25 Mayıs 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5
m) TAN Gündelik Gazete gBAŞMURARRIRI Ta yahmet Emin YALMAN kirin hdefs Haberde, fi- rüşt seyde temiz, dü- i olmak, kariin| Süetesi ol olmıya çalışmaktır. ereği Faşizm Siyasette Başladı haşmaşı devlet adamlarınm bu. ei şal iyasetnin tekrar az Papieg zak eti, Üyorlar, mal rast birinci mu. taya bağlar İngiltere ve Fran. te; ia İngiliz vit etti, va ay etin teşkil eder. Av ©n büyük ricati Or- Almayı, asetinde görülüyor, kendi e, (alya, Avusturyayı “ak tilerine düşmüş bir oyun- eti altımda idi. Orta Avrupa karşı da, italyaya sor. Me Mnuldıyamıyacak halo gel, Dek taya Başvekilinin Ve- Avast, tından sonra vaziyet de- .* İtalya ç, 2YA, İstiklâlinin Almanya aznay, tarafmdan garanti altına 2. İiktey, dari anladı. Şuşnlr Vene. ek ve y Yİ? tekrar © Budapesteye ia anlaşmıya te. Ha SİL Nihayet son Lamdre, v8 erin Zakereleri, © Avusturyaya h Yeceğin; mihverine güvenile- Ora yat anlattı. Şimdi Avusturya iv ziyade Paris ve Lon. İönmüş bulunuyor. Yaya bagı, olar Macaristan da İtal “AE ticay , Sörünüyordu. Fakat Ma. “ine ya “1 Künlerde Italyan ken- İç, “Amıyacağını anlamakta Ea Mtlaray Yi Ziyaretine hükümdarlar. Serdi — Dötdra miliverine devletler tapanyadan çeki. E | — Fransız siyasetinin! TAN Faşizm - Demokrasi Kavgası ON AYDANBERİ SÜREN . HARP Bugün dünyayı en çok işgal eden mesele Ispanya harbidir. TAN için dün- yayı dolaşmıya çıkan muharririmiz ilk yazısını bu meseleye tahsis etmiştir. İspanyanın Paris neşriyat müdürü harbin içyüzünü ve hedefini anlatıyor. İSPANYOLLAR 1, ' e bi bütün hedefi İngiltere | ç,, Bu dakika i- * e rna imzalamak, sonra çin dünyanın en n Yükle kalarak Çekoslovak. &nteresan o iki dey Delay kti. Bunu temin / için noktası İspanya w bip yanm etrafında demir. ve Fransad ? i ır, iyı Avast sevirmiye teşebbüs Ben bu sönen. KomayyarYa ve Macaristan yo. d yapa kadar sarkmak ve kin b Sevirmek istiyordu. | m. Sekogyy 2 Polonya bulunduğu Silen "akya tamamen mulasa. Sinai ve, taktı, Avast hesaplar tamamen altüst n > Berji, 22 ve Macaristan Ro. taşi ve den ayrilmea, Siya, m iki devleti Mü eteiei me kazanmıya teşeb- Avrupada sulh kuv. İçin Çekoslovakyanm yn bir blok vücule ettiler, N pa Macar onlovakya, Avusturya Aaj, , 1 da Küçük İtİLAİ grupu ug EDA teşebbüslere | girişmiş ai Mahiye teşebbüs simdilik iktı. Song © ânlaşmalarla başlıya. > olacak YANİ anlaşmalara müm de tar. önleri Anizmin üçüncü ricatini| 7 # . ndaya yalım (if hanelerine hergüi gün ha. X mea kaynaklardan muhte. servisleri gelir. Bazıla- Sap, tey, hand e makaleler, ba. Yelerine gö, TeSim göre haberler, m tele bu T gönderirler, Propaganda vasttala- e Sok Meseteğa **pete atarlar. Fa. Baar i yeti haiz olan dr; kim Ah eğimlerine ka den bar “ya hakkı değ'i”ir. İsti- Ma va, en faşist rejimi ka, eflergzi DU devletler başka Te b Propaganda yı ik ataş, Gelirler, ma a