26 Mart 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 8

Ankaralının Defteri Ali Kemalin dedikleri Yeni devlet; ancak vahdet ve disiplin sayesinde tutunur! ANKARA 19 Ağustos 1920 “Mustafa Kemal Paşa; iyi bir #kerdir; fakat devlet idaresini bilmez. idare işlerinden anla- maz!” Bir kaç ay evveldi: Ali Kemal; Dahiliye nazırı olduğu zaman, da- ha evvel ordu müfettişliği ile A, nadoluya geçmiş olan Mustafa Kemal Paşayı; aklınca milletin nazarından düşürmek için bir ta- mim neşretmişti. Bu tamim, yuka- rıdaki sözlerle başlamıştı. Damat Feridin bu meşhur da- hiliye nazırı; Paşanın bunca eser- lerini, hareketlerini | gördükten sonra bile şimdi fikrini değiştir. diğini hiç sanmam. Halbuki reis Paşa; devlet idaresinin ne gibi & saslara istinat edeceğini, köhne saray vezirlerinin sözlerinden ve tecrübelerinden değil, hayattan a- larak tatbik ediyor. Meselâ: O bugünkü vaziyetimizde devlet i- daresinde geniş bir hürriyetin ya. nında sıkı bir disiplin olmassa, bütün fedakârlıkların, çalışmala. rın faydasız olduğuna kanidir. Or- duda bunu tatbik etmek istiyor, devlet idaresinde ayni şeyi yap- mak istiyor. Hürriyet namma, ma- suniyet namma herkes alabildiği. ne, istediği istikamete giderse ne- tice ne olur? Mustafa Kemal Paşa; iki gün evvel, meclisteki beyanatında bu noktaya da temas etmiş, münferit hareket ve teşebbüslerin faide ye- rine zarar getireceğini söylemiş- ti: “— Efendiler! Memleketi kur- tarmak için ahengi, ittihadı mu- hafaz etmek lâzımdır. Memleket- te muhjelif cereyanlar tevlit et- mek doğru olmaz. Şurada burada yapılan kongrelere münferiden | bazı vatandaşlarımız davet edi- İir, onlar da gidip millet namına söz söylerlerse işin içinden çıkıl. maz!” g Reis Paşa, is sözlerile Bakü ngresine, usyanımı — şurasın- da, burasında inikat eden kongre- lere, Büyük Millet meclisinin mü- messili ve ondan salâhiyeti olma- dığı halde giden vatan. tariz ediyor. Eğer dikkat edil diyse Paşa; dünkü münkaşada İsmail Suphi Beye cevap 'verir- ken sert bulunmuş, bu gibi bare- ketlerin doğru olmadığını ona ha- tırlatmak istemişti. Malümdur ki, Bakü kongresinden Erzurumlu. lara, Trabzonlulara, doğrudan doğruya halka davetnameler gel- miş, gayriresmi bazı zevat ta bu konsreye iştirak etmişti. Bu hare- ketle, Paşanın fikrine göre mem- lekette henüz hükümet otoritesi. nin teessüs etmediğine delâlet e- der. Halbuki davamızm bir cep- hesi de, nüfuzu, memleketin ber tarafma şamil milli bir hükümet EE anan Ankara SINEMALARI nm en V önü Bugün bugece ii Gençlik için fevkalâde ibretamiz ah- Niki bir eser; 8GENÇ KIZLAR CARİN HART Mâveten Dünya haberleri ve Radyo ne İşlere yarar. kurduğumuzu herkese göstermek- tir, ... Mecliste sual ve istizah mevzuu diye öyle meselelere temas edili- yor ki... Yine evvelki günkü cel- sede İsmail Suphi Bey, Reis Paşa- ya şu suali sormuştu: “- Lehistanda Bolşevik ordu- larının ilerlemesine ve ahiren İn- gilizler, Fransızlar