10 Eylül 1935 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

<——— 10-9-935 Müzemizin Yıldönümü Ve Hamdi Hamdi Yarm eylülün on biri. li eylül 1881 merhum müze mü. diri Hamdinin müze müdiri olarak başladığı tarihtir. İki sene evvel 11 eylülde Merhum Hamdi için Geb- #ed-ki mezarında bir ihtilal yapılmış. $. Türk müzeciliği Hamdi ile baş- . Bu itibarla bu tarih, müzeleri MİZİn kuruluşunun yıldönümü ol mak İâzimgelir. Bu sene hatırlanmıyan büyük ada- Mx hatırlatmak için birkaç söz söyle- Mek ve merhumun tercümcihalinden setmek İsteriz. Hamdi merhum, Türklerin . *deceği büyük adamlardan biridir. O İyük insan ki bugün bütün dünya Müzeleri içersinde zenginliğiyle bü- Yuk bir değer ve şöhret kazanmış ©lan müzemizin bonisidir. O büyük İnsan ki ilmini takdir *enebi memleketleri iyalarla taltif edilmiş ve birçok Akademilerde kendisine fahri azalık Verilmiş bir âlim, tabloları büyük eden tarafm birçok wrupa müzelerinde yer bulmuş de- ğerli bir ressam, bir san'atkârdr. 1258 de İstanbulda doğmuştur. Babası sadrazam Ethem paşadır. 1273 te Parise hukuk tahsili için Ritti, orada on dört sene hukuk ve Tesme çalıştı. Paristen geldiği za- tan Mithat paşa merhumla beraber tmuru siyasiye müdiri olarak Bağ- t vilâyetine memur edilmiş. 1204 ** Viyana sergisine Türk murahha- olerak gönderilmiştir. Hamdi merhumun tabloları 1886 Roma #ergisinde diploma kazan- Maş, 189i de Berlin Sanayiinefise Sergisinde iftihar madalyası almıştır. unlardan başka 1893 te Amerika- “a Kolombia sergisinde,1909 da Mü- MİN salonunda altın madalyalar ka- Satımıştır. Ayni zamanda 1867 ve 1689 senelerinde Parisin büyük bey- Delmilel resim sergilerinde öç tane, İyana sergisinde 1873 te altı tane Madalya almıştır. 1908 de Berlinde Fredikmüzeum- © kuruluşu münasebetile Hamdi Merhuma da bir madayla gönderi İiştir Şark ilmi asarıatika cemiyeti. Bin Almanya imparatoru Kayzere Verdiği madalyayr da Kayzer Vik Merhum merhum helm, bu madalyayı liyakati hasebi- le Hamdi merhuma hediye etmiştir. Hamdi merhum enstitü dö Frans azalığı arfatınır iktisap etmiş olduğu | gibi Berlin, Londra, Viyana, Boston, Filâdelfia ve Atina ilmi asaratika enstitülerinde de azalığı vardı. 1908 senesinde de kendisine Oks. ford darülfünununda doktor payesi verilmişti ki o zamanâ kadar bu un- van Hamdi mi başka «bir de Roma asarıatika araştırma müdi- ri Mösyö Boniye verilmiş ve bir baş- kası bu unvanı ihraz edememişti. Fransız akademisi tarafından su- reti mahsusada kendisi için imal e- dilmis olan ve üzerindi “L'Acadömie des inseriptions belles lettres 5. E, Hamdy Bey. A du muzde imperial de Cons- inople 1881 - 1906. yanlı bulunan bir madayla daha ka- zanmıştır. Bütün bu unvan ve madalyalar Hamdi merhumun garp ilim sahası. et li da kazandığı değeri ispat için kâfi delillerdir sanırız. Hamdi merhum 1881 eylülünün 11 inci günü müze müdiriyetinde işe başladığı zaman müzede (650) parça eski eser vardı. Hamdi merhum ça- lışmaltan yılmıyan bir adamdı. Me- muriyetinin ikinci senesi Çinili köşk- te “Sanayiinefise,, mektebini kurdu. Ve seyahate çıkarak hafriyata haş- ladı. Memleketin ötesini berisini kaz- dı ve bugün müzemizi dolduran zen- gin eserleri meydana çıkardı. İlk o- larak yaptığı iş Nemrud dağındaki Kral Antiohos'un büyük mezarına gitmek oldu. Oradan Zincirliye geç- ti, birçok hazineler meydana çıkar- dı. Hamdi merhumun bütün dünya tarafından tanınmasına vesile olan en büyük işi bugün müzemizin en de gerli eserlerinden biri olan “Büyük İskender,, in mezarmı Saydada top- rak altından çıkarmasıdır. “İskende- rin mezarı,, namile şöhret bulan lâh- din toprak