8 Kasım 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

— Tarihi tefrika: 8 93 felâketleri ve İgnatief 93 den evvel İstanbulda Rus entrikaları Diye teselliler vererek: — Ferah bims mi diyemedar' olur. Ferman b nini Sözlerile dama talitâsmi gösterdi. 'Abdillözizin keyfi Yerine ge- iğdedğ — Gel bakalım, amini bu defa aman zaman veremem hal Diye damanın başına otur du... eğ 1864 te Türkiyenin hali Rus çarı sarayı Osmanlı imparatorluğuna im yumru. ğunu vurmak için konuşur- ken, Osmanlı sultanı da kendi sarayında devlet işinden konu- şulunca başı tutarak, dama o- yunile, horoz ile, pehli- van güreşile uğraşıyordu. İgnatief'in büyük projeler le gelmekte olduğu memleke- tin helini yalnız bu kısa karşı- laştırma bile gösterebilir, Osmanlılarm bu yenihü kümdarı üç seneden beri bü- yük kardeşinin yerine geç mişti: Abdülmecit ne kadar in- cs, zayıf, kararsız. zarafete he- vesli idise Abdülaziz o kadar | kaba, kuvvetli, kendine güven- miş, keyfine mecbur bir adam- dı, Ata bindiği zaman iri but- ları iki yandan sarkardı. Ka- fasma geniş ve kısa bir fes gi- yerdi. Bu fes (Aziziye) diye söhret almıştı. Yaşayışı pek a laturka idi, Kanape ve koltuk- ta oturmaktan hoşlanmaz. ge- celik entari ile şilte üzerine yaslanmasını severdi. Alatur- ka pehlivan güreşlerine, ho- roz dövüştürmeğe merakı var- | dı. Gerek kendisine, ge rek saltanatma çok ku. rulurdu, o 1854 o Kurmmmu| barebesinde (kazanılan omu- zafferiyet. Osmanlı imparator luğuna yeni bir hayat hamlesi vermişti. Abdülâziz bu zafere Reşit Paşa politikasının, o po- litika yüzünden İngiltere ve Fransa tarafından gösterilen yardımın ne kadar iş gördüğü- nü'pek'iyi anlamış değildi. Ka- zarı en çok yaptığı bir iş olarak görürdü. Orduya ve donanmaya çok değer ve- rirdi. Em yeni model toplar, | terdi. Kendisi deniz işlerile uğ- | raşır, zırhlı plânları yapmaya | çalışırdı. Kendine güveni o ka- dar artık idi ki yaptığı plânla- rın en yüksek deniz mühendis- lerinin yapabileceklerinden bi- le üstün olduğuna inanırdı. Abdülâzizin bu halleri, o zamanda dünyanın politika karşısında Türkiyenin işlerini çevirebilecek bir şefin halleri. ne benzetilemezdi, 1856 da Pa- yebiliniyordu. İngiltere ile Fransa Osmanlı imparatorluğunun kara gözle- rini sevmiş değillerdi. Bunla- rın İstanbul sultanlarını tut- maları boşu boşuna değildi. Bir kete İngiltere, Rusyârın büyümesini kendi müstemleke politikasi, hele Hindistan için çok korkulu görüyordu. Rusya ya karşı durabilecek bir hükü- meti kendi eli altında bulun- durmak isterdi. Osmanlı impa. ratorluğu, Avrupada ve Asya da Rusyanm komşusu idi. Yiz yıllardan beri bu iki imparator İuk biribirile dövüşüyordu. Bir çok savaşlarda Ruslara yeni- len Türkler öcalmak için yanı- ardı. Ruslar, Karadenize indikten istiyorlardı. Büyük Petro'nun denilen vasiyetname, İstanbu- la ve boğazlara doğru ilerlemek sözile anlı imparatorlu- ğunu can evine saldırdığı gi | bi Hindistana yürümek sözi- le de İngilterenin müstemleke impafatorluğunu yıkmak ister- di. Ikisi de Rusyanın ileri git- mesinden zarar görecek olanOs manlı imparatorluğu ile İngil İ terenin birleşmesi işte bunun için isteniyordu. Böyle bir bir- likten İngiltere iki büyük şeyi beklerdi: 1 — Osmanlı padişahları müslümanlarm halifesi tanın- dığı için İngiltere müstemleke lerinde yaşayan o müslümanla. rın Londraya bağlılığı helife- nin İngilizlerle birlik olmasile bir kat daha artar diye umar- lardı. İ 2 — Rusya iki devletin de | ortak düşmanı olduğundan İn. giliz donanmasile beam dusunun birlikte Ruslara kar- şı koymasını hesap ederlerdi. Fakat, İngilterenin bu