7 Eylül 1939 Tarihli Son Telgraf Gazetesi Sayfa 1
SAYI : 900 SON TELGRAF Telefon: Başmubarrir: 20827 — İdare Müdürü: 23300 İıl-hlllııı-bılk.“ En ı Tel Ve Haberleri Veren Akşam Gazetesi PERŞEMSRE EYLÜL 1939 Sahib ve Başmuharriri: ETEM İZZET B Nlcı Londra Busabah iki Hava Hücumuna Ugradı' Varşova Ününde Büyük BirMeydan Muharebesi Başlıyıır, Almanlar Luç Şehrıne Gırdıler, Varşovaya 20 Kilometre Yaklaştılar —— Fransız ve İngılız Tayyareleri Bu Sabahtan Tübaren Alikan 'Hadrd narkazand Karşı Hakiki Mukabeleye Başladılar Sovyet Rusya ve Türkiye Hâdiselerin İ;ıkişafı Karşısında Sovyet Rusyanın Vaziyeti ve Türkiye - Sovyet Rusya Münasebatı Edilnjelidir Ü Nasıl Mütalea Yazan: ETEM İZZET BENİCE Muharebe vaziyeli inkişaf ediyor. | Garb cephesinde Fransızlarla Alman- Jarın ilk teması başlamıştır. İngiliz ve Fransız ordularının Almanyaya taar- Tuz için hazırladıkları plân ve aldık- ları tedbirler olgunlaştıkça harb de kı- O gışacaktır, İngiliz ve Fransızların bi- Tinci merhalede Alman milleti, onun Belim ihata ve milli şuuru üzerinde iş- lemiye çalıştıkları görüldü. Şimdi sıra arduların çarpışmasına gelmiştir. Kud- Tet ve kuvvetinin üstünlüğüne itimsd €den bu iki büyük garb devleti hazır- lıklarını iyiden iyiye tamamlamo tan Alman erdüsünü hücum etmeyi uye fun bulmuyor, körükörüne Sigirit çe- Tik kuleleri önüne gidip beyhude kan akılmaktan — ve mümayiş yapmaktan #akınıyorlar. Almanyanın, Polcayayı yalnız başı Ba ezebileceği endişesini de herhalde Himdilik varki telâkki etmiyorlar, et- seler bile bunu netice üzerinde —asia Müessir görmüyorlar. Polonyanın bazı #ehirlerden çekilmesi, hattâ Varçovayı fahliye etmesinin ise Bugün için ne Alman katastının bir zaferi, ne de Po- donya ordusunun bir hezimeti şeklinde letsirine imkân yaktur. Polorya, he- Söz kuvayi külliyesini ve harb vesai- Hni tamamile muhafarza etmekte — ve Yyalama harbi yapmaktadır. Polanya- am hat mukabil tasmrızlarla yapa- Cağı asıl müharebeleri — daha ileriye, linde tebarüz etmektedir. Bu itibarla, üç buçuk milyon süngülük ve yirmi tenedenberi her türlü ihtimalleri gde- larla teçhiz edilmiş Polonya ordusu- mun bir hamlede yenilip yutulmasına iakâin tasavvur. edilemiyeceği — gibi birkaç şehrin, hattâ bir büyük arazi parçasının kaybolmasının, düşman e- Hine geçmiş bulunmasının hiçbir ehem- miyeti yoktur. Ordusunu ve kuvvetini muhalaza edebilen bir millet için hatıd dürtle üç tapraklarını bile düşmana vermenin kat'i netite üzerinde mücs- sir olmadığı yirmi beş yılın tarihi için- 'de mütenddid mösallerile gürülmüştür. Simdi garb cephesinde topçu düelle- Bu ve hava taarruzları ile ve pek az da piyade ve motürlü Pransız kuvvet- lerinin teması ile devam eden muha- rebe şark cephesinde de işaret etliği- miz varfı taşırken bâlâ bütün dünya efkâri ümümiyesi Sovyet Rutya — ve İtalyanın alacakları kat'i alâkadardır. İtalyanın bi Tinde şimdiye kadar ilade etmeğe çalıştığımız türdüğümüz vaziyetler dışında — yeni bir değişiklik yoktur. Sovyet Ruzyaya gelince, Sovyetlerin başlıyan Avrupa harbinde bugünkü — ve yarınki hayati menfaatlerini izrar eden hâdiseler ce- Teyan etmedikçe bitaraflıklarını mu- hafaza edeceklerinden şüphe edilemez. Almanya ile - Sövyet Rusya arasında dünyayı yeniden taksim için bir gizli protokol imzalanınış olduğu bakkın Güki haberler ve ileriye sürülen tah- minler ancak birer hayal mahsulü ol- maktan ibaret tasnlat olmak gerektir Sövyetler barbden müctenib ve dahili Tefah ve kuvvetlerini arttırmak gaye- sindedirler, Dünya devletlerine naza- (Devamı 3 üncü sahifede) ve ileriye | Roma (Radyo - Saat 10,30) — Alman cenub ordularının Karaku- viden ileriye doğru — hareketleri gür'atle inkişaf etmektedir Bu sa- | bah Alman ordusu Loç şehrini de işdal etmiştir. Bükreş - (Radyo - saat 10) — Şimal cephesinde Alman kuvvet- leri Varşovaya yirmi kilometre mesafeye kadar yaklaşmış'ardır. | Leh ardusu Varşova önünde bü- | 'yük bir meydan muharebesi ver- meğe hazırlanmaktadır. Şu daki - kada bu muharebenin — başladığı | zannedilmektedir. Londra 7 (AA.)— Dün Landrada hava tehlikesi işareti verilmiştir. mü- | tün otobüsler durmuştur. — Yollardan Beçmekte olan insanlar sükünetle sığı- naklara iltice etmişlerdir. Gerek met- Topolitenler, gerek diğer trenler, nattâ Yâ ea açık yollarda seürüsefere de- vam etmişlerdir. Bu ölert harbin baş- Tancığındanberi üçüncüdür. İki saat- ien fazla devam etmistir. Kaf'iyyen pa- nik olmarnıştır. Sığınaklara iltica eden erkekler, kadınlar, kızlar gâsele okü- muşlardır. Tz Bokaklarda — polis - memurları dolaşıyordu. Başlarında gar maskeleri fırtlarında gaze karşı kendilerini ko - ruyacak elbiseler vardı. <Tehlike geç- ti> işareti verilir verilmez hayat tama- mile durmuş olan şehir güya bir sihir- Psris 7 (ALA.) — Maten gazete- | sinden: | Bundan yirmi beş sene evvel Gamelin, Joffa tarafından dikte | edilen Marn muharebesi emirna - mesini yazmış idi. Bugün onun Harbin Siklet Merkezi Garb Cebhesine İntikal Ediyor 4 eylül ve 6 eylül va ziyetlerini görlerir harlla Almanların Polonya toprakla - Tında üç cepheden başlıyan taar- Tızlarının, bilbassa tayyare kuv - Vetlerinin himayesi altında ilerle- olduğuna şüphe yoktur, |Halk da Hayretde Biz de! | güzete köğıdi yapmağa başlaması dü- Polonyada halihazırda üç cephe| toşekkül etmiş bulunmaktadır, Bi- ri şarki Prusyadan Varşovaya doğ- ru ilerleyen cephedir ki, son ge- (Devamı 3 üncü sahifede) yıldönümüdür. O zaman memle - ketinin selâmetinin falli olduğu bir harb başlamıştı. Bugün tekrar Sigfrid Hattı Landra 7 (Hususi) — Üç gün- | denberi Mozel mıntakasında ta - haşşül etmekte olan Fransız kat'a- ları dün Sarbrük — istikametinde barekete geçmişlerdir. Almanlar mukavemet göstermemektedirler. Şehir tahliye edilmiştir. Bu sabah Parisde neşredilen res- mi bir tebkğde Fransız ordusunun | “Alman topraklarında ileri hareke- | te geliği kısaca bildirilmiştir. Fransız mağazaları — askerlere | yüzde yirmi tenzilât yapmakta - dırlar. Roma 7 — Sen haberlere göre, İs « Almanlar Londraya Üçüncü Bir Hava Hücumu Yaptılar bez değneği dokunmuş sibi - derhal canlarımıştır. Motasikletlere