altından tahribat yapıl maksızın meydana çıkarılması için merhüm bizzat bu ameliyata nezaret etmiş ve muvaffakıyetle ahdi elde ederek bir harp gemisine yükliyerek TOKATTA ESKi TAN GÜZEL SAN'ATLAR İZERLER Takyeciler cami? Selçuk izeri Ayaklarımızı bastığımız her yerin. de eski devirlerin bir izerini taşıyan Tokat ili, bunu iklimin güzelliğine ve ürünlerinin çokluğuna borçludur. Küçük bir araştırma bizi büyük ve tarihsel varlıklarla o karşılaştırabilir. Şehirlerdeki Osmanlı ve Selçuk de - virlerini yaşatan birçok izerleri söy » lemeğe"hacet yoktur. Bunlar az, çok üzerinde işlenmiş canlılıklardır. Fakat Kazovada sayısı elli irili, ufaklı dökme tepeler (hüyük sulu sarayda açığa çıkan çok eski sur bakayası ve bir geyik heykeli kaza- ların bazı köylerinde çıkan Bizans mozayikleri ve daha sonra belli yollar üzerine sıralanmış birçok kaleler, tâ- rih sevenleri çok uğraştıracak 'dere - cede sırlarını saklamaktadırlar. Beş altı sene evvel buraları gezen Prağ Üniversitesi (Profesörü Dr. Hrozniy Gümenek harabelerini ince- lemiş, Şikago Üniversitesi Profesörle- rinden Fon der Osten bazı kaleleri gezmiş ve yine Paris ve İstrazburg Üniversiteleri profesörleri de ayrıca dolaşmışlardır. Bunlar Tokat ve ci - varını çalışmağa değer bulmuşlar ve eski izerleri bol bir yer olarak kabul İ etmişlerdir. Çok eski devirlerde, bilhassa Eti- ler zamanında pek canlı yürüyüşlerin yolu ve yeri olan Tokat daha pek çok araştırılmağa muhtaçtır. Güdek minare. Selçuk izeri Takyeeller camii Selçuk izeri mmm Bir müddettenberi şehrimizde bulunan Romanyalı ressam Matmazel Ernestin memleketine döndü. Istanbulda çalıştığı eserlerden orada bir resim sergisi açacaktır. Resmimiz Matmazel Ernestin'in bu sergide teşhir edeceği eserlerden biridir. mm — - İstanbula, yeni inşa olunan müze bi- nasına getirmiştir. O zamana kadar topraklarımızda ecnebiler tarafından yapılan taharri- yat neticesinde çıkarılan. eserler kimseye sorulmaksızın ve müsaade bile alınmasına lüzum O görülmeksi- zin ecnebi memleketlerine kaçırdır- dı. Hamdi merhum © tarihlerde bir nizamname neşretti. Bu nizamname de bizim topraklarımızda çıkan asa- matika müsaadesiz hiçbir yere çikâ- rlamıyacağı yazılı idi. Bu nizamna- meden sonra Suriyede biroçk kazi- lar yapıldı. Ve çıkarılan eserler İs- tanbul müzesine metirildi. Hamdi Bey merhum yirmibeş sene zarfmda Türklere büyük ve kıymetli bir mü- 26 kazandırmıştı. Müzeciliğinin yir- mi beşinci senesinde bütün dünya âlimleri ve hükümdarları taratından tebriknameler aldı. Almanya imnarstoru, sefir Baron Marşal vasıtasile Hamdi merhumu bizzat tebrike o gelmişti. Böyle bir günde dünyanın her tarafından bü- yük imzalarla yüzlerce telgrafname alması ve Alman sefirinin bizzat onu ziyarete gelmesi oAbdülhamidi fens hâlde kızdırmıştı. Hatta Aydın civa- rında yapacağı bir hafriyat isin Kk disine seyahat izni bile verilmemişti. Hamdi merhum müze müdiri ve da inler vekili olarak 1905 de vefat et- ti. Yerine biraderi Halil Ethem geç- ti ye kardeşinin açtığı çığırda sene- lerce çalıştı. İşte biz, müzemizi bu gayretli iki kardeş medyunuz, 3 İtalyanlar Habeş Hududu- na Yığılmağa Başladılar (B. ; tarafı 1 incide| komisyonun da başkanlı tir. Cenevre, S.A.A. — Uluslar Sosye- tesi asamblesinin yıllık toplantıları- nın 16 incisı bugün açılacaktır. Ar- jantin delegesi Ruiz OÇulnazu, açılış söylevini verecektir. Başkanın seçilmesi — ki Benes'in gösterilmesi muhtemeldir, — 12 ikin ci Başkan ile Komite üyelerinin se- çilmesi ve Sosyetenin türlü faaliyet- İeri hakkında bir genel görüşme ya- pılması ruznameye geçirilen mesele- ler