11 Kasım 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

© İkümet teşkilme Hitler'in fırkasile merkez fırkası bir aniaşma da temin edi. — Tarihi tefrika: 11 93 felâketleri ve İgnatief 93 den evvel İstanbulda Rus entrikaları İşte orta Avrupadeki yeni | ka akışı bu idi. 1864 bu yeni politikanm ilk —— ni vermeğe besladığı yl: Balkanlara gelince. orası bir ateş ocağı halindeydi. Rus- İar, daha önce kazandıkları sa. vaşlar, barışık için aldıkları kâğıtlarla, Türkler için sıkın. tı kaynaklarını kurmuşlardı. Ulah ve Boğdan beylikleri göz lerini P. ga dikmişler, başına krallığı olacağı günün doğuşu nu bekliyorlardı. Rusya yüzün den beylik kazanan Sırplar, Rus çarına tapan Karadağlı- lar, hep Rus ordularının Tuna boyunda görünmesini, yahut Petersburg'un kendilerine bir ışmarını bekliyorlardı. istediği gün, Balkanlarda Mo- radan Beruta kadar yer bizi yangınlar uyandırabilirdi. Ri melide oturan hıristiyan İs lavlar, Bosnalılar, Hersekliler, Bulgarlar Rusyadan gelmiş pa pasların, Rusyada (o okumuş gençlerin yaptıkları duygular- la ayaklanmağa hazırdılar. Orta Avrupada kaynayan kazanın daha karışığı, daha patlayıcısı Balkanlarda cızırdı- İş bunlardan hangisinin da- başlıyacağı" İirdi, O istiyordu ki önce Prus- ya, Avusturya ile Fransayı ez- sin, Kuvvetli bir Alman impa- ratorluğu yaratsın, Prusyanm birinciliği altında kurulacak <e hazırlamak, o Avusturyanın Balkan hıristiyanlar üzerinde. tanbula büyük elçi gönderilmiş sanılan adam, böyle büyük bir plân kovalamak için Türkiye. ye geliyordu. 22 İgnatief iş başında Genç ceneral İstanbula gel- miş, işe başlamıştı. Çarın vaftiz. ole 10154 dvaşının : >Ve1260 Peri reabelenimin Seçin va Osmanlı İmperatorluğunun a- mansız düşmanı, &o yeni işinde geniş bir plân kovalıyordu. İs- tanbulda saray ve (o Babıâli ile resmi temaslara başladığı gün, Patrikhane, oEksarıhlık gibi din merkezlerini de ziyaret et - miş, ondan sonra (bir yandan Sırbistan ve Karadağı, bir yan- dan da Bosna, Bulgaristan, Gi- rit gibi ihtilâl Oo ruhu taşıyan memleketlerdeki Rus konsolos larmı kendi nüfuzu altına al. miştı. İgnatief. adım adım, plânı- nı kovalıyordu: Rus elçiliğini İstanbulda kuvvetli bir merkez haline koyuyordu, o Hırvatka. vaslar arttırılmıştı. Yeni Bü- yük Elçi, kendini (genç yaşta yüksek bir işe geçmiş, şimar- miş, İenme (o havasına dalmış bir adam — gibi gösteriyor, o bu O görünüşle yanıma bir çok (debdebe ve tantana vasıtaları topluyor- Saraya gittiği zamanlar, bir yandan bu debdebe ve tantana- $ iile öbür yandan da Abdülâzi ze i Çarın dostluğunu, Os- mani: İmperatorluğu hakkında ki iyi isteklerini (ballandıra ballandıra söylemesile göze gir meğe çalışıyor, başkâtipten,baş mabeyinciden başlıyarak bütün saray adamlarını hediyeler, ilti. fatlar, umut vermelerle kendi tarafına çeki; Abdülâzizin annesi, Mehmet Ali ihtilâlinde Kütahyaya ka- ki gizli entrikalarını dar gelmiş olan Mısır orduları” mek, bütün Balkanlıları Rus. | ni, İkinci Mahmudun korku ya etrafında toplamak. ihtilâl. | içinde kendini kaybederek Rus ler, iç savaşları ile Osmanlı ordusunu adam (akıllı yıprat- mak, ondan sonra Rus ordula- rı Tuna boyuna saldırmak is tiyordu; İşte çar ikinci Alexandre ile prens Gortehakof'un plânları bu idi, Ceneral İgnatief bu plâ- nı yüpmaâk için İstanbula geli. yordu. - Ceneral kuru bir yapma a- damı da değildi. Genç olmak- la beraber Rusyadaki pansla- vist (İslâv