28 Aralık 1935 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 11
BOURLA BIRADERLER ve Anadolu satış yerleri : Samsunda Albala — Adanada: Mektebi nazırı Marko Pş. Hilâllahmer Rus Harbi Sıralarında Kurulmuştur emi Tıbbiye Muallim doktor Abdullah Bey Hilâliahmere gelince: Osmanlı hükümeti 1864 teki Cenevre kon - gresine iştirak etmemişti. Fakat o- rada tanzim olunan mukavelename- nin 32 inci maddesi mucibince bir| sene zarfında bu işe iştirak etmek hakkını haiz bulunuyordu. Keyfi - yet İsviçre hükümeti tarafından Babıâliye bildirilince biraz tered - düt gösterdi. Çünkü işin ehemmiye-| ti tekdir olunamıyordu. Lâkin «fay-| dası memul olmıyan bu işten bir| mazarrat dabi çıkamıyacağın mü zasile mukaveleye imza koydu. Bu- nunla beraber ne teşkilât yaptı, ne de salibi hilâl ile değiştirmek teşeb- büsünde bulundu. Hattâ 1869 da Berlinde toplanan kongreye Paris sefareti ataşelerinden Hüsnü Efen- di delege olarak gönderildiği halde gene esas ile iştigal olunmadı.. Ba gafletin acısı 1876 yılındaki Sır - bistan, Karadağ harplarile onu ta - kip eden Rus seferinde çekildi. Türkiyede Hilâlahmer cemiyo tinin kurulmasına çalışan ilk ha miyetli adam, doktor Abdullah Bey» dir. Bu zat Tıbbiye mektebinde pro- ELEKTRİK HARİKALARI İSTANBUL — ANKARA — İZMİR ve SAT!E'nin Bütün Şubelerinde Şoef — Konyada : Muharrem Hilmi — Kayseride : Ali Ulvi —> Balıkesirde: Şah Mehmet — Gaziantepte: Hilâliahmerden Kızılaya İ | fesördü, 1867 de Paris sergisine mü rahhas olarak gitti, orada Salibiah- —İmer teşekkülleri hakkında da”tet - kikler yaptı, İstanbula dönüşünde propagandaya girişti. Bir kısım mü- nevverler, onun hayırlı bir iş için uğraştığını anlıyorlardı. Lâkin haç İişareti taşıyacak bir cemiyetin Tür- kiyede kurulmasını kabul edemiyor. lardı. Cenevte mukavelenamesinde ise hilâlden bahis yoktu. Abdullah Bey nihayet serdarı ek- rem Ömer Paşanın yardımını temin etti, onun emrile Tıbbiye nazırı İdi ve «Osmanlı yaralı askerlerine yar- kül vücuda getirildi. Bu cemiyetin 66 azası vardı, nizamnamesini 1868 İde kaleme almıştı. Fakat hükümet İbu teşekkülü beğenmedi, sivillerin İaskeri işlere karışması uyamaz, mü- ilâhazasile cemiyeti akamete uğrat- tı. Biraz sonra patlak veren Kara - beleri, hükümetin düşüncesindeki sakatlığı bütün fecaat sbat etti »- ğinden vaziyet değişti, araya büyük Jinsaniyetperver oOGüstav Moniyede girdi, İstanbulda yeni faaliyetler yüz gösterdi. Bu sefer doktor Mar - ko Paşa propagandayi ve teşekkül reyan sırasında salibiahmer konulması da kararlaştı. Yapılan nizamnameyi Babıâli tasdik ve Os- dım cemiyeti» adı altında bir teşek! dağ, Sırbistan ve Rusya muhare -| hareketlerini idare ediyordu. O ce-| yerine! daimi ambulâns vücuda .| Türkiyede Hilâliahmer işaretinin Serdarı ekrem Ömer Paşa Ethem Paşa manlı Hi iahmere riayet lahmeri kiyede Sal şartile Hi bildirmişti. İlk Hilâliahmer cemiyeti Rusya harbi devam ederken kurulmuştu. Abdülhamit, cemiyetin himayesini üzerine aldı, ilk toplantısı Beşik - taş sarayında Paşa dairesinde yap - j tarda, Sermaye iki üç yüz liradan İ ibaretti, Birbiri ardınca yüz göste-| ren harpler ve göçler yüzünden ihalkta iane verecek kudret yoktu. | /Bu durumda Mısır ve Hint gibi ül- kelerden