11 Kasım 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİK! (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESIKALARA GORE) Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A.C. 3 üncü Kısım: Meşrutiyetten sonra Meşrutiyeti takip eden aylarda bir çokhadiselere dairrivayetler çoğaldı 12 — Azil ve tebdili kat'iyyen tekarrür eden Şeyhülüislâm halk na sahip emele > Adliye lüsteşarı Şükrü, üsteşarı Hüsnü, evsaf ve kemalâtı bergüzi - desi tadat olunan Mısır Kadısı Yah ya Efendilerden hangisinin müna- sip olacağı cemiyetimize mensup İstanbul Cemiyeti ilmiyesinden tah kik edilerek icabınım icrası; 13 — Şehremanetine Mısrlı Sait Paşanın ve Posta ve Telgraf Neza- retine fabrika müdürü Ferit, a Zeki veyahut Müze Müdürü Hali Beylerden birisinin tercihi deme Sadrazama arzedilecek, Maarif Ne zaretine Azmi veya Emrullah Bey- lerden birisinin tayini; 14 — Erkâniharp binbaşısı Hü- seyin Kadri Beyin Bulgaristan ki- tabet vazifesine, kolağası Edip Be- yin Romanya ve kapı za biti Refet Beyin Sırbistan sefaretle ri ataşemiliterEzlerine tayinleri; 15 — Erkâniharbiyece icra edi - lecek teşkilât ve tensikat için ordu- larda tecrübeleri sebkedenlerin is tüller: Be şimdiye kadar dleler- den ayrılmamış, olan ümera ve zâ- pa e ee e eyi kita- vey “Ferik Fahri Paşanm beşin- ci ordu kumandanlığı ile vali vekâ- İetine tayini hususu ve olamadığı takdirde yalnız vali olarak tayini; 18 — Sultan Hamidin kaymbira- deri Ferik Kâzım Paşa Bağdattan , geliyor. Bunun hakkında bir karar ittihaz olunması.,, Bu talepleri daha diğerleri de ta- kip ediyordu. Heyeti meb'use bun- ları birer birer intaç ettirerek Selâ- nik merkezi umumisine va bil diriyordu. Meşrutiyeti takip eden öaüleri bütün temmuz ve Gağustos ayları hep hâdizelerle dolu olduğundan bu hâdiseler Selâniğe ve Istanbula hatsiz, hesapsız mektuplar ve tel - graflarla bildiriliyordu. o Kimisi Resnede dağa çıkan Niyaziye mü- kemmel bir kılıç imali için orduda ve ahali arasında iane toplandığı nı, kimisi üçüncü ordu askerlerinin ve Hüseyin Hilmi Paşanm kana - nuesasiyi himaye edeceklerine ye - min ettiklerini bildiriyordu. Gelen bu haberlere nazaran Hüseyin Hil- mi Paşadan Makedonya isyanının. bastırılması sorulduğu zaman pa- şa: “Bende asker yoktur, Makedon yada üç buçuk milyon ahali var; Cümlesi Genç Türktür.,, cevabımı vermişti. Rum Patriği Yovakim kanunuc- sasinin ilânından ve Rumların ka - nunu esasi için Patrikhanede nü- mayiş yi memnun ol- madığını alenen göstermesi üzeri - ne istifası için Rumlar'bir nümayiş Abdülhamidin — bafiyelerinden Zeki, Çerkes Mehmet, Kenan Pa- şalarm İstanbuldan çıkıp Bursaya gitmeleri Zaptiye Nazırı tarafım - dan tavsiye olunmuştu. 