Evle bu nokta üzerinde Yet e titizlik derecesinde e mektedirler. Yaşamak istiyen memleket dahilinde v3 Propaganda (yap. * mecburdurlar, teresan memle. ketteyim. Fran. sanın içi, bir vol kan gibi kaynıyor. Fakat ben daha Fransayı karilerime tanıtmak için fırsat bulmadan evvel, İspanyayı ta- nıtmak fırsatına sahip oldum. Önüme gelen ilk fırsattan isti- fade ederek İspanyanm Paris neşriyat müdi Dr. B. Jor- don'la görüştüm. İspanya hak- kında sorduğum suallerin ce- vaplarını hulâsa olarak veri- yorum. B. Jordon diyor ki: “— Ispanyayı kanlar kan kavga, Ispanyolla> arasında bir kavga değildir. Hakiki İspanyollar alçakçasına kendi kadınlarını, ço - tuklarını öl iye cesaret ederler imi? Bu, beynelmilel faşizmin dünya hürriyetine karşı açtığı bir harptir. Biz Ispanyol cümhuriyetçileri, bü ttün İspanya, feci bir devirden geçi- yoruz. Kendi memleketimizde ©6- nebilerle birleşen adamlarla çarpışı yoruz. Eğer kendimizi müdafaa vaziyetinde olmasaydık, bu cidale girmiyecektik, Bize hücum ettiler, kendimizi müdafas ediyoruz. Top- raklarımızt & ettiler, Müstevli leri kovmak için çarpışıyoruz. Te- cavüze uğrıyan hangi millet bunu yapmaz? Hangi millet toprakları- nı, siyasi mukadderatını çarpışma- dan, alçakçasma düşmanlarma tes. lim eder? A siler, kendilerini haklı çıkar mak için, diyorlar ki, bi - zim rejimimiz gayri kanuni imiş... yali göndermekle kalmıyor, bazan muhtelif şekilde neşriyat da yapıyor. lar. Bu neşriyatm önüne geçmek ve Türkiyenin bu kabil propagandalara Panti, ler Türkiyede, a Propaganda mater.| sahne olamıyacağını anlatmak lâ, zamdır. Niçin Çarpışıyor? YAZAN: | Sabiha Zekeriya Gayri kanuni bir hükümet, keyfi bir idare ile memleketi idare ed'- yormuş... Bu iddia, demokratik in- tihabatta mağlüp olan faşizmin bey nelmilel efkârı umu, i aldat - mak için uçurduğu bir balondur. Hakikat tamamen bunun ak- sidir. Bun isbat için İspanyada fır rın tekâmülüne kısaca bak - mak lâzım... lspanyada burjuvazi, Fransız İ tilâlinde olduğu gibi inkılâpçı bir rol oynamadı. İspanyol burjuvazi 8i, İspanyayı istilâ eden ecnebi ser- Mayesi karşısmda kuvvetleneme « mişti.., Kuvvetlenmiye başladığı za- man karşısında kendine düşman &- sir köylüler, ve ezilmiş işçilerle kar Şılaştı. Burjuva demokratik ink'lâp ta birinci rolü oynıyacağı yerde en mürteci kuvvetlerle birleşti, Bü- Yük toprak sahiplerile, krala, mür- teci kiliselerle bir oldu, 1931 de, derebeylerine, büyük fi hans kapitaline karşı doğan demok- ratik isyanda burjuvazi İle dere- beyleri Leroux . Gil Robles kabi * nesile faşizmi getirmiye teşebbils ettiler, İspanyada derebeyleri, kurunu- Vusatai bir saltanata maliktiler, İs- Panyol assizadeleri kendi feodal im tiyazlarnı korumak için, mevkii Ik tidar: ellerinde tutmak istediler. Bunun için de en kuvvetli vasıta fa #izmi buldular, Primo dö Riveranin, General Ber. mergerin diktatörlükleri Leroux