yardım görüldü. Bir sene içinde cemiyetin sermayesi yetmiş bin altına yükseldi. Bu para ile sıhhi malzemeler alındı. Dokuz harp sa- hasında seyyar hastaneler kuruldu. İstanbulda dört, vilâyetlerde dört Yaralıları taşımak için hususi tren- ler kiralandı. Göçmenlere yardım - lar yapıldı. | gi z iii biraz canlandırdı. Henüz sağ bu- ” İte geçmesile halktan ve Avrupa sa- | | Güzelbey Zade Müesseseleri, Fakat, Rusya muharebesi biter bitmez faaliyet durdu. Elde kalan para Osmanlı Bankasına yatırıldı ve vazife bitmiş gibi herkes dağıl- dı. Osmanlı Hilâliahmeri sönmüştü. Adı dahi unutulmıya yüz tutmuştu. 1895 te patlak veren Osmanlı - Yunan harbi bu unutulan müessese - luna neski cemiyet azasının hareke- İlibiahmer cemiyetlerinden © epeyce para toplandı. Orduya - az görün - liahmer cemiyetinin hak |miyecek bir derecede - yardım ya - İ Marko Paşa, muallimlerden Kırım./ve salâhiyetlerini de bütün devlet - 'pıldı. Lâkin sulhtan sonra bu ha - lı Aziz Bey bu işle uğraşmıya başla-İler kabul etti. Yalnız Rusya, Tür -jreket ve bu hayat gene durdu. Bu! etmek) sefer Abdülhamit araya tanıyacağını | «Cemiyet» kelimesinden korktuğu girmişti. için Hilâliahmer faaliyetini bir ira- de ile felce uğratmıştı. Onun 2: ey- lal: 1318 tarihli tezkere ile Babıâ iye (o tebliğ (Oolunan © iradesinde «şimdilik bu işin tavik ve tehir o- lunması» emrolunuyor. 10 temmuz! 1908 inkilâbına kadar hiç ki lâliahmeri canlandırmayı d medi. Hattâ Rus - Japon harbi sıra- sında biraz varlık gösterilmek is - tenilmiş ve iki taraf Salibiahmerle- rine beş yüz lira yollamak arzu e - dilmiş iken sarayın - olmaz - üzerine bu emelden de ferağat edil- mişti. 10 temmuzdan sonra doktor general Besim Ömer başta olmak ü- hi- demesi ,İzere bir takım hamiyetli kimseler getirildi. | liahmeri diriltmeğe teşebbüs et- tiler. Ve muvaffak oldular. 1909 da Tokatlıyanda yapılan bir toplan-| b ile teşebbüs kuvvetlendirildi. Bir “İğmdaki büyük feyzi gösterdi. T Sayfa 14 Ş.Sı Saatman — Giresında Haci Hasan — Trabzonda: Hacı Harun Zadeler — Bursada: Muallim doktor Kırımlı Aziz Bey merkezi heyet seçildi. Nizamname yenilendi. İlkin Tophanede sonra Sultan Mahmut türbesi yanında bir İyer kiralanarak faaliyete girişildi İşte şimdi yaşıyan oHilâlishmer 1909 da kurulan cemiyetin istitale - İsidir. Olgun ve dolgun şeklidir. Bu İteşekkülün yurda ettiği hizmetler *İgerçekten göğüs kabartacak bir de- recede yüksektir. Daha ilk kuruluş çağlarında kolera ve yangın felâket- İlerinin tahribatını gidermekle daha sonra Trablusgarp harbinde büyük yardımlar yapmakla hayırlı varlı - ab- Veli Paşa lusgarbe altı hekim, bir eczacı, on bir hastabakıcı; Bingaziye de üç hekim, üç hastabakıcı, ve üç asistan ,|göndermişti. Biraz sonra bu yardı « mı üç misline çıkardı. Balkan bar - binde ise İstanbulda ve Rumelinin muhtelif yerlerinde mecmuu beş bin yatak alan hastaneler açtı. Ayrıca aş mevkileri kurdu. Muhacirlerin imdadına koştu. Yalnız Kadirga hastanesine 3 ayda altı yüz altmış üç yaralı kabul olunduğunu söyle» mek Türkiye Hilâliahmerinin, pek zengin olmamasına rağmen, meni » lekete yaptığı büyük Bizmeller E3İS kında bir fikir verebilir. Hilâliahmer sarayla ecnebi dev - (Devamı 18 inci yüzde)
