30 Ocak 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

*ğl Gi yi vii Öl Hüişman olduğu için bir türlü khil 8 hamıyordu. l Tarihi tefrika: 84 93 felâketleri i ve İ | j İgnatief | Meşrutiyet ilânında fetva emini !. işte bakınız, Giritlilere daha ge çende imtiyi erilmişit. Ba Giridin sayısı icaybolmuş kr | mıldamalarından biri de o sira da kendini belli etmişti. Rüştü Paşanın bunu ileriye sürmesi meşrutiyet taraftarlarmı sustu | racak gibi oldu. at Süley wan Paşa, bir daha ileriye atık | dı: - Giritlilere vaktile o imti- yaz verilip te böyle bir suüsti- mal miras kalacağına, eğer dev let terbiyelerinden âciz kaldıy- sa, adadan büsbütün el çekme li idi, Bana kalırsa bunlar imti yazı devletten değil, şahıstan istiyorlar, Millet Meclisinin vü cwdü bu gibi müddeiyata ma” hal ve salâhiyet bırakmaz. Dedi. Mütercim Rüştü Paşa, şaşkın şaşkın, Süleyman Paşa ülâzizin tahtım sarayı saran bu ateşli askerden | biraz çekiniyordu. — Ne demek istiyorsunuz, anlayamadım, Paşa Hazretle- »i? Diye sordu. — Bizde devletin bütün işle- ri ya padişahların kendi şahıs- lar» yahut ta onların vekili mut lak dedikleri zevatm şahsi fi- | kir ve iradelerile görülür. Bu| şahsi idare sistemi değişmedik çe böyle talepler de tekerrür e debilir. Fakat millet meclisi o lursa bunlara mahal kalmaz. Mütercim Rüştü Paşa, adam akıllı pirelenmişti: — Demek millet meclisi ma kamımızm iktidarmı selb için tesis edilmek icap ediyormuş! b Diye gücenik gücenik söylen Sözünün, Sadrazamı şahsi vikarına dokunacak yolda tef- sirini aklına bile getirmemiş o İan Süleyman Paşa, biraz çeki ll nerek. otrafına baktı. Mitat Paşa, temire çalıştı: re vii in ilgasm. ahut ik“ İtidarının tahdidinden”. ziyade İmeşrutiye usulünün icabından Hlolan vükelinm millet meclisi: «iline karşı mes'uliyetinden bahis buyurmak istiyorlar, zannede- imi, Diyerek, Rüştü Paşanm kal İbi kırılmamasını temin İstedi. Fakat Mütercim Rüş- İli Paşa, esasmda meşrutiyete | incımı alamıyor, bir türlü ka- | Fetva emini Halil Efendi, a sarığı ile söze girişti: — Efendim, siz ümenayı İihevletsiniz. Maşallah cümleniz | İllikalâdan ve vmurdide zevat: | ihtansınız. Devlet işini sizler'bi-| İliirsiniz, Anadolunun, Rumeli- | İhin bir takım cehelei etrakini | oplayıp ta (2) onlardan rey e tedbir mi soracaksınız? Her | hi âdilâne görürsünüz. Şayet | vi iştibaha düşerse fetvayı şerifeye - müracaat iniz, Olur, gider, Diye sadrazama yardakçılık Mİİ Fetva emini makamında İl milunan bir hocanın bu yolda! ik füsünmesi, hele bütün vilâyet- halkını Kai ve tezyif et-| Besi, mecliste bir reaksiyon fyandırdı. Saffet Paşa ve Cev İst Pasa gibi iki tarafı da ida #ye çalışanlar bile hocaya kız lar. İli — Yok, amma öyle deme iniz, hoca efendi hazretleri. Anadoluda, Rumelide reylerin len istifade olunur bir İlanımız vardır. Ba “akli, İı devlet onların da fikirleri (2) Bu Cehelei etrak sözü, Os- kanlı İmperatorluğunun İstanbul- va yerleşişindenberi | kendilerini İğmiyet tortusunun duyuşlarını an e Mer. mülk, | bel bendeniz de Rumelinin Lofça kasabasındanım, Oralarda ye tişen emsalimin de