7 Nisan 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

——, Vito «937 TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI met Emin YA) TAN, LMAN kird ir 7 temiz, di gaza, mimi olmak, kariin i Mei olmıya çalışmaktır. G I | SUNUN MESELELERİ Mer apitülâsyonlar- dan Kurtuluyor Msı kele kapitilâsyonlar Osınanlı| Ubaratorluğ, : | bir Pİ hâlâ devam eden Türkiy, © #oney mel, Lozan muahedesinden Pakaç ye tlisyonlardan kurtuldu , tn bi, EE Türkiyeden ayrılalı & , ayit an olduğu halde, orada| Orada polar devam etmektedir.! lmtiy tenebiler için tanınmış Sare ,. Mühtelit mahkemeler ve! “vetttr, | Halay; Dar kalka devamı Sam azla Türkiyede kapitülâsyon. iktan sonra, artık onun bir olan bu müessesenin Mısırda yay bir sebep kalmamıştır. | eder deyi PitülAsyonlardan istifade hiye etler de, artık Mısırda bu di ka veriye in İlgasına muhalif ta) öd Bilâkis bazı devletler bu) ardiye : Yardım etmeğe bile taraf- & imei bu milsalt vaziyet -| Montrgge© ederek bu ay içinde konfer, © kapitüler devletleri bir sy davet etmiştir. Konfe Pony nunda Mesirm kapitüls - . kurtulur ağı, ve ondan son m ia e Milletinr. Cemiyetine aza olarak | ei muhakkaktır Bektrik ve Su Sirketleri b la, brulda, şehrin hayat memba Düz kemiren ecnebi şirketler birer Bat Mirad iesadi görülüp ve diYekndar Hikmetin veya be. n eline geçen müesseseler SU, eri gittiler, İstanbul Su hizmeti,” ediyeye geçtikten sonra dik. Eenisletti. Buna mukabil Hileyi, S0 Şirketi günden gine kö- Bin pg, * alkm su ihtiyacını tat» gu, 202 bir hale geldi . di Nafın Vekâleti İstanbulda ârı olarak ka - Şirketlerini de| A karar vermiş bulumu - geçtiği en büyük bayramların pmağa hak kazanacak insa, 1 SU ve Biekizi Zlektrik > almağ; “E. Bu ar i Rün Hstanban rn mevkiine daş aşi birbi ya, B, . yet Siyasi “aliyet Merkezi yam en faal siyasi du , Ba a bir ay içinde Yugoslavya —| İang vistan anlaşması orada imza Bona, İtalya Hariciye Nazırı, Yu . wa, 'YA Başvekili ile orada görüş. | Bu ” | Küçük mihim dyaretten sonra| &) * İtilâf konferansı orada toplan- B,, Sün Çekoslovak o Cümlvurrelsi — 'e8 Belgratta bulmuyor o. rı rak İsmet İnönü Belgrada gidi. men bu siyasi ziyaretlerin ehem. Balkaş ugoslavyanm Küçük İtilâf, | olduğu “r ve Orta Avrupa için haiz , “1 ehemmiyettir , Boy, Almanyanm © etrafında, Hincir Rusyaya kadar uzanan bir İtal ak istiyor. o Bu ziyeirin ik Yaya düşen halkası üzerin Bu d balkan» faaliyet gösteriyor. kopoag kopması, bütün zincirin Avru, a emektir. Onun için bütün bana, Eözü Belgrada çevrilmiş kayı sz gazeteleri Yugoslayyaya Yakış biraz endişeli görünüyorlar, Niş e ün zevahir Yugoslavya a ttilak ve taahhütlerine sa - Km göstermektedir. Bunun- a ireğ Belgratta biribirini takip Mina “zakereler her halde çok mü. diy Ve tevlit edebileceği netice 2 de çok ehemmiyeti haiz . | sarı döküler TAN —— ee .esessekikkememeeeee HAYATIN BİTMİYEN SIRLARI akiaaeeserireeeeiieeaeeeeseseseeeeeeaeeeereeeeekekekeeeeşeeeeeemkekeşeikeie Insan Uzuvları Ve Zekâmız (Biçimlerini E n küçüğünden, en basi- tinden en büyüğüne, en muğlâkıma kadar yaşıyan etler bir tek hüc- inkişafile Misal ola- hiç ol- itibarile, bütün uz renin, murtanın vücude geliyorlar. rak bu uzviyetlerin, mazsa