fa- #izmi, nihayet Franconun son İsyanı bundan başka bir şey değildir. z Aşizm ile birleşen bu burju- veziden sonra İspanyada demokratik elimhuriyete taraftar olan halkçı cepheye giren #mıfları ve bunlar: temsil eden fırkalar! şöylece icmal edebiliriz: 1 — Sol cümhuriyetçiler — Ra- dikal - sosyalist fırkası, Akslon - Republiken grubu, Kasres Kirogs nin temsil ettiği grup. Sol cümhu- riyetçileri temsil eden bu grupla” rm umumi reisi, Cümhurrelsi Aza- nadır, 2 — Sağ - cümhuriyetçiler — Re isleri Kortesdi 3 — Cümhuriyet Birliği — Reisi, şimdiki meclis reisi Martines Mar- zodur. * İspanyanin Cümhuriyet ilânından sonraki sayısız k-#inele.inden: Valladeres kabinesi içtima halinde 4 — Bosyil demokrat parüni — İkinci enternasyonale bağlıdır. Fa- kir köylüyü, kısmen ameleyi, kıs - ik burjuvaziyi temsil eder. Bunlar da iki grupturlar. Sol gru- bu Largo Kabellero, sağ gru bu Prieto temsil eder. 5 — Kommünist partisi — Şim- diye kadar, battâ faşizm isyanı başladığı güne kadar en zayıf par tİ* kommünistlerdi. Fakat isyan - dan sonra çok kuvvetlendiler. 6 — Anarşi ler — Bunlarda muhtelif gruplara ayrılmışlardır. Arüelenin oldukça büyük bir kısmı- ni arkalarından sürükliyecek kadar kuvvetlidirler. 7 — Sağ parliler: İspanya Re - nesansı, Eski Aristokrasiyi ve mür teci burjuvaziyi temsil eder leri Kalvo Sotelodur ki, 13 Temmuz 1936 da Madrid'te öldürdüler, Aksiyon Populair — Derebeyle » rini ve büyük arazi sahiplerini tem sil eder. Reisleri Jil Roblestir. $ — Ispanya cephesi — Primo dö Riveranın oğlu Antonyo dö Rivera» nin kurduğu gruptur ki bugünkü faşizm mücadelesinin başındadırlar. 9 — Larunun radikalleri ve di - ger sağ guruplar. 10 — Ispanya Troçkistleri, Re - isleri Pup:pdir ki, şimdiki anarşist ihtilâlini bunlar hazırladılar, örüyorsunuz ki Ispanyada iç timai, siyasi mücadele, çok muhtelif grupların senelerdenberi yaptığı bir mücadeledir. Astorya ih tilâlinden sonra, faşistlerin Trog- kistlerin tahriklerine karşı koy . mak, Ispanyanın istiklâlini, bülrri. yetini, demokrasisini korumak için, faşistler, Troçkistler, anarşistlerin bir kısmı müstesna olmak Üzere bir leştiler, müttehit cepheyi meydana getirdiler. Zannettikleri gibi zaten anarşistlerin hepsi Front Popu- laire'e girmiş değildi.. Hattâ son In tihabatta anarşistlerin gireceğini zannetmiyordu. Fakat faşizm teh - Mikesi karştsmda diğer fırkalar gi- bi prensiplerinden fedakârlık ya - parak bunların büyük bir kısmı müşterek cepheye girNler. Hattâ zengin rühban! temeli elen kato - likler müstesna, diğer umum ka - tolikler de müttehit cepheye girdi - ler. tesis Cümhuriyeti edenlerden B. Zamora ve bir arkadaşı Krallık devrinde hapi- sane penceresinde İspanyada B. Gil Robles 16 Şubattaki intihabatta mütte - hit öephe halkının ekseriyetini ka- zanmca, faşistler, Troçkistler bu zaferden korktular, O zamana ka - dar gizli gizli hazırlanan