9 Ekim 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
| | | | Belediye intihabına her yerde hararetle devam ediliyor. Dün Kasımpaşada da reyler tam bir intizamla sandığa atıldı. FİATI 5 KURUŞTUR. Ispanyada hükümet vaziyete hâki Sahip ve Başmuharriri : Siirt Meb'usu MAHMUT 9 uncu sene No, 3113 :* SALI 9 T. EVVEL 1934 İspanyada vaziyet fenadır. 2000 den fazla ölü ve yaralı , var. Barselonda bir mahalle bombardıman edildi. Tel:( Müd idare ve Matbaa, Isyan esnasında 2000 den | fazlaölen ve yaralanan var Bir çok yerlerde asilerle askerler arasında kanlı müsa- deler halâ devam ediyor, hükümet kuvvetleri Barselonada İspanyada ihtilâl Cumhuriyetçiler arasındaki tefrika yü zünden hükümet bu rejime taraftar ol mayan unsurların eline geçmiş, cumburi Yet rejimi de tehlikeye düşmüş, memle- ketin parçalanmasına bile çığır açılmıştır. Rejimlerin en faziletlisi olan cumhuriye- tin muhafaza ve idamesi cumhuriyetçiler arasında ittihada bağlı olduğunu göster- mesi itibarile İspanya'daki hâdiseler bü- tün dünya cumburiyetçileri için bir ib- ret dersi olabilir. Gerek geçen hafta iskat edilen Sam- pers hükümeti ve gerek bu hükümetin is- fasile iktidara gelen Lerroux kabinesi, candan cumhuriyetçi olan unsurlardan Ziyade cumhuriyete (taraftar olmayan Radikal fırkasına mensuptur. Sünen hökümet, iktidarı sağ cenahn krallığı tekrar iadeye denberi söylenmekte e Sampers hükümeti zamanındaki aykırı vaziyet şu idi: Hakikaten cumhuriyetçi olan bir akalliyet hükümeti, cumhuriyetçi olmayan ekseriycte dayanarak memleke- © idare ediyor. Diğer taraftan hakikaten Cumhuriyetçi olan sosyalistler ve sol ce- nah zümreler hükümete muhalif vaziyet- te bulunuyorlardı. “a Geçen hafta Sarper: hükümeti, isti- mat etiği sağ cenah zümrelerinin yardı- mından mahrum kaldı. Bunların lideri 0- lan Sinyor Gil Robles yeni açılan Cor- tez'de, yani o Millet Meclisinde muhtar Katalonya Hükümetine karşı takip etti- ği siyasetten dolayı o hükümeti şiddetle tenkit etti ve Sampers do istifa etmek mecburiyetinde kaldı. Sampers hükümetini (o takip eden Lerroux hükümeti, cumhuriyet aleyhta- rı tanınan sağ cenah fırkasile mukadde- ratını birleştirmekte bir adım daha ileri gitti. Lerroux da Sampers'in mensup ol- duğu Radikal Fırkasına mensuptur. Hat- 4â bu fırkanın lideridir. Sampers cumhu- riyet onlara etti. Gerçi bu koalisyon hükümete Cor- tez'de ekseriyet temin etti ama, cumhu- riyetçiler ve muhtariyetlerini cumhuriye- te borçlu olan Katalonya'lılar, fazla irti- cakâr buldukları bu sağ ve orta cenah Radikal koalisyonu karşısında endişeye düştüler, Filhakika vaziyet böyle bir en- dişeyi haklı gösterecek şekil almıştı. Ger- gi başvekil sağ cenaha mensup değildi. ine özalarımın ekserisi de o Radikal Fırkasına mensuptular.. Fakat Radikal Fırkasmın — Meclişte dayandığı kuvvet seksen beş meb'ustan ibaretti. Binaena- leyh hükümeti iktidarda tutan sağ cenah- tı. Bunlar da Roma'da Papa'ya tâbi olan il irai ıslahat bahanesile mal- ları müsader aristokrat safları idi. Koca bir ihtilâl, iktidarı bu unsurla- Ya teslim etmek işin mi yapılmıştı? Bunun üzerine sol cenah, sosyalist ve komünistlerin teşvikle harekete geçtiler. bir grev ilân