6 Temmuz 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

SON POSTA 6 Tommuz | Hatay büyük bayrama hazırlanırken | 'Antakya kuzları ve lise talebesi geçid Tesmi pro vasında Orgeneral Asım Gündüz son gün müze- kerelerin yapıldığı binadan çıkarken | Reyhaniyede Türk kadınları şenliklerde anlaşma lunan anlaşma şekli üzerinde Fransız ga- zetelerinin ne düşündüklerini okuyucu- larımıza anlatmıştık. Fakat elimizde bü- İlunan malümat, nihayet bilmecbutiye ki- saltılmış telgraf hülâüsalarından |baretti Fransız gazetelerinde çıkan makalelerin metinleri İstanbı duk ve bir çoklarını Pari-Suvarın şında gelenlerdendir. Diyor ki: — Franmsa ile Türkiye dostluk b ni tekrar bağladılar, yahud da sıkıştır. - dılar, Hattâ hariciye nazırımız resmi beyannamesini mahallinde imza - lamıya gidecektir de diyebiliriz, bravo! 'Türkiye Avrupa ile Asya arasında bir menteşedir, dünya mekanizmasında e - saslı bir çarktır. Kuvvetli bir Şefin idaresi altında bü- yük bir esere devam etmiştir. Ve bu devlet reisinin, diğer bir çoklarının ak - sine olarak kuvvetinin tesirlerini mem- leket dişina da yaymıya hiç bir zaman teşebbüs etmemiş olduğunu asla unuta- mayız. Bu şerait altında ufak tefek yara bere- lerin zehirli bir hale gelmelerine nasıl müsande edebilirdik. Yara bere, her şey ileşmiş, ifakat bulmuştür. * Fakat. Fransız « Türk anlaşması müs -| n da mes'ud bir| tatürk dini me- ğları bunun en büyük larak kalmıştır ve bütün müslümanlık âleminde azim bir nüfuz sa O derecede ki, bu müslüman dünya sında bizzat Kendi v elân bütün na: leket ile dostluk bağlarını baj olmaklığımız mükemmel bir hâdisedir. * Hatay Ihtilâfının halli münasebetile Fransız gazetelerinde yazılan makalele- rin ikincisini Lö Tan'da gördük. Bu ga- zete hâdisenin bir tarihçesini yapıyor. ge- çirdiği safhaları anlatıyor, bir aralık ih- tilâfim şiddet kesbetmiş olduğunu hatır - latıyor: — Tehlike; Türkiyenin kendi hududu- 'a komşu olan, âkibetlerine karşı asla a- âkasızlık göstermemek azminde bulun- tuğu Türk kütlesini himaye etmek ba- anesile bütün Suriyenin tamamiyeti neselesini ortaya atmasındaydı ve hari- iye nazırımızın da söylediği gibi anlaşıl- h ki, Hatay meselesi Türkiyenin bir ta- aftan Pransa, diğer taraftan da Süriye te münasebetlerinin umumi şekilde halli şinden ayrılmaz mahiyettedir, diyor, bu- vu müteakib aktedilen anlaşmalara ge - iyor, Hataya giren Türk askerinin ora- a ihtiyat kuvvet olarak bulunacakları- 1 söylüyor. Bu münasebetle kaydettiği imle şudür: — Bu sahada bahis mevzuu olan şey mbolik, aslen — muvakkat we yeri ile ahdud bir askeri iş birliğidir. Takar - ir etmiştir ki bu Türk kıt'ası bir dost emlekette karargâh kurmuş mahiyet- dir. Fransız kıt'alarının ühdesine dü- en umuml mes'uliyetlere girişmiyecek- ir, Türk ekseriyetini haiz noktalarda alunuşu da bir tahdidi, FPFransada bulu- an mandayı parçalamayı mucib olmı - acaktır. Diğer taraftan Türkiye ile Suriye ara- adaki iyi dostluk münasebetlerine bir ias koymak ta icab ettiği cihetle 1926 ilında aktedilip geçen sene Türkiye ta- ıfından feshedilmiş olan mMuahedenin, r yenisi yapılıncıya kadar muvakkaten krar mer'ileştirilmesine karar veril! - ştir. En nihayet Türkiye ile Fransa kdij ne bir dostluk mushedesi — ile glanacaklardır. Bü Yhuahedenin kat'i kilde imzalanması, harfciye nazırımı- n eylül ayında Ankaraya gittiği zaman pılacaktır. Bu noktanın ehemmiyeti ü- yetimiz hesabı , | Mmemnu iş |ris ile Ankara arasındaki dostluk bir ara Sayfa 9 Paris matbuatı tarafından etrafında verilen yeni tafsilât Lö Tan, Pari Suvar, Jurnal, Lö Jur gazetelerinin şayanı dikkat makaleleri etmek mecburiyetini yükliyecektir. Bu öyle bir şeydir ki umumi sulh için multe zam bir garanti teşkil eder bu bakım g dan Türk - İngiliz dostluğu ile müvazli |olarak tceyyüd eden 