12 Mart 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

ila alina Yemen Vilâyetine telgrafla on altı sual soruldu a Osmanlı hükümetinin gafletinin derecesi gözlerde bir kere daha kuvvetle canlandı Fakat bu iddiamı bir kere daha yn ve isbat e- ilmek için 321 ihtilâlinde, İmam Yahyayı, ve Yemeni İstanbulun, Saraym, Padişahın nasıl gördüğü- nü, nasıl hiç tanımadığını anla- tan bir vesikayı ihmal etmemem mai ii Bu ihtil yüyünce, padişah Cezair Bahrisefit valisi Abidin paşayı da, birçok diğer makamat g'bi, Yemen işile uğraşmağa me- mur etmiştir. Merhum Abidin paşa (*) o za- man Yemen vilâyetine telgrafla on altı sual soruyordu. Bu on altı su- ali okuyunca, insan zanneder ki, Yemen vilâyeti Osmanlı hükümeti. nin eline henüz geçmiştir. Ve ge- çer geçmezde orada bir isyan ve ihtilâl başlamıştır. Devlet bu âni vaziyet karşısında ilk iş olarak o- ra ahvali hakkında malümat alıyor. Halbuki bu ihtilâl başladığı zaman Yemen üç yüz yetmiş küsur sene- dir, aşağı yukarı dört yüz senedir bizim bir vilâyetimizdi. Bu kadar zaman idaremiz altmda kalmış 0- lan bir kıtayı nasıl oluyordu da ta- nıyamamış bulunuyorduk. İşte bence felâketimizin en bü- yük, en esaslı sebebi budur. Bakımız Abidin paşa Yemen vilâ. yetinden neler soruyordu. Bunları okuduktan sonra Osmanlı hüküme- tinin gafletinin derecesi gözlerde bir kere daha ve kuvvetle canla- nir: 1 — Eskıya reisi harp için kaç bin müsellâh şaki toplayabilir? (2) 2 — Eşkıya arasında ihtilâf olur- sa kime ne şekil alır? Akçe sarfile eşkıya arasmda Der ii ibtlâf çıkarabilmek mümkün müdür? 4 — Eşkıya reisinin eline geçir- diği topları kullanabilmek için topçusu var mıdır? 5 — İnkryat etmemek ik için en zi- yade ısrar eden eşkıya reisi — ya- Zamanla eşkıya kuvveti ar. tar mı, eksilir mi? 7 -— Kıtlık ohasebile eşkiya Keridilerini besliyebilecek mekülât bulabilirler mi, Eskryaya sahilden zahire gelebil e midir, ve geli- yorsa kimler vasıtasile gelir? 8 — Eşkıya reisi Sehare ve Kıf- eye ne maksada mebni tüfek, top ve mühimmat sevketmiştir. 9 — Eşkıya reisi eski ikametgâ- hı olan Saadeyi tahkim ediyor mu? 10 — Mahut şaki gibi bu sırada şekavet iddiasında bulunan var mı dır, varsa kuvveti ne raddededir. İhtilâflarmdan hükümeti seniye müstefit olabilir mi? 11 — Yemende ecnebi veya Mısır müsitlerinin mevcut ve o ifsada- tınm gayri münkati olduğu da ma. Tümur. Bu müfsitlere hiç tesadüf ettiniz mi ve tesvilâtı hakkında ma- lâmatmız nedir, eşkıya reisi ecne- bilere bağlı mıdır, onlardan ümidi nedir? 12 — Büyük çaptaki toplar el- yevm nerede bulunuyor? 13 — Eşkıya reisi ahaliden topla- Jığı akçeyi bir kaideye usule tev- fikan mı topluyor yoksa (keyfi nin istediği gibi ve serve tine göre mi para tehsil ediyor? 