10 Ağustos 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

o Iktısadi ve maii hafta Bütün piyasalarda umumi bir i tereffü eseri görülüyor Dışarda ve içerdeki borsalarda bu! vagon kilo taze tomates ihraç etmiş- hafta zarfında da büyük bir faaliyet! lerdir. Bu sene ise şimdiye kadar 800 göze çarpmıştır. Hele Nevyork ve Şi-| vagon taze tomates İhraç etmiş- kago borsaları kriz senelerinden beri | Ayrıca da kırk milyon taze domates görmedikleri bir.fanliyete şahit ol muşlardır. Bir çok iptidai mevatla, şirketler eshamında büyük tereffüler kaydedilmiştir. Amerikalı ve eenebi müşahitler yeni bir (bom) karşısında bulunduğumuzu söylemekten çekinmi yorlar... Geçen hafta yazdığımız gibi dünya işlerindeki iyilik, mali ve ticari piys- saların mütemadi tereffüü ile çok ya- kından slâkadardır." Diğer taraftan mevaddı iptidiiyenin tereffüü de nik binliğe yardım etmektedir. Bir aralık Buşeli seksen sente “düşen buğday| nin Berlin ve diğer merkezlere yaptı- Nevyork borsasında 110 sente çıktığı! ğı seyahate de ehemmiyet vermek lâ- gibi Fransada bir aralık 80 franga dü. zımdır. Bu sevahatin bütün paraların gen buğdayın yüz kilosu 115 franga! istikrar: ile alâkadar olduğu söylen- çıkmıştır. Amerika ve Kanadada kuraklık do- layısile buğday ve mısır mahşulünün az olması hububat fiatlerini daha ziya de arttıracağı zannedilmektedir. Mu- hakkak olan birşey varsa o da her se- ne ihracatta bulunan Amörikanın bu sene buğday ithal edeceğidir. Diğer mevadâı iptidaiye fiatleri de mevkile | rini ya muhafaza ediyorlar veya te- reffüs meyyaldirler. Bizde buğday mahsulü Bizde buğday mahsulü bu sene Zi- raat Vekileti tarafmdan geçen #en& - nin en âşağı iki müsli olarak hesap e- dildiğinden dünyadaki tereffüden bel- ki fazla istifademiz olamıyacaktır. Fakat bir taraftan Ziraat Bankası tarafından himaye edilen, diğer târgt- tan Yunanistan, İtalya hattâ Fransa tarafmdan vaki oldcak talepler üzeri- ne buğday mahsulümüzü iyi flatlerle satmakta müşkülât çekmememiz icap eder, İştira kuvveti Mali piyasaların terefftü, ellerinde esham bulunan milyonlarca kişinin iş- tira kuvvetini arttırdığı muhakkâk- tır, Mevaddı iptidaiyenin bilhassa hu» bubatm tereffüü ise milyonlarca köy- Tünün iktisadi vaziyetini kuvvetlendi. recek bir âmildir. Dünyadaki iktisadi faaliyetin artması ise petrol, demir, bakır, pamuk gibi maddelerin sürü. müne tesir eder ve netice olarak ta birçok memleketlerin vaziyetine mü- sait bir tesir yapar. Son zamanlar bilhassa petrol o sa- nayiinde de büyük bir inkişaf görül; müş ve geçer sene Paris borsasında 1900 franga satılan Royal Duch pet. rol şirketinin eshamı 2900 franga ka- dar çıkmıştır. Geçen sene 38 milyon florin kazanan bu şirket bu sene 54 milyon lira kazanmış ve yüzde 7,5 ye- yine yüzde 10,50 temettü vermiştir. İngiliz banknotlârı İktisadi faaliyet bu hafta İngilte - re ve Fransada da inkişaf etmiştir. İngiltere Bankası tedavi! eden barik- not miktarmı bu sene 40 milyon İngi- liz lirası kadar arttırmak mecbüriye- tinde kalmıştır. İngilterede birçok fabrikalar hükümetin ve eşhası husu- #iyenin siparişlerini yetiştirmek