3 Eylül 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Ergani C tertibi tahvilleri kısa bir zamanda satılacaktır. Bankalara müracaat edenle- rin miktarı pek çoktur. Büyük başın Büyük derdi Amerika Cumhurreisi Roosevelt'- İN İş başına geçtiği gündenberi takip #imekie olduğu iktisadi kalkınma Proğramı yolunda gitmiyor. Telgraf ha- birlerine göre, bir milyona yakım men- Sucat amelesi eylülün birinci gününden Mibaren grev ilân etmişlerdir. Mensucat amelesinin grevi, seneler. denberi biri i takip eden grevlerden farklıdır. Roosevelt ir milyon işçinin alâka ir grev ilan edilmiş değil » Ancak bu grevin ilinima âmil olan #ebapler ilki senedir boyuna grevler do- yor. Temmuz ortalarında başlayıp MN askeri kuvvetlerin kullanılmasına se bep. olan kamyon şoförlerinin grevi ay- Bi sebeplerden doğmuş ve yakın zaman- lara kadur devam etmişti » Amerikanın sanayi hayatında çok şü- Müllü bir buhrana delâlet eden bu hâdi- , sermaye ile sai arasındaki müna- #ebetlerin tanzim edilmemesinden ileri tedir. Filhakika Amerika sanayi hayatının en mütekâmil bir safhasına var “iğ: halde patron ile işçi arasındaki mü- Yasebetlerin tanzimi çok geri kalmıştır. ini Amerika sanayiinin son buhra- Ma kadar çok müsait şartlar altında ça ında aramak lâzımdır. Amerika sanayii büyük harpte hız &- arak inkişaf etmişti. Harp içinde ve har- bi takip eden seneler zarfında sanayi Sok iyi şartlar altında çalıştı. Çok kâr İemin etti, Sermayeye büyük pay ayırdı. *iye yüksek ücretler verdi. O kadar Wi her iki taraf ta tatmin ediliyordu. i sermaye arslan payı alıyordu. An- “ak sai için ayrılan pay da işçiye kâfi #eliyordu. İşçinin ü iz Bezinmek Amerika sanayinin tarakki ve inkişaf “devrinde Amerika işçisi yüksek bir ha- Yat seviyesine ve hiç bir memlekette Börünmiyen refaha kavuştu. Dışarıdan bu manzarayı seyredenler Klinik içinde yüzen Aimerikanm tsi ile aye arasındaki münasebeti kendine Mahsus yollar ile tanzim ettiğini zannet- ler. Hakikatte bu aldatıcı bir manzara 5. 1929 buhranından sonra Amerika ayi müşkül vaziyette kaldı. Ameri- Piyasalarını kaybetti, milyonlarla a pe işsiz kaldı. İşlerini kaybelmiyen- de yüksek ücretlerini kaybettiler. Ralakı öşimde' yaşulmağu Slişün “işçi > bu defa yeni şartlara uymak istemedi. Fil hakika için hususi otomobili vardı. Yardı ki, ansızın on parasız kalarak 50- kaklarda elma satmak mecburi» Yetinde kalmışlardı. Cumhurreisi Hoover Amerikayı kasıp Küviranı bu buliramı, geçici bir itimetirz- İk buhranı, bir sinir hastalığı telâkki o Mişi. Bu sinir hastalığının geç; i Beklerken, buhran Amerika iktisadi ha- Yatımın bu safhasma intikal etti. Sanayi- P semberi durdu. Ticaret durdu. Ban- Milar iflâs etti, Amerika müthiş bir a Margi içine atıldı. şte cumhurreisi Roosevelt bu aralık. ki Amerikanın idaresini ellerine al- İletisadi felâket içinde kıvranan halk, Yeni cumhurreisini gökten inmiş bir Mesih, gibi tı. Roosevelt Ame- uğradığı felâketin mesuliyetini lara, yüksek sermayeye, yükletti, Bundan