10 Şubat 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Her hakkı mahfuzdur. o Yazan: Son MİLLİYET PAZAR ın ŞUBAT 1935. IHARİCİ HABERLER| Yemen valisi Mahmut NEDİM Günün parulası: Yemen'e gidiş var, dönüş yok! Lânet olsun bu karışıklıklara - Yemen yolun- da - Bu tunç çehrenin ortasında bem beyaz iki ok gibi duran bıyıklarını elinin tersile düzeltti, başmdaki ke çe külâhi arkaya (itti ve yorgun gözlerini engin denize çevirerek devam etti: — Ah, bu deniz, bey, bu deniz.. Gene bu denize geldik, gene Ye - mende karışıklık varmış... Ey Alla- hın kulları bu ne bitmez tükenmez karışıklık böyle. Rahat nefes ala - mıyacak mı idik? Bizi getiren va- pur direklerine kadar asker dolu idi. Daha yolda iken taş gibi kale- te yiyorduk. Ve kim bilir gene kaç sene dönmemek üzere gidiyorduk. Yemene gidiş var dönüş yok derler a... doğru... On altı sene orada çek mediğimiz kalmamıştı, artık yaşı - mız da ilerlemişti. Düşünüyordum. Bu dünyada bize rahat huzur yok mu? Ömrümüz Yemen çöllerinde, cebellerinde mi geçecekti? Buna can mı dayanır?.. Ön altı sene çek tiklerimiz yetmiyor mu? Fakat ki- me dert anlatabilirsin?.. o İştebu Mehmetle gene beraberdik. Vapu- rumuz Portsait'te günlerle bekledi. Kanal parası verecekmişiz. İstan- buldan havale bekliyorlarmış. Der- ken asker arasında hastalık çıktı. Sapır sapir dökülüyorduk. Bu hal. le Yemene gidecek orada harbede- cektik. Ne harbi? ne için? kimin i- çin? Zaten Yemende evvelki gidiş- lerimizde işitirdik, “bunun sonu yok,, derlerdi. Bilmem ne paşa ne iş yapmış ta halk ondan ayaklan - mış, kabahat İstanbulda imiş, der- ler dururlardı. Peki bizim suçumuz i birinin yaptığı bir hatayı biz çekelim... Bir i kalktık, kanalı geçtik, Süveyşe gel- dik. Burada da biraz bekliyecek - dertleşmeğe başladık lacak? diyorduk biribirimize... Bir aralık ne oldu, nasıl oldu bilmiyo- rum, tuttum; Mehmet dedim, bey gidiyorum. — Nereye? diye sordu. — Nereye olursa olsun, Yemen- den başka neresi olursa olsun, gi- diyorum işte... Deli mi olmuştum, çıldırmış mı idim, farkında mıyım ki... Gözle- rim kararmış, o halle atıverdim ken dimi denize... Yüze yüze, kulaçlaya kulaçlaya toprağı buldum. Çırıl - çıplaktım. Kıyıda biraz kuruya - yım diye bek'erken birde baktım, Mehmet te arkamdan gelmiş, sudan çıktı. Günlerle sersefil dolaştık. Asker kaçağı idik. Yaptığımıza bin kere * pman olmuştuk. Fakat bazan dü- şünür kendi kendimizi günahsız bulurdum, bir insana bu kadar da zulüm, cefa reva mı bey, sen söyle reva mı? İsmail Çavuş, — ihtiyarın adı İsmail'di — gene durdu, meziyi düşünür gibi bir müddet daldı, çu- 'valdızını yelken bezine saplaya saplaya anlatmağa devam etti: — İşte o gündenberi bu deniz- Ne yüzle, nasıl memlekete döne - lim? Bir türlü bunu beceremedik. Burada çürüyüp gidiyoruz, illetle- rin çeşidi var bizde, Bu deniz ada- mr delik deşik ediyor. Kimi doktor veremsin diyor, ki- mi romatizma diyor. imi kemik hastalığı, kalp, böbrek, sinir diyor, diyen diyene senin anlayacağın... biz de işte sürünüp gidiyoruz.,, Bu hazin macerayı içim sızlaya- rak dinledim. Gözlerimin önünde bütün mazi canlandı... demek ki Yemen seferi hâlâ devam edip gidiyordu. Kenar- da