18 Şubat 1936 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8
—IB ?hı SON POSTA Süikast Maznunları Muhakemenin Tafsilâtı » Ankara, 17 (Hususi Muhabirimiz- n Telefonla) — Suikastçilerin mu - Ük €mesine bugün saat onda başlandı. £ önce dahiliye müsteşarı Vehbi De- Mirel çağrıldı. Usulen maznunlarla bir beti olup olmadığı — sorulduktan *onra yemin ettirildi. Ve hâdise hak- mda bildiklerini mahkemeye söyle - Tesi istendi: Vehbi, maznunlardan yalnız Ali 1 eskiden tanıdığını ve diğer maz- Bunları ise hâdise dolayısile tanıdığını mında birinin yanma isşçi olarak girdiğini anlatmıştır. ) Yahya Ammanda bir gün kahve- |de otururken tanımadığı iki kişinin hariçten/ gelmiş olduğunu anlama - ları üzerine yanlarına çağırarak sor- dukları sual Türkiyeden geldiğini, Türkiyede ne kadar as - ker olduğunu bilemiyeceğini ve Çerkeslerin eza görmediğini be - yanla, bu adamın sonradan Çerkes Etem olduğunu anladığını ve bu a- |damın yevmiyesinin azlığından bah- setmesi üzerine Yahyayı Hayfaya igöndereceğini ve mühim bir iş tek- |lif edeceğini, bir müddet sonra da üzerine letile betonarme ustası Manol na -| 5 Karakolda İsticvap Karakol kumandanının yaptığı is - ticvapta sevdiği kızı almak vesilesile | /para kazanmak — için Suriyeye gidip! geldiğini söyliyerek suikast hakkında hiç bir şey söylemediğini, bunun üze - rine tâbi oldukları kaza merkezi olan |Andrine sevkedildiklerini, bölük ku- mandanına dahi ayni ifadeyi tekrar etmişse de, evvelce Suriyeden 4, 5 ki- şinin geçmiş olduğu tahmin edilmesi ve Yahyanın da Suriyeden gelmiş ol -| duğu cihetle, kendisinden şüphelenil- diğinden döğülmek suretile tazyik c« dildiği için: Filân ve filânla beraber geldik..» Diye bazı isimler haber verdiğini ve bu |defa isticvabında Şamda bulunan Çer- D M”"_k A“m'!" suikast yapı -|pendisini çağıracağını beyan ede - kes cemiyeti için para toplamak için Ağına dair muhtelif kaynaklardan | | Çikakika Hayfada Davit na -|geldiğini söylemiş... rler geldiği cihetle çok müteyak - ke bir surette işin takip olunduğunu w nihayet dost bir devlet menbaından Tn suikast hakkında malümat veril- Gini ve suikastçilerin ya sahilden ."_7*1 cenuptan geçecekleri söylendiği in keyfiyetin bütün vilâyetlere şifre tamim edildiğini anlattı. | Vehbi ifadesine devam ederek ha - ten gelecek yabancıların her köy 'Uhtarı tarafından en yakın karakola tdlim edilmesi emrolunduğunu, ken- Ni o sırada Trakya müfettişi umu - iği vekâletinde bulunduğunu ve bu amimi aldıktan sonra Trakya müfet- H umumisinin tayini üzerine vazi - sinin hitam bulduğunu, İstanbula '€tek emniyet müdürü Salihten l_Zfı_veıi sorduğunu, ve Salihin de bir -ae" gelmiş bir şahsın tutulduğunu ve Ankuraya getirilmiş olduğunu haber Adığmı söylediğini bildirdi. Valinin Evinde Vehbi devam ederek; Ankaraya Beldikten sonra vali Nevzadın evinde asta bulunması hasebile Yahyanın ©Ve götürülerek bazı beyanatta bulu- Bacağı haber yerildiğinden kendisi de| Praya gittiği, orada emniyeti umumi * Ve müdürü Şükrü, Ankara Emniyet HMüdürü Sadri, muavini Behçetin de Mlunduğunu söyledi. Yahyanın Sözleri Lt:'_hbi Yahyanın söze başlıyarak a 