için gece gündüz çalışmak meoburiyetinde kalmışlardır. Seyyahlarm miktarı ise on seneden beri görülmiyen miktari - bulmuştur. Amerikalılar bu sene İngiltereyi; İs- panya ve Fransaya tercih etmektedir. Bunu hiç şüphesiz İspanyadaki dahili muhârebe ile, Fransadaki bazı hâdi- selere, ve grevlere atfetmek lâzım- dır. İşsizlerin miktart da bu hafta daha eli bin azalmıştır. . Fransada da mall ve iktisadi vazi: yet bu hafta zarfında birçok terakki- ler kaydetmiştir. Fransız devlet ve şirket oshamı yükselmiştir. Komşularımızdan bilhassa Bulga- ristanda büyük bir faaliyet göze çarpmaktadır. Bulgarlâir geçen sene 80.000 kilo domaten ezmesi ve 503 tasarruf eshabınm Türk kâğrtlerile mukabili olan 5 milyon kilo domates ezmesi ihracı için hazırlık yapılmak- tadır, | Bu sene ihraç edilecek üzüm 6.000 vagon hesap edilmektedir. Haftanın diğer bir hâdisesi de İs- panyol parasının sukutudur... İsyan- dan evvel 38 Pesetaya mukabil şimdi! bir İngiliz lirası için 60 Peseta vermek lâzımdır. . Fransiz Bankası müdürü Lobeyri- mektedir. : Bir taraftan zecri tedbirlerin kalk- ması, dışardaki piyasaların tereffüü diğer t tütün, pamuk, buğday. hattâ incir, üzüm, fındık mahsulleri- mizin geçen seneye nisbeten iyi olma- 81 ve sonra da Montrödeki siyasi za- fer piyasalarımıza çokiyibir tesir| yapmıştır. Bu sene mallarımızın ko- laylıkla satılacağı hakkındaki kanaat te umumidir. Bütün bu mes'ut hâdiseler mali pi- yasamıza da tesir etmiş ve bu hafta zarfında Devlet Bankası eshamı 72 den 75 e. geçen hafta 21 lirada bırnk- tığımız Ünitürk 22,70 liraya “çıkmış. tr. Anadolu obliçasyonları 46 70 Kiraya honolar 47.70 liraya tereffü #tedişler- dir. Haftanm asıl mühim mali hâdisesi daha yakından alâkadar olmalarıdır. Bu haftaki pesin muamelât şimdiye| kadar görülmemiş bir derecede idi. . | Hariçte barış politikası, dahilde iş- tikrar, sağlam bir para, mütevazin bir bütçe... Meşhur Fransız maliyecisi Baron Louis'e göre de devletler ve milletler için en doğru yol budur. Geçen hafta bütün piyasalar teref- füler kaydetmiştir. Ve tereffüün de- yam edeceği anlaşılıyor. Fakat İspan- ya vak'alarmın ve zaten nazik olan siyasi vaziyetin işlerin mahiyetini de. giştirebileceğini de unutmamak lâi- zamdır. İ det karu mr Arttıma ve eksiltme muhtırası © A 10*Ağustos Pazartesi * Cibalide eski Gülcami yeni Küçük Mustafa Paşa mahallesinde eski Fener ye" ni Abdülezel Paşa caddesinde 166 numa - alı kiegir ev Tatanbul snilli emlâk müdür. iğünce satılacaktır. Mimi saraylar müdür iüğünde Dolmabahçe sarayı dam ve saçak kurşnları tamiratı . * Ankarada M. M. V. S& AL Komisyo- nunda Kayseride yaptırılacak yapılar. * Çanakkale Tüm satmalma komisyo - nunda 240 bin kilo karu ot, belediye da- mi encümeninde muhtelif cins kâğrt * Ankarada M. M. V. S AL Komisyo- oanda 64850 adet kilim elesilimesi * Haydarpaşada Devlet Demiryolları ve Limanları işletme komisyonunda 3560 a - il, 100 adet seyyar telgraf ma « kinesi pili, 55 adet demir levha, 10 adet yuvarlak zampara taşı, 4090 kilo üstüpü, 13800 adet Marsilya kiremidi. * Universite artırma ve eksiltme komis yonunda Tıp Fakültesi için