1 Eylül 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

SON POSTA »Ziya Şakir İTTİHAT » TERAKEİ Nasıl Doğdu ?.. 5 inoci kısım No. 45 Her hakkı mahfuzdur. 1- 9 934 Nasıl Yaşadı?.. Nasıl Ötdü? İtilâf Devletlerini Kuşkulandırmadan Seferberliğin İkmali İç Ayni günde, meclisi meb'usan da tatil edilmiy, (tahdişi ezhanı mucip) olabilecek dedikodulara, nihayet verilmek İstenilmişti. Her zaman ve her hâdise- de olduğu gibi halk ve matbuat derhal bu meseleyi de coşkur his- lerle — karşılamışlar.. birdenbire müfrit Omit ve hayallere kapıl- mışlardı... Buna mukabil, İtilâf devletlerinin Istanbul — sefirleri, vaziyeti pek ciddi bir surette nazarı dikkate almışlardı. Şimdi hükümet erkânına pek mühim bir vazife terettüp ediyor; itilâf devlet- lerini kuşkulandırmamak, - sefer- berliğin ikmaline kadar vakit ka- Zanmak için mahirane bir oyun oynamak — icabeyliyordu. Buna da şöyle bir şekil bulunmuştu. Maliye nazırı Cavit Bey Fransa sefiri, Bahriye nazırı Cemal Pa- şa da İngiliz sefiri ile sık sık te- mas edecekler; onlara karşı ta- mamen sureti haktan görünerek (harbin sonuna kadar Osmanlı hükümetinin bitaraf kalacağına) kanaat vereceklerdi' Gerek Cavit Bey ve gerok Cemal Paşa, bu rollerini cidden büyük bir maharetle oynamıya muvalffak oluyorlardı. Hattâ İngi- Hz sefiri Sir Lui Malet gibi kılı kırk yaran bir diplomat o derece gafil avlanmıştı ki, günün birinde Cemal Paşaya: — Hükümetinizin bu bitaraf- liğı sonuna kadar muhafaza et- mesi şartile bizden ne gibi bir menfaat teminini beklersiniz?.. Demişti. Cemal Paşa bu safdilâne teklife karşı bıyık altın- dan gülmekle beraber derhal: — Bitaraflığımızdan hiç çüphe etmeyiniz asaletmeap!.. Bu dos- tane teklifinizi Sadrazam Paşaya nakledeyim. — Alacağım — cevabı &ize arzederim. Cevabını — vermişti.. Cemal Paşa hakikaten Babıâliye gelmiş, Sadrazamın odasında Talât Beyle Enver Paşaya sefirin teklifini naklettikten sonra, pek safderü- nane bulduğu bu hareketle bir- hayli alay etmiş.. Daha sonra da; Befiri daha kuvvetli oyalıyabilmek için bazı maddeler tesbit ettirerek Sir Malete vermişti. Osmanlı hükümeti —namına sefirden - tabil, dolayısile — itilâf inden - istenil, İ Fezlardaçi İlıın'ıu; enilen şeyler, 1 — Bütün kapitülasyonların ilgası. 2 — Yunanlıların — yasbetti adaların iadesi. mrebelüğiü 3 — Mısıra ait pürüzlü mese- lelerin balli. 4 — Ruslar tarafından hiçbir Buret ve hiçbir bahane ile hükü- Metin umuru dahiliyesine — mitda- hale edilmemesi. 5 — Şayet Ruslar tarafından bir taarruz vaki olursa İngilir ve Fransızların - fi'len işe müdahale Ve mümanaat etmeleri. Tngiliz sefiri bu teklifleri ciddi telâkki etmiş ve kendisi de büyük bir ciddiyetle derhal Londraya hildirınîıtî., Hiç şüphesiz ki Lon- drada ayni ciddiyetle karşılanan in Çalışılıyordu.. lstiklâlini ilân eden Arnavutluktan bir köşe bu teklife, dört gün zarfında şu cevap gel t Ip-3 mülıqwlum (adli) kısmının ilgası şimdilik mevzuu- bahst olamaz. Ancak, müttefik hükümetler de ram olurlarsa, ( mali ) kısımlardan bazıları ilga edilebilir. 2 — Yunanlıların elinde bu- lunan adalar meselesi, şimdilik bir müzakere mevzuu bile teşkil edemer. Buru zamana talik etmek Tâzımdır. 3 — Mısır meşelesi, bugün için en tehlikeli bir mevzudur. Harbin sonuna kadar buna temas etmek caiz değildir. 