edildi. Hükümet bu &rov ile meşgul olmağa çalışırken, muh- tariyetlerine cumhuriyetin ilânile kavu- şan Katalonya'lılar, liderleri Compa- "ys'in veisliği altında isyan ettiler. Kata- Koya'nın istiklâli ilân edildi. Jspanya ytam aşağı karıştı. göre hükümetle bir taraftan grevcil Se taraftan da Katalonya ihtilâlcileri ye mdaki çarpışminlarda iki bin kadar ölü 1. Yarali vardır. Son haberlere - göre iz hükümeti vaziyete hâkim olma- tn lama Katalonya isyanın bas- bül ağı ve Companys'in teslim olduğu tedir. Katalonya isyanile alâ- a lduğu zannedilen eski sol cenah mıpeerinden Anzana Fransa'ya kaç» karşı tedbir olmak üzere de, İspanyada zaman zaman çı kan karışıklıklardan bir intiba MADRIT, 8 (A. A) — Emniyet U- mum Müdürlüğü, İspanya | bududunun sadece ihtilâleilerin kaçmalarına mak için kapatıldığını ve müdürlükten verilmiş husasi vesikayı taşıyanlar bestçe İspanyadan çıkabileceklerini Belediye intihabı Cumaya kadar netice alınacak gibi görünüyor Dün bilhassa Kasımpaşadaki intihap son derece canlı ve intizamlı oldu Dünkü intihabata ait bir intiba Belediye intihabatı bütün can- hlığını muhafaza ederek dün de devam etmiştir. Atılan rey mikda- rı, her gün fazlalaşmaktadır. Va » tandaşlar koşa koşa intihap yerle- rine gitmekte ve reylerini istimal etmektedirler. Cuma akşamına ka dar, beklenen neticenin almabi - leceğine muhakkak nazarile bakıl maktadır. Halkta, intihaba karşı sonsuz bir alâka vardır. Kasımpaşadaki intihap Dün Beyoğlu sandığı Kasımpa- şaya getirilmişti. Kasımpaşada Ca miikebirin avlusu güzel bir şekilde memleketin her tarafında örfi idare ilân edilmiştir. Bu satırları yazdığımız daki- kada peyderpey gelen telgraflar, gittikçe ükümetin kuvvetleşmekte ve grevciler- le ihtilâlcilerin zayıflamkta olduğunu bil- diriyor. Binaenaleyh sağ cenah zümrele- rine dayanan akalliyet Radikal hüküme- &in vaziyete hâkim olacağı tahmin edile- Ml ii en bitmiyor. Acaba cumhuriyet taraftarı ol- mayan unsurlardan kuvvet alarak cumhu- riyet ları a eden hükümet bundan sonra siyaset takip ede- cek? İspanya'daki çarpışma cumhuriyet Giraftarı olan sol cenah ile cumhuriyet taraftarı olmayan sağ cenah arasmda bir mücadele manzarasını gösteriyor. Bu mücadelede sağ cenah, vasat fırka olan Radikallerin de yardımile solları ezerse, acaba İspanya'daki cumhuriyet rejimi tehlikeye düşmeyecek mi? Filhakika henüz rejimi değiştirmek bir mahalleyi topa tutular riyor, Madrit Şehir Meclisi dağıtılmış, Yerine ol.) hususi bir komite ikame edilmiştir, Madrit mafın — mücsseselerinde grev Buna kal - (Devamı 6 ıncı sahilede) donatılmış, her tarafa bayraklar a sılmıştı, Muzika güzel parçalar ça liyordu, Kasımpaşada dün üç bine yakın rey atılmıştır. Kasımpaşada reyatma faaliyeti şayanı kayıt bir şekilde idi. Beyoğlu kaymakamı Sedat Bey, bazı Istanbul mebus- ları, Cumhuriyet Halk fırkası ka- za reisi avukat Mekki Hikmet, fır- ka teşkilât reisleri ve sair bir çok zevat hazır bulunuyordu. Burada vatandaşlar, büyük bir istekle inti haha iştirak ediyorlardı. Beyoğlu kaymakamı Sedat Bey sabahtan (Devam 6 incr sahifede) için teşkilâtlanmış kuvvetli bir hareket yoktur ve belki de şimdilik sağ cenah fırkalar da krallığm