gliserin, asit. finik ve formel eksiltmesi. * Istanbul gümcükleri satış işleri mü- dürlüğünde satılacak 317039 kilo şeker ar terması. * Jandarma Umum Kamiutanlığı Anka- Ta Satmalma Komisyonunda Satın alma - cak sadeyağı, beyaz peynir, tarhana, kuru fasulye, mercimek, nohut, kuru soğan, pa tates, çay, bulgur, zeytin eksiltmesi. * Edirne Merkez Malmüdürlüğünde E- dirne Jandarma Mektebi için 120 bin kile ekmeklik un eksiltmesi, * Devlet Demiryolları İşletme Idarexin- de satımalmacak 50 adet ray bükme aleti eksilmesi, * Kabataşta Inhisarlar Levazım Şube - sindeki Alım Satım Komisyonunda Kayse. vide yaptırılacak idare binası ingaatı eksilt mesi, * Istanbul Ziraat Mektebi Çiflik Tdare sinde satılacak lizüm mahsulü artırması * Istanbul Vilâyeti Nafia Müdürlüğün. de Universite Hayvanat ve Nebatat Ens- titülerine alt mobilye ekailtmesi * Istanbal Belediyesi Daimi Encümenin de Karaağaç müessesatı et ve işkembe sa- tş salonlarmda yaptırılacak çengel teni- mücellit levağımi eksiltmesi, * Istanlal Jandarma Satmalma Komiş- yonunda satinalmacık 10 bin adet kaba- ra çivisi eksiltmesi. * Milli Saraylar Müdürlüğünde Dolma - bahçe Sarayının hususi ve bir numaralı dairelerinin dam ve saçak kurşunları ta - | miratı, * İstinbul Deniz ticaret müdürlüğünde Köstence, Varna ve Burgazdan * gelecek göçmenlerin maki * Çemberlitaşta Istanbul vakıflar başmü dürlüğünde kiraya verilecek hane, mesçit, han, dükkân ve arsa artırması. * Kütahya Jandarma mektebi komutan- lığı satmalma komisyonunda ekmek, et, sebze, odun, muhtelif cins erzak eksiltme si. * inhisarlar Samsun tütün fabrikası ek- siltme komisyonunda tütün, sigara ve sair «ya sakliyesi, . * Istanbul Belediyesi dalmi encümenin- de kiraya verilerek Sarayburnu o Gülhane Ralf N. Meto parkı garinonu artırması Dünya kuru üzüm reko'tesi noksan.. | Bu sene, mühim üzüm istihsal merkezlerinin ihracatı az olacak Bu sene, kuru üzüm, bütün dünya üzerinde azdır. Yapılan tahminlere göre, bu yılın cihan kuru üzüm rekol. tesi, geçen seneye nazaran, yüzde 15 — 17 az olacaktır. Fakat, sunu da söyliyelim ki, bu miktar tahminidir. Bunun, yüzde 5 — $ eksik veya fazla olması da melhuzdur. Türkiyede — Geçen yıl kuruü- Züm rekoltemiz 80,000 tondu. Bu se nenin rekoltesi için yapılan tahminler 77.000 ton raddesindedir. Fakat, bu azlığa rağmen, bu sene, üzümlerimi- zin, gerek tane cesameti, gerekse ka- lite itibariyle geçen sene mahsülüne faik olacağı anlaşılmaktadır. Kalifomiyada — Geçen yıl, Kali. forniyanm umumi istihsali 18.000 ton du. Bu sene, 15.000 ton olacağı tah- min edilmektedir. Buna sebep olarak ta, Kaliforniyada kuru üzüm icin ye- tiştirilen bağların azalması gösteril. mektedir. Zira, Kaliforniyada, şarap- lik üzüm yetiştirilmeye daha fazla e- hemmiyet verilmeye başlamıştır. Bu yıl havaların müsaadesizliği de, yalnız Kaliforniyada değil, hemen bütün dünyada, büyük istihsal merkezlerin- de çok zarara sebep olmuştur. A — Avustralyada, bu sene, şubatta istihsal edilen Sulta- Ba denilen cins üzüm rekoltesi 32.000 ton olarak tahmin olunmaktadır. Halbüki, bu miktar, geçen yıl 38.000 tondu. Bu takriben 