12 Mart 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

i ız: TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI | Ta hmet Emin YALMAN | kiş in hedefi: Haberde, fi üst, eyi temiz, dü- Bazetesi imi olmak, bir Lo Zamanda 32 bin köye eğit. Wş kayacak. İlk mes'ut değişme, Besini, tahsil yerine terbiye keli. Mebbi g Kirmesindedir? Eğitmen mii. Miri ektir. Bir kaç sene evvel A. den biz lar üstünlüğünden bahse.| ta, ç, Fransız muharriri: “— İlk ora, maari* bakanlığı adının yenge im bakanlığı olmasıdır!,, Bitmen eski köy hocasınm yerini | m Bu hoca, asırlarca orada uvveti temsil etti; köyün en ba ka, erine kadar karıştı. Bal, & hi > Papazı gibi kurtarıcı değil, ki, Senan soyguncuların ele başısı Mülmi huriyet eğitmeni köyde yeni arak, hir. > nüveler halka. | « büyük disiplin vücut bula. ur Sesimiz eg erişecek, köy Maia âlemi içinde ağır sark uyku. slikinecektir. n kursları açılmak Üzere. w Bu derslerde tarım ve baymdır. -— İiyen bahisleri de şüphesiz Ma Yer tutacaktır. Biz eğitmenle. aa bir ellerinde kitap, bir elle. Reş Ağaçla gitmelerini İstiyoruz. We bir kaç meyva ağacı ve her a, Bişterek bir korusu, iklim ve| , #*rişli yerlerde ağaçlarin tarla a yetişen ağaç, yetişen insan Ma bu memleketin umumi manza. değiştirecektir. Ağaç emeğinin mai nasıl terbiye ettiğini düşü. nn İstanbulda olduğu gibi bura- “ittiler kesilse tahammül edebilir ak la lmeemezz mez , devlet ormanlarınm bir. dalı. ta kıyabilir ?"fhsan yetiştirmesi! kya 'İ Tanrı yetiştirmesi fikri yerine Uğumuz vakit, güzel tabiat disip Çay Surmıya başlamış olacağız. köylü gibi, gözlerimiz, çıplak m öde âdet dinden de kuvvetlidir, a, A biz görenek diyoruz: Cümhu. tai *Zitmeni ik günden başlıyarak, ii kültür ve medeniyet temellerini atmıya başlı. yi. Köyün manevisini kurtar -| » maddisini kurtarmanın ilk şar. Kan olmazsa, köy kalkınması beraber gitmesine bağlıdır. iç Falih Rıfkı ATAY Gümhuriyet ki sınırından bahsedildiği va. Vila, 3 imiz iki kelimeye bir daha şi Bayır, Bucak! Maaş, cağ bağlanıp bağlanma. tereddüt olunan iki nahiye böyle tesadüf etmesine ne Bunlar kaynak suyu kadar| irler; bunların iki he. ğinde ;Türk köyünün bütün pey 1 Musikisi saklıdır. Maaş ape gazetesinin Türkçe anla. R,, ? olmasına hak verebiliriz. O Ve Bucak kelimelerini Arapça| vga redebilir. Fakat bizim tekli Yaka İZ anayasayı demokrasici ol! tenkit etmesinden ne mana çi. ? Düşününüz: Türkiye Cüm. tile Fransız Cümhuriyeti ara. bölge ve hr;kı için anayasa lâzım geliyor. Fransız ihti. Cümhuriyeti, Kemalist Cüm. *t fazla demokrat olduğu için Yor! Le Temps'a akimı kaybetti. bir sey var: Demckrasi Fransa Leon Blum'a verdi, Sağ Le bundan o kadar ürkmüstür ki sözlün duyar duymaz karşısına Leon Blum'un hayali dikiliyor ve sol eli İle kapayıp sağ eli ile bu hayali emem! Leon Blum'an Cenevredeki Tempa muharririnin fik. dir: Çünkü o vakit mesele. kolay tevil edemeyiz. £ 7 İL £ Zr 7 Yi ; 5 14 3 bu ; Fatav Son Atina Balkan toplantrında Balkanlı adamlarını bir arada görüyoruz