birlikçileri) lerin en ileri gelir o reislerindendi. Yukarıda çizilen plânın hazırla yıcıları arasında büyük ve de- © Gerli bir yeri vardı. İşte Boğaziçi kıyılarında ça- rın vaftiz oğlu olduğu için İs- sordu, Reisicümhur Hindenburg “itimadını kaybettiği cihetle ik- çekilip te hükümet Von Papen'in eline intikal edince, yeni Başvekil dezhal Meclisi | dağıttı. temmuzda © Bunun üzerine geçen yapılan intihabat Alman devlet ma kinesini bir çıkmaza soktu. Çünkü evvelâ Brüning'in istinat ettiği Sos “yalist ve Merkez kuvvetleri zayıf- — ladığından bunların © koalisyonile © bir hükümet teşkil edemezdi. Sa- li Biyen Hitler'in milli Sosyalist fır- kası 233 gibi büyük bir kuvvet te- min etmekle ber2ber. bu kuvvet hü kâfi gelmedi. Ve Rusların ordu ve donanma üzerine, Kütahyada! zahim Paşa ordusunun yüzgeri etme- sini unutamıyordu. Saray için- de büyümüş, yeryüzünde kendi kocasından daha b büyük kimse olamıyı yim kanmış olan bu zavalir kadın, dünyanın en bü“ yüğü bildiği kocasını ölümden kurtarmak, onun Padişahlrğrn: tutmak gibi işleri o gören Rus Çarınm büyüklüğü önünde $a- salamıştı, Kadınlığından başka bir hü neri yoktu. Ne milli bir duy- gusu, vardı; ne tarihi bir bilgi- dileği Çavına sığınmasını, - | idare ederlerdi. MİLLİYET CUMA 21 © HARİCİ HABERLER | | Almanyada | eren sö | 10 kişi öldü CENEVRE, 10A.A. —Milli birlik tarafından Kemön salo- nunda dün akşam Cenevre 803- yalin brlinir mediiiiğriliğii Nicole ile Dicker'in itham altı- | Ba alınması için tertip edilmiş olan nümayiş büyük bir galeya | na sebebiyet vermiştir, Mütea- | kiben salonun yakında ahali ile jamlarena arasmda asbedeler olmuş ve bu arbedeler 21,30 da hakiki bir isyan şeklini almış- tır, Vak'a mahalline bir piyade bölüğü çağırılmıştır. Tehlikeye maruz bulunduğunu © görerek bir borazan işareti üzerine mit- ralyöz teşi açmıştır, Galeyan halihazırda devam etmektedir. Komün salonunun etrafında polislerin hücumu devam edi- Si CENEVRE, 10 (A.A.) — Sosyalist fırkası komitesi, mu- ni istemişse de kabine, hürri- Amerikada Altın para Bankalarda teda- vüle başladı NEVYORK, 10 (A.A.) — Amerikada, itimadın tekrar avdet etmiş olduğunun delili, | bir kaç aydan beri altı para- | ların tedavül mevkiine çıkarıl- mağa başlanılmış olmasıdır. Geçen sonbahardaki panik- lerde bankalarda altın stokları İ saklamak için yüzlerce sandık kiralanmış idi. Şimdi altın ka- salardan çıkmağa başlamıştır. Diğer taraftan bankalar bir İ kaç zamandan beri halkın gişe lerde altın ile tediyatta bulun ma olduğunu bildirmekte- ir. İ hareketini “Ali Osman,, devle- | tine karşı beslediği saygıdan gelmiş sayardı. Bu “Ali Osman adını bile Hazreti Ali ile Haz- veti Osman'ın adlarından kurul muş sarırdı.. Sarayın dört “uvarı arasm- da küçük yaşından beri büyü“ yüp yetişen bu bilgisiz cariye - lerin kafaları, büsbütün başka bir yaradılışta idi. Bunlardan biri günün birinde Padişaha bir çocuk verir, bu çocuk ta baba” #nm yerine geçerse “Valde Sultan, olurdu. o Analarımdan pek az farklı olan O Padişahlar da çok kere ya bu “Valde Sul- tan,, İarm, yahut kendi karıla- ları arasından seçtikleri “göz- de, lerin sözlerile güya devlet (Devamı var) tasavver içtimam menedilmesi | | RINİSANI, İsviçrede isyana ben- zeyen bir arbede , 40 yaralı var yet ve içtima hakkı prensiple- rini ileri sürerek bu talebi ka- bul etmemiştir, Gece geç vakit ösayiş ve in | tizam iade edilmiştir. İsyanın bilânçosu şudur; 10 | kişi ölmüştür. 