14 — Topladığı para tahminen kaç bin liraya baliğ olmuştur. Bu parayı tamamen eşkıya idaresine dan dolayı ahali dilgir oluyor mu? Bu suallerden pekâlâ anlaşılı. ki İstanbulda saray ve Babıâli, mr dikilmiş olan isyan hars- ketinin içyüzünü değil, Fakat Ye. meni bile tanımıyor. Diyebilirsi - yapacak, ne yapmak kudretini haizdir?Evet, bu doğrudur, maalesef bu çok doğ va 'emende başlayan bu büyük is- yanı bastırmağa İstanbulun gön- derdiği asker, Osmanlı hükümeti- ne kötü, ne berbat bir idare elinde kıvrandığını daha açık, daha hazin bir şekilde gösterir. O zaman Yemene gönderilen as- ker için 2 mart 321 tarih ile ne yazılan şu telgrafa bakmız; “Mirliva Ali paşa ile livasmdan Yazan: Son Yemen valisi Mahmut NEDEM bin üç yüz efradı şahane bugün Hü deydeye geldi. Bunların kısmıâza- mı fessiz ve potinsizdir. İç çamaşır ları da olmadığı müşahede edildi. Âli paşanm ifadesine nazaran ge- lecek kuvvetin bu suretle çamaşır. sız bulundukları anlaşılmış, bura- da ise levazımat dı çama- şir vesaire gibi bir şey mevcut bu- kurtuluş yüz raddesinde bulunan efradın yazlık elbise mevcudu verilmiş ise- de peyderpey çıplak gelmekte o- İanlara verilecek elbise mevcudu olmadığı görülmüştür. Rızayi âlii hazreti hilâfetpenahiye muhalif o- lan şu halin devamına mahal kal. mamak üzere kuvvei munzama için miktarı münasip elbise, çamaşır, fes ve ayakkabı gönderilmesinin beşinci orduyu hümayun kumandan lığına irade ve burada bulunan ef- rat için de lüzumu görülen kü yetli fes, emel ve ayakkapları- nm mü.tace- len irsal ettirilmesi susunun İ- cabedenlere ferman buyrulması.., (Bitmedi) * Bu suallere o zaman verilen cevap- ları da buraya o kaydetmek Arabistan yaziyetini biraz daha tenvir edehileceği için faydas:z değildir: 1 — Cevap: İma- mm maaşlı ve muvazzaj eşkıyası öteden beri idaremize dahil olmamış görünen Hişld ve civar kabileler efradıdır. Uzak kazalar ve maballerden, beyinlerinde kan davaları, olduğu için o gelmezler, asker buraya gelirse biz de harbederiz derler, binsenaleyh, miktarları şimdiden kesü- rilemez. Haleti rubiyeleri icabı, eğer 2s- kerimiz çok olursa onlür azalır, askerimiz az ise çoğalırlar. 2 — Beyinlerinde ihti- lâf olursa barbe © karışmazlar veyahut her kabile kendi mmtakasında harbeder. 3 — Son senelerde maehiller elinde kal Duş olan Yemenin suüidaresi hasebile eş- kıya mütemadiyen muvaffaleyetler elde etmişlerdir. Bu muvaffakıyetler onlara birçok silâh, cephane, para vesaire temin etmiştir. Artık harbin tadını almışlar ve böyük, tatlı ümitler kapılmışlardır. Bu sebeple para sarfile aralarına ihtilâf ihti- 1f sokulması imkânsızdır. €sir bulunan kerk küsur neferle iki üç sa- bitten istifade etmek isterler, Bunlar Şeharede mevkufturlar, Vakıd eşkıyaya hizmet etmek istemezler. Fakat eşkıya bunları ölümle tehdit ederek zorla çalış- arıyorlar, $ — En ziyade şekavctte ısrar eden, şakınin pederi nezdinde on beş sene ka- dar bulunan ve Ebülhüda zade ile de bir hayli temasta bulunan ve şakınin vaktile intihabına da vasıta olan birkaç kişidir. İmam bunlarla bazı kabile reislerinin ka- rarlarile hareket eder, 6 — Eşkıya kuvvetinin samana değil muvaffakseytlere tabii Eşk'yanm şimdiye kadar ihraz ettikleri muvaffakıyetlerden dolayı günden gtine artan kuvvetleri, ancak