8.000 tonluk nok- $an, Avusturalya yarı resmi mehafi- lince de tesbit ve tevsik olünmüktâ: | - Yunanistanda — Kişm geçmesi, sonradan da birdenbire şiğ- detlice soğuklar olması, bü #cne, her yerde olduğu gibi, Girit bağlarmda da flzüm mahsulünlün az olmasma s6. bep olmuştur. Yunanistanm her tara fında da bu böyledir. Ayrıca, son 2a- manlarda bağlarda görülen bazı has- talıklardan dolayı da, mahsul, biras daha azalmıştır. Umumi rekolte, bir- kaç ay evvel 25.000 ton tahmin edil. mekteyken, bu hastalıklardan dolayı. Hünal TAN İ satı, Ve Belediye Matbansı için, almacak | , İspanya isyanı | nasıl hazırlandı? Asi kumandanlar, efradı “ Cumhuriyet | i namına döğüşecek- isinizi; diye aldatmış Şehrimize gelen İspanyol gazete- lerinde isyanm hasıl hazırlandığını ve birçok kıt'aların haberleri olma - dan bu isyana iştirak ettiklerini gös- terir dikkate değer malümet vardır. Bunları hulâsa olarak naklediyoruz: “İsyandan birkaç gün evvel, isya- ni hazırlıyan zabitler faşist aleyhta- rı oldukları malüm olan efradm he- men hepsine mezuniyet vermişlerdi. Böylece, kışlalarda, zabitlerin *ko- iayea idare edebileceklerini zannet - İtikleri efrat kalmıştı. Diğer taraftan, esirlerin ifadele - rinden anlaşıldığma (göre, zabitlere mahrem Ve şifahi birçok emirler ve- rilmişti. Barsolonda” Predalbes kışlasında bir hafta evvelinden, ve cimhuriyet- çi zabitlerin haberleri olmadan, Ge- neral Goded'in emri'üzerine, kıt'alar emre amade bir vaziyette tutulmuş- tu, Cumartesi akşamı, isyandan bir- kaç dakika evvel, zabitler, efradı kışla avlusuna toplıyarak Onlara, İ “elimhuriyet için" döğüşmeğe mec - İbur olacaklarını bildirdiler, Kışlalar- İ daki bütün radyolar, birkıle gün ev- İ velinden bozulmuştu. Böylece efrat, olandan bitenden haberdar olamı- yorlardı. Bu hârekete iştirak etmek istemiyen birçok zabitler, bu arada 13 üncü Piyade Alayından Miralay Fermin Espallargas tevkif edilmiş lerdi. Toledo şehrinden, âsilerin arasm- dan kaçarak Madride gelmiş olan hü- cum kıtaları efradından dokuz kişi isyanı şöyle anlatıyorlar: — Biz ve Toledo'daki bütün hi- cum taburu hiçbir zaman İhanet et - tiğimizden haberdar değildik. | İs- yan başlayıp ta ilk sllâhlar patlama- dan bir saat kadar evvel, kuman- danlarımız. radyo telsiz merkezini iş- gel aderak emir almadıkga ve hor no pahasma solursavolsun oradan ayrıl- mamamizı bildirdiler. Gidip işgal et- tik. Biraz sonra silâh sesleri duy- duk, Dışarı çıkarak olan biteni anla- msk istedik. Fakat kapıda bulunan zabitler menettiler, Böylece iki gün orada kaldık. İsyan olduğundan ha- berimiz bile yoktu. Asiler, istasyo- nu kullanmıyorlardı. Şehirde elek - trik cereyanı da kesilmişti. Bu vazi- yet gittikçe sinirlerimizi bozmuşlu. İçimizden birisi; — Ne olursa olsun buradan çıkıp vaziyeti anlıyalım. Dedi. O gece karar verdik, saba- ha karşı usulca kaçtık. Sokaklarda kimseler yoktu, Nihayet birkaç kişi- jye rastladık. Onlardan vaziyeti öğre- nince hemen Madride dönerek meş- ru hükümete teslim olduk. | © Bivil muhafığlardan birisi, kendi. İlerinin âsi kumandanlar' tarafından nasil aldatılarak İsyana iştirak etti