4300 hafi- ye açığa Ikinci Veli - kında yazdığı bir mektupta diyor - du ki: “Manastır, Selânik vukuatı cc - nebi gazetelerde okundukça yavaş yavaş heyecan kabarıyor, ümitler uyanıyordu. Cuma günü akşamı a- laturka saat on raddelerinde meb'. usanın küşadı telgrafla ilân edilin- ce etrafta meserret avazesi koptu. Ne yalan söyleyim, birtakım sebep- lerden dolayı artık kımıldamama- ğa azmetmişken ben de kendimi tu tamadım. Hemen o gece bir nüma- yiş alayı tertibine karar ( verdik. Sancaklar, fenerler, müteaddit ya- şasın hürriyet, adalet, müsavat lev haları yazdırdık. Kemal'in “Amâli- miz, efkârımız ikbali vatandır., şarkısı talim ettik.Gece saat birde tekrar mektepte toplanarak alayı tertip ettik, Tedarik edebildiğimiz. kırık dökük bir saz takımını da ö- nümüze kattık. Yaşasın hürriyet, adalet, müsavat, meclisi meb'usan ve kanunu esasi ve arada bizzarur. “yaşasın Sultan Hamit, avazeleri- le valinin konağı önüne (o geldik. Vali kapının önüne çıktı. Kemalin şarkısı iki defa okundu. Uzunca bir nutuk ta söylendi. Nidalarımız- la etrafı çınlattık. Konsoloshane - ler önünde de sureti mahsusada du rularak âyin geceyarısından üç dört saat sonraya kadar devara et- ti, Nümayişi yapanlar iki bin kişi ka dar vardı. Ekseriyeti Türkler teşkil ediyordu. İçimizde Yahudi hemen yok gibi bir şeydi. Sonradan haber alan Araplar da büyük bir alay ha- linde bize iltihak ettiler. Bu bâdi- selerden istifade etmek lâzinadır. En büyük fayda Arapları Türklere ısındırmak ve hepimizin kardeş ok duğumuzu ruhlarında kökleştir - mektir.,, Fakat İttihat ve Terakki Cemi - yeti, böyle dahili işlerle meşgul o- İabilecek bir vaziyette değildi. Çün kü cemiyetin erkânı daha ilk şaş- kınlıklardan kurtulmağa vakit bul- madan harici darbeler inmeğe baş- lamıştı. Cemiyetin bütün o hâdise- leri uzaktan seyretmesi, hükümet işlerine yalnız uzaktan müdahale ederek doğrudan doğruya iş başma geçmekten çekinmesi, zuhur eden hâdiseleri bütün ehemmiyet'le kav rayabilmesine mâni oluyord nunu esasi ilân edilmişti, fakat hü- kümetin şekli hiç © değişmemişti. Sâlhurde paşalar kendi: bildikleri gibi siyaset yapmakta berdevamdı- lar. Bulgarların İstanbul mümessi- li Geşof'un ziyafete davet edilme- mesinden çıkan ihtilâf ne idi ve Ba- bıâli buna karşı ne tedbirler alıyor. du? Selânikteki umumi merkezin bunlardan kat'iyyen haberi yoktu. 9 eylül 1908 tarihinde merkezi u- mi tarafından Cağaloğlunda heye- ti meb'useye çekilen bir telgrafna- mede deniliyordu ki: — Bitmedi — Hitlerin memuru Von Ribbentrop Londrada aht Yusuf İzzettin Efendi fevkalâ-| (ne gibi işler yapıyor? LONDRA, 10. i merkezi e bildiriliyor « “Kanunuesasinin kabulü üzeri - em kodrada da ilân edildi. Fakat bu haber ya salkim cip oldu. Gazetelirimizde Abdi hamit aleyhinde fıkralar eri sı bura ahalisinin cemiyet efradı Hakkığda iğbirarını mucip oluyor. Şayet bu yolda müküleler , yazılma. $ı zaruri ise bu gazetelerin Taya gönderilmemesini rica ede - TİZ. Trabulusta, Rodosta, Yemende , vesair mahallerde bulunan menfa-| lara telgraflar çekiliyor ve de ya, “affr urmümi ilâm edildi, teb) rik ederiz.,, yahut “padişahımız af- fr umumi ilân etti, kurtuldunuz.,, diye yazılı bulunuyordu. Memleketin ber tarafında yapı- lan nümayişlere dair mektuplar da gslmeje başlıyorda, Menfada bu - Tuman bir zat, bu müreayisler hak - A.A, — M. Hitler'in mümessil M. Von Ribbentrop pazarte- si günü hariciye