bizim muvaffa- kıyetimizle asalabilir hattâ dağılabilir. — Kıtlık o hasebile bir o noktada küliyecli eşkıya toplanamar, Askerimi- sin karşımda bir iki konak uzakta bulu- muraar, köylerden o mehma emken er» zak tedarik ederler. Zahire büyük ker- vanlarla sahilden San'aya almmaz, Teha- meye gelir, oradan pazarlara ve her tara- GA liz Ahmed — Peysi m hazretlerininin o Yemen ğe müm O kumanlanlığına © tayin ha. berini aldığından ve binaenaleyh © artık San'ada barınmak kendisi için güç ve im- kinsz göründüğünden takip vukuunda Şehare ve Kifleye iltica ile en şiddetli müdafaasını orada yapmak maksadile beyetin, top ve o mühimmatın: oralara makle mecbur olmuştur. 9 — Reisi eşkıya o zannedildiği gibi Saadeyi değil, fakat daha muvafık buldu- ğu Şehareyi tahkim etmektedir. 10 — Saadede kendisini Zeydilerin en #limlerinden ve o müteneffizlerinden sa yan Seyit Harayanis hali harekette ise- de parası ve silâhı olmadığından İmama galebe edemiyor. Hali mlünazaa ve ihtilâf tadırlar, O da imamet | iddiasındadır. “Tamamen galip gelebilirse elbette İmama mazarratı olur. MİLLİYET SALI “Silâhsızlanma ve oHitleronbeş || İngiltere Avam kamarasında mü- nakaşalar oldu LONDRA, 11 (A.A.) — Avam ka- marasında Mister Atlee amele fırka» «mın takbih tahıririni müdafaa ederek Peşredilmiş olan beyaz kitabı şayanı teessüf bir vesika olarak tavsif etmiş- tir. Mister Baldvin hükümet taraftarı mebusların alkışları arasında kürsü- ye çıkmış ve şu beyanatta bulunmuş» tarz Demokrat hükümet, beyaz kitabla hakikat olduğuna kani olduğu şeyleri demokrat millete söylemiştir. Bütün partilere mensub İngili: İart Akvam Cemiyotini denberi ellerinden geldiği kadar onu tutmak için çalışmışlardır. Liberal partisinden Sir Herbert Sa mma, emniyete doğru giden en hakiki yoldur. Fakat hükümet yeni bir silâhlanma yarişı - 'na başlamaktadır ki, bu ya iflâsa ya harbe müncer olur. Beyaz kitabta Al manyavn ---— *-İn'h tasavvur e - dilmiyecek derecede acemice bir dip lomatık. seker. e Sir Onusten Chamberlain demiştir Tesadüfi sebeblerden patlıyabile - cek bir harbe karşı Akyam gemiye - tinin verdiği emniyet çok büyüktür. Fakat bugünkü insanların zihinlerini karıştıran ve silâhlanmayı arttıran bu gibi haberler değildir. Bungükü ha - kiki tehlikesi herhangi bir milletin u- zun uzadıya düşündükten, hazırladık tan sonra ve münasib gördüğü saat- te milli bir emelini yerine getirmek, memleketini büyültmek veya intikam almak için sulh yollariyle yapamadığı ni harb İle yapmak istemesindedir. Mister Chamberlain, bundan sonra beyaz kitabı müdafaa etmiş ve demiş- tir ki: Doğruyu söylemekle birçok. işle - ler yapılabileceği hususuncu ben de Mister Baldrin ile bir fikirdeyim, Küb e karıştı Hükümet ordunun muza” heretile tutunabiliyor HAVANA, 11 (A.A) — Gece'yafısı ihtilâ) hareketini © andıran umumi bir grev ilân edilmiştir. iie aliye < | makalât felce uğramıştır. Tramvay, ve tobüslerden bazılarını polislerle er sevk ve-idare etmektedirler. Sötisür do. layısile, havadis