3 Şubat 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA :31 e Her hakkı mahfuzdur. o Yazan: Son Yemen valisi Mahmut NEDİM Osman Pş. Mekke müşürü olarak Hicaza yerleştikten sonra Ebülhüdanın adamları Meşihat kapısına emir- leri istida kılığında nasıl götü- rirlardi? - Tarihin kaydedeceği mesuliyetler Ebü hüdanm adamları da ken- | da kalmasılâzımdı, fakat birkaç dine yakm nüfuz ve kudret sahibi | kesenin dolması, birkaç haris iştiha idi.er. Meselâ onun O Ebülhayr is- | nın dinmesi için, Hicazın felâketi münde bir kâhyası vardı ki, bu a- | bahasına da olsa Osman & paşanın dam günün ekser zamanlarını (Ba-| oradan uzaklaşması lâzımdı. bımeşihat)ta geçirirdi. Sultan Hamit, bir halife ve pa- $rabistanm dört bir köşesindeki | dişah sıfatile bu iki (o şrktan bi Meşihate merbut (o rüesanm terfi, | tercih edecekti... Netekim etti, ve, tebdil, azil, becayiş işlerini takip | Müşir Osman paşayı Hicazdan kal- eden bu adam şeyhislâmlara Ebül-| dırıp başka bir tarafa attı. Bu o- büdanın selâmından sonra arzula- | yun da şöyle oynanmıştı: rını emir şeklinde götürür, ve (E- Şerif Avnürrerfik paşanın oğ, feadi hi leri)nin dilekdiklerini | lu, gene Ebülhüdanın gizli bir ter- birer birer yaptırmasını bilirdi. tibi ile İstanbuldaki Feraset vekili düdürü umuri Trablusşamlı in. | Sait Esadın kızını almıştı. Böylece ce zade Abdü gani efendiye gelin- | namuslu, temiz bir adam olan Sait | ce, bu genç ve çok yakışıklı müdür, | Esat ta ister istemez, daha ziyada Ebü'hüdanm kardeşi ve oğlunun | bilmiyerek Şerif - Ebülhüda partisi da mütemadi gayretlerine, ısrarla- | nin emellerine râm olurdu. rıns rağmen sonuna kadar mevkii. Esirler hâdisesi (o bastırıldıktan ni muhafaza otmiş, Ebülhüda tara- | sonra Şerif Avnürrefik Müşir Os- m #men himaye ve ii müdafaa edilmiştir. & ww zamanda Cemi- yeti rüsumiyeye aza olmuş, Ulâ ev- veli rütbesini almış, nişanlar, atiye- ler, ihsanlara garkedilmişti. Bunlar da o muhitlerinde birer Ebülhüda kesilmişlerdi. ... Tarihin hükmü ne olacaktır, o- nu zaman gösterecek, ancak, be- nim gibi ömürlerini Aarabistanda, Arabistanın yavaş yavaş elden çı- kışı, sırf saraym şahsi menfaati- ni, memleket ve mektep menafiine, bilerek ve bilmiyerek tercih edişi, çok sakat, çok muzır bir politika takip ederek, & imparatorluğun bu geniş aksamını kendi haline bıra- kışını adım adım takip edenler çok iyi bilirler ki; günah daima ve en evvel padişahlardadır. Otuz küsur senelik bir sa'tanat müddeti içinde Sultan Hamit bir gün bile kendi şahsi menfaatini yurt menfaatine tercih etmeği, böyle asil bir hâre- kette bulunabilmeği hattâ düşüne- memiştir, diyebilirim. Arabistanda da bir hâdise, vaka, mesele çıktı mı, bunu sebeplerini, illetini arayarak bir daha tekerrürü ne mâni olacak şekilde çareler &ra-| Bu heyet daha İstanbuldan ha- nacak yerde (İler meye mal olursa | reket etmeden evvel plânlar hazır- o'sun bu gailenin behemehal ve 5-| Jzamıştır. Çünkü Şerif Avmirrefik” rianibertaraf edilmesi) istenirdi. | xn