nazaretinde M. Anto- my Eden tarafmdan kabul edilecektir. silâhları bırakma konferansa avdetini hatırlamak için mi geldi? Daily Herald'dan sonra şimdi de Dai- #y Telegraf bu suale cevap vererek bu ihtimalin varit olduğunu yazmakta ve bir çok alâmetlerin Almanyanm silâh- ilanma programı tatbik yüzünden çek- mekte olduğu sekmtıları — göstermekte bulunduğunu söylemektedir. Bu gazete diyor ki : Diğer taraftan Berlin hükümeti, tek bozma kalmaya mahküm olduğunu anla- müşter. Bütün bunlar hukuk beraberli- İ gine sit matalibatınr bırakmaksızın, ya Cemiyetine dönmek için fırsat ya mümessili, Londrada Âlman- Yanın siâhlanma emrivakiini kabul ve bü esas üzerine emniyet meselesine ait müzakereye devam işin bazı temayül ler bulmuştur. Mamafih, hükümetçe ves- men bir mutaleâ dermeyan edilmemiş» tir, snümieiktk ile eek inin zl nnnkzin al .r e MILLIYET PAZAR 11 TEŞRINİSANI - 1934 o o İHARİCİ HABERLER| İttihat ve Terakki! HARİCİ HABERLER Sarre reyiamında inzibat Fransız Hariciyenazırı Al- man sefiri ile görüştü ppt Eğer reyiamda polisler inzibatı temin edemez- se ozaman Fransadan askeri yardım istenecek CENEVRE, 10 (A.A.) — Havas ği beyan edilmektedir. Şayet beklenil Ajansı bildiriyor: Şimdi Cenevreyi iş- | miyen birtakım esbap dolayssile hükü- gal eden mesele Sarre hükümet ko - | met komisyonu, kendi elindeki zabı - misyonu reisinin Sarredeki Alman iş ta kuvvetinin asayiş ve inzibatı koru. cephesinin çalışmasına dair verdiğira | maya kâfi olmadığına kanaat getirir- Pp ile araştırmalar srrasında yakalan | se 1928 uzlaşması mucibince Fransa» dosyalardır. Bunlarda dan 'âsker yardımı istemeye hakkı o lacaktır. Alman zik ile Fransız Hariciye PARIS, 10 (A (A.A) — sel ve Romadaki Alman birtakım tehditlerle Same balla üze rinde yapılan tazyiklerden bahsolun- maktadır. Ahali birer birer Alman cephesine girmeye davet edilmiş olup raporda bu fırkanm inzibat memurla rn hakikatte gizli faaliyette bulu - nan polis kuvvetleri olduğu beyan e edilmektedir. Bu raporda Alsan hü- kümetinin de (Sarre'da müdahalede bulunmuş olduğu beyan edilmekte ve bu müdahaleyi gösteren birtakım va- kalar sayılmaktadır. Sarre'da inzibat N LONDRA, 10 (A.A.) — Alman ma- hafili, Alman sefiri M. Von Hossch'en Sir Johin Saymen nezdinde yapmış ol- duğu teşebbüsün, Fransanm Sarre'de Plebisitin serbestçe yapılması maksa- diyle almış olduğu teşebbüslere karşı bir nevi protesto mahiyetinde olmuş olduğunu bildirmektedir. Sarre hükü- meti komisyonunun talebi üzerine Fransanın müsellâh bir müdahalede | miştir. Bunlar 5-11 tarihinde vuku bu- bulunmasının ihtimali olmadığımı, çün | lan karışıklıklara iştirak etmişler ve kü Almanyanın Sarre topraklarında | bir içlimada terbestiyi temin etmek nazilerlerin ber türlü teşebbüslerine | istiyen ek arp polis memurları üzerine ax karşı gelceği hakkında teminat verdi- | teş açmışlardı. Londra, Brük tara- fmndan Ingiltere, Belçika, ve Italya almış olan kararları Berlin hüküme- tinin ne suretle anlamış olduğu hak- kmda malümat vermiştir. Diğer taraf tan M. Laval, Fransanın