12 Mayıs 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

- rifelerinin o indirilmesinde fri Yazan: $.N. BAŞLARKEN.. (1293 senesinden 1325 senesine kadar sarayda, Babıdlide, Vü- kelâ Meclisi maiyetinde Amedi Divanı i Devlet Tanzimat dairesi azalığında, siyasi, idari, adli, mütead- dit komizyonlarda, matb wet öleminde bulunarak vakaları, hö- diseleri pek yakından gören; resmi, hususi vazife ve alâhalarla çalışmış bir kimse olduğumdan, mücerret tarihimize bir hizmet kastile gördüklerimi, bildiklerimi, yaptıklarımı yazmıya karar verdim. Vöksö, salâhiyet sahibi ve bilgili bazı zatlar tarafından © za- manlara ait hayli eserler, hâtıralar, hikâyeler yazılmışsa da, be- karanlı kta kalmış mühim ve kayretverici bir nim hâtrralarım, Abdülhamid'i Çıldırtan üçkitap Süyük güvercinlikte Padişahı, cin çarpmış gibi! - Meğer carpan “Taymis, cini imiş!- Abdülhamit, kıvılcım yemiş, ateş püskürüyor! 1317 Senesinde! Abdülhamit “Yıldızda zatı üne” malı sus dairede, bir koltuğa gömül- müş, rengi sap sarı, başı göğsüne düşmüs, gözleri yarı kapalı, düşü nüyor. elinde, sım sıkı tuttuğu ar- « suhâl gibi büyük bir kâğıdm tit- remesinden, Padişahın, bir sinir buhranı geçirdiği anlaşılıyor! Bir- den bire,sol yumruğunu koltuğun kenarına şiddetle © vuruyor, ba- şı ağır ağır doğruluyor, yüzü da- mar damar kanlanıyor, gözlerini açıyor... Sıkılmış dişleri » arasın dan, anlaşılmaz mırıltılar çıkıyor... Yay gibi yerinden fırlıyor; sert, acele adımlarla yüvercinliğe doğ- ru gidiyor, oradaki bekçiyi çağı- rayor: — Başkâtip, ikinci kâtip paşa- Ke mi elen) ili sab Binme Male Jai iliğyleri: liyorum! Vücudu, hiddet ve aşabiyetten tirtir titriyerek bahçedeki büyük güvercinliğe giriyor! Başkâtip Tahsin ikinci kâtip a- rap İzzet paşalar, i i, tebliğ eden bekçiden, Padişalan çek hid- akli pidm da, m güvercinlikte bekleyen Hünkürm huzuruna, çıkıyorlar. Abdülhamidi, betibenzi atmış, kaşlar çatık, eli ayağı — titrer gö- rünce, paşalarda da şafak alıyor. Şevketmeap, sağ elindeki kâ- gıdı, Tahsin ve İzzet paşalara doğ- ru uzatıyor ve ses boğazında dü- ğümlenerek: " — Paşalar, bakınız! ( Diyor. Düşmanlarım, bana, ne iftiralar ediyorlar? Padişah: bu kadar kuşkulandı- ran, telâşa, düşüren, gazebe geti- ren, çileden çıkaran, cin çarpmı- şa döndüren, © büyük arzuhal gi- bi küğrtta, aceba ne yazılıydı? Za- & şahanenin her gün tomar tomar “aldığı “jurnallardan biri miydi? Komşu hükümetler, “Devleti Os- maniye,, aleyhinde ittifak hazır. lığına çalışıyorlar da, “Meclisi has”, Hünkâra, bunu mu © arzet mişti? Yoksa,Padişaha bir suikast tertip edilmiş te, o mu haber veri. liyordu? . Bir cemiyeti hafiye” mi N İngiliz, Fransız, Italya ve Almanya mümeasilleri sıra ile Amerikaya gitti- ler. Ve Amerika Cümhurreisi ile gö- rüştüler. İngiliz Başvekili, dünya ik- tsadiyatınm düzelmesini gümrük ta. görmüş. Roosevelt'i buna inandırmış. Fransız #nümessili Herriot, ber sovelt bu bakımı da doğru | bulmuş. İtalyan mümessili dünya vaziyetinin Zola tadiline şeyin siyasi em» “söz söylenmemişti. Fakat Waşington müzakereleri hakkında bir iki