'Türk - Fransız de&ta luğu Akdenizin en hassas kit'alarındanm birinde siyasi müvazeneyi sa, mıya hâdim olacaklır, Hatayda Türk askeri ne kadar kalacak? meseledeni Sen-Bris'tir, halledildi- Journal gazetesinde ayni bahseden siyasi muharriri Bu zat ta ihtilâfın ne şekild ğini anlattıktan sonra d : — Müuvakkat protokol, askeri iş birliği nin seçim dolayısile hüsüle gelen karış)€ vaziyetten dolayı derhal tatbik edilme « sini âmirdir. Binaenaleyh Türk askeri det hal Hataya girecektir. Derpiş edilen mike dar 2500 Fransız, 2500 Türktür. Kumane danlık bu defa için Fransızlara bırakıl « maştır, Türk kıt'aları ekseriyetin Türke lerde bulunduğu mahallerde yerleşeceka ler ve ancak fevkalüde ahvalde, Fransız idaresinin talebi üzerine ve irtibat zâbite leri tarafından tesbit edilecek şerait das hilinde müdahalede bulunabilecekler —| dir. Bu muvakkat rejimin müddeti henüz tesbit edilmemiştir. Fransızlar Had ta « riki olarak 31 ağustos, yahud 15 eylülü istiyorlar, Türkiye tarafınd fakbel, muhtar Hatay hükümetinir başlamasından on beş gün ileri sürüyorlar. Bugünkü işgal idaresinin h Hatay ihtilâfinin sona fikirlerin müdafii olan J lur. Diyor ki: Bu münasebetle hatırlatalım ki Pa« tehlikeye düştü ise bunu Mösyö Vieni 1996 yılında yaptığı Fransa - Suriye müs ahedesine borçluyuz. O tarihte Fransanır halk cephesi hükümeti henüz kuvvetten düşmemişti ve Mösyö Vieno Suriye «de« mokrat» larını memnun etmek endişesile muahedenin akdinde istical göstermişti, bunu yaparken de Suriyedeki 'Türk hâls kının Fransız idaresine tahammül etme« sine mukabil sırf Şarka hâs sebebler « den dolayı Şam memurlarının visayetini kabul edemiyeceklerini düşünememişti. Ankara bunu daha evvel hâber ver e mişti, hattâ 19886 temmuzunda bir garane ti muahedesi teklif etmişti ama Mösyö Vieno istemedi. Ve şu acınacak Hatay meselesi orlaya Çıktı. Öyle bir mesele ki meclisin ha ye encümeninde henüz müsaid bir ra « |portör bulamadığı için uyuklıyan tas-« diksiz muahedeye aşılanmış olarak çek « miştir. Belki bu nokta üzerinde, yapılanlarım hepsini bozarak Şam hükümeti ile kim bilir hangi şerait gitinda yeni bir mua « hede yapmak icab edecektir. İtilâfların ehemmiyeti Puris $ VAA ) — Matbuat bilhazsa Frana tx » Türk lülüfları ve dün Ankarada parae fe edilen dostlük muahedesi hakkında telsire; lerde bulunmaktadır. . Pöti Pariziyen şöyle yazıyor: Bu itilâflar Fransız - Türk münasefet « leri tarihinde mühim bir mevki işgal et « mektedir. Bone ve Daladiye tarafından ta « kib edilen durbinane ve reallat siyaset sayea sinde ilelebed sürüncemede kalmak tehlikee 3ini gösteren İskenderun Ihtilâfı şimdi hal « ledilmiş bulunmaktadır. Milletler Cemiye « tinin halline muvaffak olamadığı bir iş ikf memleketin menfaatlerine kuvvetle hizmeğ edecek dostane bir teşriki mesalye yol açam açık bir görüşme He neticelenmiştir. Maton gazetesi göyle yazıy 'Türkiye lle Fransa arazındaki müz'iç ana Iaşkmamazlığın zall olduğu ve şimdi yakış Şarkta sulhün menfaatine olarak Pransa İlş 'Türkiye arasında bir teşrik! meşal devresi açılmasının ümld edildiği söylenebilir. Ekselsiyor şöyle yazı Bu muahedenin ehemmiyetini tamamili ölçmek için, 1913 de böyle bir müahede eka tedilmiş olsaydı bunut büyük harbde Frana sayı ve müttefiklerini — her sahada ne gibi rinde ne kadar dursak azdır. Zira mua- de iki devletin Şarki Akdenizde mut- x bir menfaat birliğine malik oldukla y teşbit edecek ve iki devlete bu d zin statükosunu de; me ihtimali o-| 1 her mesclede yekdiğerile fikir teatil arlardan korumuş olacağını tahmin efa mek kâfldir. Bu muahede, Yakırışarkta yüle niz Türkiye ile Pransa arasında — her türlü niza aebeblerini ortadan kaldırmak ve Tei bir tarihi hatayı tamir etmekle kalmiyor aya ni zamanda Şarki Akdenizde Su! kuvveta (Devamı 11 inci sayfada)