15 Nisan 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Türkiyede Yenilik Mücadelesinin »* Tarihi :: LE pe Hans Kohnun İngil Türkçeye çeviren: Ali Çetinkaya Bayındırlık Bakanı M ehmet Emin Bey model gibi vatanperver bir şairdir, O- » mun hedefi halka tahsil ve terbiye vermek, onjara hitap etmek, onla- Ti yükseltmektir. O ocağa, ana toprağma, vatana sevgi telim €- der. Çiftçilik ve şuurlu işçiliğin ehemmiyetini terennüm eder. O. nun cenge dair olan Türk şarkıla. Ti, manzumeler, vatanperverlik , mektebi müdavimlerinin esas ser. mayesidir. Uyan, (Ey Türk) şiir. leri, umumi harbin iptidasında vü- cuda getirdiği en müessir vatan- perverlik eseridir. Mehmet Emin Bey bu eserinde Türklerin iftiha- ra lâyık tarihini ve son asırlarda düşkünlüğüntün izlerini çiziyor ve yeni ve kuvvetli bir Türk devleti. bin müstakbel doğuşunda kehanet gösteriyor. Bunun için Abdülhami, din Türkiyeye Asya vechesini ic. bar etmesi gibi Mustafa Kemâl'in demir iradesinin Avrupa islâhatını icbar etmesinin program olması ve © Kurtuluş harplerindebu islahattan aslolan nasyonalizmden daha mi- him bir şey olamazdı. ustafa Kemal (Paşa) ve refikası Lâtife (Hanım), kadının hürriyeti meselesinde biz- gat misal teşkil ettiler. Lâtife (Hanım) peçesiz olarak her yerde, daima kocasına refakat ediyordu ve kadınm hürriyet hareketini #evk ve idare eyliyordu. 'Kadm © haklarının Omüdafaa © cemiyeti dahi kadınm mesleki hürriyeti ve divaş kanunlarında sulanma &detlerinde değişiklik için müca- dölerttti. Şu surütle Biyasi garplı” Başmak istikametinde icap eden to- rakki kemale erdi. Saltanatm lâğvi ve devletin as. © gileşmesine karşı olan her hangi bir muhalefet en büyük ihanet o. © larak red ve tecziye olundu, Büyük Millet Meclisi için yeni intihap yâ. * pıldı ve Mustafa Kemal (Paşa) tarafından sevk ve idare olunan © Halk Fırkası, kahir bir ekseriyet kazandı. Yeni meclis, mazi ile olan coğrafi bağları kırmak maksadiyle © Brineiteşrinde Ankarayı merkezi hükümet olarak ilân etti. © © 1923 yılmın 29 teşrinievveelinide resmen Türkiye Cümhuriyeti ilân olundu. Büyük Millet Meclisi tara. fından ifa edilmekte olan reisiciim. hurluk makamı, âzasından birinin intihabı suretiyle ihdas olundu. Ve Mustafa Kemal (Paşa) ilk Rei- gicümhür intihap ve ilân edildi. Reisicimhur dabi yine meb. © «slar arasmdan bir başvekil ve oda © arkadaşlarını intihap ederek mec. isin tasdikine arz ve hükümetin > teşekkülünü temin eder. Reisicüm. * hur isterse Büyük Millet Meclisi. “nin ve kabinenin içtimalarında ri- © yaset etmiye salâhiyettardır. Bu © tarihten ancak beş ay sonra hilâ- © fet lâğvolunarak 1924 senesi mar- tınm dördüncü günü Osmanlı ha- “ nedan! tardolundu. Ve bütün tah. gil müesseseleri Maarif Vekâleti, “ nin mürakabesi altına konuldu. 