arasındadır. Delegslerin, İtalyan-Habeş laçmazlığı hakkında hükümeti lerini bildirmeleri muhtemeldir. Sir Samuel Hoare da İngiliz görüş- lerini izah edecektir. Bundan başka mi seçmiş- an- ni Konsey üyesi seçilecek t ci'nin yerine de arsıulusal adalet di- vanına bir hakim atanacaktır. Nagoka'nın bu makamı işgal ede- ceği tahrdin edilmektedir. Konseyin Polonya delegesinin tek rar seçileceği muhtemel görünmekte ve Kolombia ile Romanyanın Çekos- lovakya ile Meksika'nın yerine üye olmaları beklenmektedir. Bütün dünya gazetecileri, herhal- de çok önemli olan bu açılma töre- ninde, bulunmak üzere bugün bura- da buluşacaklardır. Benes Başkan Cenevre, 9.A. A. — Benes, Uluslar Sosyetesi asamble başkanlığına seçil- miştir. Iş asambleye intikal edecek mi ? Paris, 9.A.A. — Cenevrede sükün içinde geçen bir günden sonra, gaze- teler, dikkatlerini, komitenin çalış- malarından ziyade asamblenin yıllık toplantısma çevirmişlerdir. Basın, ezcümie, Habeş meselesi her ne kadar komiteye verilmiş ise de asamblede ayni işin görüşülmiyeceğini sormaktadır. Petit Journal diyor ki : “Şayed, anlaşmazlık, ssamble cel selerinde, fazla heyecanlı şartlar i- çinde ortaya sürülecek (olursa, bir müzakere cereyanının önüne geçme- ğe Beşler komitesinin faaliyette bu- Junduğu hatırlatılarak, ruznamede ya #lı normal meseleler üzerinde çalı- şılmağa gayret edilecektir. Habeş me selesinin düzeltilmesi etrafında, Kon sey mümessillerinin muhtaç oldukla- rı sükün havasmı vücude getirmek belki de. güç olacaktıras 1 Excelsiyor diyor ki £ “ Habeş işinin Asambleye gelme- sinin önüne geçilemiyecek gibi gö- rünmektedir. Sir Samuel Hoare'in ilk işinin, Laval döner dönmer, onunla görüsmek olacağı İngilizler taralın- dan söylenmekte idi. Müzakere açıldığı takdirde, Sir Sa muel Hoare, irürsüde bizzat söz ala- caktu şunu yazmaktadır: * Bu işte ihtisası olmayan bir kim- se: “Son derece ateşli | olârak olan şu müzakereleri gidip dinleyelim” di yeceği şüphesizdir. Fakat bu belki de bir hatadır. Şünhesiz ki, dayanışmaya davet birçok sözler eşideceğiz. Büyük pren siplerin coştuğunu ve emperyalir- min takbih edildiğini göreceğiz. Ta- | bit, bugün hâdiseler söylevlere ilham verecek, fakat imalaria iktila mec- buriyeti hasıl olacaktır. o Hâdisenin canir tarafıma girişmek Yâsaktır... İngiltere süel işgali kabul etmiyecek Londra, 9.A.A, — Daily Teleg- raph, Sler komisyonu Üyelerinden birkaçının, bir anlaşma vücude geti- rebilmek üzere Habeşistan'da, İngil- tere ile İrak arasında yapılan 1930 tarihli anlaşmaya benzer bir himaye formülü düşündüklerini ve fakat Ha- beş İmparatorunun böyle bir anlaş- mayı kabul hususunda ne bir niyete sahib ne de imkâna malik olmamasın dan korkulduğunu sanmaktadır. Bu gazete, İngiltere'nin, bugünkü buhranı, Habeşistan'ın İtalya tara fından süel bir işgal altına alınma suretile kotarmağa matuf bir teklifi kabul etmiyeceğini söylemektedir. Herriot ve Boncour Cenevrede Cenevre, 9. A.A. — Uluslar Sosye tesi daimi delezelerinden Herriot ve Paul Boncour, dün İtalyadan bura- ya gelmişlerdir. Bu iki eksi Fransız Basbakanıla- val ile beraber Sosyetenin £ 16 :ncr devresinin çalışmalarına iştirak ede- ceklerdir. Senato ve saylavlar kurulu dıs iş- leri komisvonu başkanları olan sena- to üvelerinden ( Berenger ile savlav Bastiğ de Cenevre'ye geleceklerdir. Laval Cenevreye geliyor Paris, O.A.A. — “İyi haber lan çevenlerin bildirdiğine göre, Laval salı yerine yazartesi akşamı Cenevreye hareket etmek niyetin- dedir. Birkaç gemi Napoli, 9. A.A. — Birkaç gemi Massoua'ya hareket etmek Üzere hazır bulunmaktadır. 