toplamak güçleşmiştir. Greve iştirâk eden komünistler, vâzi- yetin vahametini arltırıyorlar. Binden fazla tevkifat yapılmıştır. Vaziyet, en- karar vermişlerdi Hükümet, ordumun müzaheretile tu- tunabilmektedir. B. Batista, B. Mendicta'nın istifa et- miyeceğini ye tethiş , hareketine karnı prukabale edeceğini sözlemizir. Küba'nın ber tarafında hali harbin mev- cat olduğunu bey, HAVANA, 1 (A.A.) — Cumartesi akşamı çıkan ve 4 kişinin ölümüne, bir- çoğunun da yaralanmasına bis olan ka- rışıldıklar üzerine, örfi idare ilâm olum- muştur. Alman hava zabitlerine askeri rütbe BERLİN, 11 (A.A) — Havas mu- habirindenz 1 Nisandan itibaren ba va sporları birliği arkânının askeri vanlar alacaklarına ve ordudaki mü- kabil rütbelerinin alâmetlerinsi taşı - yacaklarına dair, 5 filde dolaşan şayialar hakkında vu - kubulan bir suale cevaben Bay Goe - ring: <Hava kuvvetlerimiz, biç bir za * man, başka milletlerin sulh ve hüzü” runu ihlâl maksadımda kullanılmıya - caktır.,, demiştir. meli Dünyanın en büyük vapurları LONDRA, 11 (AA) — (Norman- dia) gemisinin sahibi olan Fransız şir keti ile (Kuin Mari) nin sahibi olan şirket, Fransızların büyük gemisi ile bu geminin hareket tarihlerini tesbit er Böylece her iki büyük ge- erdir. —— 11 — Yemende şimdiki halde venett | Ba'ıkçıları götüren buzlar Miser müfrilerinden kimseler yoktur. Böyle bir şey görmedim. Esasen Zeydile- cin bugünkü taassubları böyle bir şeye 12 — Büyük çaptaki topların nakilleri müşkül olduğundan şimdilik yerlerinde bırakılmışlardır. Yani San'a — Mağmak ve Zafir 13 — Herkesin servetine göre Spar, fıt- re ve şer'i zekât namlarile para alıyor. lar. Fakat bazı kabile reisleri zenginleri diledikleri gibi soyup, istedikleri gibi pa- fa toplamaktadırlar. 14 Şimdiye kadar topladığı para tahıni. nen otuz, kork bin — lira raddesindedir. Bir taraftan ülema ve sadata ve cşkıyaya Da bir taraftan sandığında askla. Bu paranın dolayı Hsaliden dilgir vardır: Ancak | MOSKOVA, 11 (A.A.) — Reoyter: Sular hazer denizinde buz kütleleri üzerinde 200 balıkçıyı alıp tür, yetmişi karaya çık - mağa . Tayyare muvaffak olmuşlardır. ler balıkçıları bularak yiyecek, sıcak elbise ve gazete atmışlardır. Bir tay- yara buz üzerine inerek birkaç balıkçı yı almış ve tekrar uçmuştur. Araştır. malara devam edilmektedir. Bu kaza, bu sene ayni mahiyette üçüncüdür. her kabilenin © rüesasımdan ve et akrabalırmdan sltı yüz kadar rehike a- et caki dünya şampiyonu Almanyalı 12 MART 1935 IHARİCİ HARİCİ HABERLER| Hitler on beş Gün dinlenecek İngiliz nazırı seyah tini ay sonunda yapabile.ek LONDRA, 11 (A.A) — Dış işleri Bakanı, Berlindeki İngiliz se firine, B. Hitlerin 15 gün istirahat ede- ceğini bildirmiştir. Von Nörat, ingiltere Dış işleri Bakanının bu ayın 24 ü ile 30 u arasmda ziyaretini yapabileceğini, B. Hitler'in o tarihte tamamen iyileşmiş, olacağım ilâve slaniştir. Sovyet Sefiri, B. Eden'in Morkovaya seyahati münasabetile hükümetinin mem- Buniyetini bildirmek üzere Dış işleri