inşaatı ve Ankarada yapılacak Tıp fakültesi bi- nası taksiti için 300 bin lira tahsis e- dilmiş; yaş ve kuru meyyelerin 18- lahı için Zirrat vekâletine de başka- ca 630 bin lira ayrılmıştır. Vilâyetlerdeki hükümet konakları. mızın inşaatı için üç dört senede sar- fedilmek üzere şimdilik 5 milyon li- ralık bir inşaat programı hazırladık ve başlangıç olarak 1937 senesi için fevkalâde varidattan buna 500 bin li. ra ayırdık. Fevkalâde tahsisatım 10 milyon liraya yakm kısmı da memleketin müdafaa ve ayni zamanda cihan sülhünün en kuvvetli vasıtası olan milli müdafaa hizmetlerinin takvi- yesine tahsis edilmiştir. Maliye vekili, bundan sönra muh- telif senelerin bütçeleri üzerinde bir mukayese Yaparak yıldan yıla mali inkişafa kavuştuğumuzu rakamlarla anlattı: Nakit thîyetînîq Mukayesesine Gelince Vezne ve banka mevcutlarile yolda. ki paralardan mürekkep olarak 934 senesinden 1 haziran 1935 tarihine devrolunan miktar 21,5 milyon lira i. di, Sene nihayetinde bütçe emanetine almdığını arzetmiş olduğum T ve fev kalâde tahsisattan ertesi senede sar- fedilmek fizere devrolunan 6 ki ce - man 13 milyon lira bundan tenzil e- dilirse 1935 senesine devredilen ka- bili istimal nakit mevcudu 8;5 milyon liradan ibaret kalır, 1935 mali senesinden 1 haziran 936 tarihine devredilen vezne ve banka _mevcutla!’ile yoldaki paralar ise 24 milyon 800 bin liradır. Bundan büt. çe emanetine almmış olan 6,6 ve fev- kalâde tahsisattan yeni seneye dev- rolunan 6,1 ki ceman 12 milyön 700 bin lira tenzil edilirse 1936 mali se. ne bidayetine müdevver kabili isti - 'mal nakit mevcudünün bir evvelki genenin 8,6 milyonuna mukabil 3,5 milyon lira fazlasile 12 milyon küsur liradan ibaret olduğu görülür. Varidat Bütçesi 1937 senesi zarfında normal vari - dat membalarımızdan 231,020,000lira alacağımızı tahmin etmiş bulunuyo . ruzZ. 1936 senesi tahsilât vaziyeti büt- çe tahminlerimize göre mühim bir inkişaf göstermiştir. On bir aylık tahsilât yekünu 219 buçuk milyon liradır ki, varidat bütçesi yekünu- nu şimdiden 6 milyon 800 bin lira geçmiş bulunuyor. Binaenaleyh 936 daki l1 aylık tahsilâtımız geçen senenin 11 aylık tahsilâtıma göre, 22 milyon lira faz la olmuştür. Tahsilâttaki fazlalığın başlıcaları bilhassa gümrük mua . mele ve istihlâk vergilerinde görül mektedir, Bu Senenin Varidat Müfredatı Bu seneki bütçemizde tahmin ettiğimiz varidatın 36 milyon 825 bin lirası irat ve servet vergilerin. den, 100 milyon 238 bin lirası, güm Tük muamele ve istihlâk vergilerin den, 387 milyon 959 bin lirası da İn. hisarlardan ve mütebaki 56 milyon lirası da muhtelif varidat ve hası. lâttan terekküp etmektedir. Vergiler Hakkında Bazı nevi vergi membalarımız hak- kında birkaç söz söylemek isterim. Hayvanlar vergisi geçen seneden i. tibaren tenzilâtlı nisbetlere göre ta. hakkuk ettirilmektedir. 1935 senesin. de 28.962.000 baş hayvan kaydedilmiş olduğu halde 1936 senesinde bu mik- tar 34.021.000 ve bugün elimizde bulu nan 1937 kayıt ve yoklama neticesin. ne nazaran 4 milyon fazlasile 38 mil. yona baliğ olmuştur. Vasıtasız' vergilerimizin tahak. kuk ve cibayet usullerinde kolay. lık ve sadelik temini için yapılmak ta olan tetkikat bitmiştir. Bu tet. kikattan elde edilen neticelere gö . re, bu vergiler tahsili emval hü- kümlerini de ihtiva etmek üzere va vergiler & ile tek bir kanun halinde toplamak sureti. le projesi hazırlanmıştır. Önümüz. deki içtima devresinde yüksek mec. lise takdim edilecektir. Kazanç Vergisi Bu umumi lâyiha içinde vasıtasız vergiler kanunlarımızın hepsinde ve bu meyanda kazanç vergisi kanunu . nun da icap eden ıslahat esasları ta. mamen derpiş edilmitşir. Şu kadar ki bu büyük lâyiha üzerinde yüksek mec lisin yapacağı incelemelerin tuzun müd det sürmesi tabiidir. Bu Islahatın bir kısmının ise müstacelen yapılmasını gerek mükellef, gerek hazine cephesin den çok faydalı ve zaruri görmekte. yim. Bu ıslahat bilhassa