arzuları öenlin geleli Ve'bu istek yerini bulunca, gene iiecektiı | erini b Li Istanbulda Yıldız civarındaki fira eski hamam eski tas, işler eski mec- rasında yürür giderdi. şet vekili Seyit Esadın tekkesinden Meselâ, yukarıda izah ettiğim şe- toplanan bu heyet şu kararı veriri; | kilde, Ebiibüdenm eliyle oynanan | , “&ir Osman paşanın aleykinda bir oyun Hicazda bir hayli kan dö- kuzyetli bir rapor verilmelidir. külmesine sebep. olmuş, nihayet icaza gelen Nakicddin ve Ah- Müşir Osman paşann © gayret ve met Ratip paşalar bu kararı tatbik | ag Lar ik etmek için zahiren © bazı tahkikat yük nüfuz ( sayesinde iş bastırıl- aze kanaat getirmişti. Bu ka-! maatinde yanıldığını söyleyen Mü- Fakat bu, Hicazın zararına olur- muş, yeniden gaileler, hâdiseler çıkar kan dökülürmüş, bu kimsenin umurunda bile değildi. Padişaha; — Müşir Osman paşa- yı buradan kaldırıp başka bir tara- fa atın, diyebilmek te, o zamanın â- det ve ananelerine uymazdı, her $6- yin bir yolu, usulü, âdeti vardı. Hi- caz eşrafından en belli başlıları Sul tan Hamide Şerif Avnürrefikin s- leyhinde bir sürü ve imza ile süs'e- dikleri bir ariza yazarlar. Padişah bunu alınca, bu meseleyi, mevzuu bahis şikâyetleri mahallinde tah- kik etmek üzere Hicaz ve Bağdat valilerinden o Nakieddin paşa ile Ahmet Ratip paşayı İzzettin vapu- runa bindirerek Hicaza gönderir. yaptıktan sonra mabeyine uzun bir rapor göndermişler ve bu raporda Şerif Avnürrefikin (o gayet dürüst, dindar, namuslu, hilâfet ve saltana- ta, sadık bir bende, buna mükabil ise Müşir Osman paşanın bilekâr, padişaha derecei sadakati meşkük, bir işe yaramaz bir adam olduğun- | dan bahsetmişler ve neticede Mü yi lü elin $ı lüzumunu ileri Sultan Hamidi can damarından ilen © ellerden çıkan | bu rapor, esasen İstanbulda Sait Esat ve Ebülhüda efendiler tarafın dan gayet (o mahirane bir şekilde takip edildiği için derhal tesirini göstermiş ve Hicazda büyük hiz metleri görülen ve beklenen Müşir Osman paşa, iki satırlık bir Mermi la vazifesinden çekilmiş, alı Gene İstanbulda kurulan piller rın neticesi olarak Müşir Osman pa şanı yerine de Ahmet Ratip paşa | tayin. olunmuştur. Ya bundan sonra? Müşir Osman paşa Hicaz vali ve kumandanı olarak o Mekkeye yer- leşmiş 1s'ahat © ile meşgul olmağa bi Mekke emiri Şerif Avnürrefik, İstanbulda Feraset vekili Sait Esa- da güveniyordu. Sait Esada dayan- mış, onun nüfuzundan istifade e- denler arasında Ebülhüda da vardı. Bu yoldan Ebülhüda bittabi Şerif Avnürrefiki de elinde tutuyordu. Mekkede Müşir Osman paşa gibi | namağlu, afif ve iyiki ve İ başın bulunması Şerif Avnürrel in hiç te hoşlanacağı bir iş değildi. Bu o kadar basit ve açık bir key- fiyetti ki, on © yaşındaki bir çocu- ğun bile derhal aklına yatabilir. di. Ve işte bu kadar açık bir haki- ğim için duyduğum bir teesür eseri değildir. 