29 Ekim 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

20-10-938 TAN Gündelik gazete Başmuharriri Ahmet Emin Yalman Tan'ın hedefi: Haberde. fikirde, herşeyde temiz, dürüst, samimi olmak, kariin gazetesi olmaya! * çalışmaktır. Günün Meseleleri | Yıkma ve yapma devirleri Eş TAN Hatay Devl Tarihine Kı- — etinin “| Kim Kime sre Mi e kirüşhiğelar G Yeybodilmniğtir arez Kayalar üzerinde yapılan kabart "ew | Olmuş! gok toplandıkları yer, Boğazköyü Vaktile Şehremanetinin berk kişi ile Tyana ve Konyanın cenubuna | lik bir meclisi vardı. Bazı Filmde kadar uzanan yerdir. Bu havaliden |bu mecliste aza İdiler. Patrik o, cenup ve şarka giden ve Maraş ile | manyanın biraderi Kombidas Orman. Malatya iki mühim mevkie varan İ yan ile, Kuleli mektebi hocası ye ta- yolalrda bu çeşit Abidelerle göste - | bibi Şemsi Molin da bu zilmreden;i. Bugün Cumhuriyet Bayrammm on üçüncü yılını kutluyoruz. Türk in- kılâbı 4 devre geçirdi. Birinci dev. re yıkma devri idi, Eski cemiyetten | miras şeklinde bize geçen bir çok iptidai, ortaçağ milessese ve an'âne- nelerini yıkmak mecburiyetinde kal. dık, Fesler atıldı, tekkeler kapatıl dı, Mecelle maziye gömüldü, mazinin “kötü mirasları birer birer ayıklanıp “temizlendi Bu devir uzun sürmedi. Arkasından yapma devri başladı. Harap ve fakir bir memleketi, maddi ve manevi ihti. "yaçlarına cevap verecek tarzda yeni kurmak ve yapmak vazifesi karsısında Mik, Demiryolları yaptık, 'yollar yaptık, fabrikalar kurduk, mektepler açtık, dilimizi kafamızı, ta- rihimizi düzelttik, HAlâ Türk cemi- yetini yeni baştan kurmakla meş - gulüz . Falih Refkmm dediği gibi yıldö- Mümlerinde biz maziyi hatırlamakla övünmüyoruz, yeni yapılan islerin a- gılma bayramlarını tes'it ediyoruz, Bu Cumhnriyet devrinin büyük mazhari. yetidir . ... Eskişehir faciası Geçen gün yie bu sütunda mem- Teket dahilinde İşliyen otomobil ve kamyonların pek başıbozuk bir vazi. yette bulunduklarma işaret etmiştik. Şehirler arasında. miinakaleyi te- min eden otomobil ve kamyonlar hiç bir nizama ve kanuna tâbi değildir » ler. Şehirler içinde işliyen — otomobil ye arabalar için birçok kayıtlar var. dır. Trenler, tramvaylar, vapurlar, yöreler muayyen nizamlara uydun | BAYİİ çauşmağ mecburdurlar; Bin. kat şehirler arasmda işliyen otomo- bil ve kamyonlarda, ne bir tarife, ne bunların sür'atini tshdit eden bir leri kadar insan ve eşya doldururlar, yollarda istedikleri kadar. stir'atiç giderler. Dünyanm hiçbir yerinde bu nakil Yasıtaları bu kadar başıboş bırakıl. mamıştır. Biz bu ihmalin sozasmı ikide bir yukubulan otobüs ve otomobil kaza, ları İle ödüyoruz. İzmir ve Bursa yol. larmda İkide bir otomobil ve otobüs kazalarının vukuu, bizi iknza kâfi get. memiştir. Fakat bu defaki Eskisehir fapiaa; Brtık hükümeti stir'atle hareltete sey. kedecek dersende mühtmdlr, Biz Türk ... Makinenin kuvveti Bugün dünyayı makine İlare eği 160 milyon insan kuvveti istihsal eğ. Boğazköy hafriyatında çıkan kıymetli bir Eti eseri atay Türklerinin H Şimali Suriyeye karşı