yarın böyle meclislerde rey vermesine ve mani olabilir? Diye biraz belli etti, Fakat Halil Efendiye cevap | ta en ileri atılan gene Süley-| adi oldu. Kafasında | “meşrutiyetsiz bu millet ıslah edilemez” imanı yerleşmiş o| lan genç ferik, Halil Efendi ye cevap verirken, yalnız onu değil, sadrazamı da ilzama ça- ışryordu. — Hoca Efendi hazretleri, bu milletin esası şeriate müs“ tenit İse, şerait te müşavereyi emreder. Kuranı kerimde bir çok yerde meşveret emri yazıl- mıştır. Hattâ Resulullah efendi miz, Allahtan vahi alır bir pey gamber iken, bir çok işlerde eshabı kiramile, hattâ Medine Yahudileri ile, müşrikler i AL lahtan ilham almıyan hüküm darlarm ve onlarm vüzeri Rin koca bir ümmetin işini ken di iradelerile görmeleri nasıl tecviz olunabilir? Millet işini millete vermek gerektir. Mik letin seçip göndereceği meb'us ların müşterek O mürskabesi, devletin idaresini adalet esa- sma bağlıyacağı gibi, halkın hukukuna tecavüzü de kül yen ortadan kaldıracak yegâ ne tedbirdir. Abalinin bürrr yetinde korkacak birşeyi yok- turÇünkü bu hürriyet kanunlar ile tayin olunur, Yoksa meşru” tiyet usulünde herkes her ak- İma geleni yapar demek değil- dir, Millet meclisinin kararları adeta bir icma: ümmet demek” tir. Bunun da şer'an lüzumunu inkâr edemezsiniz gücendiğini de Diye başladığı müdafaaları © kadar kuvvetli bir tesir yaptı ki. meclisten çıkarken Mitat Paşa, kendisine: Allah Bu meclis şimdiye kadar böy- le ısrarane söz işitmemişti, Diye teşekkür ettiği gibi, Rüştü Paşa da meclisten som ra kendi adamlarına: — Süleyman Paşa söyler ken hırsmıdan “hamamda deli var!” diye bağıracağım geldi. Yolunda şikâyet etmişti, Mecliste geçen bu müzake reler sırasında meşrutiyet İe-| himde söz söyleyenler Mitgi,Ra şit, Server ve Süleyman Yaşa: lardan ibaretti. Mitat Paşa ile Süleyman Paşadan başkala- | nda taraftarlıklarını ami e belli ediyorlardı. | zevdet, Saffet (o Paşalarla| Seyfettin Efendi i Dili da idareye çalıştı Rıza Paşa,| Halet Paşa, Halil Efendi sad: | razama uyarak rutiyet ale; binde bulundular. Şeyhiılie | Hayrullah Efendi ile Hüseyin | Avni, Kayserili Ahmet, Yusuf, | Galip ve Redif Paşalar ise bir tek söz Sile söylemediler, Yal- nız müzakereyi dinlemekle ik- tifa eylediler. Süleyman Paşanm şiddetli | sözleri meclisi allak bullak et- gören sadrazam Müter- cim Rüştü Paşa, işi savsaklar mağa karar verdi. Anlıyordu ki kendi istediği yolda, halkı Avutacak, fakat ellerindeki ik- tidarı sarsmıyacak bir tedbir ttihazı kararını alamıyacaktı. Belki de aksine bir karar veri- lecek, yahut ta iki tarafın mu a meydana vurup işler bü tün bütün karışacaktı. o İdarei | maslahat usulüne bunca yıldır alışmış olan ihtiyar ve tecrü- | li sadrazam, bahsi kapatmak | iz — Artık şu meselei mühim- menin faslu hallini içtima ye talik edelim. Dedi, Riyaset ve sadaret maka: | mında olan zatın böyle bir sö- zü: O zamanın âdabına göre, i- tiraz edilemez bir hüküm de-| mekti, Herkes kalktı, köskös | istifasi parlâmentonun yenme" | leri Manava'da çıkmağa başladı. (Devarm var) adeta | İ | sız olarak verecektir. | MİLLİYET