1 emma LİL iyii Sovyetlerin Doğu hududu Tahkimatı Japonlar nasıl görüyor, Sovyetler ne diyor MOSKOVA, 2. A.A. — Bay Molotof, son nutkunda Bay Hirotanın Japon par- Ismentosundaki beyanatını tahlil ederek demiştir ki » Bay Hirota, Soryet Runya ile dost lağu azami surette teşrik ve henüz hak ledilmemiş olan meseleleri hal için gay- retlerini iki misli artırarak iki memle. bağ m la e e iv rette inkişafını tesri arzusunda olduğu. mu söylemiştir. Arzularımıza uygun olan bu beyanatı | selâmlarız. Bununla beraber, Bay Hiro- ta, hududlarımızı himaye için uzak do- ğuda aldığımız müdafaa tedbirlerinden bilhassa bahsetmeyi lüzumlu addelmiş ve aynı zamanda 1905 Rus-Japon har. binden sonra imza edilmiş olan Ports- mouth muahedesine de işaret ederek bu muahede maddelerine uymadığımızı kas- | etmek istemiştir. Fakat Bay Hirota söylediği maddele- re işaret ederken bu munhedenin başka maddeleri da olduğunu unutmuştur. Me- selâ, üçüncü maddesile Rusya ve Japon- yanın bütün Mançuriyi aynı zamanda boşaltmınyı ve munhedenin imzası tarihin | de Rus veya Japon kıtmaınnı işgali al tında bulunan bütün Mançuri gksami- nin idaresini münhasıran Çine birakma Yı taahhüd etmişlerdir. Yedinci madde mucibince, Rusya've Japonya Mançuri- ye kendilerine aid bulunan demiryolları» nı askeri maksadlarla değil yalnız tcari ve iie: işletmeyi taahhüd Japonya bu hükümleri temamen umul- tur. muştur. MOSKOVA, 2. A.A. — Tas ajansı bil. diriyor Pravda gazetesi, Bay Hirotanın beya- a ei tarafın. dan Sovyetler kongresinde bir ademi tecaviz misakı akdi hakkındaki Sovyet- birliği teklifinin Terkin bildiği gibi bezle bii barbi düşü, Den militarist wahafilinin bali hazırda tecavüz lüzumu meselesini tetkik etmek. te olduğu manasını çıkarmak lâzun gelir. Sovyetler bir'iğinin Sovyet-Mançuri hu- dudu arasındaki tahkimatı ancak Japon- yanın Sovyet uzak doğusuna karşı her An mütemadiyen ve açık surette hazar kıklar yapmasmdan mütevelliddir. Almanyanın Hukuk beraberliği Sulhun muhafazası silâhla kaim olduğuna göre. BERLİN, 2. A.A, — Bay Gocbbels, mazi fırkasına mensub memurların spor saraymda yaptıkları bir toplantıda, ulu- sal sosyalistliğin iç ve dış siyaseti hak- kında bir nutuk söylemiş, Almanyanın bilhassa hukuk mütavatını elde etmeğe karar vermiş olduğunu ve mevcud veya gelecek Roma, Paris, Londra iti. âflarına ilihakımın ancak bu şarta muallak bu lunduğunu beyan etmiştir. Bay Goebbele, ayrıca miştir “ Almanya silâhlanmayı, muharebe yapmak için istemiyor, fakat, mademki, barış ancak kuvvetle muhafaza edilebi- lir, Almanya da diğer âzası gibi ayni hukuka sahib olmak surstile uluslar der. neğine girecektir. şunları söyle- Almanya, Avrupada barışa yardım et. | smeğe hazırdır. Çünkü kendisi sulhe zmuh taçtır., « Avrupa barışı İngi'iz başbakanına göre nasıl pekiştirilir LONDRA, 2. A.A. — Havas ajansı. sa uüdiriliyor e “American Litterary Digest,, mocmunama bir müliket verem başvekil B. Mae Donald, demiştir ki 2 — Hiç bir tecavüz fikri ; besleme dikleri meydanda olan milletlerin silâh- ları diğer zeillederin slihlarına mazaresi daha çok azaltılan lâama geleceği me: 'siyük Britanya İle