sonra da AÂme- felâketten kurtarmak için geniş iyetler istedi. Bu selâhiyetler ken- kine tamamile verilmiştir. Roosevelt 'Zün dönyanm en geniş salâhiyetli Üvlet adamıdır. Paranm kıymetini tayin X tesbit eder. Gümrük tarifelerini iste ta gibi indirir çıkarır. Doğrudan doğ- 'Ya ve bilvasıta kullanabileceği salâhi- Yelerie sanayi üzerine hâkimdir. Hi © Amerikan iktisadi ve mali hayatı nin ucundadır. Roorevelt her şeyden evvel işsizler ile meşgul oldu. İşsizlere iş bul- ve sermaye ile sai arasındaki mü- Bsebetleri tanzim etmele için bir takım ağieler koydu. Bu kaidelerin «n mühim- ik iktisadi kalkınma kanununun 7 A "dır, Bu fıkraya göre, işçi teşkilât ve toplu bir halde palron ile Bzarlığa girişmeğe mezundur. Amerika iğpmayedarları ve pironları bu ba vazedildiği tarihe kadar işçinin mapıkkını tanımamışlardı. Teşkilât yap- Şalışan işçi, derhal fabrikadan çıkarı Ve işçinin ücretlerini çalışma saat tayinde işçi ile toplu halde müzakereye girişmezdi. Yedinci A fıkrası denilen bu kaide ayedarların şiddetli itirazlarına he- ve oldu. Otomobil kralı Ford bu kaide- tabi olmaktan ye babeenlarımı kapa bildirdi. İşçilere gelince; on- map laranın hükümlerini kâfi görme- beraber, teşkilât yapmağa başla- * Amerikada Trade Union'lar mey- seliyordu. Fakat Trade Union ol- Başka şekilde işçi teşkilât. olsun, memlekette tedrici tekâmü- idir, Amerikada bol 22 hiç tşkilât yapmıyan işçi, dar a kuvvetli teşkilât yapmağa baş- işler karıştı. İşleri karıştıran di- iy girift Hi FE g ii TEA / " £ FL, LE Sip 1 iriyor, ücretleri arttırıyor, waları kaybettiği için müşki- inde bulunan sanayi büsbütün a- içine atıldı. İlk zamanlar kuvvetli lap opüyandarın tesiri altında azıcık ta PoE yürür gibi görünürken, tek Amerikadan gelen son haberlerden an Yor ki, haziran ve temmuz ayları i- Yİ SE ii #4 Z O uncu sene No, 3077 Nafıa vekili Ali Bey mühendis mektebi muallimleri ile beraber Yeni bir Vatan yapıyoruz Bu davada gençliğin ülküsü daima bir ve bu olmalıdır... — Yetişeceğiz, memlekete Nafıa Vekilimizin mühendis talebe ile hasbihali... Telgraf, telefon, telsiz mühendis- leri mektebide açılıyor “ Türk mühendislik alemine yeni bir isti- hizmet edeceğ Ali Bey talebe arasında ve bir atölyede kamet ve istiklâl vermek kararındayız.,, Şehrimizde bulunan Nafıa » veki- Wi Ali Bey dün öğleden sonra saat 16 te Taksimdeki yüksek mühendis mek- tebini ziyaret etmiştir. Nafia vekili- nin buradaki tetkikatı üç saat sür. müşlür. Ali Bey, rel odasında bir müddet meşgul olduktan sonra, rek tör Fikri Beyden mektebin vaziy. ve diğer hususat etrafında izahat mıştır. Bundan sonra mektebin ge - zilmesine başlanmıştır. Nafıa vekilimiz, bir kısım ders (Devamı 5 inci, sahifede) A merikadaki grev Polislerle grevciler arasın da kanlı hâdiseler oluyor Bir gazete greve iştirak edenlerin bir buçuk milyona baliğ olduğunu yazmaktadır NEVYORK, 2 (A. A.) — Mensucat sana yü icra komitesile u- zun boylu o müzakere- lerden sonra, M. Gor- man, vaziyetin değiş - medi söyleyince, grevin önüne geçmek ümidi kalmadığı anla sılmıştır. “Havas,, muhabiri » nin kanaatine göre, A- merikada mensucat a- melesinin grevi, 900.006 ameleyi işsiz £ bıraka» caktır. Bunlardan 500 bini pamuk, 200 bini yün, 200 bini de ipek işliyen ameledir. Pat » ronlar ise, o ameleden ancak yüzde 15 nin greve iştirâk edece - ğini ve fabrikaların MX #nlıya açılacağını #öy - Tüyolar, Her iki fikrin de müba duğu anlaşılmaktadır. Grevci amelenin nisbetini tayin etmek güçtür, Son dakikada, grevin cumartesi gece yarısında ilânı muhakkak görülüyordu. Grevciler, herhangi bir kış- kırtma hareketine karşı, inti; i ağa ol « olan amelenin mikdarı on bsi il yor. Filhakika bu, Roosevelt'in iş geçtiği zamankinden daha azdır. Fakat kalkınma tedbirlerinin almmağa başla dığı zamandan iki sene sonra hâlâ on milyondan fazla amelenin işsiz bulunma. sı kalkınma tedbirlerinin isabeti hakkın- da ümit verici bir vaziyet değildr. On milyon amele hiç bir şart altında ve hiç bir ücretle iş bulamazken, bir milyon amelenin de kendi ücretlerinden ve vaziyetlerinden memnun olmıyarak LE j 4 Amerikadaki — grevlerden bir | enstanlane Zibatı korumak üzere onar kişilik müfre- zeler teşkil etmişlerdir. , Diğer taraftan, Deyli Telgraf muhabi- Tir grevcilerin sayısını 850.000 ile 1 mil. yon 500.000 arasında tahmin ediyor. Yarın, Amerika'da yortu günü oldu - undan grevin ehemmiyet ve azameti sa- (Devamı 6 sahifede) grev ilân etmeleri, m sanayi hayatındaki aykırılığına delâlet eden bir hüdisedir, Ba aykırı sal ile sermaye arasında ki münasebetlerin tanzim edilememesin- den doğuyor. Filhakika bugün Rose velt'in karşılaştığı en mühim mesele bu dur, Eğer bunu hallederse, Amerikanın e tem ve mi m kurtulur. Hal m Km kani kadar Amerikalıların çok male 45 bir çok şeyleri silip süpürceektir, Her halde Amerika, bir buçuk asırlık tarihi. nin-en nazik günlerini yaşıyor. Ahmet ŞUKRU Sahip ve Başmuharriri : Siirt Meb'usu MAHMUT PAZARTESİ (3 EYLUL 1934 Yunan kabinesi azaları arasında ihtilâf vardır. İktı- sat nazırının şayidir. Tel: ( Ep istiklâlinin i MM Yeni kararname vekam biyo ihtiyaç listesi Kararnamede Bankalar ve ihracat- ıları alâkadar eden hükümler vardır “ © Harice gideceklerin döviz ihtiyacı Yıldönümü ei Gazi Hazretleriyle Efgan kralı arasında samimi edildi ANKARA, 2 (A.A.) — 20 ağustosta Efganistann istiklâl bayramının yıl dö- mümü münasebelile Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretlerile Efganistan kralı Hâşmetlü Muhammed Zahir Han Hazretleri arasında aşağıdaki tebrik telgrafları teati olunmuştur. Afganistan kralı haşmetlü Mu- hammet Zahir Han Hazretlerine: Kâbil Dost Afganistanın istiklâl bay- ramının yıldönümü münasebetile en samimi tebriklerimi, şahsi saa- detleri ve kardeş Afgan milletinin refah ve istikbali hakkındaki te mennilerimle birlikte tekrar eyle- rim, ANKARA; 2 (Telefonla) — 11 numarah kambiyo kararnamesini ve mârbut kambiyo ihtiyaç bistesini bildi- riyorum: Türkiyedeki © banka ve