'disinin tercümei halinden bah - _d,m“'n ve zecri askerliğe mahküm ilmiş, bir kaç arkadaşile beraber şsinde toplanarak beş, altı sene '“_;_'m( yapılamıyacağı hakkında İç ikleri kararlar üzerine kaçtık- 'nı, kendisinin Tarsusun bir kö- İa 'de iki ay kaldığını, bundan son- K bi Tamezar köyüne gelerek ora. bir k" kaç sene oturduğunu, sonra Mi izla sevişerek, kızı almak iste- İne d c e âdetleri üzere para iste - b nden, parayı bulabilmek için Tştaki İdrise giderek para iste- ü de ldrisin: _q;"i.“ gibi serseriye para veril- kh diye ret cevabı üzerine yese , i"k bu parayı kazanmak - için Yeye gitmek üzere Kilisten hu- Ki Zteçerek Halebe vardığımı ve hi :" tanımadığı cihetle oturduğu hm,, Övede hariçten geldiğini an- li 4 olan birisinin sualleri üzeri - * Niçin Ka Ve | B L geldiğini anlattığıı — ve “Mtenin: Fi Halepte Bir Kahvede | _:i"f bu kahvede görüşelim» iğ; , Zerine ertesi gün kahveye * bir gün evvelki adamın _::: 125 kuruş verdiğini — ve T '1 tanımadığını söyliyerek, Vazı “n' © Şama gi Şamda .*_'thı;. abaları olduğunu — evvelce mt"i'ı ?ıduğl:lndın, onların yanına hi erdini anlatınca, kendi- &n :t_"'lt.ile İngiliz tarafını ilti - “'_klpk'::k" cihetle zarara uğra - ”’k İ"_ Ya hyaya yardım ede« P'5ı_, Haa Söylemeleri üzerine a - Amit isminde birinin delâ- gün evvel Yahya isminde Suriye- | mında birinin yanına gönderdiğini, orada 6 ay kadar kaldıktan sonra Etem tarafından yazılan mektup ü- zerine Ammana gelip Etemle te - maz ettiğinde Şamda bulunan Ateş Mehmet, Hamdi ve Azizin alınarak kendisine getirilmesini söylediğlini |ve bir müddet sonra Reşitle bera - |ber istasyon müdürü İzzetin evine |gidilerek yeşil çuhalı bir masa ü - zerine aptest aldırıldıktan sonra: Vazifenizi ifa edeceğinize, şayet yakalanacak olursak, meb'us Ali |Saibi ele vermiy ceğimize dair bir İyemin ettirildikkan sonra Etem ta- İrafından verilen bir mektupla Şam- |da Çerkes alayında kumandan mua- vini bulunan Recep kaptanın yanı- 'na gidildiğini ve Recep kaptanın Hamdiye 1000 Suriye lirası kadar para ile kendilerine birer tabanca, otuzar jarjör ve ikişer bomba ve- rildiğini söyledi: Para Nereden Alınmış Yahya, bundan sonra bu paranın rafından alındığını, ve bir de Mı - sırda bulunan İshak Paşa isminde bir Çerkes tarafından gönderildiği- ni zannettiğini anlatmıştır. Çetenin Şefi Bundan sonra, Halepte Karabet isminde birinin otomobili ile Kilise yakın bir yere geldiklerini ve ora- dan birinin delâletile hududu geç- tiklerini ve her köylüye ikişer Su- riye lirası verdiklerini, bundan son- ra Yafıyanın sevdiği kızın hasretine dayanamadığından bahisle, köyüne gitmek ve bunu aramak kaygusuna düştüğünü, çetenin şefi olan Ham - dinin de buna muvafakat ettiğini, |Hamdi ve arkadaşlarının İdrisi gör- dükten sonra Kümbetir köyünde Üzeyirin evinde birleşmek - üzere ayrıldıklarını, bunun üzerine Yah- ya köyüne gidip köy halkının yay - lâda bulunması dolayısile orada (15) gün kadar kaldığını ve bu İtalyanlardan Kuşçubaşı Eşref ta -| müddet içinde sevdiği kız hakkın -| Ankaraya Gelince.. Sonra Maraş, Seyhan tarikile An karaya getirildiğini ve kendisine so - rulan bir