16 Eylül 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

HARİCİ HABERLER Cenevre meclisinde TARİHİ TEFRİKA:144 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESİKALARA GÖRE) © Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A.C. Türklere yapılan zulümler bir türlü Bulgar Adliyesinin kulağına kadar varamıyordu Iki sene evvel mart 1905 te kö - | keme caddesindeki (o eczahane ve Sovyetlerin namzetliğini M. Cemiyetinin davetna- iLitvinof'a gönderildi 'yarınarzetmesibekleniyor| mesi i Davetname ile yazılacak cevâbın me- Sovyet Rusyanın çarşamba günü Cemi yümüzde bir Bulgar hem karısını hem kendisini öldürmüştü. Evvel- denberi Türklere karşı müthiş bir kin ve nefret duyan Bulgar komşu- larımız bu intihara bir katil süsü vererek en ziyade düşman oldukla- rı Kara İmam, damadı Hasan, oğ- lu Kasım, Fettah, İbrahim ve Raşi- di ittiham ettiler, biçareleri cana - varlara bile yakışmıyacak barlıkla “biz yaptık!,, dedirtinci - ye kadar dövdüler ve hapse attı - İar. A'tmışı mütecaviz olan biçare imam daba vak'a günü Bulgar mek tebinin mağazasında sopalarla öl- dürüldü. Diğerleri mecalsiz bir hal- de Dobriç hapishanesine atıldılar. Bir takım yalancı şahitler getirte - rek muhakeme ettirdiler. Neticede bazıları idama, bazıları da müeb- bet küreğe mahküm oldular. Bele- diye bahçesinde yapılan bu muha- keme esnasında râmiin sıfatile ha- zır bu'unan üç yüzden Fazla Bul - gas komşularımız, “mahkemenin kararını şiddetle alkışladılar. “Bu bikeslerin ve eninleri, kendilerini himaye için Allahtan başka kimseleri kalmayan evlât ve oyâllerinin feryatları ve şikâyetleri bütün kâinatı titretecek kadar a - cıklı olduğu halde, Bulgaristan a- da'etinin kulağına varamadı. Ar - bk bunların af ve tahliyeleri mer- bametinize kalmıştır, Prens Haz - retleri! “Bu bigünahlar hakkında reva görülen haksızlıktan ve vahşetten korkan - Türklerin (o bir. * ço- ğu (o Türkiyeye (omühaceret et- ©. Burada &kalanlarımız ise tavşanın avcıdan (o sakındığı gi korka korka, işlerimize gidebili - yoruz. Hâl ve keyfiyet bu merkez- de iken bu paskalya günü Bulgar askerleri tarafından yapılan cina- yet cümlemizi dehşetler içinde bı- raktı. Bazı köylerde ekseriyet hıristi - yan ve ekalliyet islâm ise de büyü- cek a-azi ve emlâk islâmların elin- de bulunmaktadır. Bulgar komşu - larımız o emlâki yok pahasma el- de etmek için şimdiye (Okadar bir çek vasıtalara müracaat ettiği hal- de muvaffak olamayınca 25 mart 1905 te vâki olan intiharı islâmla- ra atf ile bir dereceye kadar emel- lerine nail oldu'ar. Bu gibi il lardan lezzet almış olacaklar ki bu kere Bülgar askerleri tarafından yapılan cinayeti gene Türklere at- etmeğe ka'kışıyorlar.,, Terakki ve lttihat o Cemiyetine mensup şubelerin muhaberelerini birer birer hülâsa — ettikten sonra avuk Paristeki merkezle Selânikte teşekkü! eden Osmanlı | Hürriyet Cemiyetinin birleşmesinden sonra- ki vaziyeti nakletmeğe başlıyoruz. Doktor Nazım Beyin bir müddet Selânikte bulunduktan