PAZARTESİ 30 KANUNUSANI HARİCİ HABERLER Avrupada iki hadise: Fransız ve Fransız kabinesi ekalliyette kaldı. Alma başvekili teklifleri kabul edilmediği için istifasını zerdi.. M. Lebrun | İstişarelere Başladı İstifa eden Fransız baş- vekili M. Paul Boncour PARİS, 28 A.A. — Vergile- rin yüzde 5 nisbetinde artır masını kabulden imtina eden sosyalistlerin hükümeti bu hu- susta yalnız bırakmaları netice sinde Paul Boncour (kabinesi 193 reye karşı 390 reyle ekak liyette kalmıştır. ş »tmiştir. PARİS, 28 A.A. —Sağ ce nah meb'uslarile ( sosyalistler kabine aleyhinde rey vermişler- dir. Yalnız radikaller, M, Heri- ot'nun talebi üzerine, hükümet lehinde rey vermişlerdir. Kabine, sabahleyin saat 6 da ekalliyette bırakılmıştır. Nazırlar, istifalarını vermek icin saat yedide £ reisicümhur M. Lebrum'ün nezdine gitmiş” lerdir. Bu esnada reisicümhur- la M. Paul Boncotrr buhran va” ziyeti, muvakkat bütçe ve h ci siyaset hakkında görüşmüş” lerdir. | M. Lebrun, meclisin izhar et- | tiği reyinde vazifesini kolaylaş tıracak mahiyette © işaretlere güclükle devam edebilecektir. Biran evvel halli İâzrm gelen ili buhranm re suretle bi- | bugünden kestirmeğe henüz imkân yoktür. | İstişareler başladı | PARİS, 28 A.A. — Reisiciim | hur M, Lebrun. bu sabah âyan reisi M. Janneney, meb'usan re” | M. Bowisson bu O buhranın| çok mühim ve nazik olacağım söylemiştir, M, Chöron şimdiki işleri idareye memur bir vazi- yette olduğundan O muvakkat bütçe lâyihasını meclise imze- Buhran kolayca | yenilecek mi? İ | PARİS, 29 A.A, — Reisi cümhur M. Lebrun, dün akşam üzeri fırkalara mensup mühim şahsiyetlerden bir çoğunu bu | meyanda M. Böranger, M. Bar tbou, M. Tardieu, M. Herriot | ve M. Blum'u kabul etmiştir. Bu zatlardan bir çoğu ( hükü met buhranının kolay kolay bir neticeye erdirilemiyeceğini bur | nunla beraber vaziyetin sür'at- | le bir neticeye varmağa lüzum gösterdiğini söylemişlerdir. | PARİS, 29 A.A, — Havas| Ajansı bildiriyor: Reisicümhur | . Lebrun'un yaptığı istişare | leri ve muhtelif siyasi gruplar | arasmda cereyan eden müzake- | reler hükümet buhranınmn nasıl | bir neticeye erdirileceğini açık İ bir surette gösterecek mahiyet | te değildir, Paul Boncour, kabinesinin İ ğe mecbur olduğu zorluklardan | mğlüp etmişlerdir. Bol biç bisini ortadan kaldırmamış | İ öğrenmez kendisini İ vete karar verdiğini söylemiş- İ tir, M. Rooseve't. İngiliz sefiri- tır. Bu zorluklardan en mühim” İ mi mali Yaziyetin lüzum gös | terdiği tedbirler hakkında veri" İ lecek karardır. M, Paul Bom &our'un halefi de çekilen kabi- nenin karşılaştığı müşkilât ile karşı karşıyadır. | Yeni hükümetin © teşekkül tarzı hakkında: herhangi bir | tahminde bulunmka vakitsiz” dir. Bununla beraber parlâmen to mehafili hükümet buhranını ! neticelendirebilecek kimseler 8 | rasında bilhassa M, Chautemps | M. Dalâdier, M, O Herriot, M.J Caillaux ile M Sarrot'nun isim | lerini ileri sürmektedir. | Him gelecek? PARİS, 29 ALA. — Siyasi ki M. Lebrun'un hüküme ti buhraı sür'atle neticelen- direceği kanaatindedir. Ret: cumhurun yeni kabineyi teşki- le