hafta» danberi verilen haberler, — bunun biz “komedi mevzuu olmağa değerli yösteriyor. Roosevelt herkesle anlaş- muş. Fakat ortada müspet bir şey yok. Beynelmilel borçlar meselesi halledil- mediği gibi, bu meselenin 12 haziran- | Her hakkı ÇMilliyetj indir. Hümayunda, Şürayi koşfolunmuştu? Anadolu mu, yok- sa Rumeli mi ayaklanmıştı? “Eâseyit Ali Hüseyin,, namında bir Faslı “Ettahrifüssahifi filkita- buşşerif” unvanlı, yüz yirmi yedi sahifelik bir risale yazarak Tunus- in bastırıp neşretmiş, Abdülhami- | din, Kur'anıkerimden bazı ayatı celileyi çıkarttığı ve bazılarını tahrif ettirdiği ve en muteber din kitaplarından “Dermuhtar, Tah- tavi,Mevakıf,İbyayı imamı Gazali, gibi kitapların hoşa gitmiyen, — daha doğrusu “Marazii âliye'ye uymayan ”, — kısımlarından de- layı yaktırıldığı isnadile Hünkâr aleyhine ağır ithamlarda, tecayuz- ina > ” cimi Nişan Efendi, derhal “Tay- makalesini tercüme ederek | Padişaha arzediyor. İşte, Abdülhamidin sinirlerini bozan, nefeslerini darlatan, bü- makaledir! Padişah devam ediyor: —— Hüişe see bişe ? > Gâye ben, Kuranikerimi tahrif ettirmi- nı yaktırmışım! Diye hatır ve ha- yale gelmez neler,ne bühtanlar izv ediyorlar! Mahut Mısır kadısının geçen gün gelen kitabı, İspanyalı Yahudinin eseri, bu haslr müfsi- din hezeyannamesi, aleyhimde ter- tip olunmuş birer melânet tuzağı a Hukuk beraberliği na- karşı lâkayıt kalmıya gelmez, he- men müdafaa etmeli, lâzımgelen tedbirleri ittihaz ve icra etmelidir. Evvelâ, şimdi bütün vilâyetlere, devaire tebliğ ediniz! o Zinhar! Zinhar! Bunların memaliki şaha- nemize girmesine, intişarına mey- dan ve imkân bırakmasınlar. Ge- tiren, dağıtan olursa şiddetle mü- cazat olunsun... Ve biraz sükün bularak ilâve e- diyor: Bundan sudurdan Ziyaettin Molla Efendi ve kitabil şehriyari Bursalı hacı Ahmet Ef,, Ahmet Mitat Efendi ve Nazif Su- | ruriden mürekkep bir komisyon teşekkül edip yarından itibaren | işe başlıyarak, mahut hezeyanlara | karşı etraflı ve müessir cevaplar | hazırlasınlar, iftiralarını birer bi- rer, ret ve tekzip etsinler. Bu mü- dafaa kılıklı cevaplar hazırlan. dıktan sonra göreyim! “Taymis,, —————— sır, Tunus, ve Berut gazetelerile "Tan, gazetelerinden başka Mr. ! Haftalık Siyasi İcmal ga soplanacak olan cihan iktasat kon- oranında da görüşülmiyeceği anlı yor. vii ..e , Waşington mükâlemelerinin bir ne- ticesi 12 haziranda cihan iktisat kom- içtima: için davetnamelerin ye Ancak buna da Wa- mükülemelerinin neticesi de- nemez. Çünkü konferansın toplan- masına daha evvel karar verilmişti. Denebilir ki Waşington mülkâlemele- ri konferansın - sebep olma dı. Şimdilik başka bir netice verdiği görülmüyor. 