o tarafından Lehlilere yardım için kuvvet gön- derileceğine dair haber gelmesi- ne nazaran hakikaten Bolşevik or- dularının muvaffakıyatını akim b bir şey yapabilirler mi Mustafa Kemal Paşa; vaziyeti o kadar iyi biliyor ki, buna ben- zer askeri mundeleleri tahlil et- mekte, elindeki malâmat, ne ka- dar az olursa olsun, büyük kabi- liyete maliktir. Fakat kongrelere gayriresmi iştirakten, sual sahibi- nin Bolşeviklerden imdat gelip gelmiyeceği hakındaki sualinden inirlendiği için şu cevabı vermiş- — “Beyefendi, böyle bir mese- leyi hal için evvelâ Rus bolşevik ordusunun vaziyetini, harekâta iş- tirak eden kuvvetlerinin mikdarı- nı bilmek lâzımdır. Sonra mağ- löp olan Leh ordusunun mikdarı da bilinmek şarttır. Bundan baş- kâ oraya Fransız ve diğer itilâf devletlerinin sevkedecekleri aza- mi kuvvet nedir, bu kuvvetler han- si yoldan sevkolunacaklar? Bu malümatı topladıktan sonra mü- talea beyan edilebilir. Halbuki Bolşevik erkânı harbiyel umumi- ye riyasetinin masasında dahi bu malâmat olmasa gerektir!” (Han- deler). Mustafa Kemal Paşa memle- keti idarede ne kadar müşkülâta uğruyorsa; muhitindeki insanla- rın, hâdiselerin gayrimantıki te- cellileri karşısında sinirlerine hâ- kim olmakta da ayni müşkülât çekiyor! MİLLİCİ Maliye müfettiş muavinleri kaç güne kadar Ankarada yapı tr. İstanbulda bulunanlar buray, vet edilecektir. Uçaklar kanunu ANKARA, 25 (Telefonla) — Bir nisandan i Ankara ile İstan- iyen uçaklarda yolcu başma 35 lira ü çak ücret almmağa başla- 'çaklar kantınu meclisten çıkmer- ya kadar bu ücretler Cesilie. yetina alt olacaktım” 77 | Bozün besece Kurün zaza Viyana operetlerinin en şen ve en fazla musikisi olan şaheser; KADINLARIN SEVGiLiSi MARTHA EGGERT Tarafından fevkalâde bir surette tem- sil edilen Almanca film. İliveten * Dünya haberleri Jtilliyet Gazi Terbiye Enstitüsü Ankara Darülfünunu- nun temelleri bu mek- tebin içinde atılıyor ANKARA, 25 (Telefonla) — An- kara, maarif işlerinde çok geniş W leri ademi inaktadır. Terbi Enstitüsü,,n- dede yeni teşki- lât yapılmakta- dar, Gazi Terbiye Enatitüsü ilk ya- pılışında ortamek- teplere © muallim yetiştirmek — için kurulmuştu. Ge- çen seneye kadar bu mektebin için- de beş amıflı bir “İlk muallim mek tebi” ile iki ihzari sınıftan ve üç mestrlik bir de mesleki kısımdan mü- rekkep bir “Orta Muallim mektebi” vardı. İhzari smıflara muallim mek- tebi mezunları alınarak iki senede li- »e mezunları derecesine çıkarılıyordu. Mesleki kısma lise mezunları, yahut ihzari amıfları ikmal edenler alınırdı . Mesleki kısım da baş şubeye ayrılmış- tu Hasan Âli B. 1. — Pedagoji şubesi: Buradan çı- kanlar ilk tedrisat müfettişi, o yahut muallim mektebi terbiye ve usulü ted- ris hocası olurlar. 2. — Edebiyat şubesi: Orta mek teplere türkçe ve edebiyat muallimi yetiştirir. 3. — Tarih - coğrafya şubesi: Orta mektep tarih - coğrafya, medeni bil- giler ders grupunu okutacak hocalar buradan çıkar. 