köşede kalmış nice Mehmetcik- ler, Yemenin son kurbanları hâlâ yaşıyorlar.. Anadolunun dört bir tarafından vapurlara yükletilerek Yemen el. lerine atılan biçarelerin haddi he. sabr mı vardı... Ötede biricik erkeğini bu yola sa. lan yıkık yuva yıllar!n Yemenden beklediği baberi bazan da bir kara haber şeitüinde alır, bazan hiçbir | Korku ve karışıklığın sonu gelmiyecek mi şey alamazdı, ve nadiren giden gür büz delikanlı yerine iki büklüm bir iskeletle karşılaşırdı. Bugün Ye- mende Osmanlı & imparatorluğun- dan hatıra kalan birkaç yıkık kış- la, hastahane, mektep... fakat asıl göze çarpan yegâne yadigâr kos- koca mezarlıklardır. Yemen vadilerinin, sırtlarını, göllerinin her noktasında bir hatr- ramız kalmıştır. Gidin, oralarda do- laşın en 18512, en vahşi bir kenarda durun, geçen bir | yolcuya sorun, o, size; — İşte, burada, der, falan tarih- te çetin bir cenk © olmuştu, şurada şu kadar gün âsilerle asker çarpış- mıştı, kan akmıştı, ve şuracıkta ya- tanlar, o cengin şehitleridir. Bu bitmez tükenmez da: kimseyi aldatmağa, hiçbi: hakikati gizlemeğe lüzum yoktur ki, bazan , hatta ekseriya şunu bunun iltimasi- le, birkaç senede en yüksek maka- ma getirilmek istenen herhangi bi bedbahtın affedilmez hatası yü zünden, ve bu hatalarm biribirini takip etmesinden uzayıp gitmiş, se- nelerle sürmüştür. Padişah sofrasında nefis bir fin- can Yemen kahvesi neye malolur- du, bunu kimse düşünmezdi bile... Çöllerde susuz kaldığı, susuzluk- tan dudakları çatlayarak, baygın bir halde kumlara serildiği zaman, ölmüş bir devenin yarılmış karnın- dan çıkarılan bir avuç kanlı ve irin- li suyu âbıhayat gibi içen Mehmet. cik orada neden canverirdi, niçin ölüme, ölümlerin en beterine mert - çe göğüs gererdi, bunu kimse düşün mek istemezdi bile... Bir gün, bütün ömrünü bize manlıkla geçirmiş bir kabile reisi- nin zevcelerinden biti, ölmüş koca- sından şikâyet ederken, refikama şöyle anlatmıstı; — Kocam Türkleri hiç, hiç sev- mezdi, onların kanları bize helâl. dır, derdi. Arada birkan davası vardı, bizim kuşuçmaz kervan geçmez cebelimize kadar sokulan Türk askerlerini bizimkiler muha- sara etmişler, aç susuz bırakmışlar, ve çarpışa çarpışa cephanelerini de tüketmiş'erdi, bunları nihayet esir aldılar, Kocam anlattığna göre otuz kisi kadar varmışlar. di Öldürelim, demişler, — Asalım, boğalım, demiş, — Bitmedi - Memlekette umu- mi meclis seçimi (Başı iinci sahifede) namzedleri ittifakla seçilmişlerdir. hanede , GOMUŞHAREZ': AA Ven mi Müttefikan C, H. F, mişi eli my ANTALYADA ved le yapılan vilayet meclisi üye s6- şk GELE namzetleri kazanmış. MAMAK Ül ye intikabe vilayetin her tarafında bitti, Her tava''u fırka namzetleri ittifakla rey göt, Man umumi meclisin üye ve çimir, saylar seçimi münasebetiyle eni ulusumuza neş rektikleri beyanmame okummuş ve bu be yanname, seçimde hazir bulunanlar tara” fından ayakta dinlenerek Atatürkümüz&n hakkında dakikalarca süre ntezahürat ve- sile olmuştur. İzmirde IZMIR, S.A.A. — İzmir vilâyet mer- kez kazası meclisi umumi ozası seçimine bugün ulus ecinde yapılmıştır. Azalık. lara seçilenler şunlardır: Dr. Kümüran, eczacı o Ferid, Bayan Maide Dirik, Dr. İzzedin