ve vaziyeti tetkik ettikten sonra Parise gönder diği ranor üzerine iki cemiyetin birleştiğini yazmış ve Na zım Beyin Selanıkteki hayatına da- ir bazı tafsilât vermiştik. O zaman Selânikte jandarma (merkez ku- mandanı olan Nafiz Bey Osmanlı Hüriyet Cemiyetine ve Dr. Nazım Beye ait hatıralarından bahisle bi- ze gönderdiği bir mektuplarında diyorlar ki: “Nazım Beyi Selâniğe geldiğinin ertesi günü sabahleyin erken mer. hum Talât Bey (paşa), Mithat Şük- rü Bey ve Rahmi Bey evime getir. diler ve bana misafir olacağını söy lediler. Doktor Nazım Bey de ayni lâfı tekrar etti. O günden itibaren ta tarafımdan İzmire seyahati te - min edilip Yakubun nüfus tezkere si ile gönderilinceye kadar Nazım Bey © evimde misafir kaldı. Bu müddet zarfında iki, nihayet üç ge va yattı, Doktor Burla vak'asına gelin - ce; Dr. Burla Nazım Beyin mek tep arkadaşı olma nıştığı bir 2 mermeri ahal li Kisa in tabibi hususileri Burla, Nazım Beyin Se - lâniğe geldiğinin ikinci ie ayl fetini tebdil etmeden ve Hoca Meh met Efendi olmadan tam Yılan. mermeri önünde kendisine tesadüf etmiş ve seslenmişti. Nazım Bey, Dr. Burlanm kendisini teşhis eyle- diğini hissedip aralık sokaklardan kaçarak evime geldi. Bunun üzeri- ne arkadaşlarla görüştükten sonra ben bizzat Dr. Burlanın Yanıkmah- muayenehanesine giderek Yılan - mermer civormda (tesadüf ettiği ın kim o duğunu sordum. Ken- disi külliyen inkârda bulundu. Is- rarıma karşı da inkârmda teannüt etti. Ben de “bana söylemediğin gibi doktor hakkında kimseye bir şey söylemiyeceksin, şayet söyler- sen hakkında iyi olmaz.,, dedim ve çekildim. Talât Bey (paşa) mer - humun ihtaratta bulunduğu zat Dr. Burla olmayıp tıbbiye talebesi iken Şeref vapuru ile o Trabulusgarba teb'it edilenler arasında bulunan | Aşer Salem'dir. Aşer Salem Tin - bulustan firarından sonra Fransa- da bukuk tahsil etmiş ve affedile- rek Selâniğe gelmiş ve avukat Yanko Teodoridis Efendi ile mesai sini birleştirerek çalışmağa başla. mıştır, Bu zat Dr. Nazım Beyin Se- lâniğe gelmesinden iki ay sonra Pa rise gitmiş ve orada Dr. Nazım Be. yin memleketine ve ağlebi ihtimal Selâniğe gittiğini öğrenmiştri. Av- detinde Selânikte Dr. Nazımı ara- mağa başlamıştır. “Gizli cemiyet teşkil eden ( Ali Şefik Beyin tıbbiyede sınıf arka- daşı ve hemşehrisi olan (Âşer Sa- | lem) in Ali Şefik Beyi doktorun Selânikte bulunduğundan haber - dar edebileceği ve kendisini bul - mak için araştıracağı hissedildiği için, Talât Bey (paşa) kendisine ihtaratta bulunmuştu. Dr. Burla ile Aşer Salem'in biribirine karıştırıl. ması birinin doktor diğerinin tıb- biyeli olmasından ileti gelse gerek- tir. “Şefik Beye gelince; bu zat ga- zetenizde isimleri mezkür zatlarla bir cemiyet teşkil etmiş ve çalış - mağa başlamıştı. Hunlardan Ömer Naci merhum Avrupaya firatından evvel Osmanlı Hüriyet Cemiyetine iltihak etmiş ve hattâ Alatini Tuğ- la fabrikası civarındaki evde yer - leşmişti. Kendisi faaliyet sahası küçük görerek firar etmiş ve Hüs- rev