4, — Riyaziye şubesi: Orta mektep- lera hesap, hendese hocaları çıkarır.: 5. — Tabiiye şubesi: “Ortamektep fen bilgisi hocalarının menşeidir. Bu senebaşında beden terbiyesi kıs- mı, İle elişi ve resim şubesi de ilâve edilmiş, buna mukabil at ile tarih - coğrafya ve riyaziy: ye birleştirilerek mektebö gene 1. — Pedagoji şubesi; 2. — Edebiyat şube si (Edebiyat ve tarih - coğrafya züm- relerine ayrılmıştır) ; 3. — Fen şubesi (riyaziye ve tabiiye zümrelerine ay- rılmıştır) ; 4. — Resim ve elişi şubesi; 5. — Beden terbiyesi şubesi, ilk muallim mektebi “Kaldırılmış, onun yerine gene bu birin ' dahilinde bir tam devreli lise yapılması karar. laşmış, lisenin iki devresinin ile smıf- ları da açılmıştır. Bu lise Galatasaray sisteminde olarak düşünülmüş, - leyli ücretleri de 300 lira olarak konulmuş” tu. Önümüzdeki sene ikinci ve omun- cu smıfları da açılacaktır. Enstitünün beş şubesi ile ihzari #i- nıfları, lise kısmı ve ayrıca | inşaat mektebi hep bir müdürün idaresinde- dir. Bu müdürün her kısımda ikişer muavini ve ayrıca enstitünün ber şu- besinin de birer şube şefi vardır. Pe- dagoji, fen, edebiyat şubeleri, bu ye- ni teşkilât ile yarmki Ankara Darül ü ini kurmaktadır. lirse Ankara Darülfü- nununun bütün şubeleri kurulmuş 0- lacaktır. Enstitüde müdürün reisliği altında sube geflerile şube murahhaslarından mürekkep bir Enstitü Meclisi vardır. Mektebin bütün ilmi veçheleri bu mec liste kars"laştırılır.” Pedagoji şubesi nin şefi Halil Fikret, & fen şubesinin şefi Avni Refik, edebiyat şubesinin 36- fi İbrahim Necmi, beden terbiyesi şu- besinin şefi Nizameddin, elişi ve resim. gebeninin şefi de İsmail Hakkı Beyler» Enstitü Müdürlüğü Maarif Umumi Müfettişlerinden Hasan Âli Bey tara- fından idare edilmekte idi. Dil Ce- n ki çalışmalara yetişebilme- si için Umumi Müfettişlerden Hikmet Beyin onun yerine getirilmesine ka» rar verilmiştir. Enstitüde mezuniyet imtihanların- da muvaffak olamadıklarını yazdığı mız Tabiiye şubesi o müdavimlerinin altı ay hadar ortamekteplerde staji- yer muavini olarak kullanılması ve bu müddetin hitamında tekrar imti- han edilmeleri kararlaştırılmıştır. Bu- munla beraber bu müdavimlere kuru bir nazariye okutarak bir yıllık tah- sillerini hiçe indirmeğe sebep olan- lar hakkında da vekâletçe | takibat Dil işleri Rus âlimi türkçe konierans ved ANKARA, 25 (Telefonla) — | Rus dü âlimlerinden Doktor Damo- iloviç bugün saat on beşte ahmer konferans salonunda seçme bir dinleyici takımı önünde ilk kon- Filali- feransını ve! tar, Konteransla Maarır Vekili Koşit Galıp, Kiyaseotı <ümhur Umumi Kâtibi Hikmet Bey- ler, muallim © Afet Hanmetendi, İ Tarih ve Dil Cemiyetleri © azaiırı, maarif erkânı ve mektep müdürle- rile muallimlerinden bir çokları bu- lunmuşlardır. Alim, konferansını, türkçe ola. rak vermiştir. Konferans büyük bir alâka uyandırmıştır. Rus sefırinin ziyafeti ANKARA, 25 (Telefonla) — İ Rus âlimleri şerefine