Buca, Avukat Mustafa Münir, avukat Nuri Fettah, a- vukat Murad Cinat, avukat Ahmed Şük- rü, Dr, Osman Yunus, ö yapıldı. are heyeti başkanı — Huhüsi 61, icanlı bir haber Sovyet Rusya Ve Almanlar Alman matbuatı Rusları sıkı tenkit ediyor BERLİN, 9 (A.A.) — Havas mu- babirinden: Sovyet Rusyasma karşı pok teca- vüzkür bir lisan kullanan Alman mat buatı, Amerikanın, Rusyadaki diploma- tik mümessilleri arasında yaptığı deği. şikdikleri, iç ve dış sıyasa noktai maza- rindan mühüm bir hâdise sayarak, hoş karşılamaktadır. “Berliner Taşbalat,, diyor ki: — Sovyetlere Amerika arasmda - | ki ölenemik müzakereler Sovyetlerin Mütrit iddiaları ve di sinin inkilâbını takdir edemem Makalenin sahibi olan Bay Paul Şo- fer, Moskoradaki ateşemiliterini geriye çekmekle, Amerika hükümetinin, Japon yaya, Amerika ile Sovyetler arasında müşterek hiç bir askeri menfaat olma. dığını göstermek istemiş olduğunu tah- min etmektedir. Barut deposunda infilâk ŞER, - Fransa - 9 (A.A.) — Bir barat deposu infilâk ederek, bir kişi- nin ölümüne ve üç kişinin ağır yara - lammaasma sebep olmuştur. On kile - wetrelik bir saha dahilindeki evler ha- | rap olmuştur. Infilâkın sebepleri ma- lüm değildir. Yunanistanda heye Venizelistler bir va- purla 7bn silâh mı gönderiyorlarmış? ATINA, 9 (Milliyet) — Hü met taraftarı Tipos gazetesi di heliye heyecan verici. bir şekilde Fransadaki Venizelistlerin Yuna - nistana bir vapur ile yedi bin silâh gönderdiklerini ve ceneral Plâstı- rasın da (Kan)dan ayrıldığını ve bütün bunların Yunanistanm yarı tarafından hükümete iğini yazmış bu vapurun yakalanması için hükümet tarafın- dan askeri deniz tayyareleri çıka- rıldığını da ilkve etmişti. Gece; ga“ zetecileri kabul eden (başbakan Çaldaris bu gazetenin yazdıkları- 3 tamkünem tekzip etmiş ve bun Venizelos işinde Çalınan evrak Bir suçlu bir avukata 20 Gn drahmi teklif etmiş ATINA, 9 (Milliyet) — Geçen- lerde Venizelos suikasti davasına ait bazı evrak istintak dairesinden çalmmış idi, Avukat Murcos na - munda birisi bu işi tahkik etmetke bulunan müstantiğe gelerek suikast suçlularından £ Polihronopedos'ın kendisini hapishaneye davet ede- rek bu evrakın ortadan kaldırılma- 8 siçin yirmi bin dırahmi teklif et- tiğini fakat kendisinin kabul et - mediğin söylemiştir. £ Müstantik bunları hapishanede müvacehe et- miş fakat suçlu inkâr etmiştir. Balkan antlaşması konsey başkanlığı ATINA, 9 (Milliyet) — Balkan andlaşmasının bir seneyi doldurması dolayısile şimdiye kadar Balkan kon- seylerine başkanlık eden Yunan dış bakanı Bay Maksimos başkanlığı Ro- manya dış bakanı Bay Titüleskoya dev Tedecektir. Balkan dış bakanlarının Ankaradayi konseyinde her Balkan devleti dış bakanın alfabe sırasile bire » sene başkanlık yapması kararlaş tarılmıştı. Cenubi Afrika İngiltere bir harbe girecek o'ursa ne yapacak KAP, S.A.A, Mecliste bir sua 16 ozvab veren Büşvekii, İngilieröi nin girişeceği bir harbe cenubi inin de iştirak edüp etmiyeceği keyfiyetinin de böyle bir hadise karşısmda hükümet ve parlamento yasıtasile beyanı fikir Paris. borsasında PARIS, 9 (A.A.) — 8-2 tarihli bor idir: maksatla çıkarılmış bir ta- kım şayiaları istismar