40 kadar yaralı | vardır. Bir çoğunun yarası a- gırdır. | Kabine gece toplanmış ve ya | ven için mühim tedbirler almış- tır. Sosyalistler, umumi grev İ- lân etmek tasavvurundadırlar . Yakalandı CENEVRE, 10 A.A.— Dün kü kargaşalıklara sebebiyet ve ren Micolle yakalanmış ve hap se tıkılmıştır. Devlet şurası halka hitaben neşrettiği bir beyannamede sö- kun ve huzuru muhafazaya az mettiğini beyan etmiş, ahalinin toplanıp esi- iş yapmasını ve alây- Boliviya Ve Praguay Nihayet bı barışmak nasip olacak mı? CENEVRE, 10 (A.A.) — Milletler cemiyeti konseyi re isi, Washington'da bitaraflar komisyonu reisinden bir tel- grafname almıştır. Bu telgraf. namede “Muhasemata nihayet vermek ve ihtilâfın hakem usu lö ile halli için hazırlıklarda bu lunmak maksadile ( bitaraflar Pera 2 himayesi altm- da doğrudan doğruya müzake- ratta bulunmak suretile komis yon tarafindan yapılmış olan teklifi gerek Bolivya ve gerek Paraguay'ın kabul etmiş ok I dukları” bildirilmektedir. M. de Valera, vermiş oldu- ğu cevapta bu neticeden dola. yı x« menuniyet izhar etmekle beraber Chaco'da muhasema- tın bütün teşebbüslere rağmen hâlâ devam etmekte olmasının bais olduğu endişeye tercüman olmaktadır. Paraguay'lıların bir muvaffakiyet! ASSOMPSTİON. 10 ALA. — Bir tebliğ, Paraguay krtaa- tenm Loa istihküminı zaptet- miş olduklarını bildirmekte- dir . Madam Staline öldü PARIS, 10 (A-A.) — Mos- | kovadan gelen bir telsiz. Ma- dam Staline'in vefat etmiş ol- duğunu bildirmektedir. Vaziyet Milli bir temerküz vücude getirilemez mi? BERLİN, 10 (A.A) | Wolff o Ajansımdan: Kabine, | dahili siyasetin vaziyeti hakkın da müzakerelerde bulunmuş- tur, Milli bir temerküz vücude getirmek için ne yapmak lâzım ise onu yapmak hususunda ka- İ bine erkânı müttefiktir. Bunun için başvekil, siyasi fırkalar re- islerile müzakeratta bulunmak üzere reisicümhura tekliflerde Bu müzakereler pek yakın: da muhtelif Alman bükümet- lerinin başvekilleri O arasmda müzakereler yapılacaktır. Kabinede icrasedilen müza- kerelerden hasıl olan netice, ne kabinenin heyeti umumiye- sinin me de âzadan her hangi birinin istifa etmek tasavvu- runda olmadığıdır. Kabine, bilâkis girmiş oldu- ğu yolu takip etmeğe azmet- miştir, Berlin münakalât grevinin sonu BERLİN, 10 (A.A.) — çen grev esnasında nk rı taşa tutmuş olmakla itham edilen Berlin civarı münakalât kumpanyası amelesinden bir çoğu Berlin fevkalâde mahke- mesi tarafnıdan ikişer buçuk sene kalebentliğe mahküm edil mişlerdir. tadil edilen maddeleri ANKARA, (Telefonla) — Heyeti vekileden gikiiğ ve mi iyette bulunan kontenjan kararnamesinin bazı maddelerini t dil eden kararname âli tasdike iktiran etmiştir. Vekâlet kars nameyi baş müdürlüklere tebliğ etmiştir. | Kararnameye göre gümrüklerde ambalâj maddeleri ve köf ları memlekete serbestçe girebileceklerdir. Bundan başka Zi nimresmi müesseselerin sipariş ettikleri maddeler ve kai me ile alman yeni kontenjan paylariyle memlekete kabul leceklerdir. İrtişa işi tetkik ediliyor ANKARA, 10 (Telefonla) — Mubtelit encümende bu sabi irtişa dösyasımı tetkik ederek bir fezleke hazırlamak üze ihzari bir encümen seçildi. Encümene âza seçilen zevatı bildif| yorum: Ğ Mustafa Fevzi, Osman Niyazi, Abdülhak. Nözem, Celil Sahir, Memduli Şevket, Mehmet Nazif ve Celâl Nuri Beyleri İhzari encümen cumartesi günü çalışmağa başlayacaktır. | Yeni encümenlerin netliği ANKARA, 10 (Telefonla) — Meclisin cumartesi ini da gümrük ve inhisarlar ile ziraat encümenlerinin intibi İİ yapılacaktır. 