asabi cümle en ziyade inkişaf etmiş olanı- nı, insanı ele alalmm. Bün mizi teşkil eden türlü türlü nesiçler ve uzuvlar manzumesi bu tek hücreden nasıl meyda- —. ale > Ananın, babanm, scedlerin * hu- susiyetlerini ayrı ayrı muhafaza 6- den ve onları, biraz anlaşılmağa başlayan bir takım muayyen ka - nunlarla, batından batına geçiren set muammasınıni tenasül hile- nin kromozomlarında mün - demiç bulunduğunu görmüştük. (1) Bugün yumurtanın inkişafile fer- din nasıl bÜYÜYÜp tanzzi ettiğine on yıllarda. biyolojietlerin el- de ettikleri bazı bilgilere dokunmak istiyoruz, Yumurta hücresinin ortasından bölünerek hücre teşkil ettiğini, bu hücrelerin de ikiye bölünmekte de- vam ederek karyokinez deni reme tarzile vücudümüzü den binlerce milyar hücrenin vücu- de geldiğini görmüştük; fakat bu suretle bÜYÜYÜp tanzzi eden fert hangi âmillerin tesirile mensup bu- lunduğu nevin şekline benzer bir surette inkişaf ediyor? iyoloğinin bütün bu keşfettiği demi Hayat muadele in meçhul hadle- malüm hadlerden çok zi- yadedir; fakat geçen asrın sonla - Ündanberi, vücudün içindeki bazı keseler (guddeler) tarafımdan ifraz edilip doğrudan doğruya kana kü- rışan ve umumiyetle “hormon, a- dı verilen bir takım kimyevi mad- delerin peşvünemadar ehemmiyet. li roller oynadıkları, Uzuvlarımızın hacimlerine ve biçimlerine e dimize, hattâ zekâmızın kütlüğüne ve keskinliğine, mizacımızın sakin veyahut ateşli olmasına tesir et - tikleri anlaşılmıştır. Vücudümüzde, | ifrazatları dı. n guddeleri, meselâ tü- jerini hep biliriz. Göz ia böyle harici İfrazata bir ve İfrazatları doğrudan doğ- ruya kans karıştıran guddelere ge- lince; Bunlar vilcudün hemen her ne nda, beyinde, boyunda, göğün ve karnım içinde, kadınm yumurta. lıklarında ve erkeğin busyelerinde vardır ve bilhassa nebati — VEEÜ tative — hayatımıza mi im olan sempatik asabi, cümlesinin. tesiri altındadırlar. Bu guddel erin. sal setlerine ve fi iyolojik rollerine da- ie bi iler biyolojide andokrino oji di Sremmiyetli bir fasıl teşkil et- mektedir. sırları tn klirük kese dün bütün kısımları gibi e guddelerin faa bu andokrin iü TAN, 16 ve 28 Mart, “easasamee eee eee Ustte doktor Voronof, altta: Doktor Voronof koyunlar ü.tünde yaptığı bir tecrübenin neticesini tetkik ediyor. Yiyetleri arasında bir irtibat o ve ahenk bulunmasının zaruri olduğu- mu İzaha hacet yoktur, Bununl: raber, her birinin ayrı bir fa. sahası bulunduğu da şöylenet Meselâ beyindeki hipofiz guddesinin faaliyetinde eksiklik olduğu vakit çocuklarım yürümelerinin geçikti Ki, dişlerinin geç çıktığı, nin küçük kaldığı görül Cüceler bu guddenin asgari faaliyet göstermesinin ma dir, Bu gudde, bilâkis fa yet gösterdiği vakit snormal boy- laktaki tiroid ve paratiroid guddelerinin dumura uğrayıp kâfi f ve gözlerin yuvalarından fırlamasma sebep oluyor. Hele nema devresinde bu eksiklik derin tesirler göste riyor. Yüzünün derisi, altma sü dolmuş ta kabarmış gibi gişkinlin dudakları kalm, hali ve zekâsi durgun, kanının yavaş deveranı Yü- zünden elleri ve ayakları hemen da- ima soğuk bir çocuk gö tirold ve paratiroid guddel i yi işlemediklerine hilkmedebilirsi- nİZ. Midenin altında ince barsağın bir