Sami Beyi de beraber götür - müştü. Ali Şefiğin arkadaşları Sa- pancalı Hakkı, Enis Avni (Aka Gündüz) Beylerdi. o Dr. Nazımı Avrupada zannederek Terakki ve İttihat Cemiyetine bir şube yap - mak istiyen Ali Şefik Bey Avrupa- ya ve doktorun adresine bir kaç mektup yazmış imiş. o Aser Salem gelinceye kadar Dr. Nazım Beyin vapur doktorluğu ile uzun seyahate | çıktığı cevabı verilmek suretile i - dare edilmişti. Lâkin Aşer Salem” in doktorun Selânikte (o olduğunu Şefik Beye öğretebileceği varit ol. | duğundan bilmüzakere Şefik Bey- | le görüşmemi ve arkadaşlarını öğ- renmemi ve binnetice kendisini ce- miyete kaydettirmemi (münasip görmüştük. Ben (Yonyo) gazino - sunda bir öğle tatili esnasında Şe- fik Beyle birleştim. Arkadaşlarını öğrendikten sonra kendisini alabi- leceğimizi mamafih o arkadaşları | hakkında fert fert muamele yap - | mak usulümüzden (bulunduğunu söyledim. Uzun mücadeleden sonra Şefik Beyin muvafakatı almarak Şefik Beyin o gece tahlifini yaptır- dım. Sapancalı Hakkı Bey bir müd- det sonra İşkodraya memur edilmiş | ve azimetine tekaddüm eden gece | tahlifi yapılarak o zaman İşkodra-| da bulunan cemiyet (o efradından | yüzbaşı Kâzım Bey (İzmir Valisi İ Kâzım Paşa) ile teşriki mesai e | mesi kendisine tebliğ © edilmişti. * Bitmedi — | z | Amerikadaki grev NEVYORK, 15 (A.A.) — Reisicüm- hur, "Raimbovo,, isimli Amerika yatı ile ”Endeavur,, isimli İngiliz yatının ame. rila kupası için yapacakları yarışı seyre gitmiştir, fakat kendisi grev kokkında daima malümat alabilecektir. Ve icabm da karaya dönecektir. Bir şayiaya göre hükümet mahafili, | ücretler indirilmeden iş saatlerinin indi- rilmesi teklifini tetkik edecektir. İ NEVYORK, 15 (A.A. — Rod Ay. land karışıklıkları durdurmak üzeredir. Fakat cenubi Karolinde Burlington'da | karışıklıklar vukubulduğu bildirilmekte. | dir. Milli muhafızlar, bir fabrikanın açıl. masına müâni olmak istiyen | yüzlerce grevci ağlatıcı bambalar ve söngülerle pükürtmüşlerdir. Beş yaralı vardır. Dört kişi tevkif edilmiştir İ NEVYORK, 15 (A.A. )— Mensucat | grevi bütün şidedtile devam etmektedir. | Burlington'da kavgalar olmuş ve beş kişi yaralanmıştır. Maine'de vazi y tinleri üzerinde tam mutabakat var 2 e nik e Türkiye böyle bir teşriki mesaiden bahtiyardır CENEVRE, 15. A.A. » Milletler Cemiyeti kon seyinin reisi M. Benes yanında Fransız mu- rahhası M. Massigli olduğu halde, Cenevre civarında M, Litvinof- un nezdine giderek kendisine, Sovyet Rus- yanın Cemiyete girme- si hakkında yapılacak davet ve buna Rusya- nin vereceği cevap me- tinleri hakkında göş rüşmüştür. Öğrenildiğine naza. ran, mükâlemeler mü sait surette işaf et miştir. Usule ait bazı teferruat o Cenevrede halle muhtaç olmakla beraber, itilâfa kati o- larak tahakkuk etmiş nazariyle bakılabilir. Tam bir itilâf CENEVRE, 15. A.A, — Havas a- jansının sureti mahsusada gönder- diği muhabiri, Sovyet Rusyaya ya- zılacak davetname ile Sovyet Rus- ya tara'ından verilecek o cevabın | metinleri hakkında tam bir itilâf mevcut olduğunu bildirmektedir. M. Benes'ie Massigli M. Litvi nofla tekrar görüşmüşler ve bu rüşmeler anlaşma ile neticelenmiş- tir, Mümaileyhler müteakiben Ce- nevreye dönerek M. Eden, Sand- ler ve diğer şahsiyetlerle görüş- müşlerdir. Yarın teknik tarzlar tes. pit edilecektir. Son formaliteler tacil edilecektir. Çünkü pazartesi günü Sovyet namzetliğinin asamb. leye arzı ve o akşam veya ertesi gün altıncı komisyonun keyfiyet- ten haberdar edilmesi istenmekte dir. Asamblenin kabul celsesi bu suretle çarşamba günü - aktedile. çektir. Tevfik Rüştü Beyin bir sözü CENEVRE, 15. A.A. — Tevfik Rüştü Bey, Türkiyenin beynelmi- lel teşriki mesaiye iştirakini hatır- laltıktan sonra herkese karşı çok dostana hislerle muttasıf bulundu- ğunu, bu yolda devamı arzu ettiği- ni ve Sovyet Rusyanın kıymettar müstakbel teşriki mesaisinden do- layı Türkiyenin bahtiyar bulun- duğunu bildirmiştir. Yugoslav . Italyan Gerginliği artıyor M. Mussolini Belgrat Par lâmentolar konferansına mebuslarını göndermedi VENEDİK, 15. A.A. — Deyli Telegraf muhabirinden: Yugos- lavya matbuatının İtalyaya kar- şı şiddetli ve acı neşriyatı üze- rine, M. Mussolini, İtalyan me- buslarının Belğrat parlamento. lar konferansa iştirak etme- lerini menetmiştir. Yuğoslavyada son zamanlar- da İtalya aleyhine sik sık teza- hürler olmuştur. Ve iddia edil- diğine göre Yuğoslavya hükü- eti asi Avusturya | nazilerine yardım etmiştir, M. Musolini Aurora yatında Avusturya hazırlariyle uzun u- zun görüsmüştür, Bundan ka, M. Musolini, İlgili eli Jon Turn'un da ziyaretini kabul etmiş ve sonra, London gemisi ne giderek bu ziyareti iade et miştir, Macar Başvekili Romaya gidecek mi ? BUDAPEŞTE, 15. A.A. — Selâhiyettar mahafil, Başvekilin yakında Romaya seyahat ede- ceğine dair Macarsag gazetesi tarafından verilen haber hak- kında ademi malümat beyan et- mektedirler, M. Barthou M. Litvinofla konuşuyor Mühim bir celse CENEVRE, 15 (A.A.) — Milletler ce- miyeti umumi heyetinin celsesi hususi bir ehemmiyet kesbetmiş bulunuyor. Bunun sebebi Lehistan hariciye nazırı M. Bek'in beyanatına İngiltere, Fransa ve İtalya murahhaslarının cevap verne- lerinin mirkarrer olması idi. Lehistan ha- riciye nazırı M. Bek hükümetinin ekalli yetler himayesinin mürakabesinde millet ler cemiyeti uzviyetlerile teşriki metai- den imtina edeceğini beyan etmişti, Bu imtina Lehistandaki ekalliyetlere ait mu- kavelenin feshi demektir. İngiltere hariciye nazırı M. Simon hükü- metinin serbestçe akit ve imza edilen bir #muahedenin bir taraflı olarak * feshini prensip itibarile kabul edeceğini ehem- miyetle kaydetmiş ve maxmafih ekalliyet ler muahedelerinin düzeltilmesi için dev- letler arasında müzakereler bulunması- nm derpiş edilebileceğini söylemiştir. Fransa ile Lehistan arasndaki müna. sebat dolayrsile beyanatı oldukça merak- la beklenen Fransa hariciye nazırı M. Bartu (Barthou) Fransanın muahedelere katiyen riayet hususundaki kati