4 Zirat encümenine Rahmi Bey (İzmir) ve Gümrükle ii lar encümenine İsmet Bey (Çorum) un reis intihap edilmi kuvvetle muhtemeldir. Gümrük mütehassısı Ankaradı ANKARA, 10 (Telefonla) —Gümrük ve İnhisarlar vek$ letinin Amerikadan getirttiği mütehassıs bu sabah geldi. o martesi günü veklette temaslarda bulunacak ve mukavele zalayacaktır. j Mütehassıs gümrük kanunları ve nakliyatnamelerini £€ kik edecektir. Kendisine vekâlette bir oda ayrılmıştır. i Celâl B. bugünlerde gelmiyor | Bu şiddetli kararlardan do- layı amele arasında büyük bir heyecan büküm sürmektedir. Japon ielağandağır açığı TOK1O, 10 (A.A.) — Har. biye ve bahriye M. Herriot'nun bir nutku PARİS, 10 (A.A.) —M. Herriot, bundan sekiz sene ev- vel teessüsü esnasında riyaset etmiş olduğu milli konseyde mühim bir nutuk söylemiştir. Mumaileyh, cihan iktisadi. yatının yeniden salâh bulaca- ğına dairolan ilk emareleri kaydettikten sonra bu sahada sarfedeceği faaliyett'e konse- yin muavenet ve müzaheretine güvenmekte olduğunu söyle ANKARA, 10 (Telefonla) — İstanbul ticaret odasında kof | tenjan meselesi görüşülürken bu müzakerenin İktisat vekili C£ lâl Beyin huzurunda cereyanı #caret odası tarafından teme edilmişse defazla meşguliyeti Celâl Beyin bu günlerde İst8”” bula gelmesine mani teşkil etmektedir. İsviçrede dört çocuk yendiği BERNE, 10 (AA.) — Waedenswin'de akli melekeleri e tel 80 çocuğun barındığı bir yurtta yangın çıkmış, yurt harap olmuştur. Bu çocuklardan dördü kömür haline elek! ölmüş, 9 tanesi de ortadan kaybolmuştur. Türk dili tetkik cemiyetinde | ANKARA, 10 (A.A.) — T. D. T. cemiyetinden: T.D.T. Cemiyeti umumi merkez heyeti umumi kâtip Ruf$ | Eşref Beyin reisliği altında bugün de toplanarak söz derle” | klavuzunu tetkike devam etmiştir, 4 Heyet cumartesi günü saat 16 da toplanarak çalışmaları. devam edecektir. Z © Akim kalan bir | Belçikakralı i suikast Pariste BERLİN, 10.A.A. — Payitaht iekirik kudretinden tamamla mah: | | PARİS, ASE öten ven seyahat etmekte olan Belgi? eralı dün akşam Parise | Müşerünileyh burada krsliçaya Wi lük olacak, iki veya 3 gün kader” acaktar. rum edecek olan fevkalâde cüretkâ. rane bir suikast, yüksek ( tevettürlü bir kablonun yakınına konulmuş o- lan bir dinamit sandığını patlatacak söndürülmesi da Hitler m Merka firka- serlik hükümeti, Avrupaya borçlu iken, bütün dü” 3 — Prusyanm kümet teşkili mümkün olamadı. Bu şerait altında büyük fırka- ların hiç biri iktidarı eline alacak bir ekseriyet temin © edemeyince; hükümet hiç bir fırkaya istinat et- meyen Von Papen'in elinde kaldı. Gerçi Von Papen ve Reisicümhur Hi rg, Hitler'i hükümete teş rik ettirmek için çalıştılar. Fakat milli Sosyalist reisi, yalnız iktida, rın kendisine verilmesile iktifa «*- miyerek, Almanyada, Musolini'nin Italyadaki vaziyetine benzeyen bir vaziyet istedi. Bu da veril hükümet haricinde kaldı. Hiç dü- şünmedi ki İtalyada Musoüiniye © vaziyet başkaları tarafından veril memiş kendisi tarafından alınmış” tar, Alman Meclisi, hiç bir fırka hü- kümet teşkiline müsait bir kombi- nezon yapmağa fırsat bulmadan a- çıldı. Hükümete ademi itimat be- takdirde dağıtılacağı” 0 herkes bi yordu. Esasen intiha- etin buna muvafakat etmiyece ği malüm olduğuna göre, bu; bir ademi itimat takriri mahiyetinde