1925 senesi 15 Haziranmda bü. tün Türk adliye sistemini en asri prensiplere göre yeniden tensik ve ” inşa etmek üzere İstanbulda muh- telif encümenlerden mürekkep Oo- 'lsrak Adliye Vekilinin reisliği al- “tmda bir konferans aktolundü. Başvekil, bir içtimamda, bu ten- #ik ve ıslâhm esas olacağını ve “cezri şekil ve tedbirlerin kabul ve adapte edilmesini konferansa tav- “giye ve izah etti, Adliye Vekili dahi konferansm “açılma nutkunda, ferdi vicdanın mukaddes alâkası olan dinden, dev İn ayrılmasını israrla beyan et. “Biz kanunlarımız mütemeddin garp milletlerinin usul ve prensip. “Jerine göre tanzim etmek istiyoruz. Orta zaman prensipleri asri ke lunlara mevkiini terketmek mec- bmrfvetindedirler, Asrf ve mütemed- zce eserinden en mermer din bir millet yapıyoruz. Ve mu- asır ihtiyaçları karşılamak İstiyo- ruz, yaşamak iradesine malikiz, bizi kimse menedemez,, demiştir. | gtimai faaliyetleri tensik İ ae Şark sanayini Avrupa seviyesine yükseltmek maksadiyle iktısadi sahada sanayi şirketleri ve cemiyetleri vücuda getirmiye gayret edildi. 1923 Şu. batında İzmirde bir sanayi kongre. si toplandı. Türkün artan alâkast- | nı ve çetin işe olan muhabbetini | tebcil eden bir kongre aktolundu. Ziraat Bankası gibi tamamen Türk olan ve hükümet tarafından müra- kabe edilmekte bulunan bankalar teşci olundu. Ecnebi sermaye Ye ihtisas yardımınm esası kabul e- dildi, Bunlar yeni milli devlet tara- fından sıkıca mürakabe edilecek. ti. Meselâ bir Alman firması olan Türkiş Vark “Türkish Wark,, lo. komotif, şimendifer malzemesi ve zirai makine imal etmek üzere Üç fabrika imtiyazı almıştı. İmtiyaz otuz sene için verilmiş. ti. Bu tarihten sonra fabrikalar ve makineler Türk hükümeti ida- resine geçcceklerdi ve beş sene #onra bütün müstahdemin Türk lerden olacaktı. Ve dokuz kişi bir direktörler meclisinde hük met tarafından gösterilecek olan dört âza da bulunacaktı. Sanayi teşebbüslerinin ruhu her vasıta ile | teşvik olunuy'ördü." Yeni'Türk'hü- kümeti Kırtasiyecilik bati itiyat Tı yerine Avrupanın iş prensiple ni ve dikkatlerin k söğmıya uğraşı" yordu. Bugüne kadar ya bir me mur veya çiftçi olmıya çalışmış olan Türkler tamamen İş adamı olmak için talim edilmek zarure - tindeydi. Üccar sıfmı teşkil eden Er- meni ve Rumların ekseri. si Türkiyeyi terketmiş oldukla. rmdan bu terbiye ve talim mese. lesi daha mlihim ve daha esaslı olu- yordu. Yunanistan ile Türkiye a- in yapılan 1923 itilâfı ile Yu- manistanda bulunan Türk ahaliye karşı Türkiyede bulunan Rum â&- halinin mübadele edilmiş olması milli devletin prensip zaferini tet - viç etti. Asri bir devlette ekal - liyet meselesinin halli için olan böy le memleket, böyle millet (Cujus recis illius notis) prensipi Üç müsamaha ile geçilebiirdi. Bu prensip Avrupada dinin siyasi prensiplere hâkim olduğu bir dev. | rin müntehası olup (Vestfalye sulhünü ilham eden böyle mem. leket, böyle din (Cujus rejis illlus relijis) prensipinin mütenazırı İdi, Türkiye bu mübadele işi ile syni zamanda Rum patriğini, evvelce Osmanlı devleti zamanında istihsal etmiş olduğu mevki ve vaziyetten mahrum etmiş oluyordu. Vilâyet idarelerinin ve meclisi umumi ve dalmi encümenlerinin icrai ve teşrii salâhiyetlerinin ten- sıkı dolayısiyle Türk halkındaki iş ruhu daha ziyade teşvik olundu. Nahiyelere, köylere oldukça haklar ve muhtariyetler verildi. Bununla beraber Türk resmi hayatındaki bu meyiller muhalefetle karşılanı- yordu. (Arkası var) Sanayi