64 devlete davetnameler gönderil. miştir. Amerikanın konferans müza kereleri devam ettikçe bir “gümrük mütarekesi,, istiyeceği resmen bilidi. riliyor. Yani konferans müzakereleri devam ettikçe alâkadar £ devletler, gümrük tarifelerini arttırmamayı ve beynelmilel ticareti tahdit edecek ted- birler almamayı taahhüt edeceklerdir. Filhakika Amerika gümrük tarifeleri” Bi haddi azamiye çıkardıktan sonra bunu başkalarından istiyebilir. İngil- tere ve Pransa da “mütareke,, den ev- vel bazı tedbirler almışlardır. . Fakat bu beynelmilel iktisat ve ma | liye işlerinde günün en hararetli me- selesi, borçlar işinde Mac Donald ve Heriiot'nun Amerikadan elleri boş o- Bu gidişle... sıl temin edilecek? BERLİN, ti A.A, — Hariciye nazırı M. Fon Meurath, Milletler cemiyetine yardım cemiyetinin çıkardığı gâzetede çıkan hir makalesinde, silühları azaltma konferansında Algıxnyanm takip ettiği siyasetten bahsetmiştir. | M. Fon Neurath bu yazısında li surette müsellnh hulunan devletlerin silâh kuvvetlerini bırakmaktan imtina etmeleri neticesinde silahlar azaltmak suretile hukuk beraberliği bakımdaki Alman noktayı sazarınm muvaffakiyet. sizliğe uğradığını kaydetmiştir M. Fon Neurath, Almanyaya sekeri ve deniz tayyare teşkilat vücüde getir- ek ve ağır topcu kuvveti balundurmuk hakkımın verilmesini istemiştir. M. Fon Newrath, makalesinin sonun- da, mesuliyeti konferansın uzun imürdet süren mesaisi müddetince Almanyaya zorla kabul ettirmek istedikleri silâhları azaltma tedbirlerini kendileri hakkında tatbikten daima kaçınmış olanlara yük letmektedir. ” Roosvelt'in Almanyaya tavsiyesi VASİNGTON, 11 AA. — M Roose. velt, M. Sehacht le yaptığt"son konuş- mada hilhassa silâhları azalt: yet meselelerinden bahzetmi: M. Roosevelt Almanyad#ki mülletci. lik dalyasının vahim endişeler uyandı. | racak mahiyette olduğu O Almanyanın | Cenevrede aldığı vaziyetin konferansın. gözettiği makanda aylerı düştüğü fileri de olduğunu gizlememeşitir. M. Ri weli. Aleranvanın ağır silâbie” Gilosu bulundurmak | hususun taleplerinde israr göstermesinin konfe- ransı tam hir muvaffakiyelsizliğe uğrata bileceğini de söylemiştir. M. Rozvelt, BL. Sebacht'i Alman mil Wi müdafaa ordusunun dağıdılman ve ye- rine milis kuvvetleri konması Gikirine i- maleye çalışmıştır. Fakat M. Sehacht Berlinden talimat almadığını söyleyerek bu telkini kabul etmemiştir. Ordu mevcutları komitesinde CENEVRE, 11 A.A. — Ordu mev- cutları komitesi, yardımcı askeri teşkilât hakkındaki ; müzaleereye bu sabah devam etmiştir. İngiltere ve Bolçika murahhasları bu teşkilâtm ordu aka sekiz bombar- mantayyaresi geliyor BELGRAT, İ.A.A. — Avala A- ianamdan < Sekiz İngiliz bombardıman tayya- resi pilotlarile birlikte dün öğleden sonra Belgrat tayyare meydanında ye re inmişlerdir. Evelisi o gün Beigrata gelmesi lâzım gelen bu tayyareler havanm bozuk olmasından - dolayi Zazrep'te bir müddet tevakkufa mec- bur kalmışlardı. Iraka mahsus olan bu tayyareler Irak istikametinde yollarına devam © deceklerdir. de neşrettirelim! (Devamı var) İzini Yarın: Bu, üç kitapta nelerden Bah- sediliyor?. — Osmanlı İmpera- torluğunun temeli sarsılmış yi kılıyordu, fakat Halifeliğin de mi temeli çürüktü? — Abdül- hamidin “Mahut” dediği Mısır Kadısı kimdi? rıca ve hususi olarak görüşülecektir. Fakat bü, bagli ve Foamsez ofkirnni Arif Oruç Sofyada mı? tatmin etmiyor. sz Diger iaraftan Cenevre silâhsızlan- ma konferansı da yeni bir o çıkmaza girdi. Amerika murahhasınm teklifile konferans ruzmamesinin ilk