iadesine kadar ileri gitmek istemeyeceklerdir. & Fakat garip tecellidir ki İspanya'da ikinci cumhuriye- tin mukadderatı, o Fransa'daki üçüncü cumhuriyetin mukadderatma £ tamamile ters bir istikamet takip ediyor. Malü dur ki Fransa'da üçüncü Napoleon: iskatile üçüncü cumhuriyet ilân edildi zaman, cumhuriyet 1879 senesine kadar cumhuriyetin aleyhtarı olan unsurların elinde kalmıştı. Mac Mahon çekildikten sonradır ki cumhuriyet cumhuriyetçile- i . İspanya'da ile adımda cumhuriyetçilerin elinde olan cumhuri - yet, şimdi cumhuriyet aleyhtarı unsurla- Tın eline geçmiştir. Yani Fransa'da cum- huriyet gittikçe kuvvetleşirken, İapanya'- da gittikçe zayıflaşiyor. Her halde İs- panya'da ikinci cumhuriyetin — en nazik günlerini yaşamakta olduğu şüphesizdir. Ahmet ŞUKRU İki Fransız Torpidosunun Ziyareti Anadolu ve Havas ajanslarının tebliğleri ANKARA, 8 (A.A.) — Anadolu Ajansının istihbaı nazaran iki Fransız harp sefinesinin İzmir ve İi- tanbul limanlarını Fransız sefareti tarafından hüküme - timizin müsdadesi iltimas ve bu dos « tane teşebbüse verilen cevapta İzmir limanının ecnebi harp gemilerine ka- palı olan memnu menatıktan bulan - ması dolayısiyle o limana ait müsaa - 'denin .itasına imkân bulunmadığı bil- dirilerek gemilerin İstanbulu siyaret- lerine maalmemnuniye muvafakat €- (Devamı 6 met sahifede) İsveç veliahdinin Dünkü ziyaretleri Prehs “Gustav Adolf Hz. bilhassa eski eserlerle da- ha ziyade meşgul oluyar Şehrimizde misafir bulunan İsveş Ve- Bahtı Prons Gustav Adolf Hazretleri ve tefikası Prönsos Marie Louise Haz leri refakatlerinde Sefir M.Bocmann bü- Junduğu halde dün sabah Ayasofya ve Kariye camilerile Asârı atika müzesini siyaret etmişlerdir. Ayasofya'da Binzanı- tan kalma mozayikıları meydana çıkar - malla meşgul olan Amerikalı mütehas- ss Profesör M. Withemmore kendilerine izahat vermiştir. Prens ve Prenses Hazretleri Ayasofy» Gustav Adolf Hz. ve vefikaları müzeden çıkarlarken dan sonra Asir atika müzesine gitmiş- lerdir. Muhterem misafirler burada Mü- zeler Müdürü Aziz Bey tarafından karşı- lanmıştır, Aziz Bey (o Prens ve Prenses Hazretlerine refakat ederek mühtelif g- serler hakkında izahat vermiştir. Asiri atika meraklısı ve bu hususta €- (Devamı 5 inci sahifede) İktisat Vekili Celâl Beyin Elâzizde ma“ denlerde yaptığı tetkikat ELAZIZ, 7. A.A. — Dün akşam ii gelen Iktisat Vekili o Celâl Bey geceyi şehrimizde geçirmiş ve bu sabah vilâyeti, belediyeyi ve askeri ku mandanlık dairesiyle Halkevini ziyaret etmiştir. Vekil Bey öğleden sonra Keban ma“ denlerine gi ii resi mi ü di ile di; ü- hendisler simli peni ge aysira (Devamı $ inci sahifede) Bulgaristanda Makedonya ko- mitesi yeniden teşekkül etti SOFYA, 8 (A.A.) — Havas Ajam- sı muhabirinden: Evvelce feshedilen Milli Makedonya komitesi bu defa, Bulgar hükümeti nin izni ile, yeni den teşekkül etmiş tir. Hâdisenin tarihçesi 19 Mayısta ordu- nun yardımile ikti dar mevkiine ge - len Kimon Gergi - yef hükümeti, kuv vetli bir idare kur gizli ve mesul komi » “Mi. Ghesrğiyei nihayet vereceğini neşrel yanname ile bildirmişti. Filhakika hü kümetin şiddetli hareketile, kuvvetli ve silâhlı bir teşkilât olan Makedon- ya