maereaeaaseaaeieeeieeeaseeeme 4 Ağustosta General Me. taksas, Yunanistanda iş başma geçmiştir. O zaman- danberi Yunan milleti müsbet çalışma Oosahasında Obüyük adımlar atmıştır. Menfi fırka ihtiraslarının bir etin yo- lunu nekadar kestiğine; şura- dan mı, buradan mı yürüye- lim yolunda şahsi münakaşa- larm ne derece akamet uyan- dırdığna Yunanistanın bu- günkün hali canlı bir misal dir. Dikkate değen taraf şudur ki Yu- nanistan yeni gidişinde ecnebi ör- neklerini aynen taklit gibi yollara düşmemiş, Kendi kendine sadık kalmış ve başka memleketlerin ih- tiyaçlarından doğan sistemleri ha. zır bir esvap gibi kabul ihtimalle- rinden uzak durmuştur.. Bugün Yunanistanin gidişi, vazi- yeti olduğu gibi görmekten ve mev- cut ihtiyaçlara göre çare ve deva a. ramaktan ibaret müsbet, verimli bir gidiştir. Yani Yunanistanın kendi öz ihtiyaçlarından ve düne ait tecrübelerinden doğmuş bir Yu- nan rejimi karşısmdayız. Şimdi 4 Ağustostanberi Yunanistanda muh telif sahalarda varılan neticeleri ki- saca gözden geçirelim: İçtimai basiret: A unanistan içtimai basiret İş- V lerine büyük bir ehemmiyet vermektedir, Yeni rejimin en kuv- vetli şahsiyetlerinden biri. İçtimal hanöii)üik Lü kirli; Viya ee — 4 Ağustostanberi bu nezaretin yap- tığı işler arasında şunlar vardır: 1 — Ietimai yardıma ait işlerle uğrağacak unsurları usul dairesin: de yetiştirmek üzere bir İçtimai ba- siret mektebi açmıştır. Bu mekte- bin dersleri herkese açıktır. 2 —- Atinada yurtsuzlar için il yüz kişilik bir gece Yurdu ve yok- suz ve işsiz kadınlara bir yurt açıl- mıştır. Halka bedava çorba veren müesseseler ıslâh edilmiş ve fakir talebeye yemek dağıtan mektep teş kilâtı genişletilmistir. 3 — Üniversiteliler için bir talebe vi açılmıştır. Burada 100 talebeye yatak ve 250 talebeye sıh- hi yemek verilir. Hastanelerde has- ta talebe için yataklar ayrılmıştır. 4 — Yunan kızıl selibinin muh- taçlara kan vermeği teminle uğ- ragan şubesine 100.000 drahmi 8e- İ nelik tahsisat verilmiştir. 5 — Yetimlere mahsus müesse- seler çoğaltılmış, çalışan kadınların çocuklarına gündüzleri bakmak ü- zere her şehirde “Çocuk damları, açılmış, bilhassa dağlık yerlerde tatil kampları teşkil genişletil. miş, fakir çocukları giydirmek i- çin teşkilât yapılmıştır. Bu mak- sat için açılan lane üç günde İki milyon drahmi hasılât bırakmıştır. 6 — Vekâlet feyezandan müte- essir olan 400 aileye bakmaktadır. 7 — Nezaretin bütçesi bu ihti- yaçlara kifayet eylemediğinden ha- Yır işlerini bir noktada temerkliz ettirmek üzere halk arasmda İzne açılmış ve birkaç günde on üç mil. yon drahmi toplanmıştır. 