Ba- elim siyasi etmiştir. De Kiyak va tarihinin yakında tesbit edileceği zannediliyor. İngilterenin Almanyaya karşı LONDRA, 11 vr Times gaze- tesi “Akkitab,, a i aş itirazlara mukabele ederek İngilterenin, Alman yaya karşı vaziyetini sala değiştirmemiş alduğunu ispata çalışmaktadır. Balkan antantı Büyük imtihanlardan biri geçirildi LONDRA, 11 (A-A.) — Mançester Gardien gazetesi “Balkan gerginliği, başlığı altında bagün neşrettiği bir ma- kalede diyor ki: “Yunan hükümetinin Balkan antantı- na karşı vaziyeti her halde halisanedir. Bu antant fevkalâde müşkül bir vaziyet muvacehesinde istisnai surette hayırlı rp gö gim- diki ceroyanna göre, Yunanistanın va- ziyeti tahdit edilmiş bulunuyor. “Balkan antantı bu veçbile büyük im- tihanlarındın birini geçirmiştir.,, Sevkiyat durmadı İtalyanlar bir tayyareci daha gönderiyorlar CENOVA, Tl (A.A) — Hava Ba - kanlığı müsteşarı General Valle, Roma- dan tayyare ile gelmiştir, Şarki Afrika- ya gidecek bin teyyareciyi Musolini ma. “e solümladıktan conra teftiş etmiş - “NAPOLL, 11 (ALA) — Şarki Afrin ya sevkedilecek olan Firenze fırkası bu- gün hazırlıklarını tamamlıyor. Bu fırka. ya kumanda eden General Maraviglin, balın sürekli alkışları arasında Firen- ze'den gelmiştir. Avrupa barışı Fransızlara göre sadece Almanyanın elindedir LYON, 11 (A-A-) — kü- münasebetile, — Panayırın B. Flanden söylediği vie demiştir kit '— Fransa, şark ve Tuna misaklarile ya hangi bir müteamıza karşı yenilmez bir tesanüt tesis etmeğe çalışıyor. Ba - Tışı teminat altıma almak için manevi kuyvetlere Italya, Sovyet Rusya, Küçük anlaşma ve Balkan anlaşması gibi harba mâni olmak için © Uluslar Derneğinde birleşen genç kuvvetler inzimam etmek- tedir. Büyük Avrupa barışma erişilmesi Almanya'nın hüsmü niyetine bağlı bu- lanmaktadır. Türk- Holanda Dostluğu LAHI, 11 (A.A.) — Türk - Hollan- da Cemiyeti son günlerde burada yıl lık genel içtimarı yapmıştır. Başkan, geçen yıl içinde cemiyetin faaliyeti hakkında izahat verdikten »on- ra, genel kâtip Dr, T. M. E. Baron Tes- ta uzun ve mufassal beyanatta bulun - muş ve son aylar içinde yeniden 30 za- tın cemiyete âza yazıldığını bildirmesi Dern ea ve Idare meclisi âzakklarımdan üçü hakkında yapılan in- thabatta Profesör Dr. F. M. Tharöhl, avukat G. V, C. Clacssens ve Profesör Dr. R.P. e a âza seçilmişlerdir. Cemiyetin fahri resi olan Türkiye Maslahatgüzarı B. Nuri m kâtibi bu içtimada hazır bulunmakta idi- ler. —— Mihailof davası SOFYA, 11 (Milliyet) — Sofya as- Resmi Şmelling gen. gene galip HAMBURG, İİ (AA) Ağı ik Mınmaştır. Sehare kalesinde mahpwi olan | Ung dokuzuncu rauntta müsaraayı ter bu rehineler de katledilmesi korküsile | keder kimse wes cıkaramamaktadır. Amerikalı Hana; seağlüp et - miştir. Ziroat Bakanlığı teftiş heyeti ANKARA, 11 (Telefonla) — Ankara Teftiş heyeti kadrosunun rosunun Yö pılması lâzem gelen teftişlere, kifayet etmiyecek kadar dar olması dö Jayısile Ziraat Bakanlığı Teftiş Heyeti kadrosunu genişletmek üzere Barem