1 Eylül 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

it Yazanı” $.N. MİLLİYET ÇUMA, 1 EYLOL. 1933, Her hakka ÇMiliyet) indir, | Hidive yazılan ferman 3 Sadrısabık Sait Paşanın mütaleası. — Sultan Hamidin hiddet ve gaazbı. — Padişahın dediği dedik! eni Mısır Hidivi Abbas Hilmi Pa- şaya yazılacak formandaki bazı teş- Fifat elkapları — Rıza Paşanın verdi- ği bir curnal © üzerine — padişahın &ekamma dokunmuştu. Zaten en hafif rüzgârla par. par â- İevlönmiye müheyya olan Sultan Ha- idin ateşi evhamı; güya fikir sor- sak, akıl danışmak için çağırdığı Şey hislâm Efendi, Mühacirin Komisyonu Reisi Rıza Para, Mabeyinci Ragıp ve Besim Beylerin körüklemelerile bütün bütüm kızışmaş, tutuşmuştu. Padişahm hiddetli, heyecanlı za“ manlarında, tabii saray da telâş, endi- şe, merak içindeydi. Sadrınabık Sait Paşa, işte bu sırada saraya gelmişti. Sadrısabıkın geldiğini tabii hünkâr duymuştu; çok geçmeden huzuruna davet “etmiş ve o hidive yazılan viyet fermanı ve buna mütefer- akı Sait Paşaya vererek: — Al, bu evrakı, şimdi oku! Bana, fikir ve mütaleanı söyle! Demiş! Sadrısabık, müsaade alarak bir sa - at kadar başka bir odada evrakı mü- talea ve tetkik ederek fikrini, müta- İscasını yazı ile pmmerla balim © Sait Paşanm fikri, mütaleası şekilde idi, yani padişahın sile © vechile değildi. Bu cevap, Sultan Hamidi çıldırtnış- İ &. Bu, doğrudan doğruya hünkürm ıddına gitmek, damarma & basmak demekti. Abdülhamit, eğer o evrakı, kendi fikrine, reyine muvafık ve mütabık bulsaydı, başkasının reyini almıya, #ormiya lüzum mu görürdü? Bilhassa İ mazül, menkün sadrazamından mı a- kıl danışırdı? Padişahım, o sağa sola başvurması, bu işte bir kuşkulandığı nokta olduğunu açık açık göstermiyor muydu? Sultan Hamidin huyunu, sü- yunu, nabzma göre şerbet | vermeyi bilen Sait Paşanm, böyle menfi şekil- de Gevap vermesi, zekâvetine yakıştı. rılabilir bir hartket miydi? Belki de sadrısabık kasten böyle yapmıştı? Zaten hidletten âsâbı bozulmuş 0- lan Sultan Hamit, Sait Paşanın ceva- bın alıp ta okuyunca hemen sadrısa- © beki huzuruna çağırmıştı: — Ben, senin © yazdıklarından bir Jey anlamıyorum, sen, adeta beni ** hain ediyorsun? Hilâfet hidive devir ve ferağ eotmeği iltizam ediyorsun? Dedikten sonra sesini yükseltmiş- —i Yarın: Hidiv'e yazılan ferman 4 misaller, getiriyor! — Tabirler, mutlaka — Hidiviyet fermanı Ahmet Eyüp Paşa ile gönderili- — Bu ne ihanettir? Bu ne cinayot- tir? Ben, şimdi;e kadar yaptıklarını- za tahammül ettim. Lâkin artık buna dayanamam! Bakın, cümlenin birisi açıktan hilâfetime dokunuyor! Öbürü mukaddes namusuluza taallük edi- yor! Mükemmil, tekmil edici, tamam- Jayıcı demek değil midir? Şu halde bizim mukaddes namusumuzda noksan mı varmış ta ikmal olunuyor? Bu'ne hezeyandır? Bu ne bühtandır? Padişah, söyledikçe coşuyor, coş tukça biddeti artıyor, gözünü yumup ağam açıyor, bir demediğini barakmı- yor, bütün birikmiş e mr öfkesi- ni sadrısabıktan çıkarıyord. Sait Paşa, hünkürn hiddet ve side deti karşısında hiç temkinini mış, itidalini muhafaza etmişti. Yak nız, son söz olarak: “O ibareler yeni uydurulmuş şeyler olmayıp eski kullanıldığını ve bu yüzden öyle mahzur ve mazatrat- lar çıkmadığını ve çıkmıyacağını ve şimdi değiştirilirse ortaya