15 Kasım 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

« bakımından o kadar ehemmiyeti oluuyan serbest bırak' * ni Sovyetler dünyası, diğeri kısmen ser- Hergün Dünya piyasasında Fiat meselesi Yazan: Muhfftin Birgen : ükümet, ihracat maddelerinin hemen kâffesini, bizce ihracat birkaç madde müstesna, Birkaç gün içinde dahili piyasamızın derhal kalkınmıya başlamasmı temin e. den bu kararın büyük ehemmiyeti asikâr olmakla beraber her şey bununla bilmiş sayılmaz. İhracat işlerimizin esaslı su - Tette tanzimi işi ihracata serbestinin ia-| desile bitmiş değil, ancak başlamış sa - yılabilir. Bu karardan sonra birer birer halledilecek daha birçok o meselelerimiz vardır. Bu arada en mühim cihet ihracat mallarımıza. dünya piyasası içinde almı- ya hak kazandıkları er İyi fiatları bul -| Mak meselesidir. Kendi kendimize, haklı olarak, evvelâ Şi suali sormalıyız: Acaba bugün birdün. ya piyasası var mıdır? Bu suale «vardır» şeklinde bir cevab verilemez. Cünkü, harb dünya piyasasi denilen mefhumun altını üstüne gelireli tam on hafta oluyor. gün bir dünya piyasası yoktur. Dün bir takım piyasalar vardır ve bu pi İar arasmdaki fiat alâkaları çok muhte-| lif ve karısık unsurlara tâbi bulanuyor:| O kadar ki dünya piyasasını tam bir â- marşi içine düşmüş olarak tasavvur eder- şek cihanın bugünkü iktısadi vaziyetini | vazih olarek ifaflis etmis bulunacağırmta İnanabiliriz. Bu piyasa anarşisini doğuran sebeb, helen hüküm süren iktisadi mu. Yarebe ve bu muharebenin silâhr olan kaçak esya listeleri ile bunların tatbikat şeklidir. İngilterenin Almanyava karsı tatbik ettiği harb kaçağı politikası yalnız Al - manyanın beynelmilel mübadelesini de - İl, bütün bitaraf memleketler arasındar ki beynelmilel mübadeleyi de - bunların Avrupa ile olan alâksları nisbetinde - #am bir kontrol altında bulunduruyor. O kadar ki, İngilterenin bu abluka siste - minin neticesi, İngilterenin müsaadesi - ticari tabir ile Tisansı - olmadıkça Avrupa memleketlerinin deniz yollarile yapacakları bütün itİlât ve ihracatın menedilmiş olması manasını ifade eder. Başka bir ifade ile söyliyelim ki, İngiliz filolarının kontroki altıma girebilecek ©- Ion bütün dünya yolları üzerinde Avru- ayı alâkadar eden her ticaret hareketi İngilterenin müsaadesi ile yapılabilir. Şu halde, bu ticareti yapan her piyasada fiat İngilterenin kontrolü altındadır ve İn - giltere isterse bu fiat çıkabilir, istemezse ner. Ey iİ Bununla bereber, dünya piyasası mef. humunun, terihi manasile, ortadan kal - kışı, sade bugünün, yani fevkalâde şart- ların ve iltısadi muharebenin o neticesi de değildir. Dünya piyasası mefhumu, terihi ve hakiki manasile, zaten çoktan - beri ortadan kalkmıştı, Cihan Harbini ta- kib eden seneler arasında, enternasyonal âlemin büyük kuvvetlerini birbirine kar- $ vaziyet almıya sevkeden sebebler, ted. ricen dünyada üç büyük piyasa, üç bü- yük «dünya piyasasi» feşekkülünü mucib olmuştu. Muhtelif tarihlerde yazdığımız makalelerle evvelce de anlatmış olduğu- Muz veğhile, bunlardan biri temamen ka- pslı ve devlet ejinde bulunan Rusya, yar Bir gün eski Pransızssrayında eski 7 larından La Brüyer'e tatumm söylenenleri dik dip ekiştrilen acamı buldu Patates içinde Nişan yüzüğü Birkaç sene evvel, İngiltere köylerin den birinde oturan bir İngiliz çiftçisi, | tarlasında toprağı çapalarken nişan yü züğünü kaybetmiş. Geçenlerde' patates lerini toplarken, yüzüğün bu patates. lerden birinde resimde gördüğünüz şe- kilde çıktığını hayretle seyretmiştir. Türkiyenin vaziyeti ne idi? Bu tekâmül, çok muhtelif safhalardan geçti. Almanyada Hitlerizm hâkim olun cıva kadar Türkiye, daha ziyade her t: rafta ve bilhassa Amerika ile İngilterede satar, ekseriyetle Almanya ve merkez Avrupada mübayaat yapardı. 