binmiş o- lan polis memurları eilerinde «tayya- | reler gözden kayboldu” levhaları ol- duğü halde tokakları dolaşmışlardır. Hiçbir bomba stılmamışlır. Esasen ahali düşmanı tardetmek için İngiliz tayyarelerinin — yükseldiğini — görünce emniyet kesbetmişlerdi. Biraz senra tehlike işareti verilmesi üzerine tay- yare dafi topları aleş etmeğe başlamış ve İngiliz tayyareleri İngilterenin şark gahillerine yükselmiştir. Hiçbir Alman tayyaresine isabet vaki olmamıştır. Yarım saat sanru, yani ssat 7,30 da tayyare datii toplar tekrar ateş etme- e başlamıştır. İki motörlü bir Alman dayyaresi üviyetini gizlemeğe çalışır. l ken meydana çıkarılmıştır. Bunun Ü- Fransızlara Göre Umumi Harbin Önüne Geçilmez edilen cinayet karşısında ya ca - ninin veyahtd bizim helâkimiz bi- tebilecek olan bir harb başlamış- ter. Galib gelmeğe kat'i surette karar vermiş olan bizi idare eden şeflerin icraatına emin bulunu - yoruz. Selâmetimiz iyi ellerder «Epoğgue: gazetesinde okun - I muştur: ( Dığer Telgnflır 3 üncü Sayfamııdadır ) | Mısır sahi'lerinde ve İskenderiye denizaltıları | Ü yalnız başayağı yere doğru indiğini gör- viçre, Frama ve Almanyanın iltisak noktasında şiddetli bir topçu maha - rebesi olmaktadır. Karaorman ve Bad Dükalığı mıntakasındaki — bütün geri yollar ateş altına alınmışlır. — Sabaha kadar devam eden ateşin bezün de arkası kesilmemiştir. İSKENDERİYE ÖNÜNDE ALMAN TAHTELBAHİRLERİ Roma (Radyo - Saat 10,30) — açıklarında * Alman görülmesi üzerine İngiliz zırhlı - ları faaliyete geçmiştir. Hükümet Mısır manlarında bu- zerine tayyarenin — etratında — ödüsler patlamağa başlamıştır. Saat © d tehlikenin sona erciği işa- reti verilince hâdizeye şahid olanlar üçer tayyareden hülinde altı tayyare görmüş okdukla - fını, bunların bataryaların ateşile pus- kürtüldüklerini söylemişlerdir. — Bu tayyareler ikinci defa olarak yine gel- mişler ve yine püskürtülmüşlerdir. Hâdisenin diğer — bir müşahidi de göyle demiştir: «Alman tayyarelerinden birinin kıç tarafında bir obüs patladı. Tayyarenin düşürülüp düşürülmediğini — bilmem, düm.> 'Top gürültüsü Londranın en uzak mahallelerinden. işititmiştir. Almanların bu oyunları mey - dandadır. Zaman kazanmak için Almanların büyük mikyasta bir manevra çevirmelerini bekliyebi- liriz. Fransız hükümeti tehlikeyi görmüştür. Zarlar atılmıştır. Al - manya her nepahasına olursa ol - &un mani olmak istediği şeye şahid olacaktır ki, o da umumi harbdir. Almanlar Harbi Mevzıleştır- meğe Muvaffak Olamadılar Paris 7 (AA)— Petit Parislen ga- zelesi, harbin şariları hakkında şâyle yarıyot: fina ve mürvelkâr bir mutavasartın yardimile vulh meselesiii — müzakere | matasına Haklettirmekten ibaret elan | büyük mikyasta mamevi arruza | yKün gelecek bedefler elde edip et- aniyeceği beklenilebilir. İddla edebiliriz ki, bu manevi taar. (Devamı 3 üncü sahifode) Birkaç zün sonra Hitlerin metaleba- —T eee l KISACA ' Soruyorlar — Niçin gazeleler dörder ve sekizer sahileye indiler, Cevab veriyoruz.: — Kâğıd yok. — Türkiyede kâğıd yapılmıyor