Amerika Birleşik hükumetlerinin de silâklarını azaltmaları ihtümeline dair olan suale B. Mac Do- nak şa cevabı vermiştir : Böyle şapmlakda salk a Glee yarda edileceğini anlıyamıyarum. Si- lâhsızlanma meselesi ancak uluslar arası bir undlaşma Be halledilebilir, Sar sosyalistleri dağıldılar SARRBRUK, 2. A.A. — Mahalli s09- yalist idarecileri grubları, merkez farka senın direktiflerine uygun olarak ve sa- vaz kaybedilmiş olduğu için, bu fırkanın azasını dağılmaya (davet etmişlerdir. Bir tamimde “Sarımız artık mevcud de- ğildir. Buna binacn sosyalist fırkamız hikmeti vücudunu kaybetmiştir, deni mektedir. Venizelos suikasdı Gizli eller Bazı dosyaları Ka'dırmışlar ATINA, 2 (Milliyet) — Meç- hul kimseler hususi aletler kulla - narak ikinci istintak dairesi yazı- hanelerini açmak suretile Venize- los suikasti suçlularına tebliğ edi- lip te imzalarının sabteliği iddia edilmiş bulunan celpnameleri or- tadan kaldırmışlardır. Bu davanm Pire ağır ceza mah- kemesinde ilk görüldüğü gün, suçlular bu imzaların sahteliğini iddia ederek muhakemenin tali - kine muvaffak olmuşlardı. Herkes bu işin mevkuf suçlu - larından eski emniyeti umumiye müdürünün adamları tarafından ya pıldığına kanidir. Venizelos suikastini muhake - me edecek olan jüri heyeti reisi de hastalık bahanesile bir sene i- zin istemiştir. —-— — —— —— lecek, bu isyanı o bastıran başka kim olabilir?.. Müşir Osman paşa, müteessir bir tavırla, devam etmişti: — Görmüş geçirmiş bir adamım. Kendimi dev aynasında görmüyo- rum. Hicazda muvaffak oldumsa, kendimi sevdirdimse, saydırdımsa bunu tek sebebi adaletten, istika- melten ayrılmamış olmamdır. Baş- ! ka yerlerde bir insanda göz kulak gibi tabii görülen bu haller maale- sef bizde şimdi bir fazilet, bir feda- kârlık olarak tanmiyor ve işte bu sebebledir ki herkesin yapabilece ği bu işi yalnız benim yapmağa mu- vaffak oluşum, ötekilerin (yapmak istemediklerinden) dolayıdır. Her isteyen insan bunu yapabilirdi, be- nim kanaatim Ere yukka ne olur ten isteyerek gelmiş değilim. Sade- bu ce ben kendimi, bu ve emri verenlerin yerine koyuyor ve düşü- müyorum: Hicaz kıyamı henüz bas- | tırılımıştır. Buna hattâ tamamen ol-| muş bitmiş savuşturulmuş nazari'e ! bile bakılamaz. Akan kanlar daha kurumadı. Şimdi işleri biraz yolu- na koymak, tabii hale avdet edebil | mek lâzımdı. Orada bu sükün ve su duru hakkile ve lâyıkile iade edebi- Jsmaii Müştak MAYAKON düşündüğünden, hissettiğinden baş ka bir şey söylemiyor. Samimi ke. | Duşuyordu. —— Bitmedi — Doğru mu? Oniki ada Rum arı hicrete Hazırlanı yorlarmış ATINA, (Milliyet) — On iki adalardan sh alınan Oo haberlere göre ahali toplu olarak adaları terketmeği düşünmektedirler, İtalyanlar büyük mikyasta is- timiâk yapmaktadırlar, Yolculardan alınan haberlere göre, Kalminosta örfi idare şiddet- le tatbik edilmektedir. Italyadan daha asker getirilmektedir. Leru adasının bütün muhafaza askerle- ri de Kalminosa getirilmiştir. ATINA, (Milliyet) — Yugos- lavya tetzbe