Şubesi Yerine Federasyon İktısat Vekâleti tarafından hazır. lanan yepi teşkilât kanunu ile haziran başından itibaren bazı değişiklikler! yapılacaktır. Bu arada bugün ticaret odasma bağlı olan sanayi şubesi lâğ- vedilecek ve memurları sanayi fede- rasyonu haline getirilecek olan gim- > AN OTOMOBİLLERE GüZlGiii0ii Çalınan Malzeme Bulundu Nazilli Fabrikasına Ait Demirleri Aşırmışlar! azilli mensucat fabrikası İçin Avrupadan getirilen demirler den mühim bir kısmı motörlerle va - İpurlara nakledilirken çalınmıştır. An- talya ambarma gelen bu malzeme, bir müddet evvel İstanbuldan İzmire derilmek Üzere Ömer kaptanm idare- sindeki motöre yüklenmiştir. Fakat, motörlerle vapura götürülen malze - me, İzmire çıkarılırken tiç ton demi- rin eksik olduğu görlilmilş ve vaziyet derhal telefonla İstanbula bildirilmiş- tir, Nihayet iş polise aksetmiş, kap- tan Ömerle tayfalardan sabıkalı Kâh- ya Mehmet sorguya çekilmişlerdir. Polis, bilhassa Mehmetten şüphelene rek tahkikatı derinleştirmiş ve neti- cede hırsızlığı bunun ve arkadaşları- nm yaptığı anlaşılmıştır. Azapkapıda hırdavatçı Mihal ve Dimitriye sati - lan malzeme müsadere edilmiştir, SUÇ Tular Müddelumumiliğe verilmişlerdir. Karabükte Gümrük Teşkilâtı Gümrükler müdürlüğü, demir ve çe İlik fabrikaları inşaatı dolayısile Ka- rabükte bir gümrük teşkilâtı kurmıya karar vermiştir. Bu teşkilât İngilte- reden fabrikalar için getirilecek bi tün malzemenin kontrolünü yapacak ve yabancı eşyaları ayıracaktır. Kad- rosu henüz hazırlanmamiştir. Bura- yar ürer bilemem ndüniişaniği tir, İstanbul başmildürlüğü, bu me- murları tesbit etmekle meşguldür. Bırakılan Çocuklar Artıyor Dariilâcezenin çocuk kısmı kadro. su pek fazla dolmuştur. Buna sebep, son günlerde birakılan çocukların ço- galmasıdır. Çocuklara ayrılan kısım, bugünün ihtiyaçlarını karmlayamadığından da- rülâmerede veni teşkilât yanrlacaktır. Anormal Çocuklar Yurdunu bitiren gençler Galatadaki anormal çocuklar yur- dunu bitiren 16 çocuktan birine geçir diği ruhi imtihanlarda muvaffak ol duğu için vesika verilmiş ve bu genç Ankaraya giderek çalışmıya başlamış tir. Diğer on beş çocuğa da bu ay 80- bunda ehliyetnameleri verilecektir. Yunan Turing Klübünün Teşebbüsü Yunan Turing ve Otomobil klübü Balkanlar arasında bir otomobil ya - rışı tertibi için bazı teşebbüslere gi- işmiştir. Yarış Sofyadan başlayacak Atina — Tiran, İstanbul — Atina ve Osizet — Atina arasında yapılacaktır. Bir Sabıkalının Açtığı Dava Bir hırsırlıktan dolayı hakkında ta- kibat yapılan sabikalı Cemil, tahkikat sırasmân Emniyet müdürlüğünde ko- mlser Eşreften dayak yediğini iddia «derek adliyeye başvurmuştur. Bu davaya dün asliye üçüncü ceza mah- kemesinde basladı. Komiser Faref, suçunu meydana çıkardığı için kendi- 8 muğber olduğunu, bu yüzden if. tiraya İalkıstığını iddia etti, Suçlu, dayak yediği sırada orada bulunan bazı ki ğini söylüyordu. Mahkeme, şahitlerin diki sanayi birliğine verilecektir. çağrılması için başka güne kaldı. haftaya kadar yerlerine konacaktır. İKazanlarının ve diğer Memleketimizde Yeni Gem Liraya Ş Tekne kısımları biten vapur, göçen senenin 28 temmuzunda kızağa kon- muştur. Fakat diğer vapurlarm yaz hazırlıkları dolayısile tamamlanması biraz gecikmiştir. Vapurun boyu 35, genişliği 6,60 ve yüksekliği 2,45 metredir, Sürat! 