Berlin sefiri M. François Poncet'yi de kubul etmiş ve nazır ile sefir iki memlelceti alâka- Stmişlerdir. Sarre'da yakalanan komünistler SARBRUK, 10 (A.A.) — Sande- Weiler'de yedi komünist tevkif edil - Gaz vapurunda Feci bir infilâk 15 ağır yaralı var 30 Hin galon gaz yandı PARİS, 10, A.A. — Nevyork He rald gazel (Asropa mushası), Galiche i M. Gömböş niçin Seyahat ediyor Macar Başvekilinin Roma ve Viyanadaki temasları VİYANA, 10.A.A. — Macar Başve- kili M, Gömböş, Budapeşteye dönme- den evvel Viyanaya uğrayacaktır. İtes- mi mahafil, dün M. Görböşün Avus- turya ricali ile yapmış o'duğu görüşme ler hakkında büyük bir ketumiyet gös- termeletedir. Macar başvekilinin Viyanaya uğrama- #'nin temamen hususi olduğu resmen bildirmiş olmasına rağmen Avusturya yili e yapılan konuşmaları şu mo. alar hakkımda olduğu söylemiyesi Gi — Okonomi iş'erinin tanzimi, ve bunların tanzimine nit tekil meseleler, 2 — Genel sıyasa. teleri, bu görüşmelerden n intibaları kaydetmekte ve iki tin ökenomik ve syaaal yakım lığmın zamanı geldiği tezini ileri sür- mektedir. Her balde Italya ve Avusturya se yahat'arı, Viyana - Roma - Budapeste müsellesini kuvvetlendirmiştir. Göm- böy'ün Berline gideceği | halımda ge- genlerde ortaya atılan havadisten artık pek © kadar bahsedilmemektedir. BUDAPEŞTE, 10.A.A. — Başvekil M. Gömböş Avusturyada bir gün kal- diktan sonra Roma seyahatından dön- müştür. Tethişçilere karşı Diğer hükümetlerle müşte- rek tedbirler alınacak PARIS, 10.A.A. — Hükümet, bare Burun Mobile'de. yani W Zinin 10 mil açıklarında tutuşup yandığı: sı kaber vermektedir. 15 ağır “yaralı Yarn Keptin, benler. meyanmdadır. İİ bön hamulesi mahvolmuştur. ie karışıklıklar HAVANA, 10-ALA. — Askeri bir ta- kam İtaat dahiliye nazırmdan emir ak waksızın köylüleri Ralengo denilen ve büyük babalarma hükümetçe verilmiş © lan ve sonra bazı vicdansız hakimler ta- rafından buralarda hiç bir hakkı bulun. mıyan ecnebi şirketlere temlik edilmiş bulunan eraziden 'çıkmağa icbar için Guantomomo'n gelmiştir. 200 miker, 18 moi cum etmiştir. 500 kadar silâhlı oldukları halde topraklarını müdafan etmektedirler. Sindikalar umumi federasyonu, bir tesanüt grevi ilin etmiş. | İtalyada M. Mussolininin faşizme dair söylediği nutuk ROMA, 10. A.A. — İçlerinde beş ka- mine ait olarak verilen heyecan uyandı. *“ Geçen ran malümat ve müteveffa Kralm ziya e İmam MN yat tedbirlerin almmamış olması dola- yisila izhar olunan tecssüfler üzerine a- yan raeclisi hariciye encümeni tarafın» dan ittihaz edilmiştir. Amerikada Demokratlarla terakkiper- verler arasında anlaşma mi? VAŞINGTON, 10, A.A. — Roosveltin intihabatta pek parlak bir ekseriyet el- de etmiş olan yeni terakkiperver fırka- Bin reisi âyandan M. Lafolet ile görüş büyük bir alâka ile karşılanmıştır. eğimli M: Röceyal, M. Lafelki in bi ittifak mı aktedecek, yoksa içtimai ve iktisadi sahalarda tam ve cezri islâhat istiyen M. Lafolette, demokrat fırkanın ve hatta eumhuriyetcilerin sol cenahi nı kendisine doğru iu çekecek? suali sorulmaktadır. M. Lafolette, gazetecilere