birliği on iki adalı gençlere gönderdiği iki telgrafta kalben kendilerile beraber olduk- larmı bildirmişlerdir. ATINA, (Milliyet) — Atina Pire ve Selânik ve daha bir çok şehirlerin belediye meclisleri ve belediye reisleri ittihadı on iki a- dalarda devam etmekte olan taz « yikleri protesto etmek için pazar günü bir toplantı yapacaklardır. Büyük bir set bitirildi BOÜLDERDAM, 2. A.A. (Nevada)— Colorado sularma hakim olmak için 1930 senesinde inşasına başlanmış olan metre yüksekliğindeki büyük sed temam- İantmıştır. 1200 tonilato ağırlığındaki çe- lik kapılar sayesinde, Kalifornin ovası sulanmaktadır. cek olan suni gölün vusatı 3 milyon hele tar, derinliği de 9İ metre olacaktır. Sofyada kaçırılan bir Yunan tüccarı ATINA, 2. A.A. — Yunan matbuatı, Sofyada sakin olan Yunan tüccarından z şahıslar MİLL'YET'in yeni adı olacaktır. Türk - Alman ticaret uzlaşması ANKARA,2 (Telefonla) — Almanya, Türkiye ticaret anlı Ba bağl: 3 numaralı konfenjan İlstesi bir yenisi ile değiştirilmiş VEN gişiklik bakanlar heyetince kabul edilmiştir. Yeni listede eski listede olmıyan bazı tarife numaraları için konl&” jan verildiği gibi eski listedeki bazı tarife numaralarındaki kontel miktarı da arttırılmıştır. Bu yeni liste 1 teşrinisani 1934 tarihinden ğü yeni listeyi bugün telyazısile gümrüklere bildirmiştir. ya a . . » — Vilâyet umumi meclisleri seçimi ANKARA, 2 (Telefonla) — V ilâyet umumi meclisleri seçimi met) İeketin her tarafında bu ayın'dokuzıncz cumartesi günü yapıl İç işler bakanlığı bu hususta vülâyetlere tebligat yapmıştır. Iç işler bakanlığı memurları ANKARA,2 (Telefonla) — Iç işler bakanlığı memurları için bi sicil ve terfi kansın projesi hazırlamıştır. Proje bakanlık müdürler eli meninde gözden geçirilmektedir. B'a proje ile iç işler bakanlığı meli Tarengı mimibsisn sicilleri iankıcek, südefan bakanlığında olduğuf! Bö yümimerlarm sürfilri” be çizilme önümde çatelank onrüdle Batal rumu hükümleri dairesinde yapılacaktır. . .. .. . . , Maarif müdürleri talimatnamesi! ANKARA,2 (Telefonla) — Kültür bakanlığınca hazırlanan arif müdürleri talimatnamesi talim ve terbiye heyetine verilmiştir. imatnamede maarif müdürlerinin vilâyetleri dahilinde ilk tedrisatif başka orta tedrisatında murakabe ve tedris mesuliyetini kendileri, va etmektedir. İ vermekte ve murakabenin ne tarzda yazılacağı hakkında hükümleri Edebiyat ve gramer hakkında rapi ANKARA,2 (,Telefonla) — Kültür bakaı debiyat komisyonu. azalarından bir kısmı yeni a teşkil edile eğişimine göre e yat ve gramerimizin nasıl olması hakkındaki fikirlerini ayrı ayrı & ederek birer rapor halinde bakanlığa vermişlerdir. Komisyon reisi Bay Falih Rıfkı Atay ve bir kısım Türk lügatini zırlanan komisyonda meşgul oldukl arından bu komisyondaki çalışmâ rını bitirerek Ankaraya döndükten sonra raporlarını vereceklerdir. Komisyon bu raporu toplu bir halde tetkik ettikten sonra esa kirlerini tesbit edecek ve ondan sonra okulaların edebiyat ve gra müfredat programlarını