eden satıcıların tesiri ve Londi i maddeler pi- t dolayısile, es - ddetli bir akesülümel hasıl olmuştur. Bilümum esham ve ©2- <ömle Fransız rantı, banka ve sanayi #ehimleri oldukça düşmüştür. Yabancı esham içerisinde Rio'lar dan iki ay kadar evvel yarı elçisi tarafından buna benzer bir haber verilmiş ise de ( akabinde bunun yanlış olduğu da bildirilmişti, de- miştir. ATİNA, 9 (Milliyet) — Kaçak ceneral Plâstırasın hudutta görül- düğü halkında bazı gazeteler ta- rafından verilen haberleri Make - donya umum valisi tekzip eylemiş- tir, epey gerilemiştir. Süveyiş Sırp istik- razları tutunmaktadır. Güneşte büyük bir leke varmış BERLİN, 9 (A. A.) — Berlin rasat» nesi, güneşin garp kısmında, genip- liği 70,000 kilometre tahmin edilen bir leke müşahede etmiştir. Bu leke, senelerdenberi müşahede olunanların hepsinden büyüktür. Ai Yeni şahitler Hauptman'ın lehinde şeha- det ediyorlar FLEMİNGTON, 9. A.A. — Ben- zin depoları memurlarından B. Balmnoner, Lindberg'in çocuğu ka- çırıldığı gün onun evi civarmda İs çinde bir merdiven bulunan yeşil bir otomobil gördüğüne ve otomo- bilin içindeki kadınla beraber bu- lunan erkeğin, ne Hauptman, ne de fiş olmadığına şehadet etmiş- tir, Müdafaa şahitlerinin sohuncusü su olarak dinlenilen keresteci Mik- le, çocuğun kaçırılmasında kulla» nılan merdivenle Hauptman'ın ta- van arasında noksan bulunan tah- taların aynı ağaçtan yapılmış ol madığını söylemiştir. Hintli talebeler LONDRA, 9 (A.A.) — Masa tenis #arıpiyonluğu maçının İcrası aXesin « de bir hâdise olmuştur. Bilhassa şam- piyonluğa iştirâk için İngiltereye gel - miş olan ve tıb, edebiyat ve hukuk ta lebelerinden mürekkep bulunaş Hindis Rusyanın bütçesi Yeni merkez icra komites bütçeyi tespit etti MOSKOVA, 9, A.A, — Yeni se- çilen merkez icra komitesi devletin 1935 bütçesini tespit etmiştir. Va- ridat 65 milyar 900 milyon ve mas raf 65 milyar 90 milyondur. Mas- raf ve varidatta hükümetin tekli- finden 200 milyon ruble fazlalık vardır. Varidattaki fazlalık muamd le vergisinden ve sovkoz varidatın- daki tenzilâttan ve masraf faslm- daki fazlalık da kültür esenlik, zi- raat tekniği, fiyat tekniği, yol ve şosalar masraflarını an ileri gel- mektedir, Leh - Alman yakınlığı BERLİN, 9 (A.A.) — "Angriff,, gazetesinin Varşova muhabirine göre ne efkârı umumiyedeki dönüşü hızlan- derı 7 e ring'in beraber çıkarmış oldukları fo- tograflar da, hiç Almanları sevmiyen halk üzerinde büyük bir tesir yapmış- tır. Şüphesiz Polonyada Almanyaya tan ekipi, diğer milletlere mensup ekip- lerin indikleri otele ininek istemiştir. Bu esi, hiç bir sebep göz - Hintli talebeyi kabul ede bildirmiş ve kendilerine Ves- tenddeki başka bir otele müracast et » meleri tavsiyesini bulunmuştur. Hindistan ekipinin (kaptanı, müsa- baka tertip heyetine şikâyet etmiştir. Bunun üzerine, tertio heyeti irk farkı» prn katiyen mevzuu bahis olamıyacağını söyliyerek, Hintlilere de ayai hüsnü kabul gösterilmediği takdirde, müsaba- kayn iştirik edecek olup ta, otelde otu. ran, bütün diğer milletler (ekiplerinin oteli terketmeğe davet edileceklerini oiel idaresine bildirmiştir. Nihayet otel idaresi de noktayi ma- dükter Şakir 