kıvrımma sıkışmış bulunan. pa8- kreas guddesinin ifrazatı kanda 9€- kerin miktarmı tanzim ediyor. Böbreklerin üstündeki guddenin ifrazatı da kanın damarlardaki te- vettürünü idi lerinden başka hususile bü görme, gebelik, ve yaş İlerliy ime zamanlarında ehem- te, seciye ve mizacın takarrüründe de büyük tesirleri olduğu anlaşıl - maktadır. ukarda işaret etti Y normal hâllerde bu güdde- ler, kâh biribirinin tesirini ikmal ve takviye ederek, kâh yekdiğeri- nin tesi faaliyet gösterirler. Umumi tesirleri it!barile ve te - ni tahfif ederek ahenkli bir nasil gudi al (böbrek ri enerji guddeleri de- teşkil etmektedirler. şliyen insanların , vücu faal o- r'nde duramazlar, dalma ık isterler.Bu faaliyet- İ, tabil, fikri ve ma- ine ve mah uhür eder, Buna mukabil, e de eks yıt 1 durgun, hattâ mükedder ve jinin bu kesiflerinden ta- babet çok istifade etmiştir. Zaten uzuvların usaresile tedavi w: pek © kadar yeni değildir. Hattâ bazı in, hayatın bu sırlarını rette sezerek, kendi- rapi (usare tedavisi) ve yahut organoterapi fenni birma h ancak geçen asrın sonlarım- da başlamıştır. ziyolojiyi kuran Claud Bernard'n halefi ve fiziyoloji profesörü Brovn Söğuard'm koyun husyelerinin u - saresini çıkarıp deri sltma şırmgr etmek suretile yaptığı tecrübeler meşhurdur, Bu şırıngaların düşkün nedenler gibi mtibalagı saparak mak iddislarma kalkış- ık anlaşılan hormonların ne opeterapi tamamile fenni bir mahiyet kesbetmiştir. H susiyetleri olmadığı hayvanlarım hormonları bütün © zümrede ve binacnaleyh insanlarda da kullanılabilmektedir. Dahili if - razlı guddelerin hulâsaları ayrı ay- T! ve hattâ bazan, icabma göre, ormonların hayvanlarım ne- vilerine göre, kat'i bir bu- için memeli İseh | serbest bir pa: wleşmek tehlikesi göster» beden ve f hillerde, çocuklarda. çok haller. ul ülent eden Dr, Voronofun ok gibidir. Onu inden biri şöy tüyleri udi Gözlerinin feri sönmüş; don zayıflayın pörsümliş, bacakları tit remeğe başlamış on yedi yaşında bir boğaya iki yasında genç bir bo- Badan çıkardığı tenasül guddeleri- Kapitülâsyonların Mirasları Elektrik Şirketi, umumi heyet” iç- timamı $0 martta yaptı. Bu içtimaa iştirak eden hükümet erleri, şirketin faaliyet raporuna koym: ğr-tiç noktanın rapora ilâvesini iste kom > | diler. Bunlardan biri, halktan alınan fazla paralar, diğeri, şirketin güm - rükten muaf olarak getirtt meyi başka yerlerde kullanmak su - retiyle yaptığı kaçakçılık üçüncüsü de şebekesindeki bozukluklardır. Hik kümet komlserleri bu maddeler rapo. ra geçirilmediği takdirde idarenin mes'ul ol ğını bildirmişlerdir © Türkiye İstik.âl harbine kadar ya. nm müstemleke idi, Avrupa serma- yesi Türkiyenin ham maddelerini hiç bahasma memleketine götürürken, Türkiyeyi mamul eşyası için serbest bir pazar haline getirmişti. O kadar r ki, biz Avrupa eş. yasına karşı yüzde Iki veya dörtten fazla gümrük koyamazdık. Kapitü « lâsyonlar, bütün ecnebi şirketlere v- zun vadeli imtiyazlar temin ederdi, Bu şirketler o memlet zararına karşı da bize karşı mes'ul değildi . ler, ancak kendi Avrupadaki şirket « lerine hesap verirlerdi, Düyunuumumiye idaresi, bütün pa- ramızı kontrol eder, yaptığımız istik. razlara karşı koydukları yüksek fa. izlerle sağlam bir inek gibi bizim ka nımızı emerlerdi , Gümrük esareti, borç esareti, ka. lâsyonların esareti, bizi kütle o. k, devlet olarak, cemiyet olarak, Avrupa sermayesinin uşağı yapmıştı. 