bu akşam Rus Sefiri Mösyö Suriç ve refikas tara- fından sefarethanede bir çay ziya- |İ feti verildi. İ Ziyafette Meclis Reisi ve Başve- İİ kil Paşalar, vekiller, kor diploma» tik, muallimler, gazeteciler bulun- Derleme heyetine gelen sözler ANKARA, 25 (Telefonla) — Vilâ- yet söz derleme şube ve ocaklarından vilâyet söz derleme heyetine yönderi- len 3 bine yakın söz derleme fişinin tasnifi ve numaralanması yapılmıştır. Harf sırasile tasnif edilen fişlerin bine yakın mükerrerler hariç, sayısı 1930 dur. ni Kırtasiyeciliği mak için ANKARA, 25 ( Telefonla) — Müs- teşarlar Komisyonu ay sonunda top- lanacak ve tâli komisyonun hazırladı” ğı kırtasiyeci azaltma hakkındaki raporu müzakere edecektir. Musllimlerin seyahati ANKARA, 25 (Telefonla) ,— Ed- remit ve Balıkesir ile civarı ilkmek- tep muallimleri bayram tatilinden is- tifade ederek şehrimize (| gelecektir. “Bu muallimlerin adedi 40 kadar tah- min edilmektedi ği alt- Alman sefaretinde ANKARA, 25 (Telefonla) — Al manya Maslâhatgüzarı çarşamba ak» gamı bir suvare vermektedir. e ei İdarel hususiyenin dükkân kiraları ANKARA, 25 (Milliyet) — Ban kalar caddesinde muhasebei hususi- yenin iki sıralı olarak göçen sene yap- tırttığı yirmi dört dükkândan mürek- kep güzel bir çarşı vardır. Bunlardan başka muhasebei husu- siyenin Samanpazarında ve sair yer- lerde de yirmiye yakm dükkânı mev- cuttur, Bu dükkânların kiracıları; An- karada kiraların son senelerdeki te- pezzülünü nazarı itibara © olarak ba sene haziranda bu dükkânların gene fakat bedel tak- Bu müracaata kanunen müspet ce- vabı ancak Vilâyet o Umumi Meclisi verebileceğinden vilâyet kendilerine müsait bir cevap verememiştir. Kiracılar halen içtimada bulunan Vilâyet Meclisinden bu hususta te. menniyatta bulunacaklardır. amiğ Boyacı salonları hak. kında bir temenni ANKARA, 25 (Milliyet) — Şep. rin belli başlı o ihtiyaçlarından ç. lan boyacı salonları cumaları kapalı. dır. o Gerek belediyeden, gerekse sa. lon sahiplerinden cumaları bu salon. ların açık bulundurulmasını temenni ederiz. Bu suretle şebrin MANZarDa- nı bozan sokak boyacılar, eğ lerden a sokaklara çaki balm istirahati temin edilmiş bu, , Ankarada kaç kişi veay- i danekadar rakı içerler? Şayanı dikkat bir tetkik ve hesap ANKARA, 25 (Milliyet) — Her yer de olduğu gibi Ankarada da inhisarlar birleştirildi ve Çankırı, Çorum, Yozgat Vilâyetlerini de şamil olmak üzere bir Başmüdürlük ihtas olundu. Ankara Başmüdürlüğü mıntakası tuz, tütün ve ispirtolu meşrubetm istihlâki noktasından mühim bir varidat temin et mekle kalmamakta tuz, ispirtolu meşru- bat istihsali noktasından da oldukça e- hemmiyeti bâiz bulunmaktadır. Başmüdürkük mntakasının bir sene- Ek umumi varidatı aşağı yukarı (üç bu- çuk milyon)lira raddesindedir. Bu miktar, bu Bâşmüdürlük mamtaka sının ehemmiyet derecesi hakkında bir fikir vermez mi? , İ İşte bu yekünun takriben iki milyon | küsür lirası tütünden, (altı