ve bunları tatbike yarayacak mütaleasını © raporla bakanlığa verecektir. Bir deve iki kişiyi yaraladı IZMİR, 2 (Milliyet) — Ödemişte Cemalin devesi sahibinin ü çıkarak ağır surette yaralamış ve busırada Cemali kurtarmak istiyen leyman adlı birini de altına alarak onu da ağır yaralamıştır. Deve şahede altına aknmıştır. Yaralılar hastahaneye kaldırıldılar. Marmara adalarında zelzele BANDIRMA, 2 (Milliyet) — Marmara adalarında dün gece © şiddetli ve oğultulu 12, gece de Erdek ve Bandırmada iki şiddetli sarsımisı duyulmuştur. Hasar yoktur. Tununsta kanlı hâdiseler, Polislerl! yerli askerler çarpıştı yerli askerler arasında çıkan ehefi TUNUS, 2 (A.A.) — Sarhoş miyetsiz bir gürültü, kavgacıları yatıştırmak iş larının müdahale etmesi üzerine kanlı bir hâdiseyi mucip olmuştu! Yerli askerler zabıta memurlarına hücum etmişler ve bunlar #| detleri az olduğundan çekilmişlerdir. Askerlerden ve memurlardöf birer kişi ölmüş ve bir kaç memur da yaralanmıştır. Hâdiseden sonra yerliler Yahudi mağazalarını kırıp | geçirmiş dir. Asker kuvvetleri müdahale ederek asayişi iade ve bir kaç tevkif etmiştir. Ankara belediyesinin otobüsleri ANKARA, Z (Telefonla) — Ankara belediye (o meclisi bugün toplanarak, başkanlığın bir tez- keresi üzerine Rusyadan getirtile- cek otobüsler hakkında görüşmüş ve Rusyadan kredi ile getirtile » cek eşya arasında Anmıra beledi- yesi hesabına (100) © otobüs ve (20) kamyonun alınmasına karar verilmiştir. Ankarada ortamektep binası ANKARA, 2 (Telefonla) — Kültür bakanlığı Ankarada yap - tıracağı orta mektep binasını it « faiye meydanında yaptırmağa ka- rar vermiştir. Meydanda bulunan arsa $e bi- nalar bugünlerde kültür bakan - lığı namma imat müdürlüğünce istimlâk edilecek ve ondan sonra binanın ihalesi yapılarak inşaata başlanacaktır. Bina 1935 - 1936 ders sene - sine bitmiş olacaktır. Orman mühendisleri ANKARA, 2 (Telefonla) — Orta orman ameliyat (o mektebi mezunlarından Şükrü Köyceğize, Izzet Mecit üzerine, İzzettin Ge- dize, Tevfik Kadirliye, Hadi ve Mehmet Ankaraya, Asım Zongul dak Ereyliğine, Müeyyet Afyon Aziziyesine, Ömer Sanderkiye, Sa- lih İspartaya, Mürefteli Asım Ke- fenliye, Necati İzniğe, Rasih Bo- ğazlıyana orman mühendis mua - vini olarak, emi lay mühendisleri mmm | Gektişiğine tayin edilenişlerdir. en zabıta mem) İsviçre ile ticaret anlaşmfl ANKARA, 2 (Telefonla) isviçre ile hükümetimiz Sl mevcut bulunan ticaret anlı $ı müddeti 10 şubatta hüküm! kalkacaktır. Onun yerine geçmek üzere ! vigra ile bir ticaret uzlaşması nie e ai şubattan itibaren meri olac tır. Kontenjan ANKARA, 2 (Telefonla) Son kontenjan kararnamesini" rinci teşrin 934 ilâ mart 935 resine ait olmak üzere serbest listesine tarifenin 389 ya pozisyonu ithal edilmiştir. Adiiye müfettişi ANKARA, 2 (Telefonla) Adliye bakanlığı ikinci sınıf fettişliğine üçüncü sınıf müfi lerden Bay Atıf terfian tayin “| dilmiştir, Ziraat Bakanlığı teşkil# , ANKARA, 2 (Telefonla) barem mak suretile 2 milyon lira o tadır.