kanununa ek bir kanun projesi hazırlamıştır. Türk- Alman ticaret anlaşması ANKARA, 11 (Telefonla) — Almanya ile yapılacak ticaret uzlüf ması müzakerelrinde bulunacak Hariciye Bakanlığı umumi kâtibi N& .man Rifatın reisliğindeki heyet ba akşam İstanbula hareket etmişti. Heyet bir gün Istanbulda kaldıktan sonra Berline gidecektir. Ticar! müzakeresinin iki üç hafta süreceği tahmin edilmektedir. Berutta deliren bir asker dokuz kişiyi ötdürdü, iki kişi yaralı BERUT, 11 (A.A.) — Birdenbire deliren bir asker dokuz kişiyi ök dürmüş ve iki kişiyi yaralamıştır. Deli yakalanmıştır. ti B. Pavlof #ulgar elçisi oldu ANKARA, 11 (A.A.) — Bulgaristan hükümeti tarafından eski çi PavloP'un Ankara elçiliğine tayini hakında vaki olan istimzaca hü“ kâmetçe memnuniyetle muvafakat edildiği öğrenilmiştir. Bu garistana kaçan asi zabitler Sor?. II (A.A.) — Reuter ajansı bildiriyor: General Kamenos erkânı harbiyesine mansap 17 zabitle birliki Mestanlı civarında hududu geçmiş ve Bulgar arazisine iltica etmiştir. ATATÜRK'e Gelen tebrik Telgrafı ANKARA, 11 ÇA.A.) — Reisicum- hurlağa tekrar © İntihapları dolayısile Kamâl Atatürk'e Çekoslovakya Dış İş- leri Bakanı B. Benes tarafımdan çekilen tebrik telgrafile Reisicunburumz tara» fından verilen teşekkür cevabı: Türkiyenin refah ve saadetine ve cis ban sulhunun menfaatına bu kadar fay- dalı olan © yeni intihaplarından dolayı hürmetkâr tebriklerimin kabulünü zatı devletlerinden rica ederim. Edvard Benes Ekselans Edvard Benes işleri Bakanı Ke PRAG Cumhur riyasetine yeniden seçilmem münasebetile bana gönderdiğiniz temsn- niyattan dolayı (o zatâlilerine teşekkür eder v6 derin muhabbetime inanmanızı ederim, ve Kemâl ATATURK Uyuşturucu maddelere ait para cezaları ANKARA, 1 (Telefonla) — Uyuş- temin için 2313 anlık kanunun 28 in- ci maddesini değiştiren bir kanun pro jesi hazırlamıştır. —— Tekaüt kanunu ANKARA, 11 (Telefonla Ye Teki üst kanununun 14 ünscü maddesi de- öiştirilmesi için Milli Müdafaa Ba - kanlığı bir kanun projesi hazırlamış” Sıtma komisyonU işini bitirdi ANKARA, 11 (Milliyet) — Sıt* komisyonu Sıhhat Vekili Bay Dr: fik Saydamm başkanlığı altında Baka” lık müsteşarı ve hufzıssıhha umum mi dürü, sıtma mücadelesi müfettişi, sıtma enstitüsü müdürü ve İl mücadf toprak ll mintakalarda bir hususiyet kazanan çek tik işleri baldında cedvel, harita ve gr” fikler üzerinde ayrı ayrı ve uzun vermişlerdir. Bundan sonra umumi başlanarak mevcut sıtma ei nameleri ve talimat” Talim ve Terbiye heyeti âzalığı ANKARA, 11 (Telefonla) — Sinob saylayı Ibrahim Alieddinin . lavlığa seçilen Kâzım Namiden #ff lan Milli Talim ve Terbiye Heyeti — zalığına tayini öli tasdika iktiran © Adliye Bolanlığı hususi kalem müdürlüğü ANKARA, 11 (Telefonla) — iŞ kara sulh hâkimlerinden Mehmed, kir, açık bulunan Adliye MN ami mar lsnyanmanammyypay salli di Maliye teşkilâtı genişliyof Vergi tarhında mükellefin vala kaybolmıyacak İçeri işler Bakanlığı da çalışkan memur” larının terfii için bir lâyiha hazırlıyd.