mu?. — Gazetede yalmız f/ir Türkün, har şey Avrupanındır. Kâğıd, mürekket, dizme, Basma mükineleri ve bütün malzeme. Hulâsa: iğnesinden ipliğine kadar. — Mayret.. — Evet hayret! — İzmit kâğıd fabrikası ne yapıyor?. — Bilmeyiz. Fakat, derhal ve sür'atle zamdır. — Niçin meselâ bir senelik guzete kâğıdınız depo editmiş değil? © zaman da ben sordüm: Bir senelik kâğıdı depo elmek 120 - 150 bin lira arasındadır. Ankara endderinde Bay Yunus Nadi'den baş- Ka büyle bir babayiğil daha varıma ki?, .. Almanya Iktısadı Altına Seri Bir Harb Yapması Almanya İçin Bir Mecburiyet Haline Girmiştir Paris 7 (ALA.)— İyi malâmat almak- ta olan mehafil halihazırda muhase - matın yalnız karada, dentede ve bava- da değil, ayni zamanda iktısadi saha- da da başlamış olduğunu yazmakla ve Londrada —Almanyaya karşı — iktısadi harbi idare edecek bir teşkilâl vücu- de zetirilmiş olması hakkında mihlale- lar serdetmektedir. Framsa ile İngilterenin bu sahada a- | dacağı tedbirleri birtikte “tanzim ede- bilmeleri icin bu teşkilât ile Pransız makamalı arasında irlibat tesis edil « anlştir. | Banistir. Sıkı Bir Abluka Alındı Herşeyden evvel Almanyasın harbi idare için saruri olan iptidai maddeler tedariki işint felce uğralmak mevzuu- Salâhiyetlar mehafil bazünkü Al- manyanın 1814 senesindeki Almanya- dan daha kolaylıkla yaralanabik . eğini beyan elmekte ve Almanyanın şimdi bilaraflıklarını ilân etmiş olan — bazı memleketlerin yardımına güvenmiy ol- Güğenü Hüve etmektedirler. Diğer taraftan Almanyanın iktısadi vaziyeti çak maziktir. Sen aylar zarfa- mürekkeb iki grap İ (Deyamı 3 üüncü sahifede) lunan bitaraf gemilerin yan taraf- | larma, mensub oldukları gemilerin | bayraklarını boya ile ve uzaktan görülecek bir sekilde boyamadık- 'tan sonra limandan çıkmamalarını ÇEMBEİ 4 NUTUK SÖYLİYECEK Londra 7 (Radyo) — Bay Çem- berlavn Avam kamarasında bugün| mumi vaziyet hakkında beya - atta bulunabileseğini söylemiş- | tir. Başvekilin harekâta geçildik- ten sonra vuku bulacak olan bu beyanatına bilhassa ehemmiyet ve-, Tilmektedir. Türkiye Sulh Cebhesine Girmeseydi İtalya Şimdiye Kadar Almanyanın Yanında Yer Al caktı Bükreş (Radyo - 10,30) — nike gazetesi bugünkü başmaka- lesinde Akdenizin vııwelxndı-n bahsederken şunları yazmı: «Türkiyenin sulh ıeı)*ıımım' gir-| mesi Akdenizde sükünetin muha- fazasına sebeb olmuştur. Eğer Tür- kiye bu cepheye girmemis olsay- dı, İtalya simdiye kadar Alman- yanın yanında belki de yer al - mişti.r Bulgar Sefiri Geldi Seferberlik Şayıalarını Tekzib Ediyor Semplon ekspresi arlık işleme- mekte olduğundan bu sabahki Av- rupa ekspresi yine — Milâno'dan gelmiştir. Ekspmesten çoğu Türk olmak üzere 18 yolcu çıkmıştır. Yolcular arasında bulunan ve sof- | | yadan gelmekte olan Bulgaristanmnı Ankara sefiri M. Kristof bir mu- harririmizin muhtelif swallerine şu cevabları vermiştir: «— Bir ay kadar evvel mezani- (Devamı 3 üneti sahifede) ÇERÇEVE Cehennemî Ateş Altında ! İskenderiye Önünde Alman Tahtelbahırlen Görüldü - Fransız Pıştar!arı Almanv Topraklarında !lerlıyorlar