bir takım. siyasi hâdiseler gikabileceğini. beyan eylemiş ve elde mevcut eski ferman suretleri ve evamir kayıtlarile ispata çalışmıştı. “O ibarelerin yeni uydurulmuş şey- ler olmayıp eskidenberi kullanıldığı- nı, elbette Sultan Hamit te biliyordu. “Ve bu yüzden öyle mahzrrlar ve mas zarratlar çıkmadığını, Vekayi, hâdi- sat sarahaten gösteriyordu. Buna rağ- haklıydı; bilkaşsn bir insan müvesvis olursa her şeyi imkân, ihtimal dahi- linde görebilirdi. Çıkmaz, çıkmazdı da, günün birinde çıkiverirdi. Sonra, sadrısabıkın “şimdi deği: ya bir takım siyasi hâdiseler çıkabi- leceği, ihtimalini padişah varit gör- müyordu. Fermanda, (eski ibareler değişti diye, hidiv mi mesele çıkara- caktı? Sait Paşanın temkin ve itidali, hün- kârı teskin edememiş, getirdiği misal ler, deliller büsbütün gazabı, hiddetini artırmıştı. Padişah, işi o kadar ısrara bindirmişti ki biraz evvel rey ve mü- taleismı sorduğu sadrrsabıkı, şimdi tarihi vakaları istidlâl tarikile hikâye ederek iskâta çabalamıya başlamıştı. (Arkası var.) Vilây etler hususi idare- ir tekaüt sandığı Yeni nizamname çıktı, memurlar tekaüdiyelerini ANKARA, 31. (Milliyet) — Vi- Jâyetler hususi idareler tekaüt san dığı nizamnamesi çıktı. Nizamnameye nazaran vilâyet hususi idareler tekaüt sandığını idare etmek üzre dahiliye, maa- rif, sihhiye vekâletlerince © unmum müdür veya müdürlerden seçilecek ” üç zattan mürekkep bir heyet teş kil olunur. Bu heyet kendi arala. rında birini reis seçerler. Mezkür sandık idaresi dahiliye ve kâletine bağlıdır. Sandık müdür nasıl alacaklar? edilen vilâyet hususi idare memur ları ile muallimlere ve bunlarm tahsis ve ita olunur maaş ve ikra- miyeler 2097 No. lu kanun mu- vakkat maddesi mücibince 1-6-33 tarihinden itibaren tadil ve tas- nisbetinden ra verilir. © — sandığın besabati heyeti tarafından tutulacak ve san dik namma Ziraat bankasına ya- tırılan paralarla Ziraat bankasın- dan sandik namına yapılan tedi- yat takip olunacaktır. Hususi büt- geler müşterek tekaüt sandığı his- sesi namile konulan tahsisat vilâ- yetler haziran ve teşrinisani ayları nihayetinde olmak üzre iki müsa- vi taksitte Ziraat banlarına yatı- rılacaktır. Ziraat bankasına müşterek te- kaüt sandığı hissesi namile tevdi olunacak tekaüt aidatı mütekait muallim ve memurlarla bunların yetimlerine tahsis olunacak maaş ları tediyeye kifayet etmediği tak- dirde bu cihet idare heyetince he- sabata müsteniden tesbit olunacak ve eksik kalan miktar 1561 No. lu çeler komisyonuna bildirilecektir. sata göre vilâyetlere tevzii suzetile eksiğin ikmali hakında verilecek icra vekilleri kararına tevfikan lâzımgelen muameleyi ifa eder, Sandık ile Ziraat bankası ara- ındaki mü set edilecektir. Mikalarinrda ras gmubabesiy Muvakaten orduya 10 bin Avusturya ordusu kişi ilâve edilecek PARİS, 31. A. A. — Havas a- ansından : (Le Journal gazetesi, Avusturya talebinin M. Vaugoin tarafından arzolunan şekilde Saint | Germain muahedesini ihlâl etme- diğini yazarak diyor ki : i “ Ordunun on bin kişi fazlalaş tırılması muvakkat mahiyette ol: caktır. Bu, esaslı bir hususiyeti Binaenaleyh, hazırlanmakta olan | anlaşma kat'iyen muahedeleri ih- | lâl edecek mahiyette değildir... | Avusturya Heinwehrenler reisi Roma'da ROMA, 