kazancı az mükelleflerden ağır görülen nisbetle. rin tahfifine ve tatbikatta müşkülât ve sürüncemeleri tevlit eden bazı nok taları değiştirmiye matuftur. Bu se. beple bu müstacel kısmı ayrıca küçük bir lâyiha halinde büyük Meclise ar. zetmiş bülunuyorum. Taallük ettiği encümenlerin de ayırdığımız kısmın ehemmiyetini ve müstaceliyetini tak- dir buyuracağına eminim ve bu içti. ma devresinin hitamından evv&l yük. sek huzurunuza arzetmiş olacaklarını ümit etmekteyim. Vergiler Hafifletilecek Muamele vergisine de temas eden Maliye vekilimiz, yeni lâyıhalar hazır landığımı, elektrik, petrol ve benzin ü- zerindeki vergi nisbetlerinde mühim hafifletme yapılacağını ve bütün ver. gilerin indirilmesi hususunda çalışıla- cağını söylemiştir. Ayrıca, maliye teş kilâtımızın da varidat ve tahsilât iş- lerini mükellefleri ve hazineyi düşü. nerek yürüttüğünü ilâve etmiştir. Nakit İşlerimiz, Hazine Vaziyeti B. Fuat Ağralı, bundan sonra na- kit işlerimiz ve hazine vaziyeti hak- kında izahat — vermiş, 1935 ge - nesine takriben 9, milyon liralık bir borçla girdiğini ve geçen sene ban- kalar tarafından hazineye teydi edi- len bonolar da dahil olmak üzere bu borcun imha edildiği, yeni seneye borç devrolunmadığını söylemiştir. 937yılma 10 milyon liralık mevcut. la girileceğini tahmin eden B. Ağralı “— Hazinenin dahili itibar evrakı yalnız tasarruf erbabı için değil, yer- li ve yabancı bütün bankalar için de en emin ve kârlr plâsman mevzuları teşkil etmektedir. Dünyanın bu karı- şık devresinde en büyük işlerimiz en geniş kredi teklifleri bir çok serma. yedar ve teşebbüs erbabının rekabe- Üğü, Yakın Misaller Hazinö işlerimizin gün geçtikçe bi yük bir inkişaf gösterdiğine işare! den maliye vekilimiz, buna bir olarak demiştir k: “— Ingltere ile iktısadi ve M münasebetlerimizin bu hayırlı gicmm her gün geçtikçe inkişafâ doğ ğ ru gideceğini kuvvetle ümit etm€! haklı olduğum sanırım, Çünkü Atâ” türk rejiminin taahhüde sadakat b düzgün tediye zihniyetini bu eski V" dost ve zengin millet filen görmüş V” Türkiye ile iktısadi münasebatif kişafı kendileri için de ne kadar fayı dalı olduğunu anlamış olacaktır. Devlet itibarının arzettiği in!i”—” vaziyetinin yüksek meclisinizin hi yanılmıyan ve daima yi.ik.ıelmeîi & şaret eden İsabetli ve nurlu karsfl'“ ile Rusul bulduğunu huzurunuzda 87 zetmeyi de kendim için bir vazife sör Döviz Gelirimiz i B. Fuat Ağralı, döviz vaziyeti h&t kında da şunları söylemiştir: “— Bir taraftan alelümum dö'! gelirlerimizi diğer taraftan resmi, H" susi bütün döviz ihtiyaçlarımızı 80”, termek üzere tanzim edilmiş olan & terler büyük bir dikkatle tatbik edi” miştir. AŞ Gelirimiz iktısadi vaziyetimizin v kişafı birçok mahsullerimizin ve — " arada bilhassa tütün mahsulümü2” bereketli olduğu kadar iyi iiyam.'ı cı bulması sayesinde tahminimizi ü him nisbette geçmiştir. 1937 takvi yılı için tanzim ve tasdik olunan cek vellerde itina ile tatbik edilmekted& Şu ciheti bilhassa arzedeyim ki, zerl ret olmadıkça dövoz sarfiyatin! istik zameden taahhütlere girişmemiye b mi dikkat ve itina göstermekle ber bir taraftan döviz tediyatım!” tasarrufu temin edecek imk 3a hemmiyetle takip etmekteyiz. Bü d nenin en büyük hâdisesi Fransâw e viçre, Holandânın temsil ettiği ıl'»", blokunun dağılması'Ve bu mw ler parasının altın 'paritesitif xü'&f”:: rek, kıymetlerinin tenezzül etmiş “o Döviz Tasarrufları B. Ağralı, düyunu umumiye viz tasarruflarına da temas demiştir ki: M “— Hükümetiniz, bir taraftaf nadolu demiryolunun mübaya& hei lini teşkil eden ve altm İsviçre f'â gi ile ödemekte olan aksiyon Ve oıl' gasyonlara Devalue frank ü“rmb. ödenmesi yolunda icap eden te::d” (Arkası 10 unct” | ve d& ederik caşı ağrıdan çatlıyacak gibi NEVROZİN Ü , Enşiddetli başved” ağrılarını dindiri NEVROZİN Bütün ağrı, sız! V” sancıları kesef , NEVROZİ_İ'" Nezle, grip ve ro"" | tizmaya karşi çok müessirdi"” ti karşısımdadır.,, demiştir.