füşistler, ilk defa Afrika topraklarında isyar bayrağmı çektiler. Halk cephesi, fağistlerin iddia ettikleri gibi keyfi bir idare ile de gil, halkım ve fırkalarm birlış ne * sile kanuni olarak iktidarı kazandı. Fakat Mösyö Azana o zaman halk cephesini iktidar mevkiine getirmek istemedi, Mec « İisin içtimamı bekledi. Yeni meclis Cümhurreisi Azanayı tuttu. Bütün eyalet mümessilleri Aza. nayı ve halk cephesinin iktidara gelmesini tasdik etti, Bu da halk cepheşininin demokratik bir inti « hap ile iktidarâ geldiğini gösterir, Azana Cümhurreisi olduktan son Ta Casares Gulrozanm riyeseti als tmdaki hükümeti iktidar mevkiine getirdi. 7 Temmuz 1938 da bit kısım âsi generaller Italya ve Al manyadan gördükleri yardımla Afrikadanls panyanın İç ine hücum ettiler, İspanyada dahili harp dedikleri mü cadele böylece başladı, ve beynel » milel bir faşizm harbi olduğunu hü dutsuz delillerile isbat etti. Ispanya, bu harici tecavilz kar « #ismda Millefler Cemiyetine müra» caat etti. Milletler meclisinde bütün milletleri toplıyan muabedenin bize hak vereceğin! sandık, Fakat böyle olmadı. O za: bütün Ispa; milleti bütün siya- si mücadeleleri bir kenara bıraka » rak kendimizi müdafaaya geçtik. Kanuni haklarmızı, istiklâlimizi mü dafaa elbette ki hakkımızdır. De - mokrasileri yardımını bekle « dik. Onların da tecerrüt ve alâkasızlığnı gördük. Bütün müracaatlarımız, siyasi müzakeres ler, bize hiçbir faydası olmıyan Var atlerle karşılandı, O zaman, kadın, erkek, çocuk, ihtiyar, târihte misli nadir görülen muazzam bir feda- la, hudutlarımızı korumak İ. çin, silâhlarımıza sarıldık, Ispanya, bu mücadeleden şerefi» le çıkacaktır ve bu, onun vazifesi- dir, Çok cesur bir ordusu, ekseri - yete dayanan bir hükümeti, hükü. metle beraber yürüyen çok heye- canlı bir milleti vardır. Hakkı ve adaleti seven bütün dünya efkârı umumiyesi bizimle berâberdir. Fa gizmin, emperyalist istilâ kars şısında dostlarımızm maddi ma» nevi yardımlarınıda görüyor. #den güne lehimize in. den güne leyhimize in kişaf etmektedir. -Anarşistlerin halk cephesinden ayrıldığı doğru de ğildir. Yukarda da söylediğim gibi zaten bir kısmı girmiş. değillerdi. Pump. bunları tahrik etti. Bu bir faşizm ve faşizmle birleşen Troç- kizm manevrasından başka bir şey değildir. Troçkistler İspanyada kuv vetli değildirler, Kuvvetlenmek £- çin anarşistlerden İstifade etmek istiyorlar; Halbuki anarşistlerin büyük ekseriyeti halk cephesile be. Taberdir. Anarşistlerin en büyük sendikası C. N. 'T, bizimle beraber. dir. Valânsta dört anarşist nazır, Barselonda bir anarşist nazır var. dır. Franco, mağlüp oldukça tahri » kâtmı artıracaktır. Bu muhakkak. tır. Fakat bugünkü anarşizm ihti « Mâlinin hiçbir mânası yoktur. Ev. velee bu tehlikeliydi, çünkü silâh» ların büyük bir kısmı onlarday- dı. Şimdi silâhları ellerinden alın. mıştır. Katalonyada dört anarşist (Arkası 10 uncuda)
