30 Aralık 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 5

mmo 30 Birincikânun SON POSTA Rio dela Plata deniz muharebesinin dikkate değer noktaları Emekli general H. Emir Erkilet Bir Pransız K atırlardadır ki bu ayın 13 ünde MİC üç ingiliz kruvazörile Admiral Graz Spee Alman ceb zırhlısı arasında Montevideo sularında bir deniz muha - Tebesi olmuştu. Ceman dört geminin sa- Vaştığı bu küçük deniz muharebesi 1939 © arbinin yalnız ilk büyücek deniz çar - olmak veyahud Alman zırhlısı ile kumandanının ayrı ayrı intiharlarile ne- X Ecelenmiş bulunmak dolayısile değil, bik küçük harb gemilerinin büyük ge- ; re pervasız taarruz ederek onları Bağlüb dahi edebileceklerini göstermesi rile çok ehemmiyetlidir. Admiral Graf Spee bir muharebe zırh- Kadır, yanl en ağır 28 santimetrelik top- arta silâhlanmış ve su kesiminden başka Seninin © güverteleri ve en ehemmiyetli "Yerleri de kalın ve kuvvetli olması iktiza Sen bir zırhla zırhlanmıştır. Yalnız ge- inin inşasında on bin tonu tecavüz et - esas olduğu için, mutad büyük f irebe zırhlılarında olduğu gibi bü - Yük topların sayısı 8, 9, veya 10 olmayıp, © Bunda 28 santimetrelik altı topla iktıfa © Yünmuştu. Kezalik ve şimdi anlaşık - © YE ki bu Alman ceb zırblısının, belki de © Odan sonra yapılan ayni örnekleki Ad- © Miral Seheer ile Deutsehland'ın zırhları ki zari lâzım olacak derecede kuv- Yeli pr değildirler. Çünkü İngiliz gvisörü Exeter'in (2053) santimetre - 45 5 topu muherebenin ilk 4 saattinde © Mimiral Graf Spee'i birçok ehemmiyetli Yerlerinden adamakıllı yaralamış bulu - ; Büyordu, © ş,Aimiral Graf Spee'nin batırdığı fngi- gemilerinden Africa - Sheli"in kaptanı v Map diğer birçok İngiliz kaplan ve tay - oha meyanında Alman ceb zırhlısında © GİF olarak bulunan Dome'in sonradan Milattığına göre, Alman zırhlısında si - ayı İşareti 13 Birincikânun sabah .g İSE 45 te varilmiş ve daha saat 743 ie : İade ehemmiyetli hasarat olmuştu g, *at 10 da İngiliz mermileri Alman İ ih birçok yerlerini delik deşik et- için mutfak kısımları da harab ol - . Bütün bunlar, yani Alman harb inin kendisinden dahs az kuvvetli ler tarafından ağır bir surette ya - “4, Narak akşamın karanlığında Mon - İda, Bitaraf imanına illieaya mecbur Yan gösteriyor ki Admiral Graf Spte Eh ciheti'e büyük tasarruflar yapıl İN Ve geninin ancak pek rnahdud ve en işik yerleri kâfi bir derecede zırh - are O halde bu gemileri ağır mu - day lere dayanabilecek tam zırhlılar - âddetmek hatadır. Süratleri de kru- lere nisbetle az (aatte 27 mil) ol için tam bir kruvazör değildirler. iral Graf Spee'ye pervasız taar- n üç İngiliz kruvazöründen yal i yani Exeter Alman ceb zırbhsı bir dereceye kadar harbedebilirdi. Hİ : 1 i k Fi 24 Bi FEZ ZE 1 topla mücehhezdi. Fakat su kesimi YAZAN ressamın göre Graf Spee muharebe eşmasında ile kumanda kulesindeki zırh kalınlığı ancak 76 milimetre kadardı. Halbuki a- sil zırhlılarda bu yerlerdeki çelik zırh kalınlığı 355 ilâ 431 milimetredir, Alman ceb zırhlıları ise zırhlı sınıfından olduk- ları için onların da zırh kalınlıkları bu rakamlara yakın raddelerde olmak ge- rekti. Bizim Yavuz esas itibarile muho- fazalı kruvazör olduğu halde gene aza- Mİ 270 milimetre