1863 te imtiyazlı bir banka olarak teessüs eden Osmanlı Bankasınm, İm tiyazaamesinin 12 inci maddesine göre, “Osmanlı devleti kâğ't para çi- karamaz,, 13 üncü ve 17 inci mad. delerine göre de banka devlet büt çesine hâkimdi. , etin İstiklâl harbi ,evvelâ düşman or - dularnı, sonra da ecnebi sermayesi, ni kovmağı istilzam eden bir harp » ti. Lozan muahedesi gümrük ema - retini, kapltülâsyonları, düyunuumu « miye İdaresini kaldırdı., Nafıa Vekâ. letinin ecnebi şirketlere karşı açtığı Keza tüyleri aza lmeğe başlayan ko- yunlar bu suretle aşılanarak genç lestirilmiş ve bol yün mahsulü alın- mıştır. Bu aşı usulü, İnsanlarda, ancak kuzenlerimiz maymunlar gudde » lerile tecrübe edilmiştir. Belki ha- tırlanac Üzere, şempanzenin te- elerile gençleşen bir Mı pas rde görülen bevanatı do k reklâm yapmıstı; fakat gerek ağızdan ilâç gibi alın mak, gerek gudde aşılamak sureti. le olsun bu gençleşmenin tesiri mu- vakkattir. Andokrinoloj terdiği ve daha göstereceği muci - zeler asıl tedavi sahasındadır. / israrlı mücadele, bu acılan harbin i muvaffakıyetli bir devamıdır . Bugün Elektrik Şirketinde hükü « met mürakiplerinin yaptığı kontrol ve itiraz, dün Osmanlı bütçesine hâ, İ kim olanlara, bugün devlet'n hâkim olduğunu gösteren bir delildir . Fakat hâlâ bugün, bu şirketlerin kontrol altında dahi olsa, Ifalkt is İtismar etmeleri kapitülâsyonlarm bi raktığı miraslardır. Bu şirketler ta. mamen belediyelerin ve devletin eline gün kapitilâsyonlarm bü son miraslarından da kurtulacağız. Ancak bazı belediyelerin de aynen sirketler gibi, kâr endişesiyle halkı is tismar etmeleri, üzerinde durulacak | bir noktadır . Jaa b4iyar ADSIZ YAZICI i ar Sinemaya Rağbet Eskişehirden Bekir Sıtkı imzasile yazılıyor: “Her memleketteki nüfusa göre si- hemaya gidenlerin nisbeti tesbit edil. iphesiz memleketimiz az rağ- teren memleketler sırasına gi- rer. (İstanbul müstesna). Sinemanm nsanlar üzerinde yaptığı terbiyevi i düşünerek bu sonucun lehimiz- mıyacağı çok aşikârdır. Aca- ımız neden sinemaya gitmi - yor? Dikkat ediyorum: Şehrimizdeki nemalarda Türkçe filmler oynandığı sıralarda bütün biletlerde 5 kuruşluk bir zam yapıldığı halde sinemaya gi- denlerin sayisi birden bire fazlalağı- yor. Sinemadan çıkarken herkesin yüzünde, verdiği paraya karşılık gü- zel birkaç saat geçirmekten doğan bir or. Bundan an- karıştırılarak neması gecikmiş ve İteni cek, yeter ki onda öz lis filmler bulak . Radyo Neşriyatı ıda Bay caddesinde R. Katıksöz yazıyor: a “— Radyoda her hafta salı akşam ları öperet dinlemekte Saz Caz, Deli dolu, Lüküs hayat ve saire,, Bu operetlerde mevzu, tertip, ifade he- Er yicileri taklit. 9 lerinin sık sık tekrar edilmesi, us n- dıracak kadar fazla g Mi ik kısmma bir şey söylenemez. Fu & daha canlı, ve daha hoş saatler geçir- men hepsinde bir gibidir. Rum meni, Yahudi taklitleri, dinle yalnız güldürüyor. Külhari acaba, mümkün değil midir? Eskisinden çok daha mmel bip” le getirilen radyonuzun bu gibi İmemiz.