8 — Şehirlerdeki muhtaçları kır- larda yerleştirmek üzere teşkilât yapılmıştır. Milli iktisat: u nezaretin 4 Ağustostan- B beri en çok alâka gösterdi. ği meselelerden biri harice haddin- den fazla döviz çıkmasına mâni ol. maktır, Nezaret bu hususta tedbir. ler almak Üzere milli banka ile sıkı bir iş birliği halindedir. Senede bir milyon kilo tütün sa- tışı için Çekoslovakya rejisiyle, 12 milyon libre tütün için de Kalya ile anlaşmalar yapılmıştır. Pamuk yetiştirmeğe çok ehem- Devlet TAN i CS ATINA RÖPORTAJLARI: 7 Yunan Rejimi Bugüne Kadar Nasıl Çalıştı, Neler Yaptı ? Adliye YAZAN: AHMET EMİN YALMAN a... rine sıcak yemek yardımı miyet verilmiştir. Yunan pamuğu yakmda milli sanayiin ihtiyaçları. nı karşılıyacak ve ihracata girişe- cektir. Grevlerin arkası kesildiği için sanayi $ Ağuslştanberi “devami; bir inkişaf geçirmiştir. Yeni sanayi kurulması ve eskilerin genişlemesi için 400 ruhsatname (verilmiştir. Yün ipliği sanayii bu arada mühir bir yer tutuyor. Katerin memlehasmın işletilme- si 15 sene İçin bir şirkete verilmiş ve bu şirket civardaki bataklıkları kurutmagı üzerine almıştır. Maden ihracatına büyük ehem- miyet verilmiştir. Küçük sanatlar inkişafma çalışılmış, bu meyanda Yeni rejimin ikifsadi işlerini idare halı için ayrı teşkilâ' yapılmıştır. Mcaret odalarının çalışmasmâa ye- ni bir faaliyet ve teşebbüs uyan- mıştır. Maliye parki i 2n) rejim vergi yükünü z2- yıt omuzlardan kuvvetli 0- muzlara geçirmek ve vergide ada- let aramak noktasına çok ehemmi- yet vermiştir. İspirto üzerindeki vergi indirilmiş ve safi hasrlâtın buna rağmen arttığı görülmüştür. Maliye nezareti elde kalan üzümle - ——— ri ve incirleri iyi bir fiyata satın almak suretiyle bağcılığı ve incir- ciliği himaye etmektedir. İçtimai basiret lehine olarak bira üzerine müntazam bir vergi konul- muştur, Bundan 8 milyon drahmi hasılât alınmıştır. Pire ve Selânik serbest sahaları. nm inkişafı 131” tedbirler alınmış, gümrük ıslâhatı yapılmış, kaçak: çılığa karşı müessir bir mücadele açılmıştır. Küçük binalar Üzerindeki vergi indirilmiş, büyük binalara zamlar yapılmıştır. Maaşlar üzerinden &- İinan vergi 1096 - 1937 senesi için kaldırlmıştar. Bazı vergilerin taksitle ödenme- si hakkında kolaylıklar yapılmış. tır. Sağlık gı bütün halk için mecbur! kılınmıştır. Evvelce tasar- Tuf için kapanmış olan Selânik bak- triyoloji lâboratuarı daha geniş bir ölçüde yeniden açılmıştır. Deniz, kara ve hava nakliye işle- rine ait sağlık kaideleri hakkında 1845 tarihli eskimiş kanunun yeri- ..aeasaseam Yunanistanda içtimai basiret örnek lerinden: Fakir ilk mektep talebele- eden milli Iktısat Nazırı Haci Kiryakos ne modern bir kanun hazırlanmış- tr. Eczacı mektebine girme şartları değişmiştir. Buraya girmek için bakalorendan başka bir eczahane- de bir sene çalışmış olmak lâzım- dır. Sağlık işleri için vikaye edici tedbirlerle dolu bir program hazir- lanmış ve hastanelerdeki yatak miktari artmıştır. ulh hâkimlerinin ve noterle- rin seçilmesine uit kayıtlar daha sıkı bir hale konulmuştur. Sulh hâkimleri müsabaka ile seçi- lecektir. Noter olmak için hukuk doktoru diploması Lizımdır. Her baroda ihtiyarlık, hastalık ve âciz gibi sebeplerle meslekleri- ne devam edemiyen avukatlar için bir yardım sandığı açılmıştır . Döviz kaçakçılığına karşı çok şiddetli adli tedbirler almmıştır. Yeni medeni kanunun büyük bir kısmı ikmal edilmiştir. Hapisane ıslâhatiyle uğraşılmak- tadır. Bu