maddesi olan emniyet meselesini © bırakarak silâhları ve askerleri tahdit meselesi- Hitlere göre.. | İktisadi buhranın | sebepleri neymiş? BERLİN, 11 A.A, — Volff Ajansın- dan: Alman iş kongresinde başvekil, mütemadiyen alkışlanan nutkunda iktisadi bubranın sebeplerini özah etmiş tir. Buhranın birinci sebebi, iktıradi şekil. si bir hale getirilmesi ve memleket mef- humu üzerinde münakaşalar yapılması. İkinci sebep, inhilâl felsefesi olan mark sizmin taemmüm etmesidir. İaamafih Mussolini gibi bazı işçiler, milletlerine rucu etmişlerdir. Üçüncü sebep, menfaatlarım ve men. faatı olan grupların mümessili haline gelmiş olan devletin bizzat kendisidir. Şimdi hülün bu hataların Thsikikaten otoritesine sahip, müstakil ve bitaraf bir devler idaresi teşkili suretile tashih odil- mesi lâzim gelen bir devreye vâzt olduk. 70 senedenberi Alman milletini kemir- miş olan herşeye karşı sonuna mücadele etmek mecburiyetinde bulu nuyoruz. Kitapları BERLİN, 11 A.A, — (Volf Ajansı bildiriyor). Almanyada derülünan ba- tanan muhtelif şehirlerde teşekkül eden vöksek tahsil talehesi komiteleri ahlâki bozan ve milliyetçiliğe aykırı temayül ler sösteren yığınlarca kitabı dün gece açıklık yerlerde toplayıp yakemaşlardır. Berlinde kitaplar yakıldığı sırada ma- zırlardan M. Gashbels söylediği bir mu- tukta demistir kiz “1933 inkılâkı cileden cıkan hırçın | Yahudi zihniyetciliği devresini artık ka | pamıştır. Bununla beraber darültünunlu | lar bu fikir süprüntülerini ateşe verdik leri serada kakiki Alman zihniyetine yol açmak mesuliyyetini de üzerlerine al muş oluyorlar.” i İ ) | Roosvolt iktısat kon- İ feransına gelecek VAŞİNGTON, 11. A, A. — M.Roos velt, Londrada toplanacak dünya ik tsat konferansına gitmeyi | Şi ik düşünmediğini bazı ahbabma söyle- miştir. Bununla beraber M. Roosvelt, kendisinin bulunmasına lüzum görül- düğü taktirde Avrupaya zi mek fik- cevapla. | ciye nezaretine he nüz gelmemiş olmasıdır. Alman çelengi hakaret mi? LONDRA, 11. A, A. — Harp ölü- leri abidesine M. Rozenberg tarafın- dan konan çelenk meçhul bir şahs ta- rafından aşırılmıştır. Bu adam bu çe lengin konduğu yerin çok yakının: dan otomoblille geçerken çelengi ka- Pap almıştır. Bundan sonra otomobil son süratle yoluna devam etmiştir. Çelenki bu suretle çalan adam ame le fırkası namzetlerinden (o yüzbaşı , Yüz başı Sears bu hareke- ti Alman başvekili M. Hitler tarafın dan gelen M. Rozenberge bu çelengi koyması için müsaade verilmiş olrun “ını protesto maksadile yapmıştır. ve bile bile yaptığını söylemiştir. Solyada çıkan 9 mayıs tarihli “Halk sesi” gazetesi Arif Orucun Solyaya gek diğini yazmaktadır. Maksadı orada bir Jirse, ıkette askeri terbiye gör. müş büyük bir zümre meydana gele. cekti. Bunun işin askeri kuvvet dak ma 100 bin kalsın diye hizmet te 12 | sene olarak tespit edildi. Almanyanın aleyhine olacağı zan: | ae bilâkis tamamile tehine i anlaşılıyor. Çünkü hen MOGİNİR SE ham a asker Binaenaleyb-38 bin Prusya polisi as- ker addedilecek. o Yani yılan bu noktadan kaybetti. Sonra Hitler kıta- atının asker olup mevzuuba- his oldu. Fransızlar bunların asker ol- duğunu ileri sürdüler. Ârâya müraca- at edildi. 