928 buhra- nmdan ve bu buhran neticesi olarak Ang 1o«Sakşon iktısadiyatında hâsıl olan isti- halelerden sonra, Türkiye mal satmak için tedricen Avrupaya gözlerini çevirdi ve iletin kontrojü “alt best ve fakat, devletin kontrolü altında| kendisine oralarda mahreç aramıya bep, hareket eden kleringli Alman piyasası ve| adı, O tarihlerde ben ihracat işlerile nihayet o Anglo.Sokson iktisadiyatırın| yaeşguldüm ve bu piyasaların her köse- müfuz sahasını teşkil eden bütün müte -İğine sokuluyordum. Türk mallarına Av baki dünyanın piyasa hareketleri. rupada mahreç aramıya o başlam Rusya dünyası kapalı bir âlemdir. O -İ bütün hikâyesini, .işarasında gördüm ve. mun dünya ile alâkası dalma mahdud kal-İ tetkik etkim. Zaruretlerin sevki (a biz dı. Buna mukabil, altın — ölçü “| Avrupaya y Dilimi i N mk paya yaklaştığımız sıralarda Al - Sü, o mübadele sistemi yerine — islmanya fakir ve istiklâke o kadar Yadir ve mamul eşya ölçüsü üzerine Ö-| değildi. Paket, işorada Hitlerin eline geç- Tülmüş yeni bir mübadele sistemi vicu- de getirmiş ölân Almanya, milletler a Tasındaki ticaret bakımından büyük bir inkılâb yolu açmış ve bu yol etrafına bir çok memleketi tdplamıya muvaffak ci - mustur. Almanya, hududları, Rusyada ol duğu gibi, kendi zabıtasile değil, kendi Iktımari teskflâtı ve kendi sanayii ile tah- did edilen yarı bir serbest, fakat, dünya piyasasından tamamen ayrı birr tikten sonra Almanya kehdisini: pek büz ük bir süratle topladı. Kiye.de Al,» manyada cok mal satsbilir bir vaziyete doğru yürüdü, Klering usulü o zaman için bizee çok faydtlı bir sistem değildi. 982-935 seneleri arasında Türkiye, Al - m pahalı sattı, hem, Alman- ya henüz teşkilâtını ikmal etmiş olmadığı için, oradan ucuz. mal slabild: “İmanya, flat İşini tenzim eder — Sizin sleyiinizde o Kudar çok bulundular ki i|Sakson #lemi ie mühüm bir meziyetiniz olacağına hüknettim, nedir bu meziyetiniz söyler misiniz? diye sordu. k göze çarp insanlardır. Bir kendisine Hergin bir fıkra Sigara içiyorum diye Otuz ramazan içki içmiyen ayyaş, bayramın birincr günü — meyhaneye gitmiş ve gece yarısına. doğru zil 2ür- na meyheneden. çıkmış, evinin yolu. 5 —mu tutmuştu. Evine geldiği zaman, i anahtar zennile ağzındaki yarı yan - $ maş sigarayı, anahtar deliğine soktu. # Kapının açılmadığını görünce anah- i tarımı bir Kere mucyene etmek içir $ anahtar deliğinden çıkarıp baktı: ... i — Ben hakikaten sarhoş olmuşum, İİ Demindenbezi sigara içiyorum, © diye anahtarımı içiyormuşum! N Harb dolayısile Semo'on ekspresi treninde görülen manzaralar Londradan İstanbula trenlr yapmış olan bir Rumen İFransız gazetecisine ihtisasa anlatmıştır: tana şöyl Bu seyahat asnasında tren elti memie - ketten geçmektedir. gonlarının sayısını azaltmaktadır. Istanbula doğru s9n merhale tren yal hız bir vagon ile hareket eylemekteair. Bu vagon bir âlemdir. Bütün yolcular Pakledilmiştir. Bu ti bu vagonda birbirlerine rast gelmekte - | ReVİlly kışlasında bulunmakta dirler. İhgiliz ve Fransız esigara içilen kısmı işgal Almanlar ise sigara Jeşmektedirler. eimektedirler. niyen kısımı lehii bir varlı; sk seyahati Birer alm ai etmektedirler. Katar şarka doğru hareket ettikçe va-| roleular ekseriyetle yer- inde veya aleyhinde cok şey söylendi i, fakat'mut. z hiç al- insanlar veya