meyanda veremliler ve “diğer hastalar için hususi hapisa- neler hazırlanıyor, Umumiyetle ha- pisanelerin birer atölye halini ak mast İçin altı senelik bir program vardır. Muhtelif şehirlerde yeni adliye binaları ve haplsaneler İnşası husu- si bir kanunla ve hususi gelirler- le temin edilmiştir. Diğer isle unan deniz ticareti dünya yüzlinde onuncu mevkli iş- kal edecek derecede mühimdir. Ye. ni hükümet deniz ticaretine sit iş- lerle çok esaslı bir surette meşgul olmuştur, Bilhassa gemicilerin hak- larını himaye etmek, hastalık ve â- ciz takdirinde yardım etmek üzere teşkilât yapılmıştır. Tunan şimendifer sistemini İk. İ maliçin on senelik bir prog- ram yapılmıştır. Nafla bütçesi 440 milyondan 675 milyona çıkarılmış- tır. Orman - Keçi davası Yunanis- tanda da vardır. Çam ormanlarını himaye için keçilerin buraya Eir- meleri menedilmiş, fakat Yunan ik- tusadi hayatında keçinin oynadığı rol anlaşılmca bu tedbirin tedrici sırette tatbikine karar verilmiştir. Milyonlarca fidan dağıtılmış ve 8- Zaçlanmu: işine yeni bir ehemmiyet verilmis*ir. Topraksız çifteilere top rak vermiye uğraşılmıştır. Bu yapılan İşler, ne gibi müsbet bir yol tutulduğunu göstermiye kâ- fidir. Yunanistanı bir, iki sene ev- vel şiyaret eden bir adam, aradaki farkı gözle görebiliyor. Eskiden daima fevkalâde hâdise beklemekle vakit gecer. devamlı faaliyetin icap ettirdiği emniyet ve istikrar bir türlü kurulamazdı. Bütün Yunanistan, yarma güve- nerek ciddi ve müsbet bir şekilde çalışıyor, Bu çalışmalarda Türkiye Günün Fıkrası: Mektepte Demokrasi Her devrin mektebi, içinde yaşadı. &ı devrin siyasi içtimai rejimine göre şekil alır. Derebeylik devrinde, din hâkim ve nafiz olduğu iç'n, mektep. lerde de dini bir tahakküm hüküm sürerdi Bizdeki msdresede olduğu gi. bi. Otokrasilerde, msktap, mutlak idarenin kilçiik bir nümuünesidir. Mü. dür ve munilimler saltanatı hâkim. dir. Saltanat devrindeki mekteplerde olduğu gibi. Demokrasilerde, mektep meseleleri idare ile talebe arasmda müzakere ve halledilir. Amerikan mekteplerinde olduğu gibi. Sovyet Rusyada, mektep kollektif bir mües. sesedir, tesis dahi dahil olmak üzere, her mesele kollektif bir şekilde konu. şulur ve halledilir. . Türkiyenin siyasi ve içtimai rejimi climhuriyet ve demokrasidir. Bu re. jimin mektebe de aksetmesi lâzım. Maarif Vekületinde toplanan komis. yonun mektep idaresile talebe arasın. da çıkan ihtilâfları hal için verdiği kararlardan bir Ikisi dikkate değer. Bu kararların ikincisi şudur: Hocala. rma karşı küstahça, hürmetsiz mua. mele eden talebeler, hiç bir resmi ve | hususi mektebe kabul edilmemek t. zere mektepten ihraç edileceklerdir. Hocasma karşı küstahça muamele eden bir talebe, cezayı hak etmistir. Fakat ceza İntikam demek değildir. Mektep sedece okutma yeri değil ws. lah yeridir. Eğer bu mektepte ıslahı mümkün değilse, ihraç edilir, Fakat hiç bir mektepte okutmamak kararı, bu çocuğun okumak hakkım, belki mümkünse, salih hulma hakkını elin. den almak demektir ki, bu