memur edeceği zatı, bugün öğleden sonra davet © edecei söylenmektedir. Doğru malü -| mat alan mehafile göre M. Leb | run yeni kabineyi teşkil vazife- | sini âyan reisi M, Zanneney'e | vermeği düşünmü #ı tercih ettiğini bildirmiştir. M, Lebrun'un M. Daladier'yi | de çağıracağı söylenmektedir, Söylenilditime göre M. Dala- | dier, yeni kabineyi teşkile me- mur edilirse siyasi cihetten M. | Herriot'munl en bir kabine teşkil edecek ve maliye nazırlığını M. Bonnet'ye vere - cektir. Borçlar Müzakeratı ir. İ M. Roosvelt İngiliz | sefirile görüşüyor | re ile Warmsprings'e gitmiştir. | M. Roosevelt'in daveti, sefire | hariciye nezareti vasrtasile bil: dirilmiştir. İ WARMSPRİNGS, 29 A.A.| — M, Roosevelt, M. Linsay'in | Londra'ya gideceğini öğrenir | e: kendisini derhal da | le yapacağı mülâkatta iktısadi vaziyet, harp borçları ve silâh- ları bırakma meseleleri haklem- da umumi mahiyette bir mi kerede bulunacağını bildirmiş- tir, İngiliz cevabı ve Fransız gazeleleri | PARİS, 27 A.A. — Havas Ajanamdan: Gazeteler borçlar | memnuniyetle kar: İngiltere altın esa- sına dönmiyecek LONDRA, 29 AA —M. Chamberlain, Birmingham'da öylediği bir nutukta demiştir “İngiltere, altın esasına dön | miyecektir, Bu kararını değiş- tirmesi için altın sisteminin yü rüyebileceğine kanaat getirme si lâzımdır. İ Bunun için de beynelmilel bir itilâf akti zaruridir, Bolivya - Paraguay | harbi BUENOS AİRES 29 A.A, | — Assopmtion'dan alman bir habere göre Paraguay kuvvet- | Bolivya'lıları ya'lır | lardan 60 kişi ölmüştür t Von Papen Hitler'le Görüşüyor İstifa eden Alman başvekili Von Sehelicher BERLİN, 29A.A. —Fon denburg'a kal vermiştir, Reisicümhur, isti yı kabul ve kabinenin teşkiline kadar işlerine devam etmeleri ni kendilerinden rica etmiştir. İstifanın sebebi BERLİN, 29A.A, — Volff "Ajansı bildiriyor: Von Şleyşer mesi şöyle olmuştu! Von Schleicher, reisicumhur ra tâbi ve yalarz onun itimad nı haiz bir bükümetin - meclisi icabında feshe mezun olmadık ça beyanname: Reichstag”- da müdafaaya imkân bulamıya cağını reisicümhura söylemiş ve meclis lüzumu halinde fesih İçin salâhiyet istemiştir. Reisicümhur Von o Hinder- burg, bugünkü siyasi | şartlar dan dolayı bu arzuy yerine ge tiremiyeceğini bildirmiştir. Bunun üzerine Ven Schlei- cher, bir hükümet teşkili | için salâhiyeti haiz ve milletin ira- “ | desini temsil edici bir kabine, Reisicömhurun bu teklifleri de reddetmesi üzerine Reisicümhur Von Hindenbourg, hemen Von Papen'i çağırmış ve ye. ni bir hükümet teşkili imkânları hak kmda iyice tetk'kat yapmağa kendi i memur etmiştir. Von Papen'in giriştiği mükâlemeler pazarteri ak- garma kadar devam edecektir. Von Papen ilkönce Hitler'e müracaat ©- “| decek, milliyetçi sonyalistlerden, Al man milliyetperverlerinden ve mer- keztilerinden o mürekkep bir parla- mento ekseriyeti | teşkili imkânları ii bakkında Hitlerin fikir ve mütalensı yapılmakta olan mükâlemeler, ilerlemiştir. Von Papen, Hitler le yapacağı görüşmelerden sonra re- isicümbura bir rapor verecektir. On- dan sonra Von Papen merkez fırka sına mürücsat