4 — Rusların, Osmanlı hökü- meline karşı şimdilik — tocavilri bir. fikir ve niyetleri yoktur. Esasen hükümeti —Osmaniyenin temamiyeti mülkiyesi « diğer dev- letler gibi - İngiltere ve Fransa hükümetleri tarafından tekeffül altındadır. Binaenaleyh, bu cihetten emin olmak lâzım gelir. Hattâ icap ederse, bu mesele hakkında bir de siyasi senet verilebilir. Ancaaak.. Osmanlı hükümeti de, hiçbir sebep ve hiçbir baha- ne ile Boğazları Ruslara karşı kapamamayı taahhüt etmeli ve bu noktai mühimme hakkında, ( Rus amali ) ni tatmin etmelidir. Bunlar, maddei as'iyelere ve- rilen cevaplardı. Teferrüat ola- rak ta ayrıca şu cihetler vardı: A — Heyeti- itilâfiye, hükü- meti Osmaniyenin, kendi lehlerine harbe girmesini kat'iyyon talep etmiyeceklerdir. Çönkü Osmanlı hükümetinin harbe girmesi, kendi menfaatlerine mugayirdir. B — Osmanlı hükümetinden beklenilen, — yalnız — bitaraflığını muhafaza etmektir. C — Alman heyeti ıslahiyesi- nin — vazifesine derhal nihayet verilmelidir. D—Çanakkale Boğazı derakap açılmalı ve bir daha kapanmaya- cağı taahhüt altına alınmalıdır. İngiliz — sefirinin büyük bir ciddiyetle tabliğ ettiği bu cevata tabiidir ki ehemmiyet verilmemişti. Yalnız bu vesile ile, itilâf devlet- lerinin, Osmanlı hükümeti hakkın- daki en son noktai nazarları, bütün vüzuhile öğrenilmişti. Ü Maamafih, lıdkpnııı yine endi- şeden azade değildi... Siyasetlerini, biçbir. zaman dürüst essaslara istinat ettirmeyen Bulgarlara bir türlü itimat olunamıyor; tehlikeli bir zamanda maküs bir iş çıkarma- larından korkuluyordu. Almanya ve Avusturya ile yapılan ittifaka Bulgarların da ithal edilmesi için Almanlar nezdinde teşebbüsatta bulunuluyordu. Nihayet, Alman ittifaknamesi, hükümet ve padişah tarafından tasdik edilerek Berlin Sefiri Mah- mut Muhtar Paşa vasıtasile AbL- manya İmparatoru Vilhelm'e gön- derilmişti. (Arkası var) ç ! l Borsada l Hafta İçinde Muühtelif mahsullerimizin — İstanbul piyasamındaki #o0 bir haftalık alım satım vaziyetini şöyle hulâsa ediyoruz: Afyon — Bu hafta afyon piyasası sükünetle geçti. Serbest piyasada yapılmış muamele işiti- İnhisar idaresi de mal almadı. Uyuşturucu maddeler inhisar idaresi müdürü ve idare heyeti reisi, evvelce de yazdığımız gibi, Pariste bulunuyorlar. Yugosl. larla olan mü,; afyon satış büromuzun Paristeki konuşmala- rına Yugoslavyada da büyük bir ehemmiyet verilmektedir. Yugos- lav — gazetelerinin — yazdıklarına göre, Paris konuşmalarından afyon satışı için esaslı neticeler alına- caktır. Paristeki umumi toplanlı Salı günü idi. Çarşamba günü piyasada bu konuşmanın neticesi duyulmamıştır. Bugün piyasaya bu hususta bazı haberler gelmesi muhtemeldir. Tiftik — Tiftik piyasası hafta içinde yükselmiştir. Bu yükselişte Almanya için olan taleplerin de- vamı en büyük amildir. Fakat bu yükseliş piyasanın gidişini yavaş- İatmıştır ve bu hafta geçen haf- taya kıyasla daha az mal satıl- mıştır. Yeni fiatlar eskilerine na- zaran kiloda bir ilâ üç kuruş daha yüksektir. Kastamonu cinsi 53; konya Si; Yozgat 48 kuruştur. Diğer cinsler Özerine ara sıra satışlara tesadüf — ediliyorsa da Neler Duyduk ? bunlar ihracat için değildir. Bu suretle Beypazarı mallarının ismen kilosu 45 diğerlerinin 43 kuruş etrafındadır. Yapağı— Bu piyasa da tiftik gibi hafta içinde Sovyet Rusya- pın almamasına rağmen yükselmiş ve Anadolu mallarının kilosu 39, 78 kuruşa kadar alıcı bulmuştur. Hafta içinde satılan külliyetli miktardaki yapağıların büyük bi kısmı Almanya ve mütebakısi diğer memleketlere ihraç edilmek üzere satın ahnmiştır. Hububat — Bu hafta piya saya çok buğday geldi. Yalnı: tüccar »namına — Haydarpaşaya günde yirmi vagondan fazla geliş vardı. Bu #sebeple geçen hafta işaret ettiğimiz gibi piyasa da tedricen ve mütemadiyen kırıldı. Fiat bir aralık üç kuruş beş p>- raya kadar düşmüşken son tekrar yükseldi ve böylelikle P: latlı malları 4,15, ekstra beyazlar 4,25, otuz otuz beş çavdarlılar 3,88 kuruş üzerinde kaldı. Ziraat bankasının sattığı sert buğdayların satış yekünu 15 bin tonu bulmuştur. Arpa fiatları d son günlerde kırıldı. Hafta içind. 3,875 kuruşa kadar yükselen arpa piyasasında Çarşamba günü Avrupt- dan gelen telgraflar üzerine fiat- larda bir gerileme görüldü; geç vakit 3,50 kuruşa arpa almak istiyen tüccara tesadüf olundu.