bankerler yanlarında hâlen bulunan ve bundan sonra alelümum dövizleri Merkez Ban- kasına veya şubelerine vermeğe mec- burdurlar. Yalnız bankaların bu döviz mevduatı hariçte olmak üzere diğer bankalardan buldukları döviz kredile- Ti bundan hariçtir. Kambiyo ve dövizdeki nukudun ü- zerinde spekülâsyon memnudur. Bankalarla bankerlerin Maliye Ve- GAZI M. KEMAL Türkiye Reisicumhuru Gazi Mustafa Kemal Hazretlerine: Ankara Afganistanın milli bayramı mü. nasebetile bana gönderdikleri teb- rikât ve temenniyattan fevkalâde mütehassis olarak zatı devletleri- ne hararetle teşekkür eder zatıâli- nizin şahsi saadetleri ile Türkiye- nin ve Türk milletinin refah ve istikbali hakkındaki hararetli te- mernilerimi tekrara müsareat ey - lerim, "Afganistan Kralı MUHAMMED ZAHIR Haklarından geç- miyenlerde varmı 10 - 15 liranın şehre yapı- lacak bir hastaneden esir- genmesi şayanı hayrettir Telefon şirketi abonelerinden aldığı fazla müküleme ücreti olan 191 bin lira. yı Merkez Bankasına yatırmıştır. Nafıa Vekiletinin şirket nezdindeki komiseri hesapları tetkik etmektedir. Tetkikat s0- nunda, bu yekünun daha fazla tahmin edilmektedir. Tetkikat bitince | kat'i metice şirkete bildirilecek, şirket Iyüzim gelirse, bankaya daha bir mik- dar para yatıracaktır. Bu muameleler bittikten sonra, bele» diye bankadan parayı alacaktır. Diğer taraftan (80) kadar abone, pos- ta ve telgraf umumi müdürlüğüne müra- caat ederek haklarından ferağat etmedik lerini, şirketten geri alacak paradan, lüşecek mikdarm kendilerine Kayıttan kaçanlar ağır Gizki nüfuslarm kaydı için eylülün bi- rinden itibaren teşrinievvelin 15 ine ka- dar verilen son mühletten bütün halkın. haberdar olması için Istanbul Vilâyeti Nü fus Müdürlüğü kanunun maddesini ve herkesin nasıl muamele yapması lâzrm « gösteren beyannameler bastır. den itibaren İstanbulun dört bir köşesine astırmıştır. hisselerine verilmesini istemişlerdir. Bu abonelerin vaziyeti tetkik edilmektedir. Masmafih bu. müracant sahiplerinin | © Usküdar tramvay istihkakı, beherinin 5 - arasında- Haydı . der. Hepsinin balıkı bin Brayı doldurma ere iten maktadır, m Türkiye Limanlarını tetkik RI : Sadullah Bey Karadeniz limanlarına gidiyor dün — Yeldeğirmenli - İktisat Vekâleti Deniz ve Hava | ler, cadde üstünde te- müsteşarı Sadullah Beyle vekâlet lis | zahürat yapmışlardır. manlar umum mü- Nü azmi ii m vd kl ve yl Iimanlarında yap» meclisi idare azalarını makta oldukları hamil bulurian bir tram» tetkiki bitirmisler Hemel Yelin Sadullah Beyle Muhsin © Naim B. on gün kadar şeh- rimizde kaldıktan sonra (— tetkikleri- ne devam etmek ü- zere Karadeniz li- manlarına ket edeceklerdir. Sadullah Bey Beyle o. müdürü Oo umumi Bey Karadeniz li- manlarmı da birer birer gezecekler- dir. Bundan sonra üçüncü kısım ola- rak Eze ve Akdeniz limanları tet- kik edilecektir. Bu tetkikleri | bitirdikten sonra Ankaraya avdet edilecek ve İstanbul Hmanile beraber bütün © limanların sında, yeni inşa edi » len kısmın