i k di. Hükümet bunun üzerine Mec- İsi dağıttı. Fakat o dağıtmak için Reisicumhurun emirnamesini oku" makta okadar gecikti ki, bir taraf. tan bu emirname o Meclis Reisine verilirken, diğer taraftan da hükü- — ademi itimat beyan ediliyor. Parlmanter idarelerinin tari- hinde emsaline tesadüf edilmiyen bu garip (şerait altında dağılan meclisten sorradır ki geçen pazar günü intihabat yapılmıştır. İntihabat vaziyeti olduğu yer- de bırakmıştır. Hitleristler ve Sos- yalistler azacık kaybetmişler, Mil Tiyetperverler ve o komünistler de azacık kazanmışlardır. İntihabatım bu neticesinde dikkat edilecek iki nokta vardır: 1 — İlk defa olarak Hitleristler intihabatta gerilemektedirler, 1930 intihabatından beri büyük bir sür atle artan kuvvetleri zayıflamıştır. 1930 intihabatında Meclise 107 aza intihap ettirmişlerdi.. Geçen tem- muz intihabatında da 233, bu de- fa 195 e düşmüşlerdir. Fakat hâlâ Almanyanın en mke siyasi fır- Mane eği sile yapacağı bir kombinezon bu i- ki fırkaya hükümet teşkili için lâ- zım gelen ekseriyeti temin edemez. temmuz intihabatından son , bir ihtimal olarak ileri sü- rülmüştü. Eğer tahakkuk etseydi, Von Papen'in iktidardan çekilece- gi şüpheli olmakla beraber.her hal- de bir hükümet teşkili için lâzım gelen ekseriyet temin edilecekti. timal de ortadan kalkmış oluyor. Fakat intihabat hiç bir şeyi bal letmemiştir. Von Papen'in fırka- lara karşı vaziyeti olduğu gibi de- vam — Ve Reisicumhur tara. lar başında bırakılması içim şimdi daha büyük sebep var- dır. Bu şersit altında Von Papen bükümetinin iktidarda kalması ve yahut Von Schleicher riyasetinde bir kabine teşkil edilmesi muhte- meldir. Belki Hitleristler de bu de- yaşamı hükümete iştirak etmeğe razı o- Von ye ve her halde siyasi yardıma ihtiyacı vardır.Çünki çek esaslı bazı teşebbüslere girişi Alsan devletinin ittibedi teşkil e den hükümetlerle miinasebeti çok fenadır. Bugün Berlinde üç hükü. Braun ve Severing (o bükümeti ki ve mahkemesinin kararile de bunun meşru hükümet olması lâ- zımdır, Malümdur ki Leipzig mah- kemesi sakıt Braun, Fra En kümetinin âciz olmadığına akat Von Papen'in de bir komiser tayi- nine haklı olduğuna karar vermiş- ti. Von Papen esas itibarile mah- kemenin hakkımı kabul etmekle be- çan amana man milleti gibi disipline siyii halinin b beri iktidarda bulunan cümhuriyet fırkasının mağlübiyeti ve Wilson un fırkası olan Demokratların ka- hir zaferile neticelendi. Bu netice beklenmiyor değildi. Harbı umumt Amerikaya büyük bir refah getir- met vardır: I — Alman devleti hü- | di. Harpten evvel Amerika, şimen kümeti yani Reich, 2— Prusyanın dülerini ya erdiği samından Reich tarafından tayin dilen komi beri yaptığı istikrazlar do yanın alacaklısı oldu. Servet çin dı. Hiç bir milletin tarihinde emi lime tesadüf edilmiyen bir — ve devresi başladı. Bu, barbi takip eden seneler zai en yüksek haddini buldu. Ha: ve Coolidge zamanları il dolar içinde yüzdüğü senelerdir. © Hoover'in talihsizliği 1928 #2” sinde intihap edilmesi o olmuştu” Çünkü bir sene daha devam ettik” ten sonra 1929 senesinde bir çatırdı ile Amerikanın binası yıl. Bankalar ile Si gi Esham ve tahviller sıfıra i b rikalar kapandı.Ti icaret mii lerin miktarı 12 milyona çıktı. Ar alışmıştır. Sor” li rük himayesini vazetti. Beyne! ilin lel borçlar için bir moratoryom etti, Bankalar konsorsiyommu Y ye dı Fakat bie “üni biz ye ve dı. t semere