yaptıkları hareket parlak bir muvaffakıyet- le neticelenmiş, Mitanni- lerin Mısır Fıravunlarile ittifakları bir şeye yara- mamış ve bu suretle Fıra- vunların bu havalideki nüfuzu ağır bir darbeye uğramıştı. Etraf ve civar- daki kabileler Hataylarla birleşmek için koşuyor, sadakatlerini oarzediyor- lardı. Fakat Hatay'ların ilerlemeleri Şimali Suri- yede durmadı. Çok geç- meden, Filistin hududu da aşılmış ve Filistin şe- hirleri de birer birer Ha- tay'ın eline düşmeye baş- lamıştı. Firavuna gönderilen İstimdat mektupları bir netlee vermiyordu. Genç Firavun Ahnaton ortaya yeni bir din çikarmış ve Mısır halkı en mühim mil mesele saydıkları din üzerinde İkiye ayrılmışlardı. Bu yüzden Misırlılarm askeri bir ma - ceraya girişmelerine imkân kal - mamış ve Etiler vaziyete hâkim olmuşlar, yaptıkları ittifaklar ve muahedelerle hâkimiyetlerini sağ » Tamlamışlar, ve Hatay tahtma © Şuran Subbilultuma alâkadar oldu» Zu bütün devletler arasındaki ih tilâfları hal ile meşgul olmaya başi lamıştı. Asker hükümdar, bir im - parator olmuş, ve imparatorluk te mellerine dayanan yeni bir tesek « kül vücut bulmuştur. itarmi Hükümdarınm oğlu Eti imparatoruna sığmarak yardım dilemesi üzerine dileği ye- rine getirilmiş ve burada impara - torun himayesi altında yeni bir dev Jet kurulmuş, fakat Asüriler bu devleti rahat bırakmamış ve onu mütemadiyen yağma ederek can- lanmasma İmkân vermemişlerdi. Kablelmilât 1275 te Şalmanese- rin kuvvetleri Malatyanm önünde görüldüğü zaman yalnız Mitanni - nin istiklâli tehlikeye düşmemiş, fa kat Eti imparatorluğunun kendisi de ayni tehlikeyle karşılaşmıştı. Bununis beraber imparator Sub- biluliuma'nın fütuhatı bu sırada emniyet içinde idi. Imparator Çar- çemiş'i zaptetmiş ve Suriyenin şi- mealindeki araziyi muhafaza etmiş- tâ, Çarçemiş tahtı Hataylarm kral- GÖRDÜGÜM sa Bir Bakış Aİ, ii Boğazköyde bulunan Eti eserlerindenbiri lık hanedenma geçmiş ve burası Eli imparatorluğunun inkirazından sonra da Hatay nâmmı muhafaza ederek Eti satvetinin merkezi ola. rak yasamıştır. gmparator o Subbullulluma'nmn İ başlıca kuvvetlerile Mezo ; potamya ve Suriyede uzun bir za- man kaybolmassı anayurt içinde bir takım karışıklıklara sebep ol - muştu. İmparatorun eski tabiri ile “Ak olması,, ve yerine oğlu Mur- silinin geçmesi vaziyeti kolay ko - lay düzeltmedi. Bilâkis yeni hü - kümdarın geneliği Firat Üzerinde. ki Gasga, Torosun cehubundaki Arzava devletleri isyan etrmşler ve * ıç Mürsili tehlikeyi Kavrıyayak geni Mursilinin dehası tehlikeyle savaş- maya elverişli idi, Kendisi derhal kumandayı ele alarak harekete geçti, muvaffakıyetle neticelenen muhsrebeler açtı ve on sene içinde mevkiini sağlamladıktan başka Su riye devletlerile de mlinasebetleri- ni idame etti ve taahhütlerinin hepsini de yerine getirdi, ursilinin asker! dehası, Na- M pPolyonunkinden £ farksızdı. Genç hükümdar evveli Maversyi Torostaki Mazakadan hareket ede- rek Gasgann kalbgâhma doğru Yü rümüş, dakika kaçırmadan şima- le doğru ilerlemiş ve Sivasa yetişe- rek