4.000 «Siyah gömlekliz taşıyan «Saturnia» 1.500 görüşülüp | | Jar Sosyetesinin teb nefer taşıyan «Leonardo de Vincla, 1.350 nefer yüklü olan «Cesare Bat- tirtiş gemileri bunların arasında dir. Cephane ve gereç taşryan Eutel- Ho ve Jozeph gemileri dün Massous'ya hareket etmişle 1.000 ton et taşıyan Asmara va- puru da limandan ayrılmıştır. Habeşisitandaki İtalyanlar Adisahaba, 9 (A.A) — İ elçiliği, Habeşistan içlerinde otu- an İtalyan tabaasının, durumun ve- hameti sebebile, muvakkaten Adis- . İ ababaya gelmelerini tavsiye etmek hususunda konsoloslara izin ver- miştir, Kaffa ili misyonerleri, bu bölge- de sükünet mevcut olduğundan, mu vakkten oldukları yerde kalacak lardır, İşçi partisi parlâmenio şefi çekildi Londra, 9 (A.A) — Gazeteleric çoğu, Lansbury'nin işçi partisi par llmento şefliğinden istifasını yaz- maktadır. Herhangi ahvalde kuvvet kullar» İ mağa karşı yaptığı itirazın, Habeş işinde zecri tedbirlerin tatbikini istiyen partinin resmi siyasasıma karşı kendisini güç bir duru taktığı, genel olarak söylenmekte dir, Asamble'nin yeni başkanı Cenevre, 9 (A.A.) — Asamble cek sesi kapanırken, İrlanda Başbaka- nı Bay Dövalera Asamble başkan- lığı namzetliğini geri almıştır. Bay Benes, başkanlık mevkiine geçerken al mıştır. Bene te- şekkür etmiş ve Asambleyi <Ulus- keleri yenebi- leceği ve felâketlerin önüne geçe. bileceği hakkında dünyaya emn ve kanaat vermeye» davet etmiştir. izmit kadınlarının Uçak gecesi Izmit, 9 A.A. — Kendi adlarına bir uçak almaya karar veren kadın - larımız akşam Hava kurumu menfa- atine şarbay parkında bir ucak gece- si tertip etmişlerdir. Eğlence çök ka- labalık ve güzel olmuş sabahm ikisi ne kadar devam etmiştir. ;4 Bütün uçak filolarımızın büyük bir Türkiye turu yapmalarına karar vo- rilmiştir. Bu tur, bir müsabaka şek. linde yapılacak, süel uçaklar da bö - lükler halinde tura katışacaklardır. Tur, bir iki göne kadar başlayacak» tır. —— Parlâmentolar Birliği murahhası Cenevre, 9 A.A, — Uluslar Kuru mu eylül genel toplantısı ve komis - yonlarının faaliyet ve müzakerelerini takip ve incelemek üzere Arsrulusal parlâmentolar (o birliği adına bu yıl Konya saylavı Ali Rıza Türel davet edilmiştir, Ali Rıza Türel buraya gel- miş, temas ve tetkiklerine başlamış- tar. Memel'de vaziyet Tilsitt, 9 A.A, — Tülsitt yakının - da Memonlev'de vermiş olduğu bir söylevde Goering, Memet bölgesin » deki Almanlara karşı ihdas edilen ta- hamülsüz durumu protesto etmiştir. Gocring, statüyü imza eden devletle- rin, bugünkü durumun statünün ayak altma alınması demek olduğuna ka- naat getirecekleri umudunu izhar et miştir. Piri Reisin Haritası Türk tarihi araştırma korun 15 — İÖ cı asırda yetişmiş büyük Türk coğrafyacısı Piri Reisin İki önemli eseri olan Amerika haritasr ile kitabı bahriye sdi: büyük coğ- rafi eserini Devlet matbaasında as nin ayni olarak çok güzel bir şe kilde bastırmıştır, Piri Reis haritası malüm olan A- merika haritalarının en eskisid. Bu harita 1513 yılında yapılmıştır ki, Kristof Kolomb'un Ainerikayı keşfinden pek az biz zaman sonra- dır. Harita orijinal ve çok kıymetli bir eserdir. Şimdiye kadar ilim leminin tetkikinden uzak kalan bu hartayı orijinalinin ayni olatak bas- mak suretile Türk tarihi ataştırına kurumu ilme büyük hizmet etmiş o- İuyor. Kitabı Bahriye ise, yine Piri Re- is tarafmdan yazılmış Akdenize 2- it coğrafi ve çok önemli bir eser- dir. Bu eser kısmen vaktile profe- sör Kahle tarafından neşredilmiş ise de Türk Tarihi Araştırma Ku- rumunun neşrettiği nüsha daha mü- kemmel olan Ayasofya nüstasıdır. Kitabı Bahriye de büyük bir itina ile ve faksimile olarak Devlet mat- baasmda basılmıstır.