31. A. A. — Avusturya | Heinwehren'leri reisi Prens Stah- | remberg ile Avusturya demiryol | ları propaganda müdürü M. Reichl Küle Romaya gelmişler-'| ir, İtalya gazeteleri, bu münasebet le, müstakil Avusturyanın istikbali nin büyük mikyasta Prensin ida- resindeki kuvvetlere istinat etti- ğini fakat Heinwehrenlerin ordu kadrosundan hariçte kalmaları i- capettiğini yazıyorlar. M. Reich seyyahatı Avusturya İtalya ticari mübadelesinin' arttı. rılması ihtimali ile alâkadardır. Yanış bi haber Vicont Grey'in öldüğü doğru değil LONDRA, 31. A.A. — Vicont | Grey, Sakin bir göce geçirmiştir Bununla beraber mümaileyh hi vaziyetinde hiçbir değişiklik ! yoktur. ir tele | İki gün evvel alınan raf haberi, Vicont Gr ğünü yanlış olarak bildirmiştir.” İtalyan - Rus misakı aktediliyor BERLİN, 31, A. A, — Boersen C “ier gazetesi, İtalya ile Sovyet- ler birliği arasında yakında akte- dilecek ademi tecavüz misakınm ehemmiyetini kaydetmektedir. M. Herriot'nun Rusyada |; tetkikleri i ROSTOF, 31. A. A. — M. Her. İrlandada mavi göm- leklilere karşı DUBLİN, 3I!A.A. — Mavi gömlekliler umumi merkezinde bir taharriyat yapılmıştır. e Polis bir çok vesikalar (o bulmuştur, Fakat hiç bir tevkifat yapılmamıştır. İngiliz menbalarına göre Asuri katliamı! Nevs Chronicle gazetesinin hususi istihbaratına göre İraktaki | Asuriler Kürtlerin değil, başkumandan Bekir çoğu yalnız mişlerdi. kilometre şimali şarkisinde bulunan Celel köyün de daha mühim katliâmlar yapım tır. Kıtaat Musula girdiği zaman, balik tarafından muzaffer bir ordu gibi kar sılanmışlardır. lyiristap Türk mu- allimleri kongresi idare heyeti reisi salâhiyetlidir. Müteakip maddelerde maaşların alâkadarların oturdukları yerdeki Ziraat bankası şubesince ve Ziraat bankası şubesi bulunmadığı taktir de en yakın yerdeki Ziraat banka- sı şubesince tediye olunacağı ve tekaüdü icra edilenlerle o muvaz- zaf veya mütekait iken vefat e- denlerin yetimlerine cüzdan veri- linceye kadar mensup (oldukları vekâletten sandığa vaki olacak i- şar üzerine bilâhara mahsubu icra kılınmak şartile tekaytten avans verileceği de tas- rih edilmektedir. Dünyaya sulh M.Davvis Londra ve Pariste temaslarda bulunacak NEVYORK, 31. A. A. — M.Da- vis, nazırlarla o konuşmak üzere Londra'da 8-10 gün o kadar kela- cak, sonra Fransız nazırlarile “ö- rüşmek üzere Paris'e gidecektir. M. Davis : — Bu başlangıç görüşmelerinin İ neticelerini tahmin edemem, de- | miştir. Fakat işin güç tarafları ol- masına rağmen, hüsmüniyetle dün yaya sulh getirecek bir anlaşmağa ulaşılacağını zannediyorum. M. Dayis, harp borçları mesele sinin iktisası haricinde olduğunu söylemiştir : — Binaenaleyh, Avrupa'da bu- lunduğum zaman bundan bahsede cek değilim M. Davis, bu vadide — bilvasıta hiçbir müzakereye iştirak etmedi ğini söylemiştir. Bununla beraber kendisinin şahsen harp borçları” nin kaldırılması aleyhinde oldu- ki s'in yanında zevcesi, kı- zı ve Cenevre'de diğer M. Ramuel Reba ile, M. Robert Peli vardır. Amerikada otomobil ka- nunu ve M. Ford VASHİNGTON, 31.A.A. — Milli kalkınma idaresi olan N. 1, R. A.'ya girmesi için Henry Ford" un daha 5 eylüle kadar vakti var- dı ir, Reisicümhurun M. Johnson ile Hyde Park'da yaplığı görüşmeler- i de hükümetin Ford'a karşı satış