aual üzerine hududu geçince arkadaşlarından sevdiği kızın hasrc - tine dayanamadığından onlardan ay - nlarak, evvelce söylediğimiz gibi ayrı yol takip ettiğini kendisinin bu sorgu- su sırasında döğülmek gibi bir eser ol- madığını söyledi. Bundan sonra, riyaset — tarafından sorulan bir sual üzerine şahit Vehbi: Ali Saip hakkında halen de bir kanaat izbar edemiyeceğini söylemiştir. Silâhlar Meselesi Silâhlara ve bunların Arif tarafın - dan saklanması keyfiyetine temas e - dilmiştir. Bu hususta müddeiumumi - lik tarafından sorulan bir sual üzerine: Vehbi: — Yahyadan Ali Saibi tanıyıp ta- nımadıklarını sorduğunu, — Yahyanın Ali Saibi tanımadığını v fakat İsmini işittiğini söylediğini, Recdp kaptan la- rafından Hamdiye verilen paranın iş bittikten sonra aralarında mütesaviyen taksim dileceğini söyldiğini beyan t- ti. İşin İçine Meb'us Karışınca Bu ifadeden sonra müdafaa vekili JHâmil Şevket te şahit Vehbiye bazı sualler tevcih etmiş ve Vehbi bı: işe doğrudan doğruya kendisinin el koy - madığını, Ankara emniyet müdürü Sadriyi dürüst ve namuslu bir memur olarak tanıdığını ve âncak - işin içime bir meb'us ismi karışması üzerine em- İniyeti umumiye — direktörlüğünden Sadrinin direktif — istediğini, bunun müsteşarlığa taallük edecek bir ciheti bulunmadığını, Ali S$; denberi tanıdığını, kendisinin Atatürk tarafından verilen vazifeleri mibi V29 senesin- yapmış kadaş bildiği için Yahyanın ifadesini hayretle karşıladığını ve Üzeyir Arifin dahi bazı ifşaatta bulundukla - rını duyması üzerine kanaatinde de - &işiklik vuku bulduğunu ve fakat yi ne kat'i olarak bir şey diyemiyeceğini ifade etti. Ankara Valisinin Şehadeti Bundan sonra maznunlardan bazı- ları Vehbinin ifadesine cevap verdi - ile "|sordurdu. ve onun arkasından yürümüş bir ar -| Beraat görüldüğünden onların da getiri - lerek isticevap olunduğunu, dahili - yanın itirafatını tekrar ettiği sırada hazır olup, diğerlerinde bulunma - dığını ve Yahyanın maddi ve ma - nevi hiç bir tesir altında kalmamış olması itibarile itiraflarının sami - miyet ve sıhhatine itimat ettiğini ve suclulardan her hangi birinin: Bir işkenceye maruz kaldıkları - na ıttılâ peyda etseydi derhal bir İzabıta âmiri sıfatile kanuni mua - jmeleye tevessül edeceğini ve mah- |kemenin itimat göstermesini söyle- |di. Avukatın Bir Suali Müdafaa Vekili Hüâmit Şevket isöz alarak Yahya ve Ali Saip hak- kındaki kanaatini riyaset vasıtasile Nevzat ifadesine devamla, ihti - |sasatı olmadığını ve adliyeyi ha - berdar edecek bir şey olmasaydı bu davanın vücut bulmıyacağını ve iddia makamının tahrik edilmiye -| ceğini, ve bu beyanatı vazifesini |tamamen yapmış bir memur sıfa - tilk sakin bir kalp ile dermeyan Wetl'ı ifade eyledi. Maznunların İtirazları Bundan sonra maznunların Nev- zadın ifadelerine bir diyecekleri o- lup olmadığı soruldu. Maznunlardan bazıları Nevzadın İsözlerine itiraz ettiler. Emniyeti Umumiye Müdürünün Şahadeti Nevzattan sonra emniyet umum | müdürü Şükrü şahit sıfatile dinlen- | di. Şükrü; suikast hâdisesine ait duyguların 935 senesi iptidaların - da vuku bulduğunu ve bu sebeple |fevkalâde hassasiyet gösterildiğini |Maraş — ilbaylığından alınan - bir telgrafta zaten şüpheli gördükleri Üzeyirle Arifin evinde Yahya is - minde birinin yakalanıp getirildi - ğini, isticvabında Yahyanın dört ar-| kadaşile beraber Çerkes Taavün ne para toplamak üzere geldiklerini söylediğini beyan etti.