âsileri perişan etmişti. Yolda rastgeldiği Prensler ve şehirler Y8 ona iltihak ediyor, yahut mağlip ediliyorlardı. İsyan, yıldırım süre - tile bastırılmıştı, Fakat Arzavada- ki vaziyet te ciddi, mahiyette idi Kâmilen Eti olup olmadığı henüz anlaşılamıyan bu devlet, yahut dev- letçikler kümesi Kilikiyanm içleri" Cürmü Meşhut ŞEYLER den Lisyeye kadar uzanıyordu. Ha tay yaylasından Toroslarla ayrılan bu ülke, müstakil yaşamak sev - dasında idi. Bu devlet Hatay'a kar. şı birleştiği takdirde çok tehlikeli olurdu. akat Mursili, vaziyetin fazla F vehamet peyda etmesine İm- kân bırakmıyarak Hattusas'a 'dö- nerek ordusunun eksiklerini ta - mamladıktan sonra âsilere karşı yürüdü. Hedefi, hasımlarınn bir - Jeşmesine o imkân O vermemekti. Lavzanın dağlık taraflarını geçerek âsiler arasındaki -müvasalâyı boz- muş, ve kati bir galebe ile mese - ları muhtelif mevsimlerde tepele- miş, ve ondan sonra ülkelerini ye- niden tanzim ederek Arzavayı par çalamış, sonra Suriyedeki hâkimiye tini sağlamlamış ve oradaki hü - kümdarlarla muahedelerini yenile. miti. Anlaşılan bu smada payitahttan beş kilometro mesafede bir dağ e teğindeki "Yazılı Kaya,, diye Ana- dolunun en mühim Abidelerinden bi ri mahiyetini veren kabartma re simler yapılmıştı. Resimlerin mev. zuu, dini bir ayindir ve bu ayin si. rasında Etilerin fırtma ilâhi, da- ha başka mahalli ilâhlarla bera - ber, bir arslan sırtında duran, ve yanmda oğlu ile birçok maliyeti bu- hunan büyük Güneş ildhesini kar. | sılamaya çıkıyor. ine bu devir, imparatorluğun refah devri idi. Payitaht şi - male doğru genişlemiş ve burada saray mabetlerinin en büyüğü inşa Olunmuştu. Burada yapılan hafri- miştir, Bir kazan, bir makine, 15000 kişi-| mur e nin işini görür. Ve ben üşliyen ellerimi mantomun Bir elektrikli değirmende hir a-|ceplerine sokmuş, çk laşş yen dam, adi değirmende 8000 kişinin | 935 Tünele giriyorum. dibinde bir ses; Akşam saat sekiz, sekiz buçuk... | PÇAVrA yığınından başka bir şey Ol Hava çok serin, toz gibi ince bir yağ | miyan bu kucakta uyuyor. Yağıyor, Fakat ben bu ihtimelin bir haki yor. t dahi kabul etsem. Hiç Yumruk halinde srkılmış elleri Ve | DİP zaman insanm diğer İnsanların mini mini ayakları soğuktan mori” | Merhametini tahrik etmesi için bir ço mış. Ve onu kucağında tutan k& “| Cuğu İstismar etmesne tahammiil ede dın... Bizim merhametimizi tahrik| mem, Kulağımın etmek ve keselerimizin ağzımı açtır *İ Bu yı, > İz az bna yayan makine: | hama ra İN bir, sadak | mak io çocuğu yağııran. aiimia).. e ü doğru uzat 3 ler vardır ki, hesap Mütehassmları Bile sağı Eda a İç öye bu cürüm her gün gözlerimizin bunların karşısında şaşakaldılar. Bir kadm... Soluk bir yüzü, etrafı | beklesiyorlar... ind işleniyor. Bugün makinenin yapmadığı İş| simsiyah gözleri var, Ustün ... Çocukları kucaklarmda dilenenle- emi sarar, paketine) de rengi goluk bir manto... Başımda koyar ve biltün bunları İnsan el ve| siyah İn “atla ea) Vilcüdünün yarısı çip - a erişemiyeçeği sür'atle ya el gocuk tutuyor, Barı