edecek, bu esas dabi linde bir hükümet teşkiline fırkanın. — gerek bu yeni hükümete bizzat iş | tirak etme ve gerek omu hoş görmek | suretlerinden birile - yardımda bulun mağa bazır olup olmadığını öğrene- gektir, Von Papen'in bu vazifesin- de muvaffak olup olamıyacağı hasu- sunda pazartesi akşammdan evvel bir fikir ileri sürmeğe imkân yoktur. De Valera kazanıyor DUBLİN, 29 A.A, — Şimdi- ye kadar De Valera taraftarla” rında 84 Cosgrave taraftarların dan 45 aza secilmiztir. —— e bildirmiştir. Türkiyeden mu geketir. İleride birkaç muallimin daha komisyonu Türk heyeti Memlekette Aydın Ticaret Odasıkongresi | Vilâyet iktısadiya- | tını alâkadar eden | kararlar verildi. AYDIN, (Milliyet) — Vilâyeti- mizin Ticaret Odası Kongresi ge velki akşam vali beyefendi ve da- ire müdürleri beylerin huzurlarile | ve birçok tüccarlarımızın Nazi ve Söke icaret Odaları mümessil lerinin iştirakile toplandı. Kongre Riyasetine Raif Feyzi Bey seçildi. Başkâtip Mazhar Boy Faaliyet raporumu okudu. Kongrede vilâyetimizin iktisa- diyatını alâkadar eden birçok mü him ve hayati mevzular üzerinde konuşuldu ve kararlar alındı. Bum ları seraaile bildiriyorum: i — Nazillide açılacak memsu- ent fabrika. 2 — Vilâyetimizde yetişen u- mum mahsulâtı arziye nm alaka. 3 — Nazilli ovasında açılan Menderes kanalmn mlahile bun- dan o mntakada arazinin sulan- masının temini. 4 — Pirinç zeriyatı, çeltik men- kineleri ve pirinç tohumların lahı. 5 —— Vilâyet zeytinliklerinin s- lahı ve bir zeytincilik mektebi »- lması. 5 — Vilâyetimizde açılacak al- kol fabrikasının bir an evvel ya- pılması, 7 — Dünya piyasaları ve hari- <i propaganda işleri, 8 — Ziraat Odaları kanununun yapılması ve zirai inzibatın temi- ni 9 — Aydın - İzmir şosesinin he» men İnşası, 10 — Oda kaydiye ücretlerinin tenzili, İ 1 — Kontenjan ve takas işleri, | 12 — Şimendifer tarifelerinin | tenzili, Kongre yakında (| vilâyetimizi şereflendirecek olan Gazi Hazret. lerine takdim olunacak raporu ha- Zırlamak için bir komite ayırarak toplantısına nihayet vermiştir. Aydın fırka kongresi (Milliyet) — Aydın yete bağlı nahiye kon grelerinde seçilen 34 mümessili ber ka salonunda toplanarak araların 'dan vilâyet kongresine gidecek ve kaza merkezini temsil edecek mü measilleri seçmişlerdir. m Adnan, meb'us Fut, mühe af zı, Ralf Feysi, Dr. Nafiz, avukat Nafiz, Zafer Nahiye Reisi Hamit, Dalama Muhtarı Mehmet, Kara. pınar Belediye Reisi Mehmet Nu. ri, Germencik Belediye Reisi Ta. hir, Dr. Süleyman, Germencik Fır. Muzaffer, Ya vmla Be. iye Reisi Hafız t : bede 'mümessilliklere re tem Kadri, muhasip Osman, Os man Hilmi, Asaf Kenan, Belediye Reis Vekili Salih, Şakir Zade Ah- met, avukat Neşet, Tabir Kenan, Dalamalı Kemal, İbrahim Etem, Koçarlı Fırka Reisi Riza, Ticaret Odası Başkütibi Mazhar, ve Roya diyeli F: yler seçilmişlerdir. Vilâyetimizin Kaza K, i kir Bayın öp Kongresi toplanacaktır “ği Akşehirde iş sahası büyüyor AKŞEHİR, (Milliyet) — Şehri. | mizde beş büyük cami, öç hamam, İ kereste ve sirant aletleri fabrikası, elektrik fabrikası, sabun fabrikası irçok un fabrikaları, halı