yüz bin lira- m) meşrubattan ve (altı yüz bin küsür) lirası da tuzdandır. TUTUN | Arkara mmtakıasında tütün istihsal | & hayli nazarı dikkati celbedecek bir ye kün ler. Ankara tütün mıntakası de #ildir. Burada tütün ekmek memnudur. Binaenaleyh kaçakçılığı da pek ehemmi yetsizdir. Ancak İzmit, Adapazarı ve ba zan Samsun taraflarından kaçak olarak ithal olunanlar hiç te yekün denecek bir şey teşkil etmez ve bunlar da memurlar tarafından her zaman enselenir. Ankarada, nefsi şehirde vasati olarak ayda yüz yirmi bin lira kıyrmetinde yirmi iki bin kiloluk siğara sarfolunur. İki sene evveline o gelinceye ka- dar sarfolunan e siğaralar daha opa- halı İısımlar ve meselâ Serkldoryandan yukarı nevilerdi, iki seneden beri ucuz si ğarnlara rağbet günden güne artmakta- dır. Başmüdürlük mıntakasından Bâlâ ka zası bir ay zarfında vasati olarak dört bin liralık dokuz yüz kilo, Çıbık kazası keza dört bin liralık bin kilo, Kızılca Ha mam beş bin liralık iki bin rı müdürlük mıntakası on dört bin kilo, Çerkeş dört bin liralık bin üçyüz, İlğaz üç bin beş yüz liralık bin, Şabanözü üç bin hiralık dokuz yüz, Bey- pazarı dört bin altı yüz liralık 6 yüz li, Ayas ü bin beş yüz hirabk bin, Nalli Han bin altı yüz elli liralık yediyüz, Kı- rik Kale yedi bin liralık bin altı yüz, Keskin beş bin altı yüz liralik bin iki yüz elli Kalecik dört bin edi yüz liralık bin dört yüz, Polatlı yedi bin dokuz yüz liralık iki bin üç yüz, Haymana yedi bin ık yedi yüz, Mecidiye iki bin üç yüz liralık dokuz yüz, ve Yapraklı kazası bin lirakk dört yüz altmış kilo siğara sar fetmektedirler. Bu sarfiyat cetveli içinde Yozğat ve Çorum yoktur. Çiinkü bunlar halen tü- tön hesabını Yozgata verirler. Burala- ra ancak O önümüzdeki Haziranda iti baren hesap cihetile de bura Başmüdür- lüğüne geçecektir. TUZ Tuza gelince; Başmüdürlük mntaka sında (on) memlâha vardır. Bunların bir kısmı maden, bir İismı göl tuzlukla ndır, Bunlar fevkalâde zengin iseler d. memlekette sarfolunan miktarın civar, ki mümkün istihlâki miktarı nazarı iti- bare alınarak bu sene on bir mil yon kiloluk bir istihsal tertip edilmiştir. Bunun şimdiden on milyonu çıkarılmış ve hattâ sarfolunmüştur. Tuzun memlâ. halardan istihsal masrafı bütün her mas raf dahil olduğu halde kilo başma bir ku ruşu bulamamakta ve mahallinde her ki losu altı kuruştan satılmaktadır. Demek ki yalmız bu sene tuzdan bu mıntakanın yariğatı altı yüz bin lirayı geçer. Tuz kaçakçılığı tütün gibi değildir. Oldukça fazladır,çünkü birbirinden uzak yerlerde bafif ve zayif tuz kaynakları vardır ki balk buralardan kendilerine aldıkları gi- bi, çorak denilen bu yerlerden, gene ka çak suretile alarak civarda da satmakta. dırlar, Maahaza Başmüdürlük bunun için de ehemmiyetli tedbirler almıştır. MUSKİRAT Şimdi gelelim müskirata... Bu mevzu daha meraklı ve sıhhate daha müessir olduğ een eğ zamdır. , Meselâ Ankara İnhisar Beşmüdürlü ğü sahasında bir ayda