kalınlığında bir. zırh ile muhafazalıdır; fakat onun su hacmi 23,100 tondur. Onun için ona rahat rahat 10 «ded 28 santimetrelik en ağır top yer- leştirilebildiği gibi kâfi surette zırhlana- bilmiştir. Fakat artık anlaşılıyor ki 10 bin tona altı 28 santimetrelik top yerleş- tirilebilmek ve üstelik gemiye 10.000 de- niz mili ki büyük bir hareket siası ver- mek için zırhtan pek çok fedakârlık e- dilmiştir. Bununla beraber Alman ceb zırhlısi- nın zırhı ne olursa olsun herhalde Exe- terden fazla idi. Top çapı cihetile de ona üstün idi. O halde Admiral Graf Spee, kendisi fazla bir hasira uğramadan Exeteri muharebeden hariç kılması ik- tiza ederdi. Çünkü Ajax ile Achilles tak- riba 7000 tonluk ve azami 15 santimetre- lik toplarla mücehhez küçük kruvazör- lerdi. Bunlara karşı harb için Alman ceb zarhlısında sekiz 15 lik ve altı da 105 lük top vardı ve bu toplar küçük kruvazör- lerin hücumlarını def'e kifayet edebilirdi. O halde Admiral Graf Spee nasıl oldu da bu kadar çabuk tepelendi ve bitaraf bir limana ilticaya mecbur edildi?!, Bu sual aydınlanmak iktıza eder ise de bü hususta tam bir vuzuha yarayacak res- mi delil ve vesikalara henüz malik de- İğiliz. Bununla beraber şimdiden anlaşı- iliyor ki Alman ceb kruvazörünü, kendin- den daha seri ve bu itibarla daha çevik fakat zırhca ve top çapınca daha hafif üç İngiliz kruvazörüne karşı müşkül ve as bir durumda bırakmış olan ehemmi- yetli &mi'lerden bir tanesi, mazot mev- cudunun pek fazla azalmış olmasıdır. Fakat ne olsa görülüyor ki Admiral !Graf Spee'nin muharebe günü için ve "belki daha bir iki gün için mazotu vardı. Mazot fikdanı nihayet Admiral Graf Spee'yi omuharebeden O menetmemiştir. ! Yakacak mayi yokluğu Alman ceb zırh- ısını muharebeden sonra, karanlıktan istifade ederek diş denizlere açılmasma mâni olabilirdi. Alman ceb zırh'ısı bü- tün gün ve akşama kadar harbetmiş ve o mazotsuzluktan değil, bizzat muharebs- de yaralanarak mağlöb olmuştur. Ma. zotsuzluğun, onun mağlübiyetine deği, üç İngiliz kruvazörü tarafından yakalan- masına sebeb teşkil etmiş olması pek mümkündür. Admiral Graf Spee, eğer 13 Çarşamba sabahı La Plata sahillerinde bir Fransız ticaret gemisi olan Farmoss'ye, ağlebi ih- tonajı 8390 olup 20,3 santimetre-| timal ihtiyaçlarını temin kasdile, taarruz | kalmadığını Ulu ederiz. etmese idi daha bir müddet dış denizler- de seyrederek akın neticelerini aritıra- caktı. Hattâ bazı İngiliz gazeteleri bu Yransız ticaret gemisinin, ona Cenubi A- merikanm Rio âö Janeyro sahilleri bo- yunca refakat eden İngiliz kruvazörü ta- rafından kurnazca bir yemlik olarak kul- lanıldığını dahi yazdılar. Muharebe Lö Tanın askerf muharrir- nin anlatışına göre umumiyetle şöyle ol- muştu: Hafif İngiliz kruvazörü Ajax Al man harb gemisini 13 Birincikâmin Çar- şamba günü fecir vakti görmüş ve key- fiyeti derhal telsizle Cenabi Amerika deniz fırkasına mensub diğer iki arkadaş gemiye bildirmiştir. Maamafih Alman gemisinin kumandanı Lahgsdorff ilkön. ce saat 8 da Brezilya sularında gördüğü geminin Exeter olduğunu beyan etmişti, Pek az sonra diğer iki hafif İngiliz kru- vazörü Ajax ve Achilleş de Alman gemi- sinden görüldüler, Üç İngiliz harb gemi- si Alman