20 Şubat 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7
20 Şubat Almanyanın deni yaptığı hazırlıklar Kiyel kanalı açıldığı zaman en büyük gemi (0,000 tanluktu, 26,000 tonluk SON POSTA Sayfa 7 ——-— | venasıld zde |. Tari bir münakaşa | Sultan Murad ne zaman elirmişti ? Onun saraylılar tarafından yapılan tarifi yanlıştır. dritnotlar ortaya çıkınca genişletilmesine lizum görülen kanal, bugünün | Murad, içki düşkünü ve müsrif bir adamdı. Daha deniz devlerine tekrar küçük geliyor ve yeniden genişletiliyor LU “Son Posta, nın deniz işleri mütehassısı yazıyor | Büyük Harb bi Raman, deniz adam- ar, artık büyük ge- milerin tten düştükleri, daha yade ufak gem'lerle muvaffakiyet istihsal edilebileceği heh da yanlış bir düşün. teye (o kapılmışlardı. Nihayet 1922 de ya- Pılan meşhur Vaşing- ton silâhlan azaltma konferansında / bile, bü in milletler, en ibü: Tk geminin 20.000 Ton: geçmemesi hak- ku 'aki noktsi nazarı Mniluakaşa etmeksizin kabul ettiler, Bu teklif daha 2i- yade Amerikayı mem bun etmişti Zaten teklifi yapan da A- Mmerika idi... Deniz İeri birbirine bağlryan kanallar, mem- #eketlerin müdafassında mühim birer a- imi olurlar. Süveyş kanalı, Panama k3- anlı, Kiyel kanalı mühim denizleri birbi. mekle en büyük ehemmiyet- ini gösterirler. Fakat bunlardan Kiyel un aynı ayrı denizlerde kullanılmasını temin et- Mek bakımından ayrıca bir kıymeti ha- izdirler. Meselâ, eğer Panama kanalı ol- çareye tarda; MARPTEKİ vurmak mecburiye 1 — Atiss ve Büyük Okyanus için ayrı ayrı birer donanma yapmak. 2 — Yahud hir tek donanma yaparak| Japonya İngi'tereden bir £ nin 1 olmak Alman donan- ini doğur: değildir. Büyük Harbde bile Alman donanmasının Baltıktan şimal denizme ayık derizlerden geçirilmesi müştür. yayı düşünül. açmağa karşısında al den sebeb, memleketin impara' nun, ğer tarafta da gene denizlerde kuv vetli | bir Rusyanm bulu r. Almamya bü) m ir dost ge inmedik- | çe bu deniz k ancak muazzam tle basnrabi rad eri şartla- böyle bir zam bir deniz taraftan bir tanesi imile aksi... * Büyük Harbe takaddüm eden İngiliz « Alman rekabetinde bu pol p lerin geçmesine müsaade ediyordu. ufak tâbiri kull Fakat i gemisi arhlım idi. Bu kı- Dal çok şiddetli adımlarla devam eden Alman - İngiliz yapısında Almanlara a- Yak bağı oluyordu. Çünkü parası pek faz. Ya olen İnpiltere yalnır gemi yaparken, nisbeten deha az servete malik olan Ak Mmanya bir de kanal ile uğraşıyordu. En büyük şekil dritnot sınıfının fe sonra meydana geldi, Malâm olduğu Üzere İngiltere yeni bir tip gemi bulmus ve böylelikle bu tipten evvelki tekneler şmüştü, Fakat bu hal, haddi zatmda, İngiltere aleyhine ol. € Iki Takib arasındaki kuvvet niş. beti pek ziyade azaimıştı, Bununla bera- ber İngilterenin bu tp! ortay #tmasın- da fki sebeb vardı: 1 — Almanlar böyle gemi yapamarlar, adın. “İnn mağlübiyet iRGiLiZ DONANMASI gn Kiyel kanat 2 — Bu gemiler pek fazlaya malolma tadır. Ha tondan 28 ti. Bu ka ikaten o zaman gemi 000 tona bir Almanlar, O zaman bu ma na zan İd n| | dopanma yapa İceye varı nadıla manın » idaresi si ola- rak ne gemileri, ne kanalları işe yaradı. Kayzer «Ordum galib gelecek, donan- mam İle de sulh masası başında hâkim yeti temin edeceğim demişti bu fikri kendi erkimhart uzun telkiklerinden çıkarılmış bi ce idi, Fakat İngilt üncesi baska idi. İngili donanma! manlar tesebbüs ederlerse or caklardı. Çünkü co yanın taarruz, etmesini istiyordu. Bu hadd olay ihata de mü zatında * İngilterenin edebilecek r, Onum için genişletin sinde fayda görürüm. En basit bir atlas- ta dahi Almanya deniz yollarının ne kâ- dar sıkı bir kontrola tâbi olacağı görülür. Eğer İngiltere kanal ve denizinin en şimal kısımlarını tutarsa bu yollar en büyük t maruz kalır. O halde Al- manya bu boyun ik Har ya bu işe teşebbüs etme rudan bi latmasını Je Alman- İste, mev- az uzak cimakla beraber, an- âzumlu gördüğüm Almanya» esi böyledir. * ük Harb bitince Kiyel kanalı e- ini, muvskkat bir zaman için kaybetti. Çünkü Almanyanın donanması kalmadı... Bununla beraber, umumi nok- tai nazar, gemilerin artık büyüyemiye- ceği merkezinde olduğu için kanal fl raşmak ta pek kimsenin aklına gelmedi.