iktisadi buh ranın zaruri olarak fırkaların bir sraya gelmesini intaç edeceğini | söylemiştir. Üle'ete ileride takip edeceği hattı ha- reketin Reisicumhurunkine bağlı ola cağını bildirmiştir. Daha şimdiden bazı liberal dermokrat- lar, M. Roosvelt terakki / siyasetinden vazzeçtiği takdirde kendisinden ayrıla- caklarını söylemişlerdir. Bütün meclis ayakta olduğu zi Duçeyi uzun uzadıya Romanya kabinesi M. Ti- #üleskoya teşekkür etti BUKREŞ, 10. AA. — Nazırlar mec isi, M. Titulesconun harici siyaset ve ——— .d Almanya ile İngiltere arasındaki ticaret BERLİN, 10 (A.A.) — Rayişbam - km altın ihtiyat sleçesi, 4.735.000 Ra- yiş mark eksilmiştir. Bu eksilme şöy- le izah edilmektedir: ç Almanya ile Tmgitere arasmda ya pılmış olan yeni uzlaşmanın tatbik dilebilmesi için Almanya ai. 400 bin Taşiliz Tirası ödemiştir. olan altın karşılığı yüzde 2,24 de im miştir, elli: di dandini Meclis emdi mehier; intihabatı 'ANKARA, 10 (Telefonla) — Büyük Millet Meclisinde bugün, teş kilâtı esasiye, bütçe, dahiliye, hariciye, maliye, milli müdafaa, ziraa' gümrük ve inhisarlar, meclis hesaplarım tetkik, kütüphane, arzuhal er. cümenleri loplândı ve reis, mazbata muharriri ve kâtipleri seçildi. En cümenler, geçen senenin ağinkliri Yalnız Hariciye encümeni reisliğin Saffet (Erzincan) Bey. seçilmiştir. Adliye vekili İstanbula geliyor ANKARA, 10 (Telefonla) — Adliye Vekili Saraçoğlu Şükrü Be; bugünlerde Istanbula gidecektir. Kontenjan tevziati gümrüklere bildirildi ANKARA, 10 (Telefonla) — Birinci ve ikinci kânun aylarına ai kontenjan tevziatı bugün telgrafla gümrüklere bildirilmiştir. Ziraat Bankası to, oplantısı "ANKARA, 10 (Telefonla) — Ziraat Ban umumi idare heyeti âdi suretle yarın saat 15 te töplanacaktır. Hüâkimlerin tasfiyesini yapan encümen çalışıyor ANKARA, 10 (Telefonla) — Yeni hâkimler kanununa göre, hâ . kim sınfına mensup olanlar arasında tasfiye yapacak olan encümen, an cak bu ayın sonlanan doğru mesaisini bitirecektir. Rıhtım şirketinin satışmukavelesi ANKARA, 10 (Telefonla) — İstanbul Rıhtım şirketinin mübayaa sı etrafında hazırlanan mukavele projesi, Adliye Vekili Saraçoğla Şük rü Beyle hukuk müşevirleri tarafından tetkik edilmektedir. Tetkikat bi tikten sonra mukavele imza edilecektir. Adliye vekâleti Avrupaya heyet gönderiyor ANKARA, 10 (Telefonla) — Adliye Vekâleti, muhtelif Avrape düvletleri: Balkan devletlerindeki icra teşkildtlarını, hapishaneleri, te. kik etmek üzere bu yakınlarda Avrupaya iki heyet gönderecektir. Ve . kölet, memleket dahilindeki hapishaneleri de tetkik ettirmektedir. Bi Adliye müfettişi, Trakyadaki hapishaneleri telkik ederek şehrimize gel. miştir. Ayni müfettiş, bugünlerde memleketin muhtelif yerlerinde ha - pishaneleri de teftiş etmek üzere İzmir ve havalisine gidecektir. Müfet tiş, tetkikatını ikmalden sonra, hapishaneler hakkında mevcut kanar | ve nizamnamelerle Millet Meclisinde bulunan hapishaneler kanunu lâ yihasını tetkik edecek ve hazırlayacağı raporu vekâlete verecektir. Azılı bir hırsız öldürüldü ANKARA, 