6 reye karşı 7 rey ile asker olmadıkları kabul edildi. Yani bu nok- tada da Fransızlar i Fakat şimdi daha mühüm bir ihtilâf belirdi: Almanya kısa müddetli mtc- buri askerlik ile yetiştirilmiş orduları kabul etmiyor. Versailles muahedesi Tenli. Bili merkezi Avrupada cereyan eden va- kaları yakından takip etmektedir. rinden bazısının sulh muahedelerile ken- HABERLER Zam Vakayie dikkat İngiliz mahefili ve merkezi Avrupa LONDRA, li A.A, — İngiliz meha- Bu mahfeller merkezi Avrupa memleketle- dilerine kabul ettirilen taahhuı kellefiyetlerden kurtulmak isti gösteren *0n alâmetleri hoş görmemek” tedir. Hirtenberg hâdisesinden. sonra baş gösteren yeni hir takım emareler Maca- ristanın umum ve medvari askerlik usu- lüne avdet ettiğini meydana koymakta- dır. Halbuki bu hareket o Macaristanı meslekten yetişme bir ordu bulundurma ya mecbur tutan muahede ahkâmina uy- mamaktağır .Macaristanın ticaret tay- yarelerinin açıktan âcığa askeri bir ma- hiyette olduğu da kaydedilmektedir. Mecliste kabul Mütekaitler için Emlâk bankası muame lesini genişletiyor ANKARA, 1i (Telefonla) Em lâk ve Eytam Bankası müteka- idin eytam ve aramil maaşların cüzi bir faizle iskonto etmek mu- amelesini diğer vilâyetlere de teş- mil etmek kararırı vermiş, Bursa- da mahabiri vaslası ile muamele- ye başlanmıştır. Banka Maliye Veköletinden bir cetvel istemiş ve ne miktar ma as alan mütekait ve eytam mevcut bulunduğunun bildirilmesini iste. mistir. İmar bütçesi ANKARA, 11 (Milliyet) — İ- mar plânının dasdiki neticesinde zarari olarak yapılmış istimlökler den Imar müdürlüğü zimmetinde bir kısım istimlâk bedeli tahak- kuk etrhiştir. Bunların ödenmesi i- çin münakale sureti ile Maliye büt edilen kanun! ar Askeri ceza kanunu mükelleflere karne ANKARA, ti A.A. — B. M. Meclisi bugün Reis vekili Refet Beyim riyasetin- de toplanmıştır. “Askeri ceza kanuna müreyyel kanın Biyihasmın müzakeresinde sorulan bir sunle cevap veren Milli Müdafan vekili Zekâi Bey liyihada gedikki küçük zabit- ğ olamiyaca- ya ve gerek bilvasta zabitlerin ve rütbe- İi kücük zahitlerin ticaretle uğraşmala- menetmektedir. Yoksa tahtı silâha şayet balekal i- mennedilecek değildir. Keza terhis edil rana luşmış olam bir askerin se dükkânme başkasına diği zaman mezun bulonduğu zaman askeriye ile olmaksızın işi ile güçü ile ziraatı ile sannatiyle meşgul ol: ması, , Kağunun heyeti umumiyesi üzerindeki müzakere kâfi görülerek maddelere ge- çilmiş ve kanun kabul edilmiştir. Buna nazaran aşağıya yazılı filleri ilk (defa yapan zahitlere askeri memurlar ve ge- dikli küçük zabitlere iki aydan altı aya kadar hapis cezası verilir. Tekerrürü halinde evreles verilmiş olan ceza bir | kat daha arttırılmakla beraber zabitleri le askeri memurlar halkında ihraç, ge kli, satsitier hakkında rütbenin #ori a emar . Türkiye hava yolları idaresi Kli 0e tir, "Kanununa göre işleyen mülelleflere devlet bütçesine giren vasıtalı ve vası- tasız senelik olarak tahakkuk ettirilen Meclis cumartesi günü