rildiklerini ve vaziyeti bilâhare nasıl ladıklarmı öyle anlatıyor: — Kışlaya bir kumandan geldi. st. zabilerin askeri akademide an teşebbüsünde bulunduklarmı, ie gidip onları tevkif etmemiz ettiğini söyledi. Hiçbir şeyden berleri olmıyan. sivil muhafızlar, akademiye gittik. Orasını işgal et - tik. Binayı aramamız emfi verildi ve oradah Alkazar'a gitmemiz emri verildi. Gittik, Orada bizi mahzene indirdiler, emir beklememizi söyledi ler. Biraz &inra zabitler Mahzenin demir kapılarını ani olarak üzerimi- 2e kapıyarak gikip gittiler” simdiki tahmliler 21.000 ton olacağı merkezindedir, Diğer memleketlerde — “Yukarda da kayıt ve işaret ettiğimiz gibi, ha- vala n müsaadesizliği, bütün dünya- da, her mahsulde az çok olduğu gibi, üzüm mahsulü üzerinde de menfi bir tesir yapmıştır. Hentiz kat'i malümat Almamamakla beraber, İran, Cenuhi | Afrikâ ve İspanya rekoltelerinin 3e | yüzde 10 — 15 kadar noksan olacağı) Denizli, (TAN) — Denizli mun. | Ekrem ve Kültür direktörü muhakkak sddedilmekteğir. Şu hale göre, bu sene, bütün dün yanın mühim üzüm istihsal merkezle- rinin ihracatı az olacak demektir. İspanyadaki: isyan hareketi 1U-5- 456 —S Almanyanın müdahale etm yeceği sanılıyor Londra, 9 (Tan) Fransa hükümetleri, İspanyol harp gemilerinin Tancadan geri cağımıl -| maları için Madrit hükümeti nezdin- de yeni bir teşebbüste bulunmağa ka rar vermişlerdir. Her iki hükümet, Almanyanın halka yardım gibi insani bir maksatla Tancaya harp gemileri göndermesine müsaade edilmesi tale- bini isafa karar vermişlerdir. Malüm olduğu veçhile Versay munhedename si Alman harp gemilerinin Tanca li- manında demir atmalarını menetmek tedir. Almanya kabul edecek mi? Londra, 9 (Tan) — Ispanyol işleri ne müdahale edilmemesi hakkındaki itilâfm Almanya tarafmdan da kabul edileceği tahmin edildiği için, siyasi mebafil bügün daha nikbin görün - mektedir. Almanyanın vakayli tacil | etmeğe kalkışacağına pek az ihtimal veriliyor. İtilâfnamenin yakında imza edileceği ümit ediliyor Paris, 9 (Tan) — Fransa hüküme- 4, Ispanyol işlerine müdahale edilme mesi meselesinde itllâf teminini ko- laylaştırmak maksadile ticaret tay - yarelerini de İspanyaya ihracı mem- nu esliha ve mühimmat Jistesine ithal etmeğe karar vermiştir. İspan- yol işlerinde bitaraf kalınması için Fransa hükümeti tarafından alâka - dar devletlere yapılan tekliflere pey- derpey cevap gelmektedir. Şimdiye kadar alınan cevapların hemen hep- ai esas itibarile bu tekliflerin kabulü lehindedir. o Yakında, bir bitaraflık itilâfnamesi aktedileceği tahmin edil mektedir. Bir veya birkaç devlet, ya pılmak istenilen itilâfı kahulden im- tna ettikleri takdirde, Prahsa hükü- meti, harekâtmda tamamen serbest olacaktır. Nazırlar meclisi, Reisicüm hur Lebrun'un riyasetinde yaptığı toplantıda harici meseleleri ve, bilhas sa İspanya vakayiimi tetkik etmiştir. Toplantıdan sonra bitaraflık hakkın- da bir tebliğ neşredilmiştir. Fransız gazeteleri ne diyor? Paris, 9 (Tan) — Nazırlar Mecli- sinin tebliği üzerine, sağ cenah gaze- teleri, bitaraflığın şarta musilâk bı- rakılmasından ve diğer devletlerin dürüst hareketlerine