1 Aralık 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9
İTTİHAT » TERAKKİ B inci kısım No. 125 Her hakkı mahfuzdur. Ziya Şakir 1.12- 934 Nasıl Doğdu?.. Nasıl Yaşadı?.. Nasıl Ötdü? Dep olarda Hububat Çürürken Vagon TıcaretıYapanlarN'ılyonlarVuruyordu Istanbul, açlıktan ve sefalet- ten kırılıyordu. Halbuki Anado- lunun birçok yerlerinde erzaklar depo ediliyor, bunları Tatanbula nakletmek için vasıta bulunamı- yordu. İsmail Hakkı Paşa, Mer- keziumumiye — aleyhtar — olanları birer birer etrafına toplamış ve adeta bir parti yapmıştı. Taşe maddelerinin Hicareti nasil, mah- dut ve muayyen bir zümreye has- redilmişze, vagon ticareti de öy- lece yalnız gözdelere ve gözdeler vasıtasile tavsiye edilenlere inhi- sar etmişti. Anadolunun muhtelif yerlerindekl âşar depolarında bu- lunan erzak ve hububat çürüyor, bunları nakletmek imkânı olmu- yordu. Birçok yerlerde de müs- tahsiller mahvolma derecelerine gelmişlerdi. Vagon — anaforuna Uyabilen tüccarlar, komisyoncular ellerindeki malları kolayca nakle- debiliyorlardı. Fakat, bu anafor parasını da malın Üstüne zamme- diyorlar; fiatları diledikleri gibi artırıyorlardı. ( Vagon ), adeta, aynen nakit haline gelmişti. Yalnız - ticaret âleminde, alım satım işlerinde değil; kumar masaları başında bile tıpkı para veyahut fiş gibi tedavül ediyordu. Bu işle alâkadar olan pokerciler, ceplerindeki biner ve beş yüzer liralık banknotları bir — bamlede tüketiverdikten sonra, cüzdanlarından çantalarını çıkarıyorlar, altın kalemle arka- sına İki kelime yazıyorlar ve sonra : — İki vagon. Dört vagon., Diye bun'arı ortaya afıyorlardı. şine ve müstaceliyetine göre bir vagonun kıymeti bin, bin beş yüz, iki bin lira arasında dönüyordu. Zaman geçtikçe bu vagon tica- reti etrafında bir şebeke teşek- kül etmiş, ve yavaş yavaş geniş- liyerek Almanya ve Avusturyaya şümül kesbeylemişti. Hatta iş o dereceye gelmişti ki, Almanya ve Avusturyanın büyük ticaret sindi- kaları bile bu şebekeye dahil ol- mak mecburiyetini h'ssetmişlerdi. Büyük bir ekseriyeti Musevilerden mütebakisi de Rum ve Ermeniler- le birkaç Türkten ibaret olan bu gizli teşekkü'lere, ( Karapençe ), (X. Y. Z. ) şirketleri deniliyor; © tarihte yapılan bir hesaba göre bunların kazandıkları para, ( 16 milyon altın lira )yı geçiyordu. Herbin devam ettiği dört sene zarfında, gümrük resmi ver'lme- den (kapalı vagon ) namı altinda hudutlardan geçirilen vagonların adedi (69,245) adedi bulmuştu. Sonraları bu —hususta — yapılan resmi tetkikata mazaran, yalnız 1,447 vagondan r. sumat dairesinin kayhelttiği paranın miktarı (12,475,000) kuruş gibi- mühim bir yekünı baliğ olüyordu. Eğer bu hesap (69 bin küsur vagon) a teşmil edi'ecek olursa, ozaman ortaya çıkacak paranın miktarı, orta halii bir hükümetin bütçesini | geç yordu. Ö devrin cereyanlarını matı umumliye dairesinin içyüzünü bilen birçok itimada şayan zeva- tn temnatına kanaat