menfi varl celbediyor mu, YAlman esirlerinin İlArka larındaki yamalar | İngilizler, Alman esirlerinin arka - İlarıra ve pantalonlarının muhtelif yer İlerine, türlü türlü renkte yamalar dik mektedirler. Bunun bazı mühim sebeb İlerden dolayı yapıldığını söyliyen İn - İ gitiz gazeteleri, esirlerin ber birisine gaz maskesi de verildiğini ilâve | Pariste yüz senelik tütün | mahfuz bir yere nakledildi Pariste büyük bir tarihi kıymeti haiz bulunan ve yüz yaşını idrak eyliyen bir İtütün harb dolayısile emin bir mahalle ün şimdiye kadar Bu tütün Fransız askeri tarihinde bir !d'Auvergne 4dındaki askere aid bulun- maktadır. Vaktile Almanlarla Fransız - İlar arasında vukubulan bir muharebede Bu suretle ayrı ayrı bölmelere oturan ! Obershausen mıntakasında bu asker bir bi ik zümre arasında enderdir. lerine nisbetle, Anglo.Sakson âlemi ile de çok iyi ticaret yapabilir bir vaziyete sakibdir. Tuna yolu; Türkiye ile merkezi Avrupa ve Almanya arasında, har bilhassa zamanlarında çok ucuz; çok emin ve çek; tabif bir vol teşkil ettiği gibi, Anglo-| olan dostluk miinase- selâmlaşan pek | Alman süvari askerinin bir mızrak dar- besile telef edilmiştir. Üzerinde bulunan tütün ve eşyalar muhafaza altına alın. mıştır, $! Bu asker bıraktığı eşyalar 46.ncı pi- 5 yade taburuna matedilmiştir. Fransızların kanramanlarını ne suretle yâdeylemekte oldukların bu vesile ile dele âlemi yâratmiştı ve bunda şüphe) eskilâtını ikmal ettiği zamandan : betleri sayesinde dünyanın-her tar: -)izab edeli yoktu. Galiba, bugünkü harbin büyükl|yen de ilk zamanlarda çok Jehimizde olan |carel yapmak bakımından kabil el 46 ner taburun her yoklamasında zabit hâkim sebeblerinden birini de Alman-| vaziyet değismeğe başladı. Ne dereceye | Kadar. mükaid vaziyelte bulunuyor. Şulla Tour d'Avvergns'nin İsmi rf ilttisadi kudretlerine da kadar değişti? Bunu ölçmek için elimizde esarlı “bir hesab ve muksyese unsuru yoktur. Türkiye, bütün rupa memleketleri muvaffak olmasında aramak esizdir. Dünyanın böyle üç büyük piyasa âle- mine ayrılması, bir malın bir dünva sa- hasında başka, diğerinde daha başka ve Balkan ve merkezi Av- gibi, Almanya fle a- ia veriş yapmak icin çok iyi bir ticaret öneridir. Faki yri zamında coğ - i vasiyeti ve mahsullerinin nev'i iti- arile, Türkiye, diğer Balkan memleket- üçüncüsünde de büsbütün başka bir fiat ve şart nizamı İçinde satılmıya başlaması dünyanın huzuru (WAT eden ve her türlü fenalıkların bütün tohumlarım beri berinde tasıvan en büyük amil oldu, Bu mil bugünkü muharebenin (gelmesin, kuvvetle vardım ettikten sonra, şimdi gö- rüyoruz ki, İngiltere ile Almanyanın bir- birlerine Karşı tatbik ettikleri (iktisadi muharebe, dünyanın büyük bir kısmın - daki fktısadi hareketlerin kontrolünü, doğrudan doğruya İngiliz filosunun top- Jerma intikal ettirmiştir. Şu halde dünyada bir piyasa yoktur; yahud, serbest manasile, bir piyasa bahis mevzuu olamaz. İSTER dikten geçmemiştir. Şırtname tasdika, belediye teşebblislere birişecektir» Bizim bildiğimize göre Fransa, İngi ISTER İİ Son senelerin piyasa tekâmülü İçinde İNAN, Gazetelerde şöyle bir (ikra okuduk: «— Ankaraya gönderilen otobüs şartnamesi henüz dan: bugün işin makineye müteallik her hangi bir halde, Türkiye, eğer islerini ona üre We Bir asker derhal şu cevabı zim ederse, dünyanın bili dan er geniş sek vollerim bulür. Bi, ayni zamanda An anın. şulhüne ve milletler o arasındak ların dım etmek demek değil midir? Mıhittin Birgen İSTER €şya satın almak maşib yer gerek £ iktiran eder etmez dır, fakat