prem- #ibini tekrar etmiş İngiliz hariciye nazı" rının görüşüne iştirak ederek ve icabın- da her türlü tadilin milletler cemiyeti çerçevesi içinde yapılması lâzim geldiği- ni ehemmiyetle kaydetmiştir. İtalyan murahhası M. Aloisi İtalya. mn ötedenberi munhedelerin tadiline ve bu günkü şartlara uydurulmasma taraf- tar olduğumu hatırlatmış fakat bunun bir devlet muahedeleri bir taralı olarak fesh edebilir demek olmadığını tasrih etmiş» tir. M. Aloisi her hangi bir tadilin alâ kadarların muvaffakiyetiyle binaenaleyh müzakere ve itilâf edil ı Bir halle. Çıkacak mı? Japonlar iki gümrük me- murunu denize atmışlar MANIL, (Filipin Adaları), 15. İ A.A, — Hayum Maru ismindeki Ja- | pon balıkçı gemisinde kaçak teşki- | lâtı trafından yapılan bir teftiş rasında 24 kişiden mürekep olan geminin tayfası tarafndan iki gümrük memuru ile bir polis me- muru denize atılmıştır. İki Ameri- | kon sehil muhafaza vapuru, For. İ mos adasındaki Takao İimanına mensup olan bu Japon vapurunu | takibe çıkmıştır. Bir vapur Daha yanıyor Evvelki yanan vapurun şirketi itham edildi PANAMA, 15. A.A, — Brad. burn isimli İngiliz yük gemisi, Bal- bon civarında karaya oturmuştur. Gemi tamamen yanmaktadır. Ge- mideki pamuk ve fosfat yükünün kurtarılmak ihtimali pek azdır. Moorkastl faciası NEVYORK, 15. A.A. — Nevyork! müddeiumumisi, Morrokast!'i i hibi Vard Layn şirketin,e adliye- | min, faciaya ait tafsilâtı öğrenme- mesi için elinden geleni sarfettiği- ni söylemiş ve şirketi itham etmiş- tir. yete kabul edilmesi ümit edilmektedir CENEVRE, 15. A.A. — Otuz devlet tarafından imza edilmiş ola” davetname Fransada bulunmakta olan M. Litvinof'a saat 14 de gö” derilmiştir. Sovyetlerin bu akşam cevap vermeleri beklenilmektedir. Milletler Cemiyeti konseyi Sovyetlerin Cemiyete girmesine o mül: #on tertibatı kararlaştırmak üzere saat 18,30 da gizli bir celse akle miştir. Davetname metni kısadır. Sul hun menfaatı namına Rusyanın C8 miyete girmesi temenni olunmaktadır. Sovyetler cevaplarında n Ki liklerini koyacaklar ve cemiyet mu kavelesini kayıt ve şartsız kal den devletlerin aza olacaklarını natık olan mezkâr mukavelenin 16 4 cı maddesini kabul etmekte olduklarını beyan edeceklerdir. i Bundan sonra Sovyetler Milletler Cemiyeti mukavelesi ile Pari ve Briyan-Kellog misaklarının hemahenk kılınması için sık sık ileri sürmekte oldukları fikirler hakkında izahat vereceklerdir. Cevapnf me Sovyet Rusyanın Cenevrede diğer devletlerle samimi bir teşriki metai zihniyeti kabul edileceği ümidini izhar edecektir. Usule ait maameleniri salı günü ikmal ve Sovyet Rusyanın çarşambi günü Cemiyete kabul edilmesi ümit edilmektedir. İsveç veliahtı Sicilyada ROMA, 15. A.A, — Isveç Veliahtı Hazretleri Güstav Adolf ile pr” ses Luiz ve İngrid Romaya gelmişler ve akşam üzeri Sicilyaya h etmişlerdir. Vergi usulleri kolaylaştırılacak ANKARA, 15 (Telefonla) — Vergi kanunlarını tetkik ederek 98" gi usulerinin daha kolaylaştırılması çareleri arayacak