he- sapları doğru çıkabilmek için Osmanlı imparatorluğunun ya çok . kendine güvenilir (bir dost olması, yahut doğru dan doğruya İngilizlere bağlı bulunması lâzumdı. İstanbul saraymın ve Babiâlinin politi- kası ise hiç te kendisine güve- nilebilir bir o değildi. : Mustafa v Pa; ngi- | poltikasma damdan be ile mbar dp İlme mı İngilterenin. taki ii eee iken deli çevirirdi. için | Londara da R ya “gü İ venüliyordu Falay “Roik Bap şanm kendi Yetiştirdiği iki diplomat. Londradan ziyade Parise bakıyordular: Ali Pa. şa; Fuat Paşa... Bu iki diplomat şöyle düşü nüyorlardı: Osmanlı hükümetinin bü- yük korkusu, Rusyanın Avru- pada Tuna boyundan, Âsya- da Kafkasyadan Türkiye üze rine saldırmasıdır. Bunlar ise hep karada geçecek savaşlar- dır. İngiltere çok kuvvetli bir devlettir. o Fakat kuvveti en çok denizdedir. Donanma top- Roosvelt Kazanacak Hoover Kaliforni- ya'ya istirahate gitti NEVYORK, 7.A.A. — Nev York Times gazetesine göre birbirini kar- | sılamakta olan iki siyasi fırkanm ek- | seriya doğru malümat alan müşahit- lerin kanaatince Müttehidei Amerika | manzumesine dahil 48 hükümetten en az 39 w Roosevel'e rey verecek lerdir. Gazetelerin ekserisince Hoo ver ancak bir mucize ile tekrar ikti dar mevkiine geçebilecektir. NEVYORK, 7. AA. — Ezici bir muzafferiyet kazanacağndan emin M. Roosevelt, yarın irat edece- hücum nutkundan evvci dün Hy de Park'ta istirahat etmiştir. 100 kadar şoför , müşarünileyhin ikametgâhı önünde nümayiş yapa- rak kendisini allışlamışlardar. M. Hoover istirahat ediyor) NEVYORK, 7. AA. — M.Hoo ver, Kaliforniyada | kâin Paloaltoya intihabat esnasında orada kalarak in tihabat neticesini bekli; yecektir. Ken disini istikbale koşan balle kütleleri, intihabatta muvaffak olacağına dair olan ümidini artırmıştır Müşarünileyh, Colorado'da kâin var vermiş olduğundan bahsetmemiş, yalnız buhrana telmih ederek şu sözleri söylemekle iktifa İ etmiştir. Bütün vazifelerini yapanlar, nek bilini ve eee —— Rusya ve Japonya CHANGHAİ TAA. — Je- ponyanm Milletler cemiyeti nezdindeki o murahhası olup, Cenevre'ye gitmekte olan M. Matsuoka ile Sovyetler birliği hariciye komiser muavini M. Karahan arasında elyevm» Rus yada Mançuri hakkında yapı- Tan mükâlemelerin muvakkat bir tesviye sureti ile neticelen- mesi muhtemel olduğu zanne- dilmektedir. Rusyanın Mançuri de mahpus bulunan tebeasınnı bırakılmasını temine çalıştığı, buna mukabil Mançuride mev- kuf tutulan Japon tebeasının sa İrverilmesi için tavassutta bu- lunmağı teklif ettiği söyler mektedir. Çin gazeteleri, mü- kâlemelerden maksadın ecnebi- leri Çinden vzaklastırmaktan i- "aret olduğunu iddia etmekte dir. Yine bu gazeteler, Mançu- rinim şimalinde olan ve çok va- him bir vaziyet içinde bulunan mıntaka hakkında Japonyanm Sovyetlerle bir anlaşma elde et meği pek ziyade arzu eylediği | zanmındadı can alıcı bir yardım beklene- mez. Halbuki Fransa Avrupa- nin en kuvvetli ordusunu besle mektedir. Uçüncü Napoleon HARICI HABERLER Washington'a Yürüyüş mü? Polis müdürlüğü tedbirler alıyor İNGTON, 7. A.A. İz eld öepmeşlei, Geizderdm izli İli birkaç grubun kış bidayetin. de Vashington üzerine bir yörüyüş yapmak tasavvurunda olduklarını 3 muhtelif taraftan haber aldığından her türlü malümatı Vasbington bü kümetine bildirmelerini bütün polis zeri v3 talep etmiştim. merikan kongresinin içtima dari bi ad 5 künunmevvelde bir komü- Bist si bye n Kerbela gelme- Diğer tar fer çifçilerden mürek. kep bir grup da 7 kânumuevvelde Vashingtonda konferans halinde top lanacaktır. Bu gruba (dahil olanlar, | çifçilerle vesmi murahhaslardır . Bundan başka işsiz