12 mil olacaktır. Alacağı yolcu miktarı dört yüzdür. İnnantta. an Plân ve inşa projeleri şirketin müdür Alman Dilk ve muavini Rıza tarafından hazırlanmıştır. Bu vapur, bugünkü 72 - 73 numa raların hemen aynidir ve biraz daha büyüktür. Vapurun makineleri bir parçalarının | yerlerine yerleştirilmesi denize indi-| rildikten sonraya bırakılmıştır. Gemi Ağustosta işliyecek Vapura konacak makineler Hidivin Talma ismindeki yatından satın almn- mıştır. Yatm makineleri çift olduğu için biri bir vapura, diğeri de sonra dan yapılacak olan vapura konacak- tar, Bundan başka Almanyadan 6000 liraya İki yeni kazan getiril! zanlarm her biri yirmişer ton ağirli- ğındadır. Vapurun ağustos ortaların- da tamamlanarak işlemeğe başlaya - cağı tahmin edilmektedir. Şimdi Ya- pılan hesaplara göre, bu gemi 50 — 55 bin liraya mal olacaktır. Çok w- cuz görülen bu fiyat buradaki işçi ve diğer ücretlerin azlığından ileri gel- mektedir. ON METREDEN YUVARLANDI Tophanede Hendek caddesinde otu- ran Hayreddinin 3 yaşındaki çocuğu İsmail, evinin bahçesinde oğur oy - narken 10 metre yüksekliğindeki du- vardan #okağa dilemiş, ağır sürette yaralandığı için Etfal hastanesine kaldırılmıştır. Cereyana Çarpılan Çocuk Usküdarda, İnkılâp caddesinde otu ran Alinin 16 yaşındaki Hayreddin is- mindeki çocuğu bahçe duvarı üzerine çıkarak elini elektrik teline değdir - miş, cereyanın tesirile 6 metre yük- seklikten sokağa dilşerek ağır suret- te yaralanmıştır. Beyoğlu birinci ilk okul talebesinden Nesim kızı Sin- dafon da mektep bahçesinde oynar - Türk işçisinin yaptığı ilk yolcu vapuru inşa halinde İbirdenbire kaybol: yi 15.4-901 — HACIZ Plâka Parasını ödemiyenler işteli Menedilecek | elediye senelerdenberi plâka borçl#” biriken otomobillerin sahiplerine Nisanda tebligat yapmış ve on gün içi borçlarını ödemedikleri takdirde arabaları” işten menederek haciz altına alacağını bildir” miştir, Bu tebligat üzerine telâş düşen otom? bilciler, cemi caat etmişler yet vasıtasiyle alâkadarlara müf ve dün de belediyeden Haziran! kadar müsaade almışlardır. On günlük m lhlet bittiği için haczedilen bir iki tomobil bu karar Üzerine serbest bırakılmıştır. Bütü Şirketihayriyenin isi 55,000 Çıkıyor irketihayriye tarafından Hasköy atölyelerinde inşa edik mekte olan vapurlardan ilki mayıs sonlarnda denize indirilecektir. Bu gemi, şimdiye kadar Türkiyede Türk işçi- sinin yaptığı ilk yolcu vapuru olacaktır. 30 Kişiye Tenekeden Diş Geçirmiş! Emniyet direktörlüğü, çok kurnaz- ca ve eşine az tesadüf edilir bir dolan- dırıcılık tahkikatile meşgul olmakta» Are Simelime radar AN mi elen, İdırılmasına sebep olan hâdise şudur İsmâil Hakkı isminde bir dişçi kal- fası Mısırçarşısmı dolaşarak bir çok esnafa, altm diş yapmış ve ortadan uştur. Aradan birkaç gün geçince dişleri- ni yaptıranlar altın diye takılan kron- ların çatlamağa başladığını görmüş- lerdir. Yapılan muayenede bunlarm altın değil, halis