10.A-A. — Azılı harsızlardan kara Haydar oğlu Ale Yozgad'ın deli Hasan köyünde jandarmalar tarafından müsademe ile imha edilmiştir. Diğer üç arkadaşı biri yaralı olarak kaçmışlardır. Zehirli gazlara karşı konferanslar KARS, 10 A.A. — Halkın zehirli gazlara kayşı bilgilerini arttır. mak için dünden itibaren konferan slara başlanmıştır. “İlk konferans, ordu evinde verilmiş ve pek çok halk bulurmuşlur. Kırklareli kurtuluş yıldönümü KIRKLARELI, 10 (Hususi) — Kırklareli bugün kurtuluşunun or. ikinci yılın büyük bir heyecan ve içten gelen bir samimiyetle kutluladı Hava yağmurlu olmasına reğmen, halk bir deni shelimde taşarak, şehi ler durağında memleketi kuran orduyu karştaldı. Her taraf bayraklarlı donanmıştır. Şehir sevinç içindedir. Gece de fener alayları yapılacktır. Tütün ve üzüm işinde inhisar yoktu. ANKARA, 10 (A.A) — Tütün ve | hile ne tütün Be üzüm ne de herhan ve piynaalarm müsaadeleri i ik müleoasip bir kıymetlendirme ve is - tilrar tesis ötmek maksadından ibaret olduğu anlaşılıyor. İki dost devlet adamı arasında samimi telgraflar teati edildi ANKARA, 10 (A.A.) — Yunaniz. tan dolayı hararetle teşekkür ederim. tan Hariciye nazırı M. Makaimos Hz. | Ankara ve Türkiye kopr. terkederken Ha | kuvvetini isbat etmiş birer vesika ola" min leş mma eki gerilmenin z ri fp pa bülyasammaz gümriernletiz> ve Türk - Yunan anlaşmenile birbiri Hariciye Vekili Tevlik Rüştü Be | me bağlı bulanan Yananitan ve Tür. yetemdiye; ANKARA | ye arasındaki sıkı birliği bir dahe Güzel ülleenizde bulunduğum sıra“ | #ermiştir. Bu Balkan ve Avrupa da gördüğüm ve onun unutulmaz bir | sulu eserine olun şahsi © yardımımız hâtrasını götürdüğüm cana | çok büyüktür. Ve mesut neticelerik değer kabulden dolayı en ateşli çok verimli olan toplantımazdan sonre kürümü bir kalple bil | bu yardımı şükranla anmak isterim ir kr . olan Hazretleri derin te » | mmemvar ett aşa da size bütür müz sulh eseri için en emin bir 7: - | kalbile teşelekür eder. Madam Maksi man olan hayret verici gayretleri bir | şmosa saygılarımı bildirmenizi rica © daha görebilmek ğum » | der ve size de güzel bir dömüş ve iy dan dolayı bühasen bahtiyar oldum. | bir siklet, dilerim aziz desk, İlki memleketimiz» arasmdaki sekr ele Tevik RUŞTU birliğinin bu yeni temasla daha çok kuvvetlenmiş olduğu kanaatiyle Tür- Od mam kime İÇ > ve — Simin he ele taş se | Kançilarımız yak. şalhün yerleşmesine yardım et hususundaki 'i azimlerini . MZ etmi benkanik olduğumuz bi- | Meçhul bir adam tarafınd tün ümitlerin m olduğunu göster. miştir. Re mezi sizi ari ei kurşunla yaralandı vekil Hazretleri ve Türk ( hükümeti ANKARA, 10 (A.A.) — Türkiye meçhul bir adam tarafından atıla kurşunla yaralanmıştır. Kendisi der * Hariciye vekili Tevfik Rüştü Bey - | hal tedavi altma almmış ve kurşun efendi cevaben aşağıdaki tel yazısını gön ii tir Hariciye nazırı M. Meksimos Hz. ne ATINA Türkiyeden ayrılırken bana gönder- mek lütfunda bulunduğunuz tolgraf « tir, Moskova visldonsolosa Fuat Bey hâdisenin tahkiki için Odasaya hare ket etmiştir,"