1 Haziran 1942 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3

SON POSTA -z SAN'ATE DAİR—- ehçe darlığı Yazan : Halid Ziya Uşaklıgil AP yel b 7 ürk varlığının en önemi bir|sedilerek hülüm edilince şundan) (İşte bu suretln bakilıncn artik or.| kümse, resmi ve hususi, areştirmada işi olan dl meselesi bugünün İraresir: Osmanlicağa yiğin yığın tada bir mesele kalmamı; diye hü. | bulunmasın demek fahiş bir hata ük sirada gelen mevzu'latindan bi. girmiş clan arab ve fars kelimele.|küm verildbilime de hakikaş hiç okan bunun tersine, araştırmakta ve ridir. lürk edebiyat ve Bsan tarihi rinden ve onlarla beraber gelip 10.!böyle değidir. Böyle bir hüküm ver| halkın kabulüne arz olunacak keli. terkik edilirken görülür ki Osman. kulan terkib ve iştikak kaidelerin. mekte acele etmemelidir, asil zor . | meler bulmakta devam edilmelidir. Lca diye anılan kariğik lisanin ilk'den kurtularak Obünlarin yerine hik arebça ve faraçadan atilan ke. | Bu, bir tavsiye, bir ikaz; bir işaret. teşekkürü asiriarında bile onu arab.) Türklük (kaynaklarından unsurlar limelerden boş kalmış yerlerin dol. | tir ve bunan için en iyi yay'm vasi, ca ile farsçanin boyunduruğundan almak, ve, Türkçenin hemen dün. durulmasindadir. tahar?; gazeteler, mektebler, hükü .| kurtararak, Oo büsbütün kurtarmak yada pek az dile nas'b olen tesrif| o Türkçe için birçok Okaynaklar!met müeseseleridir. Yavaş yavas mümkün olması bile imkân daire. ve işökek kabiliyetlerinden istifade! var: uygurca, çağalayca, bütün As.|bu kelimeler dağlardan sizen küçük sinde © esaret yükünü hafifletmek etmek... ya Tüzklerinin, hantâ Kazen, Kı .İküçük su birikintileri kabilinden istiyenler, eksik olmamiştır. Pek ge.) (İlk bakişis pek kolay görünen rim, Özbek dilermin zengi lehçe, | halkin kullen'ama karişir. Bu iş hi l ruere | gilmersizin içinde yaşa - bu iş tatbik sahasina geçilir Elimizde -yarhdir ki bunu aceleye gelmez, yavaş yavaş, u: nimş olan son devirlere (aid Bi türlü zorluklarla çarpı r yabancıya borçluyuz. Redha , bir sabir ve intizar devresi içinde batımlar, müşahedeler tekrer. göz kim bu sevaşin en ziyade kizgınlık|us'un şey'lacak bir sabir ile vücuda husule gelebilecek bir geydir önüne | getirilince (o bu © uğurda devresi olan son on beş sene içinde) getirdiği rehber de olunca boş kulan oOMisal olarak fransızcayi göste « o» - bu yolda henüz mühim aayılabile -| yerleri doldurmak İmkân! bulun .| rebiliriz: Fransada da dil günden ni atarak cek bir merafe aş'lamamıstır Ba.| muş oluyor, Osmanl'cadan ziyade) güne yeniiikler kazanmaktadır ve ğe yaklaşmak nunla beraber rinde yürünecek 'arab kelimelerinin istilâsna uğra .| bunlar Fransz resmi lügat'ne gir « sahiblerimi yol düzlenmis ve vüsulüne çalışılan 'miş olan farsça için böyle bir imkâ, | meden evvel halkın dilinde yerleşir. | it. nokta iyice belirtilmiştir. hin mevcud olmavisi da, bu vesile (Devamı 4/2 de) | | hat bii wümek lâzımdır.) Her şeyden evvel dil terkibler. ile düşünülecek bir şeydir. e e iz Daha seneyi yade an yüklden kurtuldu, ve terkibleri sikip! o Şu halde türkçe'farıçadan ziyade) kü bir şekle sokmak, ve, san'at en. Jativermekle hiç bir ziyan edilme - boşlukları doldurmak çarelerini dişemile süs iptilüs'na kapılarak ye. miş oldu. Bunu eski ifada ında! muş ohıyor demektir; fakat nasl? edi Sehçenön saydalarina yaytlmışlar dir; bu hüdiseyi vücuda getiren mi İotin kendisidir... Bu bahisin etra. fmda yapılan münakaşalarin, res - mi bir heyet tarafından kabul olu. Bacak kararların TW ve tatbiki hir meticesi yoktur; bu Ozaman ile ve edilletin kabulile mümkün olabil. . ek bir İştir. 2. Bu meyanda Ahmed  niden arabça ve farsçadan ödünç- yezıfniş klan eserleri bug di.