bükleleri , kirli Yüzünün üstüne dağrlmıs.. Du- Maki dünyaya bolluk ve ucuz -| dakları bakımsızlıktan ve kirden ya” ak getirmiş; fakat ayni zamanda) rel... Vücudünün çıplak gi Masanı kendisine köle yapmıştır. kei yerleri ban içinde bir yavrucak., pis birlmüştür, Bu kadm mı söylüyor? Haki | FİN suçu katin evde imei bekleşen daha | "in işi değil midir? dört aç çocuğu mu var. Çocuklarımızı açlıktan öldürelim, Bilmiyorum... Bu kadm eğer pro-|fükat dilendirmiyelim. Dileneliğe fesyonel bir dilenci değilse elini böy- | #let etmiyelim; le açmak için muhakkak ki, felâket-| Ben çocuklarile dilenenlerin tecri- lerin ve sefaletlerin en koyusuna düs- | yesini istiyorum, Saat DERVİŞ mahkemeleri» rilmiştir. Eti imparatorluğunun son safha- | #1 bizi tekrar Suriyeye götlirür. Mısırlılar birinci Seti ve ikinci Ramses devrinde bütün Suriyeye yerleşmek istedikleri zaman Mursi- Yinin halefi olan Muvatalli'nin me- seleyi halletmesi lizimgelmiş, o da kuvvetler toplamış, iki taraf kab- lelmilât 1298 da Oront nehri üze - rindeki Kadış'ta harp etmişler, iki ordu biribirini hırpalamış, fakat | Etiler, Suriyedeki hâkimiyetlerini | idameye muvaffak oJ1. muşlardı. Ancak Mu. vatalli'nin son halefi olan Hattusi. Vi kendini daha mühim bir tehlike. ile karşı karşıya buldu. Bu tehlike garpten Dardan gruplarının, şark. tan Asurilerin taarruzu idi. attusili bu vaziyet karşism - H da Mısırla anlaşmak ve Ba. bil ile iş beraberliğini temin etmek istedi. Milâttan.önce 1280 de Mı - sırla bir müahede yapılmış, birkaç sonra Etili bir Prensesin Fi. ravuna varması İle sağlamlanmış ve Bti kralınm kendisi de Firavunu ziyaret ederek münasebetleri bir nebze daha ilerletmişti. Diğer taraftan Asürilerin taar - ruzu durdurulmuş, fakat Ahilerin akınları devam etmişti, Buna karşı Eti hükümdarı Dud- balia Milâttan önce 1240 ta Gaz- ye doğru hareket ederek Eğe deni- zinin kıyılarına kadar ilerlemiş; fa- kat bu sırada Ahilerin saltanatı da sağlamlanmış ve Ahilerin kral- ları Babil, Mısır, Asür hükümdar- BANA iie GN de esi Milâttan önce 1200 den itibaren gerpten mühaceret akınları fası - lasız devam ettiği için Etler bu akımlara dayanamamış; Truva et- rafmdaki silâh çarpışması ise Eti imparatorluğunun inkirazı buhran içinde bir hâdiseden başka bir şey OKUYU Meelis reisi, Mimar Kemalettin mer. humun kayınpederi Halil Beydi, Kırk azalı bir meclis heybetli bir heyet manzarası gösterirdi. Doktor Şemsi Molla ilmiyedendi. İstanbul payesi vardı. Başında değirmen taşı giyi bir beyaz sarığı, omuzlarında eiihbe. si ile heyete İtimat telkin ederdi. Şeh. remanetinin bulunduğu daire ile Zap. tiye Nezaretinin bulunduğu daire bir binada idi, Binanm bir kanadı Şehremanetine, bir kahadı da Zaptiye Nezaretine tahsis edilmişti. Hemen denebilirdi ki Şehremaneti meclisin de yilksek sesle söylenen bir söz, ma- kamında oturan Zaptiye Nazırınm önünde söylenmiş zannedilirdi. Beyoğlu Mutasarrıfı şair Mahmut Nazım Bey (Paşa), bir Ermeni mese. lesi nkabinde Zaptiye Nazırı oldu. Ve ilk icraat olarak