peşin p: tere. ve Almanya - NAN, iSTER ide istifade ei in dostluklara iktisad zahasında olsun yar- vermek lâzım. Halbuki o nesne bizde yoktur. Binaenaleyh şartnamenin gesikmesinden bir kayıbımız olacağına; — Şeref meydanında vatan İcün veni Şimdi Parise Alman tayyare ları muhtemel hücumlarda -İcan i| bir ittihaz edilmiştir. İ lâhiyetli makamlar İ sahibi ramanlık menkıbesi yaratan La Four| uğruna|£ nin ya-İg tarihi|il n ziyaa uğramaması İçin bu tek Sözün . kısası Edebiyat Kitabı davası | Numan, E Ekrsm Talg er ikisine de ayni döreçe hürmet beslediğim iki edebiyat hocası srasında zorlu vir dava cpey zamandır maarif âleminde birçok dedikoduları m cib oluyor. Değerli meslekdaşım İsm:ai) Habib, ge” ne kıymetli ve çalışkan arkadaşım Mus” tafa Nihadin semderdenberi mektebletde okutulmakta olan kitabını kalemine dola- dı, bazılarınca şiddet telâkki edilen bir İheyecanla tenkid ediyor. Nihadın bahis mevzuu olan kitabmds- ki yanlışlar, gerçekten mevcuddur ve bü- zıları benim de nazarı dikkatimi culbet- mişti. Edebiyat hocası olmadığım için bunların üzerinde fazlı durmı ak ye dimdeki nüshada wfak telek shihler yapmış ve Kitabı böylece muhafaza eyli- yordum. ismail) Habibin hücumları başlar baş ., Nihadin çserini tekrar elime al - dım, gözden geçiriim. Evet. Habibin söy- ledikterinden b varid. Lâkin, gna). zeme bulmanın nünde tutmak müh: Mustafa Bipağlii em | katarak, ken İmürnk n mertebe te wat İle şu eseri m İeğer içindeki yanlışlara ru tarafından tedris edilmiş ise bunu muzlsrına elbette kleteme- yiz. Türkiyedeki liselerin belki yarısın * da, birkaç yıldanberidir okutulün Musta fa Nihadın kitabındaki c yanlışlara bu - güne kadar neden ses çıkarılmadı da, şim di böyle sistematik bir tarzda baltalanı- yor? Ve bu türlü teşhir edilecek yerde, Mustafa Nihad ime edilseydi, hatalarını ikrar ve tashih etmez mi idi? Bu sual - lerimle, İsmail Habil tahtiye etmek is - #emiyorum. Yalnız, böyle bu tonda; yapı lan tenkidlerin, zaten teşebbüz sahible- kabul, vebalini tabı İrinin ve ciddi çalışanların dilediğimiz ka- dar mebzul bulunmadığı şu zamanda, bir şçök kimselerin şevkini kıracağını ve ken» dilerini yeise sürükleyip başladıkları !$- leri yarıda bıraktıracağım düşünüyorum. Hak olan, meslekdaşın meslekdaşı bü tırması değil; onn teşvik edip, tekemmü- lüne hizmet eylemesidir. E Clan (Coal |“ , Bayram neş'eli geçti Şeker Bayramı şehrimizde çok neş'e" li geçmiştir. Bayramın birinci ve ikin- ci günleri havanın çok güzel, ve bir yaz gününü andıracak kadar sıcak oluş balın bilhassa çocukların bugünlerden gibi istifadelerine imkân Şehrin muhtelif semtlerinde kuru - Jan bayram yerlerini dolduran çocuk- lar, arabalara, salıncaklara binerek eğ- lermişlerdir. Bütün © eğlence yerleri ük bir rağbet görmüş, bilhassa sa7- h yerler ve sinemalar çok kalabalık ol muştur Bayram münasebetile Pazartesiden beri kapal bulunan resmi dairelerle Üniversite ve bütün okullarda yarın subahtan itibaren tekrar normal faa - liyete geçilecektir. Fransıda bir komünist meb'us daha tevkif edildi Paris 14 (A.A.) — Askeri makamağie istihkâm alayında çavuş olan komünist me'üs Pöurtalet'in tevkifini emretmiş” P Tevkifin sebebi, arkadaşları arasın - da bozgunculuk propagandasına devamı etmekte olmasıdır. Tekirdağın kurtu! uş günü ağ 14 — Dün burada Tekir a n on yedinci kurtuluş yıldönümü kur, tezahüratla, kutlarmıştı TAKVİM İNANMA! mümkün değildir. Baş vurulacak en mü at ve gerek iyilik bakımından Amerika. ara vermek, hem de parayı dolar olarak INANMA! pe idin