| Halbul mak harbden sonra deniz silâhı ususundaki ihtilAfların hall miş ve tekrar kocaman zırblılâra dönül. müş olması kanal meselelerini tekrar canlandırdı, Bugün gemilerin 40 bin ve hattâ 45 bin tona doğru ilerlediklerini görüyoruz. Bütün milletlerin yaptıkları gemilerde 35,000 tonaj, 40,6 santimetrelik 30 mil sürat, 40,8 santimetrelik ırh gi anormal rakamlar görfyoruz. Bunlar hepsi ayri ayrı mümkündür. Meselâ 36,000 tonluk bir gemi 39 mil süret ya- yan- ie | sira Kiyel kanalından bunların geçme. #İne imkân yoktur. pabilir; veya 40,8 santimetrelik dokuz ta- ve top taşıyan bir gemi 4066 santimetre- i 10,000 iyor. Umumi çerçi “© Bugün m kurtulmalı ve| # âleis onu dışarı bırakma.) *” — l ün kendisini ziyaret ettiğim itan Muradın cülüsunda ve I'in, raylının meskât geçtiği veya» Bay Sadiye göre yanlış verdiği ma -| 1 şöyle tamamladı” eşinci Muradın cülüsile hal'ine ve Çerkes Hasan vak'asına dair bildikleri -, lerimi bildireceğimi vüdet «| aki malümatım belki! söyliyeceğim sözler) arın ha - Bir başka |Bay Sadi £ İmi, öğrer Bu husus Fal im. k olabilir. Murad hakkında be- nim bildi eyim. Sultan M rad hakkındaki malümatım | tını hikâye etmiş olan ve ismini mesküt| İ geçtiğiniz saraylının anlattıklarına pek İbenzemiyecek, zannediyorum. O yazının İtakib ettim, Saraydaki hatıralarını nakil ve hikâye eden ihtiyar bayan daha fazla İkendisini efendisine hâlâ bağlıyan sa - n emrettiği bir lisanla Muraj E - r Sultan Murad o a bayanın anlatmak ve tanıtmak is- r başlı, vakur bir zst imeşreb olmakla ta- RUS BALTIK DONANMASI 300,000 von tediği gibi sakin, a değildi. Bilâkis haf ziyetini gösterir harita İ salmıştı. z lik te zırh taşır. Fakaz bunların hepsi bır! Abdülâziz, melüm olduğu üzere çok! k bize biraz gayr: tabif ge- müsrif bir padişahtı. Onun ve ile bıraz düşünür. devlet hazinesi büyük borçlar ve faizler altına girmiştir. Vikiâ bu istikraz! n bir kısmı zırhlı tedari - a ve saray İnşasına sarfedilmi ağır büyük top, fazla zırh Büyük Harbin , yüksek sürat denizcilere verdiğı ders feragat do; tün memle! en b erin gemileri 35,0 k olmak gerektir. bu hususta mcâsını geçmekte idi ılmaz. E; ruz: Büyük Herbis 28,000 kalsaydı israflarile Abdülâzizi er için yapılar Kiyel kana. |muhakkaktı. Sultan Murad, henüz Mu - 28 000 - 12.08 ta.|rad Efendi iken, yani daha veliahd ol - #irmek ğ ıda bir müyon liraya yakın Ihvor kı bunu sırf nefsine aid iş - O erkek karde: amcasına Biz bu mütales ile 35,000 £ gemiyi 40,000 ton kat dı dersek r Tın 40.000 — nazıran di ge Gö sınıfı ge lâzımdır. bu rw'ki Murad Ef ker ve sarrafları, Cülüsundan sonra bu borçların bim Kısu aki mücevkeratın â- )lacaklılara suretile kapatılmak ve | mecburiyeti hâsıl ol : öed dune) © , İstanbu İngiliz elçisi naj. | «Sir Hanri Alyots un, Sultan Murad hak. h kullandığı hafifmeşreb tabiri rvel de size söylemiştim. an Murad, o tarihte «Yeni Osman- ismile meydana çıkanları pek iyi tanımakta idi İnin anlatmak iste- zize yapılan komplo o -| Bilâkis o bu a - a toplar, hatt£ onlardan i şahsi menfaatleri düşün. milara» takılmış bu »| e derecelerine göre ken- imkân vermiyecek Kadar teslim edilmiş in sadakat ihsane' “İri 7 Çok konyak lunan bir yer olarak gözüküve â Jpu gözüküyor, di. İçki ölemlerine fazla dalmıştı. Bu * kötü itiyad arttıkça sab ve akli müva - İşte denizlerde yeniden zenesinin bozulmasında âmil olmuştur, İkarar veren Almanya bu kadar masrafa | denilebilir rağmen kanalı büyütmektedir ve bunda) Sultan Muradın sıhhat haklıdır. Temenni leri artık daha fazla büyü Açıldığı