| Dost bir devlet tarafından suikast- çıların hududu geçtiği veya hududu geçecekleri ihbar olunduğu cihetle hâdisenin fevkalâde ehemmiyetine İbinaen, Yahyanın derhal celbedil- diğini, tahkikatın polisçe yapılma - sına emir verildiğini bildirdi. | Ali Saibin İsmi Geçince Şükrü ifadesine devamla, gün - lerden bir gün vazifesinde bulun - ması için Ankara emniyet müdürü Sadrini nartık bu tahkikatı yapa - mıyacağını beyan ettiğini, sebebini |sordukta çünkü işin içine bir meb'us ismi karıştığını söylediğini, bunun İüzerine keyfiyetin valiye arzetme- sini bildirdiğini ve Ali Saibin ye müsteşarı Vehbinin yalnız Yah-| n? ismi Sayfa 7_ Ettiler köyünde kalışı nazarı dikkatim celbetti. Şöyle muhakeme ettim: — Yahya arkadaşlarından: sui kast hakkında Ali Saipten bir tali mak almak için ayrılmış olabilir Ve esasen geldiği gün Ali Saibi çiftliğinin yakındaki köyde bulun duğundan buna ihitmal de verile bilir. Yahya Kümbetire gittikter sonra kendilerini Ali Saiple tema: ettirmeğe, saklamağa ve iaşeye me mur edilen Üzeyirin kendi eleman larından biri olan Yahyayı zabıta: ya tevdi etmesi nazarı dikkatimi celbetti. Şükrü Kayaya Bildiriliyor Şükrü, bundan sonra, kaçakçılık gibi işlerin de mevcut olduğunu dü- şünerek Ali Saibin böyle bir sebep- le iftiraya maruz kalması ihtimalini düşünerek bu nokta üzerinde de in- celemeler yaptığını ve neticede Yah- yanın ağzından Ali Saibin isminin çıkmasmın kaçakçılık gibi bir se - beple de alâkadar olmadığına da kanaat getirerek, bunları o sırada İstanbulda bulunan Şükrü Kayaya arza karar verdiklerini anlattı. Şükrü, Ali Saibin üzerinde topla- nan şüpheyi devam ettirmemek için gene kendi lehinde bir hareket ol- mak üzere Ali Saibin çiftliğinin a- ranmasının muvafık olacağını Şük- rü Kayaya bildirildiğini ve Şükrü Kayanın çiftliğin aranmasına mu - vafakat ettiğini, bundan sonra çift- liğin arandığını söyledi. Şahsi Kanaat Şükrüden şahsi kanaati sorul - dukta; böyle bir suikastin mevcut olduğunu ve Yahyanın sakin bir ha- va içinde itiraflarda bulunduğunu ve bu itiraflarda suçlular lehine bir kayıt bulunmamış olmasına göre ge- rek itiraflar ve gerek Ali Saibe at- fın samimiyetine inandığını söyledi. Müvaceheler Bundan sonra müsteşar Vehbi, vali Nevzadın ufak noktalar hak - kında müvaceheleri yapıldı. İ Müddeiumuminin İkinci İddianamesi Nihayet iddia makamından esas hakkındaki iddianamesine ilâve e - decek bir diyeceği olup olmadığı s0- ruldu: Bunun üzerine müddeiumumi ilk iddianamesine müzeyyel olan id - 1 dianameyi okumağa başladı: Çerkes Reşidin İki Kartpostalı Büyük hâkimlerim, iddianamemin zey- Hine gene vesika takdimile başlıyorum. Son günlerde Ammandan iki kartpostal geldi. Kartpostaldaki adrese nazaran sabık Os - manlı ordusu ümerasından ve ilk Ankara Büyük Millet Meclisi azasından — Saruhan meb'usu Çerkes Reşit