İİşte epeyce uzun bi 8r alip yazılarına tıkmak hevesine kap'lanların arasında bile Türkçü. Hik davasına girişenler zuhür eti, Üne çevirenler pek yakından gör - bu isle meszul olan resmi ve husus! mektedir. Türkçenin hiç bir lisanda! çalışma erbabt, arabça kelimelerin eşine rastlanmiyan fiillerinin intita. yerine halis tirkce mukabiller araş. mı ve ellerin manaya getirdikleri tirmekta ve bunlari halkı tavsiye zamandanberi | Bunların en ön safında Veled Çele. mi, z bi'yi, şair Emini, Hüseyin Cahidi: değişiklerin servet? sayesinde arab- Ahmed Hikmet'i zikretmelidir. — | çamın İştikak şekillerinden de bü.» Şu neticeye varır ki Türklük! yök bir öküde kurtulmuş oluyoruz. cereyanı hiç yeni bir hâdise değ'l | Hemen #k hücumda aşılmış olan dir, en eski zamanlardan başlıyarak bu sedlerin üzerinden etlamiz ol. bugüne kadar devam eden bir akin. mak dikle Türkçülük savaşı için bi tıdir; fakat bugün o aklatı öyle birİyük bir zafer olarak kaydedilmek. kuvvet kesbetmiştir ki artık önün-'dir. de hiçbir muhalefetin durabilme-| O Bimda bir zorluk çekilmedi ve sine imkân kalmamıştır. Bötün dil bir ziyan görülmedi, hattâ bugün erbabini sulannın mukavemeti ki- bu atılan İlk admin arkasindan bü- ran kuvvetle sürükleyip götüren bü|tim dil ve kalem erbabı #üfak İle cereyana teslim olmak her akh bs-|yürümektedir.. Matbunta bir göz einda bulunanın yapabileceği tek|geğdirmek'le görüyoruz ki yazicilik bir iştir. Ba, yalnız kabulüne zara. | âleminde kendiliğinden hami olmuş ret hası! olmuş bir işten İbaret ola. bir arllaşma İle terkiblerden ve arab rak kalmayıp ayni zamandı Türk|çanın iştikak şekillerinden gittikçe dilinin tam bir istiklöliyete kavuş -| uzaklaşan bir gayret var; hattâ bu. işmak kabilinden mifilnu gayret kelimesile tavsif etmek din husulünü alkişkemak|kele doğru deği: o derece kendi kendinle, tabiztile hasil olmuş bir Mesele en basit çizgilerinde hap-'höçine... İetmektedirler. Yazı o yazarlı daha zyade halka tavsiye edilen bu yeni kelimeler içinde tutunabilenler | yok değil. İşte meselâ savas, bariş, başarış, ülkü, önem, verim vx ka. bilinden saya “günden güne artan Türk kelimeleri yavaş yavaş yayi, İmakta ve arab kelimelerinden bos İeahen vesleri tutmaktadır; fakat bu kâfi değil. Hususi disun, Tesmi olsun hiç bir kuvvet halkin kendi diline muta » sarrıf olmak salâhivetini azeltamaz; ! ber millet kendi dimi kendi vapar, | Meselâ dünya dilleri içinde en sensin İehçeve malik olan İngilizc; İye her yerden her milletten İerce kelimeler sokulmuş; sirmi İsirieleric. bukillerini sezdirmiyen İgizli gizk yollardan süzülerek ilk Jönce halkın diline, sonra yazı ya sanan kalemine, daha sonra isa. İ | Sayfa 3/1 | — Sıhhi bahisler “| Kasablık hayvanların iç uzuvları ve gıda kıymetleri Yazan : Doktor Ibrahim Zati Öget Karaciğer: Çok kolaylıkla hazım |tinde albomin vardir. Etlerin eee 5 * ve imtims © okunan bir maddedir.|sini teşlei eden gıda madden si aliniz İyice pişirmek icab eder. İbomin denildiği makimdar; Buç Çünkü fbamaklarda mevcud ola » dan başka yüzde sekize kadar yağlı bilen mikrohlar &n çok karaciğere !meddeler vardir, Karaciğerde diğer hücum ederler, Bu sebeble bu mik. |uzuvlarimizda bulunmiyan glikojen sobları öldürmek için karaciğerin denilen ve unkı maddeleri şekere iyice pişmesi icab eder. tahvil eden bir madde vardir ki Karaciğerde yüzde 17-18 nisbe, (Devami 4/1 de) (“Son Posta,nın bulmacası ; 16 - an Solhan sağa: Artırma, muame, 1 eksilme leleci (8). i—bhir gda, madlesi (2), Ka, © bahat (5), 3 — Balataya bensy (5). 4 — Cambaz (7), Koyanım çi, kandığı es (2). 5 Sirzler (4), Perinin gir, kini (31. 8 — Tavanın di, timdeki (2), Nama, & ri değil (5), plan bir mndde (8, Gözünü bu.|Ç | 4 — Dünyayı kaplayan tahakalarilam | biri (8). 9 — Dirrabin », | bir saz (2) aa Mei 2 iğ m ti madde (3), Esidi bir harb &leği (2), i n 19 — Kümeslere mesallat olan Mİ a Tay aileden olanlar (6), Geniş hayvan (6). İYaklrilber sülüs 9 — Yükselmek (4), Mezitli (4), , 1 — Tell (6), Bir mesafe 8 — Öz, kök (2), Fodad (3). ». ? — Malyamn meşbar sehirlerimien 3 — Noa (2), Usak midas '9), | | biri (6). 3 — Sacu odalı (2), Büser ilâhi CO). 10 — Zehirli Bâr öde (7), Bir Sap Biyasiyede bir tâbir (2), İh eönie 42, ölçüsü