21 Mart 1929 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 10
246 UYANIŞ No. 1701—16 FENNİ MUSAHABE : — aaa İlimlerin eski tasniflerine dahil olmıyan yeni ilimler. Astrofizi İ a r, z strofizik Eski mütebahhirler kalmadi ve yetişmiyor . Şimdi ihtisas devri. — Tekâmül kanunu ve icabı. — Anperin ilimleri tasiti . — Tahmin olunan ilimler yerine yeni ilimler . — Pirikeşiiii elektroşimi, astrofizik . — Kepler, Nioton ve Laplas. — Yıldızların bün- ii tahlil . — Spektroskop, üasil cisimler ve çizğileri . — Yiy anın esrarı ve menşei. — Nasrattin Hocanın yıldız imali, ilmin bugünku takmini. “ © Derler ki: temeddün ve tekâmül, omojeneite (homogönditöden eterojeneite (het&rogön&it6) ye gitmektir. Karma karışık bir kül, bir kitlenin yavaş yavaş cüzülere, kısımlara ayrılmasıdır. Vaktiyle kâinat bir dumanla dolu iken bu dumandan bulutlar ayrılmış, bu bulutlar da par- çalara bölünmüş, bunlardan yıldızlar, güneşler tekevvün etmiş. Bir köyde bir dükkân vardır, hem bakkaldır, aktardır, hem malifotracıdır. Kasabalarda. şe- hirlerde dükkânlar ayrılır. 'Temeddün ve tekâmülün şu mahiyeti bil- hassa ilimlerde pek barizdir. Her ilim terakkı ettikce şubelere ayrılmış; gittikce her şube başlı başına bir ilim olmuş, böylece âlimler de birer ilimde ihtisas kespetmeğe başlamıştır. Bir zamanlar ulüm ve fünunda mütebahhir görülen âlimler asrı geçmiştir. Şimdi ihtisas devridir. Mensup ve mütemayil oldukları ilimlerde yüksek âlimler vardır, fakat bu devirde par- makla gösterilebilecek bir Nivton, bir Laypniç yetişemiyor. İlimler bir külden cüzülere, bölünüp tekessür eden. hüceyreler gibi, inkisam ettikçe ortaya da yeni ilimler, fenler çıkmaktadır. Zaman, zaman bir takım âlimler ilimlerin tasnifine kalkışmışlardır, gelen zaman bu tas- nifleri hükümsüz bırakmış, meydana tasniflerde tahmin edilmeyen ilimler çıkarmıştır. Fizisiyen Anperin iiimleri tasnifinde bir ga- rabet vardır. Bu âlim belli başlı ilimleri ikiye böle böle tali kısımlara ayırarak ilimlerin ade- dini yüz yirmi sekize kadar vardırmıştır. Bun- ların içinde henüz zuhur etmemiş olan ilimlerin zuhuru tahıninle bunlara birer isim bile ver- miştir, meselâ: « Tgrepsiologie » Phrön€gi€ne « Crasivgraphie » Klan böyle birer ilim yoktur. Buna bedel eski tasniflere dahil olmayan yeni ilimler vücut bulmustur. İşte biri fizikoşimi ( Physico-chimi ) Eski kimya kitabları, eski tarihlere benzer. Eski tarihlerde nasıl kıralların, imperatorların ahlâ- kı, şemaili, icraatı, harekâtı izah edilegelmişse kimya kitapları da azotun, klorun, idrojenin okzijenin evsafı zikrolunmuştur. i Büyük ihtilâller, simdiye kadar müteakip devirler tarihi degiştirdiği gibi cüzülertlerin ihtilâlleri de kimyayı değiştirmiştir, muamelei kimyeviyenin diğer bütün hadisat gibi kanun lara tabi old&u anlaşılmıştır, hikmet aletleri otomların, moleküllerin mücadelelerini tetkika tevcih olunmuştur. Fizikoşimi bügün bahusus Almanyada in- kişafetmektedir, hatta bu ilimden “elektroşimi » namı verilen yeni bir ilim daha dogmuştur. “5 Yeni ilimlerden biri de Astronomi fizik, yahut «Astrofizik» tir. Astronomi, ilmiheyet, Kepler, Nivton, Lap- las gibi alimlerin himmetiyle müşahedeye müs- tenit diğer ilimlerden daha ileriye götürüldü. Bu sayede yıldızların 'harekâtı bir asır evelden saniye şaşmadan tahmin ve hesap olunabiliyor. Heyet ilmi bu kadarla kalmaz, fizikten ve kimyadan hizmet bekler. Yıldızların tabiat ve mahiyyeti nedir? Güneş ve seyyareler hangi hamurdan yoğrulmuştur. Bu meseleler Kepler kanunlariyle iralledilemez. Kâinatta üzerinde yaşadığımız arza diğer seyyarelerden ve yıldızlardan, bütün feza arka- kadaşlarından gelen yeğâne haber: inşaattır. Bunlarda ziya ve hararet mündemiçtir, telsiz telgraf omevcelerine benzeyen elektriki mikna- tisi mevceleri de gelmektedir. Asıl ehemmiyetli iş bu inşiaata geldikleri uzak yerlerden haber sorup anlayabilmektedir. Astraofiziki ilminin maksadı budur, tetkik- lerine laboratuvarlar da inkişaf verebiliyor, yıl- dızlardan gelen ziyayi tayfbin (spektroskop) ile tahlil ederek bü suretle maddenin mahiyetine hülül etmeğe çalışıyor.