59 ve doktor Arif 44 rey i-| zarında israr etmeyince, hâdise kapan- seçilmişlerdir. | maştar. düşman mahafil vardır. Fakat ehem- miyetleri çok büyük değildir. Yugoslavyada seçim BELGRAT, 9 (A.A) — Köylü Hırvat fırkası reisi Maçek, yapılacak olan yeni saylav seçiminde muhale - fet listesinin başına geçmeği kabul et- miştir. e Bir vapurun macerası ŞANGHAY, 9 (A.A.) — Delhi - Maru vapurunun korsanlar tarafın - dan zaptedildiği haberi yanlıştır. Bu se lanmuş, yedeğe alınarak imami teri rilmiştir, > yn Adliye müfettişleri arasın di ANKARA,9 (Telefonla) — Birinci umumi müfettişlik adliye | şavirliğine eski adliye müfettizlerinden Bay Tahsin, adliye müfettiğ yeti relsliğine adliye müfettişlerind en Bay Raşit, Ankara ağır a kemesi rei edilmişlerdir. iğine, adliye baş müfettişlerinden Bay Osman Talât tay GeneralKâzım Özalp Izmire varili parlak karşılandı IZMIR, 9 (Milliyet) — Kurultay başkanı general Kâzem Özal akşam yediyi on geçe Afyon trenile buraya geldi. Fırka reisi Bay ii Doğan başkanı Menemende karşıladı. Basmahane istasyonunda da ei müstahkem mevki kumandan vekili, ferka idare heyeti, belediye şehir meclisi azası, vilâyet meclisi azası, işçi birlikleri ve binlerce tarafından karşılandı. General Köz miştir. Misafirlerimiz m Özalp'ın refikasına yüzlerce buket durakta alkı şlanmtşlardır. yari takdim 1 General Közum Özalp'ın yanın da saylavlardan Bay Kemal Turifii Bay Halit ve Bay Haydar Rüştü bulunuyordu. Bay Halid burada 8P9''İ işlerile uğraşacaktır, Gazeteciler : "Ötedenberi çok sevdiğim Izmir& İzmirlilere kavuştuğumdan bahtiya rım,, dedi. General Közem Özalp buradan Konyaya gidecektir. İşsizlere 5 milyon liradaha LONDRA, 9 (A. A.) — Önümüzdeki hafta hükümet parlâmenteji | vereceği bir kanun projesinde, ”işs izler tahsisatına beş milyon lira ÖN ha ilâve edilmişti karşı yapılan itirazlara hükümetin .» demektedir. Bu, yardım sisteminin değiştirilmi cevabını teşkil etmektedir. Londra konuşmaları hakkında Ror| mada bir tebliğ neşredildi ROMA, 9.A.A. — Neşredilen resmi tebliğde deniliyor ki : Desire arasında yapılan ve şmaları mesul İtalyan mahafili Londrada Fransa ile İtalyan hükümetine bildirilen konu yük bir dikkatle takib etmişlerdir. Bu mahafil heyeti umumiyesini tevecchle har çılamaktı ve Almanya teferrüa a İ nihai obeyannamı ile anlaş ihtimallerini ihtiva ettiği mütalaası nda bulunmaktı Karşılıklı hava yardım misakı — gelince, İtadiien İngiltere har | şı ve İngilterenin de İtal; kik edilmekte olduğundan İt karşı olan hususi vaziyetleri ayrıca İtalyanın bu misaka esâ» itibariyle işidli hususundaki hattı hareketi yakında tesbid edilecektir. Yine bu mahafil Avusturyanın istiklöline ve Fransız » İtalyan ar laşmalarına karşı İngilterenin almış olduğu vaziyet hakkında mem al niyet göstermektedir. M. Titülesko Balkan anlaşması | meclisinin reisi oldu BUKREŞ, 9 (A.A.) — Roman ya dış bakanı Bay Titülesko basi) Balkan anlaşması meclisinin riyas etine geçmiştir. BUKREŞ, 9 (A.A.) — Atina misakının beşi yddönümü olan Balkan anlaşması reisliğine geçen bay Titülesko halen küçük itilaf İ da reisi bulunmaktadır. Tokad'da Atatürk'ün heykeli | TOKAT, 9 (A.A.) — Dün saylav