ne kadar ispirto lu içki sarfedilebilir? Meraklı bir mevzu değil enkdir? snti hesapla ay: fabrikası dört a Ri PRE i N Ankara İnhisar Baş müdürü Fikri B. beş yüz, mülhakat ta dört bin ki ceman, on yedi bin beş yüz kilo şarap istihsal ve aylık istihlâk ihtiyacına arzederler. Menbalardan ikincisi İnhisarlardır. İnhisarın kendi fabrikası istihsalâtından bir ay zarfmda vesati ne ithal edildiğini anlamak için istatistiklerden bir aylık bir vasati hesap alırsak mıntakaya; yedi yüz seksen kiloluk likör, yüz seksen kilo luk Vermut, bin dört yüz yetmiş kilo şa rap, yüz altmış kiloluk votka, kırk iki kiloluk viski, beş bin yüz kiloluk rakt girmektedir. Bundan başka üçüncü menba olarak; hususi amillerin İstanbul ve civar Baş- müdüriyetler mahsulitımdan da gene bir ayda vasati bir besapla on altı bin dokuz yüz kurk altı kilo bira, dokuz bin yetmiş beş kiloluk rakı, bin altmış altı kiloluk konyak, bin üç yüz altmış dokuz kiloluk şarap, on kiloluk vermut, altmış altı ki- İoluk rum, yüz on kiloluk votka, iki yüz yirmi altı leloluk yerli şampanya, beş ki Ie likör ithal olunmaktadır. İnhisar mamulâtından ucuz rakılarla muzlu ve mandalinalı, naneli likörler ve bususü mamulâttan da bilhassa il rakısı rağbette olan nevilerdir. Tıbbi ve #mai ispirtoları bu yeküna İthal etme. dik. Ankara mülhakatında da ispirtolu iç ki sarfiyatı hakkında da bir fildir vere- bilmek için elimize geçen rakamlardan yüz seksen müskirat bayli mevcuttur. Kızılca Hamam beş yüz, Çankırı bin ye di yüz, Çerkeş dokuz yüz, İlgaz beş yüz, Beypazarı yüz elli, Nallı Han beş yüz, Keskin bin yedi yüz,Kalecik üç yüz elli, Polatlı iki yüz, Haymana beş yüz, maa mülhakat altı bin beş yüz, maa mülhakat Yozğat üç bin ve Yer. köy de altı yüz lira verirler. Şu hale göre Ankara, Çorum, Çankı- Yozğattan müteşekkil İnhisar Baş ürlük mntakasma bir ayda otuz bir beş yüz yetmiş beş kilo rakı, yirmi bin üç yüz otuz dokuz kilo şarap, on al. tı bindokuz yüz kırk altı kilo bira, ye- di yüz seksen beş kilo likör, yüz doksan altı kilo vermut, iki yüz yetmiş kilo vot ka kırk ikâ kile viskibin altmaş altı kilo konan Mn rum ve iki yüz yirmi ilo yerli şampanya imal, it- kal ve sarfolunmaktadır..— > Bu içkileri birbirine karıştırırsak yet miş bir bin beş yüz on bir kiloluk bir ha lite eder. Biz merak ederek istatistik umum müdürlüğünün son yıllığını karıştırdık. A ş Çorum, Çankırı, ve Yozğat vi- lâyetlerinde içki içebilecek çağda yani yirmi ile yetmiş beş arasında takriben ancak üç yüz yirmi bin küsür erkek bul duk. Bunlardan köylüleri külliyen ve ş9 birlilerden bir kısmını da içki itiyat et rare $€r kiloya yakın bir miktar demlenmele- Tİ icap ettiği hakikatine varırız. Bu ye- kün hattı zatında belki ehemmiyetli de- ME a ANKARA'DA 3 Liradan itibaren Amerikan bar . Lokanta - Oyun salonu . Danslı çay . Hususi salonlar . Kalton . Band orkestrası daimi Fiatlarda Çok Büyük Tenzilât Şarkın En Muhteşem Oteli 1057