tetkik bürosü, © nümüzdeki hafta içinde teşekkü! edecektir. Büro, vergi kanunları başka tahsil emval ve yeni harcirah kanun projelerinide hazırlı Parlâmentolar arası konferansı BELGRAT, 15. A.A. — Parlamentolar arası ticaret konferansi Y8” rın açılacaktır. Konferansa Alman ve İtalyan parlamentoları müst na olmak üzere 30 parlamento iştirak etmektedir. İngiliz murahhat ve konferans reisi Sir Allan Vreme gazetesine beyanatta bulunardi yeni bir harbın tehlikelerinden bahsetmiş ve bu tehlikelerin yalnız Â* rupada mevcut olup uzak şarkta böyle bir tehlike bulunmadığını Sö lemiştir. » Mümileyh Sovyet Rusya prensiplerine sadık kaldıkça (onun ik tsadi teşriki mesaisinin dünya için bir ehemmiyeti olmıyacağını ilâ” ve cimiştir, Ingiliz manevralarının neticesi LONDRA, 15. A. A. — Havay 1 hakim bir şimal devletinin Ingik tere sahillerine asker çıkartmak mevzuu etrafında cereyan eden |: manevrelerinden alınan neticeye göre İngiltere bugünkü silâh içinde böyle bir devletin istilâsına açık bulanmaktadır. Mısır tayyare filoları aldı LONDRA, 15.A.A. — Mısır hükümeti kendi milli müdafaası içi İngiltereden bir kaç tayyare Filosu satın almıştır. Budunlar arası panayırı kapandı IZMIR, 15 (Milliyet) — Budunlar arası panayırı bu gece saat YÜ” mi dörtte kapanmıştır. Sergi komitesi panayırda eşya teşhir ede! bir çay ziyafeti vermiştir. Panayın şimdiye kadar 300 bin kişi ziy etmiştir. Bir kasa hırsızı cezasını buldu IZMIR, 15 (Milliyet) — Dün akşam Torbalıda dikkate şayan hasa hırsızlığı vak'ası olmuş, Konyalı Mehmet ağanın kasası kırıl içindeki paralar alınmıştır. Hursızlar şu suretle meydana çıkarılmış? Sabahleyin Jandarmalar bir otobüsün üstünde & memnuiyete föl men iki kişinin oturduklarını görmüşler ve bunları indirerek üzerl: aramağa başlamışlardır. Bu sırada içlerinden sabıkalı şoför Kâmil 1 bancasile jandarmalara hücum etmiş ve kaçmağa başlamıştır. Jandof” isli & EE ZESES EŞ Ci — > vE lele pir ak ii GEL EĞİ EE > malar dur emrine ve ihtarlarına riayet etmiyen ve kaçarken tai nt boşaltan hırsız öldürülmüştür. Arkadaşı diğer Kâmil fırsattan fade ederek kaçmıştır. Sıkı bir surette aranmaktadır. Zekâi Bey Trakyadan döndü Nİ EEE EŞ M7 SEE ELER Zr Milli Müdafaa Vekili Sirkeci istasyonunda fas Birkaç gündenberi Trakyada tetkikatta bulunan Milli Müdafi ğe kili Zekâi Bey, dün akşamki trenle Edirneden şehrimize | gel Zekâi Bey istasyonda İstanbul kumandanı Halis Paşa, kolordu nı ve polis müdürü Fehmi Bey tarafından karşılanmıştır. (a EE Tarih tekerrür mü? y LONDRA, 15 (A.A.) yüne ardien (Manchester Guardian) si, Lehistan'ın beynelmilel İngilterenin dış ticareti LONDRA, 15 (A.A.) — İngiliz lira sısm sukutuna rağmen ihracat hafif bir azalına göstermektedir. Ağustes zarfın- daki ithalât 60.027.000 e baliğ olarak tem muza nazaran 2 milyon isterlin artmış ve İhracat ise bir milyon 139 bin eksile- rek 32 milyon 90 bin olmuştur. e EE cavüz muahedesi ile, betbabt tekrarmı ihdas etmek üzere olUP ğını soruyar, Ze