seçiminden sonra Atatürk hf kelinin açılış resmi yapılmıştır. Vali Gürelinin özlü bir natkun dan sonra muhtelif halk mümesiii silleri güzel söylevler söylemiştir. Cumhuriyet meydanını Halk büyük bir coşkunlukla Büyük Öndere olan bağlılığını do'dan tekrar # miştir, Söylevlerden sonra geçit resmi başlamış asker, mektepliler, teşekkülleri, kadın erkek bütün To katlılar Atatürk heykelinin ö den geçmiş ve saygı ile selâmi'amış lardır. Bulgaristan nüfusu 6,081,49u buldi â SOFYA, 9 (A.A.) — 1934 birinci lele 31 inde yapıl tahriri nüfus hakkında alınan ilk malümata göre Bulgaristanın nüfsi 6,081,049 dur, Bu miktar 1926 da 5,478,741 ve 1920 de 4,946,971 idi. Nüf kilometre murabbaı başına kesafeti ise 59 u bulmuştar. Bu 1920 de 47 ve 1926 da 33 idi. Sol yanın nüfasu civarı ile birlikte £ da 232 bin iken şimdi 330 bine çık mıştır. Ecnebi paraları ANKARA, 9 (Telefonla) — 2430 sayılı nziamele vergisi kanınunun 10 uncu maddesi hükmüne tevfikan oriji- nal fatura veya menşe gahzdetnamele- rinde yazık. ecnebi paralarının Türk parasma çevrilişinde mart 1935 ayı i- inde itibara alınacak borsamızda fole olan dövizleri vasati fiatları tesbit edi- lerek alikadar makamlara tebliğ edil - miştir. Yeni listeyi bildiriyorum Fransız frangı: 12,0375, Ingiliz lira sx 618,50, Dolar: 0079,1785, oLiret 3,2941, isviçre irana: 2,4535, Filorin: 1,1753, Markı 1,9790, © Mülga: 3,40, Drabmi: 83,9717, Leva: 67,4167, Kron Çekoslovakya: 18,01, Şilin: Peçetaı 5,8112, Sevar; 4,2067, Macar parası: 4,2569, Ley: 79,735, Dinar: 350110, Yen: 2,7975, Ras © parası: 1090,75, İsveç: 3,1413. ME Ankara gümrük müdürü ANKARA, 9 (Telefonla) — Ankara tahkikat (o hâkimli Cumhuriyet müdei umumiliği bazı şikâyetler üzerine vekâlet emrine alınan Ankara gümrük müdürü Nu rettinin meni muhakemesine ka - rar verilmiştir. İcrada ANKARA, 9 (Telefonla) — Üsküdar Icra muhasibi mesullüğü- ne sabık adliye eytam müdürü Bay Saip tayin edilmiştir. Buğdayı - koruma talimatnamesi ANKARA, 9 (Telefonla) — Buğdayı koruma resmi kanununu tadil eden kanunun tatbik suretini gösteren talimatname projesi Ma- liye bakanlığınca tetkik ediliyor. Yalan haberler | ANKARA, 8. A.A. — Dahili vekâleti matbuat umum müdü! ğünden tebliğ olunmuştur: || Ankara ve İstanbul menşei Türkiye hakkında bir takım yaly. haberler neşreden İnternati9 Nevs Servis'in Türkiyede resmi Xİ muhabiri yoktur, Arttırma, eksiltme kağ ANKARA, 9 (Telefonla) Maliye baaknlığı arttırma, eke me kanunu talimatnamı zırlamağa başlamıştır. Yüksek ökonomi fakö” tesi talebeleri ANTALYA, S.A. A. — yoluyla bugün kentimize gelen ökonomi fakültesi son sınıf 36 genç beniz Gü portakal bağçelerini tetkik ederek İeri vapurla İzmire hareket fo Ti t odam Tarafından geni”, fine bir öğle yemeği, manilimler, tarafından da bir çay ziyafeti İki kilometre genişi? : bir çıg YALANIZ BJAA, — Her biri, lometre genişliğinde İki çiğ 12 ile bir klseyi ve boş 21 ahırı Insanca zayiat yaktı. e Ez Bibercilerin bir kar£ | LONDRA, 9 (A.A) — ij sindikasının çok fazla miktard4 ip 5. yi toptan piyasaya dökmemek İĞ linde kâfi derecede para zannedilmektedir. Sindika İkİ sterling tahmin olunan biber Bı tedricen satacaktır.