teeziye değil, intikamdır. Her vatandasın 0. kuma hakkı, hürriyet hakkı kadar mukaddestir. . Bu kararlarda dikkati çeker diğer bir nokta da, hocalarından şikâyet e. den talebelerin tecziyesidir.Hoca tale. beden şikâyetçi olduğu zaman bunu tecziye etmek hakkına sahiptir, Tale, be hocadan müşteki olursa, şikâyet mercii mektep idaresi, olmazsa vekâ.. lettir. Talebeden hoca hakkında şikâ. yet hakkını almak, mekteplerde mut. lak bir idare tesisi demektir ki, bu. günkü rejimeuygun bir far; de. ğildir. Talebe, hocadam.niçin şikâyet edemesin? Bu şikâyetleri dinlemek, eğer talebe vanılıyorsa onları tenvir etmek, eğer haklı İse, mwnllimi ez İetmek, daka demokratik bir şebil olmaz mı? Talebe İle muallimlerin müşterek bir meclisi, mektep mese. lelerini müzakere ve hal'ederse, o 7m. man meseleler, şikâyet seklini değil, münakasa şeklini alır ki, demokrasi mektebinin yanacağı is te budur. İ dare ve muallim saltanatı hüküm sürdüğü müddetce, münferit <ikâvet. ler, münferit hülkiimler ve istibdat'ar yer alır ki, mekteple relim arasmda adüiyet olduğuna delâlet eder. Mek. tepte demokrasi tesis etmek için, mektep meselelerini, talebe ve mual, limlerden mütesekkil meelislerin ko, nusması ve halletmesi lâzımdır. İda. re ve vekâlet hakem mevkiindedir. Aderr Yarıcı a > > ile müvazi gitmek ve her mümkün olan sahada İsbirlikleri kurmak yo- Tunda umumi bir arzu vardır. Heykel ihtiyacı «sil sarıklı hocanm fetvasi- le İdam mahkümu olan heykel belki bugün dermansız &- yaklarınm üstünde biraz doğrul- mak İstiyor. Düne kadar heykel bize yabancı idi. Heykelsiz memle- ket, tavansız ev kadar gülünç ve garipti, Bugün heykeli küfür fe- lâkki etmenin heykele küfroldu - Eunu anladık ta memleketi her tür lü sefaletten kurtarıcrmızm hey - keliyle işe başladık. Fakat bu borcun edasile heykel ihtiyacımızı tatmin etmiş —yılmayız. Yurdun bazı yerlerine dikilmiş Atatürk â- bidelerinden başka Türkiyede hâ'â heykel yoktur . Ben bu ihtiyaçtan dövünerek bahsederken bana konsolun üstün- deki kötü kötü bibloları, kütüpa- nenin köşesinde ayakta duran bir alçı Napolyonu, piyanonun üzerin- deki Bethofen müsveddesini gös- terdiler, Duvarlarma İllüstras - yondan kesilmiş renkli resimler - den suverler asarak resim ihtiya- emi tatmin edebilen o Insanların bu çarpık çurpuk oyuncaklara da heykel zevkinden anlar görünmiye Kübik (1) apartman yaptırmak hevesi gibi heykelli mesken sahibi olmak modasınm başlıyacağı £” ne kadar, - anlar anlamaz. bizde heykel, heykeltraşm atelyesinde çamurları çatlamıya mahküm. E limde olsaydı bütün belediye reis. lerini sokaklarında adım başmda bir heykelle karşılaşılan o memle - ketlerde şöyle birer seyahate meo- bur ederdim. Ne bahtiyardır. O İnsanlar ki parklarmda, enddelerinde, sokak- larında, çalıştığı müesseselerde ve nihayet kendi oturdukları evlerin- de dalma mermerin ve ya bronzur kendilerine tebesslim ettiğini gö rürler. Kestirme söyleyeyim mi? Etrafımızı bo) heykelle süsleme « dikçe san'at namma bir şey yap” mış sayılamayız FİLE