ima- ANKARA, 29 (Mülliyet) — Efgan hükümeti maarif ssl-hatı için bir progröm hazırlamak üzere bükümetimizden bir mütehassış çönderilmesi- ni istemiştir. Bu vazifeye tarih muallimlerinden Emin Ali Bey müşavir Harak seçilmiştir. Emin Âli Bey yakında İstanbuldan Kâbile hareket ade l haneleri mevcut olup son za manlarda da birçok kumaş tezg, i Hitler başvekii oldu! Alman kabineleri istifa ettiler |, meyan PARİS radyosa; Alman kabinesinin Hitler tarafından teşkil edilece gini ve başvekil wuavinliğini de Von Papon'in kabul ettiğini yedi yarı Yeni Fransız kabinesi PARİS, 29 (A.A.) — Relsicümhur M. Lebrun, kabineyi teşkile M Daladier'i memur etmiş ve mumaileyh te kabul eylem Efgan maarifinin islâhı için tahasıs gidiyor Kâbile gitmeleri muhtemeldir. Şevki B. Madrit sefiri oluyor ANKARA, 29 (Milliyet) —'Mhdrit orta elçiliğine Muhtelit Mübadele vki Beyin ta. takar Başlıyor mu? 19 uncu Çin ordusu emir bekleyor CHANGHAİ, 29 A.A. — Je neral Tsaichingkai, kumandası altmdaki © 19 uncu ordu ile Chang - Hai- Kouan'a gitmek için Nankinden emir beklediği” ni söylemiştir. Sovyetlerin bir tekziyi MOSKOVA, 29 A.A, — Tas Ajansı, Sovyetlerin o Mançuri hakkında takip ettiği siyaseti yakında değiştireceğine ve bu değişikliğin uzak şarktaki vazi yette bazı karışıkları intaç ede ceğine dair Japon Nitsi-Nitsi gazetesinin verdiği haberi tek zip etmektedir. Çinde komünistlerie mücadele CHANGHAJ, 29 A.A, — Mareşal Tchan-Kai-Chek, Kian gsi eyaletinde o komünistlere karşı açılan mücadeleyi idare etmek için Nanchang'ye git mek üzere Nankinden etmiştir. Changhai harbinin yıl dönümü CHANGHAJ, 29 ALA, — Japonlara karşı Çin mukaveme tinin başlangıcı olan Changhai mubarcbesinin yıl dönümü mü- nasebetile Çin'in her tarafında tezahürat yapılmıştır. Silâh kaçakçılığı meselesi PEŞTE, 29 A.A, — Fransız ve İngiliz orta elçileri, Hirten- berg'deki silâh kaçakçılığı me selesi hakkında hariciye nezaze tinden malümal almak istemiş lerdir, Hariciye nezareti, elçile re bu mesele hakkında doğru dan doğruya hiçbir haber alma dığmı bildirmiştir. VİYANA, 29 A.A. — Fran sız ve İngiliz orta elçileri Hir tenberg meselesi hakkında bır gün öğleden sonra © müşterek bir teşebbüste bulunmuşlardır. ————ş..—— Mış ve bu münasebetle işsiz kalan birçok genç kız ve | kadınlarımız buralarda maişetlerini temine baş lamışlardır. Burada Aşağıhamam, Yukar» hamam ve Gâvurhamamı namile üç hamam mevcut olup bunların en güzeli olan Gâvurhamamı se- kiz on senedemberi bakımsızlıktan harap bir vaziyete gelmiştir. Bu hamanım tamir ve islahı bir vatandaşa muvakkat bir müddet ile meccanen verilerek daha ziya- de harap olmaktan © kurtarılması için alâkadar makamı nazarı dik katini celbederiz. Aydıada müsamere AYDIN (Milliyet) — Dün ak şam şehrimizde © Güzelhisar İl mektebi talebeleri bir müsamere vermişlerdir. Müsamerede Beledi ye ve Halitevi reisleri, azaları, w mum daire âmirleri ve 300den faz in talebe ana ve babaları bulun muşlardır. Müsamereye Halkevi muzıkası da iştirak etmiştir. Yar ralar rollerinde çok muvaffak ol muşlardır. Muallimlerini ve ken-