ve Almanlar Bu Saha Üzerindeki Şehirleri Boşaltıyorlar Almanların Harbi Mevzitleştirmek Yolundaki Ümidleri Suya Duştii' Hakiki Tayyar Hücumları Başladı — Büyük taaruzdan önce İngiliz ve Fransız tay- | yarelerinin Alman şe- hirlerini ve sanayi mer- kezlerini imha edecek bir hava taarruzu ha- zırladıkları anlaşılıyor Paris 7 (Hususi, en son dakika) — İngiliz ve Frans sız hava kuvvetleri Alınan heva — taarrazlarına — karşı bu sabahtan itibaren hakis ki mukabeleye - başlamışe lard Biçirik hatlı boyunea — ba sabah da fecirdem iibaren farılalı olarak ce - benmemi bir bambardıman devam el miştir. Alman topraklarına girmiş bu- dunan Ük Framsz kıl'aları böyük bir mukavemet görmeden ilerlemektledir- e. . Prantas ve İngiliz ordularının bü - yük taarruzuna bütün Almanya şehir- | derini ve sanayi merkeslerini tuhaya İ istihdaf eden bir hava taarruzumun tes ——— kaddüm edeceği anlaşılmaktadır. Şimal denizinde bir Alman tahtel- Bahiri avkanınış, Holanda sahillerinde bir Alman torpidesu hasara uğramışe — tar. Milli Şef Dün Sovyet Elçisini Kabul Etti Ankara € (AA)— K mact İnönü baçüm saat Sovyet büyük elçisi Teremtlefi kabul etmiştir. Bir saatlen fazla süren bu kabülde Maridiye Vekili Şükrü Saracoğlu da Bazır bulunmuntur. umhur İse Tinci Gün Bu sabaha kadar gelen haberler, hareket müpbemlikleri birdenbire aydınlatıverdi. Korldorun baştanbaşa zaptedildiğini, 10,660 Lehlinin esir düştükünü, $ Bilezyanın tamamile alındığını, Varşovaya 30 kilemetro metulede gereyan ettiğini, Leh idare merkerinin Varşovadan 1T10 kilometro şürka farıkdığını düyüyoruz. İki echennem firkiyesi olan Majino ve safhasındaki — garib tereddüd ho:w Sigfrit müstahkem hatları —top dürllosuna tutuşmuş, Fransız küvvetleri Alman topraklarına girmiş, İngiliz tay yareleri gökten edebi nasihat yerine bombal ihtar atmağa başlar Demek ki «ba, ha, ha.. diye bir türlü <harbi> kelimesin telâffuz edemiyi kekeme peşrev safhazi aruk geçli ve harb, bütün — dehşetile nihayet z edildi. İlk harb haflası içinde Almanların bir afallama anı yaşadığına katiyetle hükmedebilirir. Belki de, her tedbiri alınış olmalarına rağmen İngilizlerle F Sızların harbedebileceklerine ihtimal vermiyorlardı. Küvvetle toslanmış ve oldukça sarsılmış olan Leh kuvvelleri, henüz Al faarruzu karşısında son aözünü söylemedi. Lehlilerin, ienbında Varşovayı vererek şarica dağru çekileceklerini, garb cepherindeki vaziyet belli olmadan Tanmamıya çalışacaklarını anlıyoruz. Lehliler dünya gözile İngiliz ve Pai zaferini idrâk ve semeresini iktitaf etmek istiyor. Bugünden iliburen sıklet netice merkezi garbe geçmiş bulunmakta, Acaba Frz hayalt ve efsanev? yeni silâh korkumunu - bir varkuvvetlerile Sigfrit hattına m:: abanacak mesek de, mahud hattın gürül gürül çökı kahramanlık an'anesile ve timale bugün için sevett di tarafa duyduğumuz gün, ruh ve madde mücadeleri üzerinde beşer tarihini € destana kavuşmuş telâkki edebiliriz. Ben, hiçbir madde şartını ihmal etmeksizin her kudretin ruht ai olduğu u dalma ileriye sürdüm. NECİB FAZIL KISAKÜREK