anda ri*not icadından sonra tir yapılmaşı lâzım ge! neye poralar Bu büy 9 hava noktaj na t bir istikamet alma lar. bu m hemmiyetli 1 e korunmasına rın dışarı rmaması bu ehemmi muhtaçtır fazla) melümat nabileceğin! eriyor. Panams kanal önün en ehemmiyetik surette korunan bir favvarenin o muvaffakivetine ve âsabım bozan heyecanlardan en mükimm, başlıcası şüphesiz ki tahta telâş ettiril - mek için Dolmabahçeden“alınma hâdi - sesidir. Saraylının anlattığı ve tarihin de kay. dettiği gibi daha ilk akşamdan Dolma - bahçe sarayı asker ve IMarbiye mektebi leb afından kuşatılmış, Süley - nan Paşa veliahd dairesine gidip n radı dışarı çıkardıktan sonra, daire ka pısında araba ile bekliyen serasker Hü Avni Paşa al A.T. Bursada bir esrar kaçakçısı yakalandı Bursa (Hususi) — Beyazıd ma İsinde 33 numaralı evde oturan hav İDerviş adında birinin esrar kaç İyapmakta olduğu zabıtanın nazarı dik katini celbetmiş ve takibata başlanmıştı, İSivil Şehab ve İsmall âdmde iki memur takibatı ilerleterek Dervişin evinde 2 ki- İlo 660 gram esrar yakalamışlardır. Yapı, lan tahkikata göre Dervişin de İğdir kö- yü muhtarı Aliden bu esrarları aldığı an. laşılmıştır. Derviş evrakile adiiyeye tes - lim edilmiş basından inerek ona a kend! yanma r. Saraylı size vak'anın bu kadarı- ılatmıştır. Halbuki meselenin arkası da vardır, Murad efendinin araba ile se- rasker kapısına götürülmesi evvelden ta- kürrür ve tertib edildiği halde asker ta - rafından gecenin lığında içindekiler teşhis olunamıyan araba yanlışlıkla tev- zamanında İp veliahd iken bir milyona yakın borç yapmıştı Sultan Muradın gençlik resmi rif edilmek istenilmiş, bundan Murai E fendi çok ürkmüştür. Hattâ Dolmabahçe camli rıhtımında hazır bulundurulan ka yığa binileceği sırada. yeni padişah tek rar korkup kayığa girmekten imtina ey - lediği gibi, bindikten sonra da Hüseyin Avni Paşanın kayıkçılara kayığı dona ya doğru çekmelerini söy rine: «Hayır! Hayır!.. Donanm. İstanbul yakas mış ve korkusunu yalnız ahvelile değil, lisanile de izhar etmiştir. Abdülâ: içinden saraylınm rivayetle göre o nakletti gibi: o Mu rad Efendi serasker kapısına geldikten yangın kulesinden veri aret Üzerine sar; madan ve diğer mevkilerden atılan top- ların sesile uyanmış ve ancak kendisine yapılan oyunu o zaman anlamıştır. Kısa bir zaman sonra şehzadeleri Mah mud Celâleddin ve Yusuf İzzeddin E - fendilerle birlikte bir saray kayığına an bir halde Topkapı sa « ölmüştür. re Bu hal ve iclâs mürettebleri meseleyi çok sıkı, çok kapalı tutmuşlar. Mesele - den ancak bu kömployu yapan birkaç Ba- zırdan başka kimsenin haberi olmamıştır. Bilâhare Sultan Hamid devrinde ker olan Hüseyin Hüsnü Paşa me: sabaha karşı top seslerini bir cevab alamamış, daha g cx büyük bir hayret hissetmiş v lenin doğru olup olmadığını tahki Serasker kapısına bizzat gitmiştir bizzat kendisi anlatmıştır. Yani be size bu hikâyeyi tekrar mek istediğim şey, hâdisede Ki, hâdisenin vukuuhdan b sonra da meselenin eketi şahsiyetleri arasında da anlaşı sıdır Bunu işaret et. evvel de- çok sa me sayılı mış ol. Sonraları yaveri ekrem ünva - rını alan müşir Lon yn alı Derviş Paşa da suretle vak'ayı öğrenebilmi O gün u bi: günmüş ve halk bu yağmur altında küme, küme bir yeni haber daha almak, fazia bir şey öğrene. bilmek merak ve heyecan'le Beyazıda doğru akın etmiş, bütün gün sokaklarda dolaşmış. Sultan Aziz Topkapı sarayına nakle - dildikten sonra; Sultan Murad Dolma - bahçe sarayına getirilmiştir. Mutad olan biat resmi Serasker kapısınâa icra edil. miştir. Padişahın bu merasimden sonra Dolmabahçe sa epey gecik - biat merasiminde padişahların otur. bahçı Itan Murad ne bin saraya dönüşünde bu tah. urabilmiştir. Birkaç gün sonra da haş talığı meydana çıkmış ve bu biç bir zaman ne de imiş bulunan â büsbütün mütee ve akli müv i de bozulma (Devamı 14 üncü