zırhlısından daha zayıf olmak- la beraber saatte 32 mil yaptıklarından çok daha seri idiler. Bu sebeble ve bu suretle Exeter İngiliz ağır kruvazörü Al man ceb zırhlısını kendilerile Uruguay karaları arasına sürmeğe muvaffak ol- muş ve buradan binlerce kişi muharebe- yi seyredebilmiştir. Mazot fikdanı dolayısile denize açıla- mıyan Alman harb gemisi kumandanına artık, 28 santimetrelik 6 topile üç İngiliz harb gemisinden en kuvvetlisi olan Exs- tere taarruzdan başka yapılacak bir çare klamamıştı. Fakat bu gemi 20,3 santi- metrelik toplarile şiddet ve meharetle mukabele etti ve #fevka'âde güzel atışı dolayısile Alman gemisinin bâş tarafın. da, bloklvavzında, su kesiminde öldü. rücü yaralar açabildi. Geminin 101 mili- metrelik zırhını delen'bir mermi bir cep- haneliği de infilâk ettirmişti. Şüphesiz Exeter de ağır yaralar aldı ve süratini kaybetti, fakat harbe devam etti ve Alman ceb zırhlısına şimal yolu- nu kapadı. Hayli zedelenmiş olan Alman ceb zırhlısma gücüm ederek hem kabil- se onun işini bitirmek ve hem de Exe- terin yükünü hafifletmek sırası artık küçük İngiliz kruvazörlerine — gelmişti. Bunlar çıkardıkları dumana bürünerek bu işi fevkalâde bir meharet ve ceseretle yapmışlar ve Admiral Graf Spee'ye bir mil kadar sokularak ona iki yandan ve her birinin malik olduğu sekizer 15 Jik ve sekizer de 10,2 Hik toplarla hücum et- mişlerdi. Exeter'deki uçak ta havalana- rak A'man gemisi üzerinde pike ve hü- cumlar yapmıştı. (Devamı 11 inci sayfada) —eviosarerassanayananasusimesuanenanusaasmsanaransassssez?. Taslidar Bey İBRAHİM BASTRCENIN! 24.12.959 tarihinden ilbaren memuriyeti , mizden ayrıldığını ve müsssesemizle alâkası! G. ve A. Baker Lid. skından, uzaktan kında azçok malümatım var. Y Şi kadar doğan arssı1 da teaçil edilmiş olanların sayısı 1939 dur. Bir kıs 365, bir kısmınız di 366 gün nuz. Yerinize bir her anızda çok hayırsızlara tesa ir. İnsan anarken tüyleri r daha görmeyiz. Denir. Allâh dünyayı beterinden €sirye- * Müseccel üç yüz otuz sekiz kardeşi- |” izi bir yana bırdkalım da biraz da sen| den bahsedelim. — Metedecek miyim? Asla! Zemmedesek miyim? Bu muhakkak! Hani hatırlarsın değil mi? Tam üç ah © sonuncudur. Onun gi-|! z altmış beş gün evvel, bir gece ya « rında dünyaya gelmiştin. O gece ö - .İlen bin üç yüz otuz sekizinci kerdeşin içini &i gitti kurtulduk. Ve senik — Çok şükür geldi diyorduk. Mejeı sen neymişsin. daha geldiği: nin &v' geçmeden mahiyetin meydana çıktı. Bizde meşhur bir söz vardır: — Sarımsağı gelin etmişler, kırk gün kokusu çıkmamış! Derler, sen sarımsak kadar da ol « madin. ile birlikte gelmiştir, dün - ine karıştırdım. o Avrupada ın, devletler mahvettin; ba- lan; kadını kocasından ayir- u bi devam ediyor. son Yaptığına bak. Bizim ca- ik bir kısmı ha» san öldü, yüz san yersiz yurdsuz kaldı günlük ö- ımma, ben bu Şü < görüyorum. İm- se da bir an evvel seni dünya - dan defedebilsem.. Git, geri gelmiyeceksin, onu biliyo « rum, Fakat temenni ediyorum. Vade- diyorum. Bu dünyaya senden sonra ge Jecekler sana benzemesinler. FED 4 list | Bunları biliyor mu idiniz? | Çok çahalı bir papağan Zengin bir Pe. rülu, San Fransiş- > koya gitmek için m... ailesile birlikte bir -— vapura (o biniyor. r Tam vapurun ha- : reket o zamanında p papağanının unu- « e tulmuş olduğunu anlıyor. Hizmetçisini evine gönderiyor, va kaptana vapurun) hareketini tehir etmesini, zarar ziyanı Ö- diyeceğini söylüyor. Vapur, papağan ge- tirilinceye kadar yarım saat geç hareket ediyor ve zengin 600 lira zarar ziyan ö- diyor. * Bıyıksız sakalsız sütçüler Bundan yirmi sene evvel Nevyorkta cari olan bir belediye talimatnamesine göre sütcüler bıyık ve sakal bırakamaz. lardı. Buna sebeb bıyık ve sakalların bi- rer mikrop yuvası addedilmesi idi. * Elmanın hassaları Elma meyvalar içinde fosforn en fazla olanıdır. Bazı boğaz hastalıklarına iyi geldiği gibi ağızı dezenfekte de eder. | | Bir buğdayda 368 harf Bir pirinç üze rine birkaç kelime yazan Çinliler pek fazladır. Fakat Ja- porlar bu işte Çin- Mlert geçmiştirler. 3 Bir tek buğday tanesi üzerine 368 harften mürekkeb bir duayı bir Japonyalı gayet muntazam bir şekilde yazmaya muvaffak olmuştur. * On bir defa kömere seyahat Amerikada uzun sene, fren posta me- murluğu yapmış bir postacı, tekaüde sevkedilmiştir. Bu postacının o postacılık hayatında katettiği mesafeyi hezabla- mışler, üç milyon kilometreden fazla tut- muş, yani kamere on bir defa seyahat et-, miş kadar yol gitmiş. * Örümcek ağının sağlamlığı Örümcek ağının her teli çok incedir ve inceliğine rağmen sağlam addedilebilir çelik ayni incelikte bir tel haline getiri Dirse, örümcek ağı telinden daha sağlan olmaz, Eğlenceli bir Muhabere * Kaba bir erkek İzmirin Güzelyalısından L. harfi ile başlıyan bir imza altında bir genç kız mektubu aldım. Bu mektubu size de okutacağım. Aynen diyor ki; — «Gönül işleri sütununda çıkan iki sivri elifin mektubu hoşuma g ti. Birincisine talibim. Bu iki sivri fin en sivrisile muhabere ötmek ar - zusundayım. Mutabık kalırsak netice- de hayat arkadaşı olabiliriz, bu yuvar- lak dünyanm üstünde beraber yuvar - lanırız. Biraz kendimden bahsedeyim: Boyum 1,65 tir, kumralm, kâra gözlüyüm, elimden ev işi geldiği gibi, bisiklet, motör, otomobil kullanmak ta gelir. Bugün pişirdiğimi bugün yi - yenlerdenim. Size adresimi veriyorum, muha - bereyi temin etmek sizin elinizdedir. Orta tahsilim vardır, 138 yaşındayım, İransızca bilirim, Sivri elille muha - beremi temin etmenizi can ve gönül - den dilerime Okuyucumun bahsettiği iki sivri elk fin mekubu hatırımdadır, benim de hoşuma gittiği için sütunuma aynen koymuştum, müşterek adresleri de van dı, İstanbul - Edirne şosesi üzerini” büyük kasabalarımızdan birinde otu ruyorlardı, amma hangisinde hatırla mıyorum, mektubu saklamak fdetin olmadığı için yırttım, şimdi sivri elif ler ister'erse bu etalib; in adresin kendilerine ( gönderirim, hattâ kıst yazmaları şartile muhabereye sütu numda da yer verebilirim. Fakat ti bil bir netice çıkınasını beklemiye rek.» * Aybaşına kadar cevab Bayan «F.G.» ye; Ay başına kadar cevab istiyorsu » nuz, işle ay başından evvel söylüyo « rum, #âmamen haklısınız, ayrılmalı » sınız, mahkemenin ilk celsessinde bu- iunmak mecburiyeti vardır, bana an- lattıklarınızı hâkime de söylersiniz müteskib celselerde vekil sizi temsil eder, maamafih uzun bir zamanı göze almahsınız, TEYZE meat KEİ YE İRİNLİ