ederek söy'üyoruz ki: Bütün bu hayrete şayan me- çok | yakından takip eden ve Levazr | selelerden l.eıııınıılı Umumiy enin şabeleri büsbütün ayrı bulunu- yordu. Şubelerde çalışan zevatın hemen kâffesi tamamen afif ve nazif zevattan mürekkepti. Bun- lar, vazifelerinin hudut ve salâ- hiyetlerini tecavüz etmiyorlar, ih- tiras ve menfaat cereyanlarına kapılmıyorlardı. Ve bu sayededir ki; asıl mes'ul olanların bu kadar aşırı hareketlerine rağınen o muü- azzam binayı ancak kendi ha- miyet ve faziletlerile yaşatıyor- lardı. Yapılan — yolsuzluklar, —yalnız bunlardan ibaret kalmıyordu. Da- ha birçok garibeler de cereyan ediyordu. Ismail Hakkı Paşa ayni zamanda hükümet namına ticaret te — yapıyordu. — Yün, deri, ipek gibi bazı madde- leri mahallerinde mübayaa etliri- yor, Istanbula getirtiyor; bunları ya İstanbulda işletiyor, veyahut Almanya ve Avusturyaya sevke- diyor; hasıl olan kazanç İle An- karadan — Erzuruma — kadar bir şimendifer hattı yapmak İstiyordu. Bunun için muhtelif mnt: daki — memurlarının — emirlerine * yüz bin liradan aşağı olmamak Üzere - paralar, avanslar, krediler veriyor; bazan da mübayaat için bilhassa memurlar — ve heyetler gönderiyordu. Bazan bu hudüt ve salâhiyeti namahdat olan işler, - para kazanması matlüp olan - gözdelere ve mensuplara da havale ediliyor.. Ve şüphesiz “ki bu şekilde yapılan usulsüz mu- amelelerden, ekseriya pek acı meticeler de zuhura geliyordu. Meselâ: Kim bilir kimin tavsiye ettiği (Sabri) isminde birine lamail Hakkı Paşa oldukça mühim bir para vermiş., Eskişehirde, piyasa- da mevcut bütün şekerleri satın alarak Istanbula getirip satması için göndermişti. (Arkası var ) Mağaza ve Ticarethane Memurlarına Sant 7 ve 9 dan sonra ” serbestsiniz. Bu fırsattan bilistifade ASRİ BIR LİSAN ÖĞRENMEĞE ÇALIŞINIZ BERLiTZ MEKTEBİi Sizin için her lisanda yeni kurs açıyor. 6 ay için 15 liradır. Ankara: Konya Caddesi. ARADIGINIZ KALE İŞTE ! FABRIKASI: İstanbul, Ayvan saray, Vapur iskelesi caddesi TOPTAN SATIŞ YERİ: Sirkeci, Mühürdar Zade Han No. 1-2 NUR KALEM LTD. ŞiRKETİ Tel: 21711 Tediyatta tesh'lât yapılır. İstanbulı 373, letiklâl cıddııl (.'ıı rişleri de, tiftik gibi Hafta İçinde ea Ü Beeeda ) Neler Duyduk İhracat malları piyasasında bir müd- dettenberi görülen büyük hareketin yavaşlamış olduğunu yazmıştık. Bu hafta içinde piyasa büs- bütün sakinleşik Bazı mal- ların fiatları düştü bazıları da hiç satılmadı. Aşağıdaki satırlarda İstanbol piyasa- snm halta içindeki gidişini, her mal için ayrı ayrı bulacakaınız: Afyon — Afyon piyasası haf- ta içinde çok durgun geçti. Hiç bir mal satılmadı. Hafta ortasın- da, bir aralık, bazı depozitçiler alıcı oldularsa da sonunda bir İş çıkmadı. Uyuşturucu maddeler inhisar idaresi de aylardanberi mal a- mad.