toplanacaktır. Yeni sene bütçesi ANKARA, 11 (Telefonla) — Yeni sene bütçesinin Pazartesi gü nü Heyeti umumiyede müzakeresi ne başlanacaktır. Dadyada zelzele devam ediyor MUĞLA, 11.A. A. — Dadyada arasıra zelzele olmaktadır. Ayın sekizinde birkaç defa siddetli ve hafif sarsıntı olmuş ve dün akşam da kaza merkezinde hafif, re” iki defa zelzele olmuştur. Her iki sar. sıntıda da zayiat olmamıştır. metin göstereceği el muayyen bir müddet için yapacaklardır. — Bu, mecburi askeri hizmet © mahiyetinde | bir vazife şeklini alıyor. Alman genç-i Fakat Japonların liğini disipline ve çalışmıya alıştırmak. Hitler, şenliklerden sonra Alman- yanın trade unisn'lerine yani amele ei : 2 zarara solmıyacak. Hitlerin mari es il başladı. Dizer taraftan Hitlerin millici ferka ile arası her gün daha ziyade gergin- ler'e iş programını etmek için ede srmn memml ir mil > yona baliğ olan sâmiin (huzurunda söylediği bir nutukta çiftçiye daha az Uzak Şarkta vaziyet vahim safha- fnizle para, işçiye dö daha çok iş va- | Ya giriyor. Bunun iki cephesi vardır detmiştir. Sonra Japon - Rus ihtilâfr. Japon - Çin ihti- mecburi iş usalünü ihtas ediyor. Al- | İâfı. Japon - Rus z man i, olarak hükü- ihtilâfı şeklinde görünüyor. Şarki çesine 10 bin lira temin edilmiş ce ba para karsdık. tatularak İmar bütçesine 10 bin firalık munzam tahsisat konmuşter. Bu husustaki lâyiha Meclise ve ir. Rana bey geliyor ANKARA, 11 (Telefonlaj — Gümrük ve İnhisarlar Vekili Ra- na Bey bu akşam İstanbala hare- ket etmiştir. Ajansın Balkan muhabirliği ANKARA, 11 (Telefonla) — Anadolu ajansı Balkan muhabirli ği merkezi Sofyadan Bükreşe nak Solid Terkos mukavelesi ANKARA, 11 (Telefonla) — Terkosun Belediyece satın alınma # hakkındaki mukavelenamenin tasdikine dâir lâyiha ile mektep- lerde askeri dersler muallimlerine verilecek ücretlere ait lâyiha ruz nameye alınmıştır. - Maliye teftiş heyeti nizamnamesinin tadili Fıkrasının tadili hak- kındaki nizamname meriyete gir. | Bn tadilâta göre müsabakada Hiyakat £ gösterenler müfettiş mua- fuz kalmak üzere filen üç sene mâl fettiş refakatinde çalıştıktan son- ra ehliyet imtihanlarına tabi tutu- lerdir. Müfettişliğe terfi sıram eh- Hiyet üni Kazanılan dere- ceye , İsmet Paşa enstitü- sünde sergi ANKARA,ILA. A, — Yarın İsmet Paya kız enstitüsünde bir es- ki Ankara kadını etnograf sergi- si açılacaktır. Bu sergide Ankara kadınının son yüz senelik yaşayışı ve kıyafeti teşhir edilecektir. Ser- gi bir hafta sürecektir. Çin şimendiferleri yüzünden Mançur- ya ile Rusya arasında çıkan bu ihtilâ- fm arkasında da tabil Japonlar vardır. Mançuryayı ileri sürmeleri işlerine daha ziyade ir. taslar bazi vagon ve il aidiyeti meselesi otrafında çıkan bu ibtilâfı hakeme havale etmek isledi- ler. Mançurya Hükümeti — tabii Ja- nçurya, ii şimendi vazıyet edecek. Bu, bir harp sebebi olabilirdi, Fakat Rusyanın harp yap gelince; Jar den ayırmak olduğu anlaşılıyor. de Şimali Çine eski imparatoru inde ÖLENE Ceripti ki bütün dün- ya Japonyanm bu siyasetine aleyhtar ta siyasetini, bildiği ve | istediği gibi iri; Ahmet ŞÜKRÜ