tâbi tutulmasın dan şikâyet etmektedirler. Buna rağ- men, Fransanm kararı dolayisile memnuniyetlerini İzhar etmektedir - | ler. Sol cenah gazeteleri, karardan| dır. memnun değildirler. Le Peuple diyor | ki: “Fransa nazırları bitaraflık lehin- de karar verdiler, Bu, demokrat Fran #anın İhtimal! çaresiz kâtlanacağı ve Takat hiç bir zaman tasvip etmiyece- Bi bir siyasettir. Demek İspanyadaki dostlarımızla Hitler ve Mussolininin peşinden gidenlere karşı ayn! mua- mele gösteriliyor. o Bunu zannetmek istemiyoruz. Bu mutlak bir bitaraf- hk ve fakat ayni zamanda utandırıcı bir iş olur.,, Asileri nakleden bir vapurun battığı bildiriliyor Madrit, 0 (A A.) — Harbiye nazı- rı, hükümetin elindeki harp gemileri- nin dün Larache Ceuta Tariffa ve — İngiltere ve | bombardıman ettiklerini bildirmişti Geceleyin donanma, Fastaki âsi ku vetlerin yeniden İspanyaya geçmeli ne mâni olmak için Cebelüttarık b” gazını tarassut altında bulundurmuf” tur, Radyo ile neşrolunan bir tebliğ” de Fas âsilerini nakletmekte olan bifğ vapurun battığı bildirilmektedir. Haf) biye nazırı; halihazırda Ordoba şeb) nin teslim olması ihtimalinden bab “ setmiştir. Guaddamarra cephesin hükümet kuvvetleri, âsilerin mevzi devam ettiğini söylemektedirler. General Franko ilerliyor Lizbon, 9 (A.A.) — General F ko'nun kumandası altında bulu! âsilerden mürekkep bir kuvvet, dü#| Lara del no Penar'ı zaptetmiştir. Bir mühimmat deposunda infil, Bayonne, 9 (A.A.) — Asilerin yarzun yakmındaki umumi ka: ları hükümet kuvvetleri tarafınd” yapılan bombardıman neticesinde 8 levler içinde yanmaktadır. Çünkü lâh ve mühimmat deposunda bir i8İ lâk vukua gelmiştir, Hükümet tayyarelerinin bombardı manı Barselon, 9 (Tan) — tel Formentere adasının hükümet ku” ve hükümet tayyarelerinin Vie8i barıbardıman ettiklerini haber ve” yorlar. Asiler, dün, Hlasen civarmâ Alcnla del Abispo kasabasını bomb dıman etmişler, fakat Huesen ne yürüyen--hükümet. . kuvveti eri HEFEKELEFİRİ durduramamışfi dır. Faşistlerin lideri Bürgos Paris, 9 (A-A.)— Navarre'deki * gazete muhabirinin verdiği bir keli re göre faşistlerin lideri Primo de vera sağ ve salimdir. Yalnız A nistler tarafından hafifçe yı tır. Museolininin şahsi bir dostu Gİ" Primo de Rivera Italyadan Burs j gelmiştir. Mumiaileyhin muvakkat kümet zimamdarları ile mühim melerde bulunacağı Arjantin elçisinin akıbetinde” endişe ediliyor Boenos Ayres, (A.A.) — Sa hemen icap eden tedbirleri istemeğe davet etmiştir. Belçika sosyalistlerinin Bene 8 ÖLAY va pen zetesinin bildirdiğine göre Anti şist sosyalist birliğinden 12 kişi: panyol işçi milisleri ile birlikte £ Algesiras limanlarını muvaffakiyetle limler birliği tarafından tertip edilen çamlık gezintisi bu hafta yapılmıştır. Birçok muallimler aileleri ile beraber bu. gezintiye iştirak etmişlerdir. Vali pışmak üzere gönüllü yazılmısla” Brükselden hareket etmişlerdir. y vasif gezintide bulunmuşlardır. resim, muallimleri çamlıkts halde gösteriyor. po” e rini bombardıman etmişlerdir. Aail€f) den mürekkep bir kuvvet Navarreğ” daavynur gayey OA örurepoe dığs p A lemek > öerlmeriğerii ig: | ts) adi