ğından elinde afyou bulunan kimselerin sabırları tükenmekte ve zararına da olsa malını elinden çıkarmak isteyen tüccara rastge- Tlinmektedir. Tiftik — Geçen — haftalar içinde Almanyadan tiftik istekleri azalmıya başlamıştı. Bu hafta ise hiçbir iş gelmedi ve- piyasada dışarı için satış olmadı. Yalnız 26 balyalık küçük bir parti Kay- seri tiftiği kilosu 94 kuruştan el değiştirdi. Ingiltere ve Sovyet isteklerinin fiati bugünkü sevi- yenin çok aşağısında olduğun- dan buraları için de bir satış olmadı. Piyasa, Almanyadan tiftik is- teklerinin gelmesi için, bu işle uğraşan makamlardaki çalışma- ların bir an evvel çoğaltılmasını dileyor. Yapağı — Yapağı alış ve- yavaşladı. anl bir istek karşı'" ıgı olarak gada aa g hafta içinde mal satılmadı. Yalnız eski bir alışın tamamlanması için beş ton kadar Anadolu yapağısı kilosu 73 kuruş etrafında satın alındı. Başka iş olmadı. Buğday — Buğday piyasası, hafta içinde, geçen haftanın ei olarak geçti. Ziraat Bankasın : hesaplı satışı ve lüzumu kad * mal gelişi fiatları olduğu yerd., beş onpara farkla tutmaktadır. ekstra beyaz Buğdayların haft sonu piyasası dört kuruş 30 par-; kırk çavdarlı malların 4 kurüş aralarında idi. Arpa — Gelen mallar İst - - bulda kullanılmak üzere satılı <r ve az geldiğinden ancak bu ( » yetiyor. Almanyadan İstek yoktur. İtalyadan gelen işler de gevşemiş- tir. Zaten dış pazarlardan gelen istekler bu yıl İstanbula uğrama- dan doğru Samsuna gidiyor. Fi« atlar geçen haftaya bakarak bi« raz aşağıdır. Perşembe günü arpa fiatı Üç kuruş yirmi beş pare, üç kuruş otuz para arasında idi. Fındık — Geçen hafta çok emin olarak 47,5 kuruşa kadar yükselen iç fındık piyasası dış pazarlardan gelen isteklerin ke- silmesi Üzerine geriledi ve az iş oldu. Böylelikle hafta içinde yalnız iki Üç vagon kadar iç fındık ki- losu 45 kuruştan - geçen haftaya bakarak kiloda yüz para eksiğine satıldı. Perşembe günü iş olmadı. Piyasa durgun ve ismen fiailer 44,50- 45 kuruş arasında İdi. VAPURCULUK TÜRK ANONİM ŞİRKETİ İstanbul Acentalığı Liman Han, Telefon: 2298285 Trabzon Yolu 2 TARİ we Pazar günü anat 20 de Galata rıhtımından — kalkacak. — Gidişter Zonguldak, İnebolu, Ayancık, Sam- sun, Ünye, Ordu, Giresun, Tirebolu, Görele Trabzon ve Rizeye, Dönüş- te bunlara ilâveten, Of ve Sürme- neye uğra y-eıklır Karabiga Yolu CUMARTESİ, ÇARŞAMBA günleri eaat 20'de Tophane rihti- mından bir vapur kalkar. Gidiş ve dönüşte mutat Iıkı elere elelere uğrar. İZMİT YOLU Cuma, Pazar, Salı, Çarşamba, günleri bir vapur aaat 9 da, Top- hane rıhtımından kalkar. BANSA KOMERÇİYALE iTALYANA Sermayesi Liret 700,000,000 BU ükçesi », 880,000,000 Rlerkezı idare: MİLANO Kulyauıı .L;o..., şehizlerinde BELER İsviçre, - Avustu yaç Maca- ristan, — Çokosi uvnkxı C Leh stan, — Ro ai Misir, Amerika ( Brezilya, £ togiltere, #ayonlar ŞUBE MERKEZİ esi Ka Şehir dahil nd Tesanbular Atab Telef. 2821. H y : Etklâl caddesi T 1»1.1046.Kampiyo dairesi Borsada Telel, 1718. ea ğeleedüe Di v llli adat el lttti d 5ee İi ll lli eee İZMİRDE ŞUBE Vij z N J A