eylülün bi - rinde işlemeğe açıldı - ğını yazmıştık. Şirket tarafından bu münase « betle bir merasim ya- pılmamasma (rağmen, cadde üstünde topla - pan yüzlerce halk tarafından dur - durulmuştur. Şirket erkânı garip bir sürpriz ile karşıl er, Şirket meclisi idare azaları Haci- Adil, Necmettin Sahir, Yusuf Ziya, Görüşler Bundan on altı yıl önce bugün:| lerde gündüz gökümüz bile kap- karanlıktı. Gözlerimiz, gönülleri. miz, ve tarihimiz gibi.. Ve minareler, bu karanlıkla- İİ rın ortasına dikilmiş birer yas iğ dikileriydi. Onların şerefelerine gündüzleri kara bayraklar asılır p inkişaf ve ıslahı esasını tetkik eden komisyon tekrar toplanarak kararı” nı verecektir » Ateş böcekleri Nezihe Muhiddin Hanımın Milliyet için yazdığıroman 4 üncü B UZUN: sahifede Sg Ve güzel, yanık sesli Türkler 5 o kara bayrakların altında Ana- yurdun çöküşüne ve ulu Ulus'un Serilişine ağıt yakarlardı. Camiler gövde, kubbeler baş, minareler uzun pa'raklı ellerdi ki göklere çevrilip uzanmış, im- dat ve kurtuluş beklerlerdi. menine geldiği zaman, Usküdar tramvayı Kadıköy iskelesinde Minareler ve 30 Ağustos istifa edeceği Müdür : 24318, Yarı işleri müdürü: 24318, İdare ve Matbaa : 24310 kâletinin mezuni olmadıkça, ecne- bi kamyosunu ve nukudunu karşılık tutarak Türk lirası üzerine avans yap” maları memnudur. Borsa bulunduğu mahallerde, ban. ka ve bankerler gişelerinde yapılacal kambiyo alım ve salım fistleri, olarak kabul edilmiş olan dövizli o andaki borsa fiztlerine göre üç lira- $ı tutarın nihayet binde ikisini te « cavüz edemez, Banka ve bankerlerce Türk parası olerak yapılan tediyat ihtiyaç listesi haricinde hiç bir suretle ecnebi kam- (Devamı $ inci sahifede) AKKAYA A Gizli nüfusun kaydı Verilen son mühletten istifadeetmeklâzımdır Hemen her köy evinden 3-5 gizli nüfus çıktığı anlaşılmaktadır cezalara çarpılaca klar Bu beyannamelere göre herkes derhal en yakın nüfus memurluğuna giderek ya- zılmıyan nüfusları yazdıracak ve bu mu- amelerlen dolayı hiç bir zarara uğramıya- caktır. Yalnız Istanbulun içindeki değil köy- lerdeki mektum nüfusların da yazılması ve biç bir evde hiç bir mektum nüfus kal. (Devamı 5 inci sahilede) Kadıköy halkı memnunlu ğunu tezahürle ifadeetti Dün Üsküdardan gelen tramvay durduruldu, tezahürat yapıldı ü durak yerinde... Necip ve Haydar Beyler tramvaydan inmişlerdir. Bunun üzerine Yeldeği: meni halkı namına, şehir meclisi a- zasından Methi Bey bir nutuk söy « (Devamı $ inci sahifede) NAL Aka GUNDUZ Bu imdat ve kurtuluş bu gez de yerden geldi. Yedi kere yet- miş bin peygamberin ve yetmiş milyon kere yetmiş milyar insa- nın yerden geldikleri gibi. Şu 8 ayırtla ki, bu imdat ve kurtuluş Karadenizden geçerek, Samsun, Erzurum, Sivas, Çankaya, Dum- lupınar yolları ile yerden geldi. Adına 30 ağustos dediler. Minareler kurtuldu. Camiler kurtuldu. Bayrak, Ülke, ve Ulu kurtuldu. 30 ağustos donanması işte bu toptan kurtuluş içindir. UÇ NOKTA Bu 30 cğuslos günü tirende -S (Devamı 6 ie: sahifede) Fİ AA KA