teneke olduğu anlaşılmış- tır. İş polise aksetmiş, fakat bütün a- raştırmalara rağmen İsmail Hakkıyı bulmak milmkin olamamıştır. Gümrük Mahzenindeki Kayıtlar Gümrükler Vekâleti istatistik ve tetkik müdürü Recai, dün Ankaradan sehrimize gelmiştir. Recai, İstanbul gümrükler başmildürlüğünde bazı tet- kikler yapacak ve bu arada gümrük tetkik heyetlerinin çalışmalarını göz- den geçirecektir, Bundan başka merkeze ait olup ta İstanbu! gümrükler! o mahzenlerinde toplanan eski evraktan imha edilmesi lâzım gelenlerinin tesbi in uğra - san komisyonun çalışmasile de meş- gul olacaktır. Recai, dün İstanbal Gümrükler Başmüdürlüğüne giderek çalışmalarma başlamıştır. Elektrik ve Havagazi Tarifeleri Elektrik ve havagazi tarife komis- yonu bu hafta toplanacak, yeni o Üç aylık tarifeyi tesbit edecektir. Tram- vay tarife komisyonu mayıs başların. da toplanacaktır. emr Risat merkezlerinden alınan malâmsta göre, bagün hava mütebavvil bulutlu olarak geçecektir. Bazı mmtakalarda yağışlı olma «a ihtimal dahilindedir. Dünkü Hava Dün hava açık ve güneşli geçmi: seleri şahit olarak gösterece. |ken duvardan sokağa düşerek ağır surette yaralanmış hastaneye kaldi - | rümuştır. tazyiki 761 milimetr. en az scaklık $ santigrat kaydedilmiştir. süratle esmişti: in otomobillerin borcu var Haziran başında senelik muayen#* ler başladığı zaman belediye Pi borçlarını tamamen ödemiyen ot billeri haczedecektir. Yapılan tetkikler, bugün takslğf İçalışan bütün otomobillerin eskide kalan plâka borçları olduğunu GÜ termiştir. Hattâ bunların içinde lerce lira plâka borcu olanlar bile 8” dır, Şoförler, bugünkü İşlere birikmiş bu paraların ödenmesini #9 kânsız görmektedirler, Bu karar bik edilirse haziranda takside çalış” cak otomobil kalmıyacağı ileri sü mektedir. Şoförler, eski borçlarının taksitle? bağlanması için belediyeye mirac" edeceklerdir. Fakat, belediye e bu şekilde yapılan müracaati kabil etmemiştir. Bu da Otomobillere Musallat Olmuş! Otomobil hırsızlığı suçundan baki yikin ark$” ei duran 15 — 20 kadar otomol duğunu itiraf etmiştir. Bir çok Kİ kolar ve otomobil âletleri sattığı Yİ lerden geri almmıştır. Sanayi Birliğinde Dünkü Toplan! Dün deri âmillerile deri ithal&ti ları ve kurşürkalem tabrikatörlt Sanayi Birliğine çağrılmış ve V adl letten gelen talimat dairesinde Kel mesleklerine ait gümrük tarife hakkımda mütaleaları dinlenmi Dericiler, tekrar toplanacaklardır. Kuzu Derisi | Piysası Açıldi Kuzu derileri piyasası dünden er ren açılmıştır. Bu derilerin çift 5 İrinci parti olarak 120—150 kuruş J İrasmda satılmıştır. Koyun derileri? * İden hava kurusu olanlar 56—58 “4 ruştan, tuzlu kuru deriler de 45 kuruştan satılmıştır. Keçi derileri İse 180 — 185 kuruştur. Beyazıt Meydanında İ Küçük Bir Kaz9 teen ye” inerken küçük bir kaza olmuştu” İ Meydanda bulunan seyyar satici * İmmati, plânörün indiği istikamet? Ün'versite meydanmda uçuş besi yapan Alaeddinin plânörü mış plânörün kanadına çarparsk Se. İralanmıştır. İsmail tedavi al Safer 3 1356 Hicri Güneş: 5,21 — Öğle: Tkindi: 15,57 — Akşam: Yatsı: 20,24 — İmsâk: imal istikametinden ve saniyede