için müzaadeler verinekten ibaret olan tazyik usulünü ( kullanması mevzuu bahsolmamıştır. Bununla beraber M. Roosevelt, harekete hazırlanıyor. M. Johnson, gazetecilere verdi. ği beyanatta, alıcılar, Ford otomo billerinden vazgeçerek N. İ. R. A. markasını taşıyan otomobiller a- lacaklarını zannettiğini söylemiş- tir. “Akdeniz fikir merkezi” PARİS,31.A.A. — Havasa- jansı bildiriyor: Fransız hüküme- MO tanınmış şair ve filosoflardan ve akademi azasından Paul Vale- *ry'yi Nice'de bir “Akdeniz fikir Kr ağ teşkiline memur etmiş- Mehmetçiğin Mezarında Dumlupınarda heyecanlı merasim yapıldı AFYON, 31. A, A. — Büyük zaferin yıldönümü münasebetile Dumlupınar'da Mehmetçiğin meza rında yapılan merasim çok heye canlı Afyon ve Gvekimlesi İzmir, Ma- nisa ve Kütahya'dan (merasime istirak için heyetler gelmişti. Merasimin en heyecanli safha- sı, şehit Mehmetçiğin mezarına ve bârp sahasına civar köy balkand halkından iki hatibin söyledikleri nutuklar muştur. Berki. a Mehmet fendi, istiklâl harbinin bir tarihçesini xapmış ve düşman ordusunun al zil mağlup olduğunu anlatmıştır. Çal köyünden mevlut adımda bir delikanlı öz dilile ve arasmda bir Yunan Başvekili eylülün onunda Elli krovazorile geliyor ANKARA, 31. A. A. vekili M. Tsaldaris ist nazırı M. Batmazoğlu ye - Atinadan öğrendiğimize göre Yanan baş ve refikaları, hariciye nazırı M. Maksimos ve re- ve refikası ile kızı, umuru siyasi- ürü M. Rosetti Türkiye işleri müdürü M. Gafos ve refikası, başvekâlet hususi kalem müdürü M. Filon, hariciye hüsasi kalem mü- dürü M. Pipinelli, başvekil yeveri yüzbaşı Jinades ve refikası, ve Yu nan mebuslarından M. Bakakas eylülün onuncu günü Elli kravazörile İstanbula gelip ayni gün Ankaraya hareket edeceklerdir. Yunan dostlarımızın memleketimize yapacakları bu ziyarete Türk mahafilinde büyük ehemmiyet verilmektedir. ATİNA, 3I, A. A. - Yeni bir dostluk misakı - Havas A jansı bildiriyor : Beklenmiyen bir mani çuknzilığı taklide başvekil M. Tsaldarisin Türk hükümetinin davetine icabetle 9 eylülde milli gideceği haber verilmektedir. Sihhi iktisat nazırı ile birlikte Ankaraya vaziyeti dolayisiyla | halihazırda İtalyada bulunmakta olan hariciye nazırmın bu seyahata iştirak edip etmiyeceği belli değildir. Yarı resmi malâmata göre Yunanlı nazırların Ankarada Türk zi- mamdariggıla yapacakları görüşmelerin mevzauna iki memleketi alâ- kadar es « umumü siyaset teşkil edecektir. Bu mülâkatlardan sonra yeni bir dostluk ve daha sıkı surette teşriki mesai, Misakının imza edilmesi muhtemeldir. İsmet Pş. Hz. nin teşekkürleri ANKARA, 31: A. A, — Başvekil İsmet P; Hazretleri, büyük bayramı münasebetile resmi zaferin yıldönümü ve tayyare resmi makamlarla milli teşekküller ve birçok zevat tarafından vaki tebriklere karşılıklı tebrik ve teşekkürlerinin iblâğına Anadolu Ajansına tavsit buyurmaş- Havada üç saat başaşağı lardır. CİKAGO,31. A. A. — İtalyan tayyare kuvvetlerine lâzım Falconi, Saint-Lonis ile Chikago arasında 420 klomemelik” Dir mesafeyi başaşağı uçmak suretile 3 saat 6 dakika 39 saniyede katede- rek yeni bir dünya rekoru kazanmıştır. Bursada meclis reisi şerefine dün akşam bir ziyafet verdi BURSA, 31 (Telefonla) — Bursa Ticaret ve Sanayi odası tarafın. dan Millet Meclisi