komitesi ortadan kaldırıldı. Fakat (Devamı $ indi sahifede) Ekalliyet mektebi muallimleri Hariçte işi olanların vazi- felerinenihayet verilecek Maarif Vekâleti bu hususta bir talimatname hazırlıyarak maarif müdürlüklerine gönderdi ANKARA, 8 (Telefonla) — Ekal- liyet mekteplerine tayin edi . şe muallimleri hakkında Maarif Ve » kâleti bir talimatname hazırlayarak maarif müdürlüklerine bildirmiştir. Buna göre ekalliyet mekteplerinde muallimlik için şimdiye kadar yapıl mış olan müracaatlar tasfiye oluna cak, ve bundan böyle bir haksızlığa meydan vermemek ve müracaatlarda “rayı takip el usul ilecektir. Diğer suret- rif müdürlüklerine gönderi « len bu beyannamelerden üçer adedi - mi muallimlik isteyen beyannamelerin ne gönderilecek dolduracak ve Maarif Vekâleti M caat eden tarafından hıfzedilecekti Bu beya, örasile yapılacak, tayinler badema Maarif Vekâletinin muvafakatile katiyet kesbedecektir. Talimatnameye göre halen ekalliyet mekteplerinde muallim bulunanlar - verilecek ve badema hariçte işi ve mes leği olanlar bu muallimliklere tayin edilmiyeceklerdir. Muallim mektebi mezunları ekal- liyet mekteplerine tercihan tayin olu- Bacaklar bir mektebe devam eden mu- allimlik etmek hakkını haiz olanlara da bu mekteplerde muayyen ders sa- Heybeli Maarif Vekili Abidin Bey AFYON, 8 (A.A.) — Maarif ve kili Abidin Bey dün buraya geldi, Hise ve ilk mektepleri teftiş etti. Ders- hanelere girerek dere takrirlerini din li faciası Mesuli yetin motör sahibin deolduğutahakkukediyor Feruzan vapurunun süvarisi ve ikinci “Heybeliada önünde vukua gelen tüy- ler ürpertici kazanın tahkikatı neti lenmiş, motorun kaptanlığını yapan F. ik Efendi & nin geri kalan üç şahidi daha dinlenil - miştir. Varılan neticeye göre; çarpışma hâdisesinde peşine büyük bir kayık bağ- lamış olan motor sahibi birçok bakımlar» dan mes'ül vaziyettedir. Motörün asıl kaptanı kimmiş! Yapılan tahkikat “Afitâp,, motorunun işiye ait olduğunu göstermiştir. Bun- i motorun asıl kaptanı Salih Efendi, diğeri bahçıvan Ibrahm Efendi, ir Fabrikanın beş ay evvelki hali » »« ptanı dün serbest bırakıldılar üçüncüsü de kaza srasmda © kaptanlık vazifesini gördüğü anlaşılan Faik Efen- didir. Salih Efendi, hasta olduğu için motorun son seferinde © vazifesi başına gelememiştir. Kaza, motoru Yalovadan kaldıran ve Hstanbula gelmek üzere yola | çıkaran Faik Efendinin kumandada bulunduğu bir sırada vukua geldiği tespit edilmi tir. “Afitâp,, motorunda ötedenberi ma- kinistlik yaptığı anlaşılan Faik Efendinin ne kaptan ve ne de makinist ehliyetna- mesi mevcut olmadığı görülmüştür. Salih kaptan bugün dinlenecek Motorun asıl kaptanı olan Salih E « fendinin kendi yokluğuna rağmen mo (Devamı 2 inci sahifede) Turhal fabrikası açılıyor Küşat resmi ayın 19 unda yapılacak, makinaların tecrübesi iyi netice verdi Cumhuriyet idaresinin kısa bir za manda başardığı eserlerden biri de Turhal şeker fabrikasıdır. Memleket ihtiyacının bir kısmını tamamlayacak. bu fabrikanın daha geçen sene yerin- de kuru bir toprak vardı. Şimdi koca bir müessese yükselmiş bulunuyor, Turhal fabrikası yalnız memleket ih. ne ve bu vatan köşesinin de imarma (Devamı 5 inci. sahifede)