tarafından gönderil « diği anlaşılmaktadır. Hitap edilen yer Ri- yaseticumhur sarayıdır. Kartı aynen oku - yorum : benim jda malümat almak için yaylâya a -| dam gönderdiğini, fakat kızın ev -| lenmiş olduğunu haber alması üze-| rine tekrar Kümbetir köyüne gitti-| ler. Ve Ankara valisi Nevzadın şaha- detine geçildi. Nevzat Ali Saibi eski - den tanıdığını söyledi ve: «Yaşadığımız bhâdişatı vataniye ölü halimle senin diri halini bir kılmıştır. » Kartpostalın tarihi 10 şubat 9236 dır. Bir ayni de İstanbuldaki Cumhuriyet ga- zetesi sahibi Yunus Nadiye yazılmıştır. Ay- geçmesi üzerne o sırada hasta bu - hunan valiye Sadrinin bu işte yal - nız birakılmamasını ve - Yahyanın ğini anlattı. Üzeyirin Evinde Orada Arifin bir dere kenarında köy delikanlılarile iskambil oyna - lerini ve Yahyanın Üzeyire: — Arkadaşlar nerede? Diye sorması üzerine: — Çok sıkı arıyorlar, Ormanda gizliyorum. Köyde barındıranındım. Hep birlikte gidip Ali Saipten ta - limat alacağız demiş.. Bundan sonra yemek yemişler. Yemekten sonra Üzeyir Yahyayı a- hp köy mubtarına, oradan da ka - İrakol kumandanına teslim ettiğini, .ıöyledi. dıklarını, biraz sonra Arifin Yah -. yayı alarak Üzeyirin evine gittik -' «Kimseden korkmıyarak, bir te-|bir defa daha kendi tarafından din-| sire kapılmıyarak bildiklerimi ol - lenmesini, müsteşar dahil olduğu | duğu gibi namusum, | halde emniyet müdürü Sadri bulun- vicdanım üzerine yemin ederim» duğu halde Yahyanın vali konağı- dedikten sonra Yahyanın Ankara- ' na getirildiğini anlattı. ya getirilmesi üzerine Andrinde| Burada Yahya: vermiş olduğu ifade nazarı dikkati| — «Bir sırrım var. Mezara öylemeğe re - nen okuyorum ! «Cenabı Nadi, Son sulkast etrafındaki maharetkârane meşgaleniz ilmin önünde diz çöktü. Daha da çökecek, her halde hak, hukuku berta- raf etsek bile yaşadığımız hâdisatı vataniye kıymatini kaybetmez. Nafile yoruluyorsu- celbettiğinden o sırada kendisinin cek değilim, Söyledim ve 5 rahatsız bulunup yatmakta bulun - ceğim» diyerek emniyet müdürlü -| duğundan Yahyayı müteaddit de -| ğünde zaptolunan ifadesini tekrar| falar nezdine celbederek dinldiği- | ettiğini ve Ali Saibin ismini tekrar- ladığını söyledi. Karanlık Bir Nokta Nevzaf, Yahyanın itiraflarını | Şükrü devamla: «Burada karan- kendi yanında da tekrar ettiğini, lık bir nokta vardır, O da Yahya - ni söyledi. İsticoaplar | nuz. Kahraman orduma yazdığım — arizei YO “Sikazımı okuyunuz. Cehaletiniz müni olmaz- sa bir çare sorarsınız.» Arizei İkaz Ba 'ki kartın mevzuubahs et ikaz da elimizdedir. Size fotoğra! nuyorum. Müsaade ederseniz bazı parçalarını oku- yacağım. Çünkü hepsini okumağa velev ki nakil sıfatile olsa dahi ne benim nezaha -« tahkikatın polisçe yapıldığını ve|nın köye gelir gelmez sevdiği kızın Yahyanin ifadesinde ismi geçen Ü.(orada olmadığını anlayınca köyde zeyir Arif, Şemseddin, İdris, Şa -|kalmakta ısrar etmesidir. Yahyanın ban, İsmailin dahi celplerine lüzum |bu suretle 20, 25 gün «Karamezar» | tim, ne de sizin dinlemeğe tahammülünüz müsait değildir. Çünkü bizzat Türkiyenin kendisi olduğu asıl iddianamenmde arzet - (Devamı 8 inci yüzde)