hamamlarda meb - zulen bulunan dellâklerin saçlarını kestirmek, başlarmı tıraş edip kele gevirmek oldu. Bu icraat herkesçe hayretle telâkki olundu. Türlü türlü dedikodular yapıldı, nihayet bilmem ne vesile ile mesele Şehremaneti mec- Misine de aksetti ve meclis heyeti a- leniyesinde mevzuu bahsoldu. Tenkit- ler yürütüldü. Tekerlemesini yuvarladı. Meyeti derin bir hayret ve siiktin aldı.. Herkes önline baktı ve başmı eğdi. Abdurrahman Adil EREN değildi: z Pakat Wenin Suriyede de- vam etti Ve öPedâki irile we teşkilâtı ile yaşadı. Bügünkü medeniyet. bu Türkle. rin medeniyetinden teşkilâtçılığın ruhunu, kanun ve nizamnameye ri- ayeti, muahedelere sAYgı göster. meyi, kadınlara hilvmeti öğretmiş. Si » ENT Yasvada Fazar kurulduğu günler vapurlar pek kalabalık oluyor “Çamlıca okuyucularımızdan Hik. met,, imzasile aldığımız bir mektup. tan: “Geçen Cumartesi günü, Yalova- Ya gitmek üzere, Kadıköytinden 8,40 vapuruna bindim. “Heybeliada, va -İ mek mi Puru iskeleye yanaştığı zaman, za- ten haddi istinbisi kadar yolcu almış bulunuyordu. Buna rağmen ben ve benim gibi Yalovaya bilet almış olan yolcular da tabii vapura bindik. Va- purumuz Heybeliadaya ve Büyüka. daya da uğradı ve buralara bıraktığı yolcuların iki üç mislini ald. Meğer! Yalovada bugün pazar © kurulurmuş! ta bu müthiş izdiham onanmış!” Yalovanm pazarı hakkm- da da malimat vererek kendisinin de | cemiyeti himmet edip bu ha ucuz bulduğu bir şey aldığmı söyle |ları şu anlattığım İşkencel, dikten sonra şu satırları yazıyor: “Yalovada dolaşırken, vapurun kal kacağmı bildiren ilk düdüğü işitince, gelişimizdeki izdihamı hatırladığım için, hemen vapura koştum ve ser. de Nalmeı bestçe bir yere oturarak gelenleri sokağında 23 seyre başladım. Aman yarabbi! Va orda Stan P.E. İY İntes telgrağ | Vaputun her tarafı yolcu ve eşya ile dolmuş, kenarlar, mükine etrafındaki boşluklar ve makine pencereleri yu- kariyn kadar esya ile kapanmıştı. Öyle ki döşeme tahtalarını bile gör- ilmktin değildi. Kalnbalığın tahammtilsiz, sikletinden, ai, dört tavuktan üçü öldü, Birinide ancak Yarı canli olarak eve götüre- bildim. Arasıra denize yolcuların bir şeyler attığını görüyor ve bunların bu kadar işkenceye dayanamayıp ö- len tavuklar olduğunu anlıyordum, » Gazetelerde gördüm: Bir çok yer. lerde tavuk İstasyonları Yapılıyor. muş. Yalovada da böyle bir istasyon yapılsa veyahut himaycj bayvanat Yvancık- tarsa! erden kur- . İki Karimize Aksarayda Oru Cevap $ Gazi mahallesin. İK pure öyle bir yolcu ve eşya hücumu | #urluğundan açıkta Bay Niyazi başladı ki tarif edemem. Yüzlerce tavuk kafesi, sebze, meyva küfele. ri, çuvalları... Her yolcunun eling, | YOTUZ Neticeyi bu bir yumurta sepeti, üç - beş tavuk, | cağız. * Edremitte elekt da Celil oğlu Mustaf, bile lari işinizi rda okursunuz. muhtelif eşya, durmadan vapura tı. kılıyordu. Niheyet vapur hareket etti. Heri yerine mıhlanmıştı. Srkışsanız e yerinizden kalkmak imkân! yoktu.) sötunle, a sAnkam” da takip eti; sütunlarda yaza. tik mağazasın. a Öztürke;