Reisi Kâzım Paşa Hazretleri şerefine bu akşam be- lediye salonunda bir ziyafet verildi. Ziyafette ordu müfettişi Ali Sait, Kolordu kumandanı Ali Hikmet Paşalar la güzide zevat hazır bulun. muşlardır. Ziyafet geç vakte kadar devam etmiş, iktisadi mevzular ei. rafında samimi hasbühaller yapılmıştır. Posta nakliyatı devlete geçti (Başı 1 imei sahifede) İlel tın sektedar olmaması için rr ine Bazı tedbirler aldır mıştır,. Bu idare hususi o oşhasa ait bir takım vapurları kiralamıştır. Bun tır. Bu vapurlar Sadıkzadelerin karya, Dumlupmar, Ye Erzurum, diğer Erzurum Karadeni: Asyan Mudanya hattına, bei alam Kara biga hattına tahsis edilmiştir. Bunlar dan başka Adnan, Bursa, Samsun, va purları da 47 bir sefer için kira İnamışlı Bunlar kanunun tatbik dan evvel bim kalkan vapur lar olup avdet seferlerini denizyolları işetmesi hesabına yapacklardır. Hangi vapurlarn yük ve yolcu al- masına müsaade edileceği ve kanu- mun tatbik çekilleri hakkında liman- lara tebliyat yapılmıştır. Kanunun ilk tatbikatı günlerinde sahillerimiz münakalâtının herhangi. bir sekteye uğramaamama bilhassa dikkat edil. miştir, Denizyolları işletmesi yarm- dan itikaren hükümetin tayin ettiği bütün hatlarda tayin edilen mikdarda seferleri yapmak için tedbir almış ol- Suriye mali ye n nâzırı BEYRUTU, 31. A. A. — Suriye nin şimalinde tetkik seyahatı yap makta olan Suriye (Maliye nazırı Şakir Nimet Bey Antalya ve se kenderon ziyaret Lazikiye yolu ile Beruta lt Burada Suriye bankaları o umumi toplantısında bulunduktan sonra Şame dönecektir. Alman milliyetperver sosy: is! kongresi açıldı NURENBERG, 31. A. A. — Volff ajansı bildiriyor : Bütün ş$€- hir donanmış olduğu halde dün milliyotperver (o sosyalist fırkası kongresinin açılmasını Kilise çan- larının uğultusu arasında kutlula» duğundan yineler intizamı katl. vapuru 14646, Sakarya vapu ru 55346, Vatan 57807, çete 26 bin 666, Dumlupmar 33458 , İnönü, 29331 Millet 25877, Sadıkzade 29782, na 18485, Adnan 51477, Füruzan 19 ii gitmekte olan başvekili iel idare edileceğini takdir ettirecektir. “ Ben onu burada ziyaret ediyo | kışlamıştır. Baek NE KG İnak mma in ya kalemi burada biliyorum : Belediye res, gerek başvekila, söstereeeği yâkli bal şimdilem bebe emiştir. etmiş bulunmaktadırlar. Bu iki hatibi Dumlupmara ge- | Rüerra “Hoş geldiniz” demiş ve P Jah diğer boyutlar sunum söe siye | Almürlürmü'ârtik hicap içimlö:ye, Tarifeler mutedil leyen hatipler takip etti. Ve ziya. | şamadıklarından dolayi başvekile | © Bugünden itibaren tatbikma büşlar ret merasimi Galip Paşanın aske- | teşekkür etmiştir. nan yolcu ve yük tarifeleri , evvelce ri hareketleri izah eden nutku ile | © Başvekil milli a e NM kapandı. list kongrelerinin bundan © böyle | Efesnde İzan ireneitini Tesbeze tel .Bundan sonra tayyare filolarının Nurenberg” te toplanacağını | kile gelecek ve ayni yoldan İrana gi- da iştirak ettiği büyük ele ve bareke | decek transit bilümum eşyası içinö, reşmi yapıldı. Mehmteçiğin ti idarei merkeziyesinin ise milli. | tarifeye dahil eşyaya konulan nakli- Kublüi ulm birl ebe Leri: yetperver sosyalistliğin doğuşunu | Yı, amperde amaa yüzle ler tarafından çelenkler konulmuş gören Münihte kalacağını söyler | granit oyma ten ea la A SR MN NE...