gemiciler | de| çektikleri yoksulluğu hafifletecek ve ya giderecek birşey yarime şk dirde Yakin doğru bir yörü”. söyliyerek Fransız Radikalleri Toulouse kongresi | mesaisini bitirdi | TOULOUS 7 A.A. — Radi | kal sosyalist kongresi dün me- saisini ikmal etmiştir. Bu son celsede kabul edilmiş olan başlı ca takrirler şunlardır. Birinci takrir, orta tedristm meceni ve meslek tedrisata müteallik o- lup mekteplere devam mecburi yetinin 14 yaşma kadar çıkarıl masını ve 14 yaşma kadar çı- raklıkta ve meslekte ilerlemeğe medar olacal sekilde ilk tahsil için teknik mektepler ih dilmesini talep etmektedi kinci takrir, baba nüfuzuna ile baba arasındaki taksim © dili, 7, verihtilâf vukuunda her iki tarafım o mahkemelere ve bilhasan bu gibi hususatı rü yet etmek icin ihdas edilecek a- ile mahkemelerine müracaat et meğe hakları olmasını talep et mektedir. Kadınların intihabata işti- rahi meselesi TOULOUS 7 A.A— M. He | riot kadınların intihabata iştira kini gan birliğinin M, B. ein kabul etmiştir. her ikisi de radikal fırkasına msasupturlar, Her iki madam, Madam Malaterre - Sellier, mil letler cemiyetindeki, Fransız | heyetine ithal © etmiş olmasm- dan dolayı basvekile teşekkür etmislerdir. Diğer taraftan. bü kömet reisinden kadırların önü müzdeki heledive intihaplarına istirek etmeleri hususunda onla ra yardım etmesini istemişler. dir. M. Herist her zaman oldu “n gibi şimdi de eca ba. lediye intihabatına ev ok un orduları, İtalyada, Kırım- da, Meksikada Fransız bayra- ğını dalgalandırmıştır. Bize a- sıl yardım bunlardan lir. gelebi- (Devamı var) duğunu söylemişlerdi M. Herriot Paris, geldi PARİS 7 A.A. — M. Heri. ot, Toulous'dan Parise gelmiş ve doğruca başvekület dairesi. ne gitmiştir. İ kral arafından imza edilmiş olan af- İda Duçe'nin uzun bir raporu vardır. Faşist Meclisi —em- M. Mussolini'nin riyase- tinde ilk içtima ROMA, 7. (A.A.) — Büyük Fa- şist medl, ilk içtimamı, Venedik sa rayında, M. Massolininin riyasetinde yapmıştır. Faşist fırkası kâtibi umumisi, bü- yük Faşist meclisinin 3 martta yaptı gı müzakerelere temas ettiği sırada birici teşrinin son günlerine kadar rına, bu me sonra bilhassa işçi- ler ve çiftçiler tarafından vukubulan müracaatlarının miktarını tayine he- üz imkân bulunmadığını bildirmek tedir. Yapılan tahkikat neticesinde ka- bulüne bir mani görülmiyen müraca alla, ikinci terinin & ıncı gününden | itibaren kaydedilecektir. Bu sözlerden sonra kâtibi umumi M. Starace, Faşist fırkasının ilk ruz Bamesinde mukayyet olduğu veçhile Affı umumi kararnamesi ROMAJ. AA. — 6 teşrinisanide fı umumi kararnamesinin baş tarafın- M. Mussolini, bilhassa şöyle diyor: Ayni fi fesini, müdrik bulunan millet, Siyah | gömlekliler hükümetinin 10 şene zarfında kat'elmiş olduğu yola bü yük bir gurur ile bakabilir ve bu te. maşadan daha büyük teşebbüslere doğru yapacağı hamlelerin ne olaca ğı anlıyabilir. Dier yl dönümünde hatala- rı veya betbaht mazileri kendilerini | aldatmış olan ve bu yüzden kanun tarafından cezaya çarpılmış bulunan olunarak lâzem gelen kararlar veril kimselere karşı af ve ülüvvecap ile hareket etmek kuvvete alâmettir. Faşist hükümeti, görmüş olduğu büyük işler derecesinde | geniş olan bu af tedbirini zatı haşmetanecrinin tasvibine arzetmekle bahtiyardır. Roma gazeteleri yazıyor: 4 teşrinisani 1932 tarihinde polis- ge zan ve tarassat oltına alınmış o- Tan veyahut tevbih cezasına tabi be- Isnanlar ve cürümlerimi irtileip et- #kleri ande başka 3 ay hapse mah- ! neşredilecektir. Emlâk mesele- &si | ye hududuna girdikten sonra in pike e ön cümenleri perşembeye seçileci | &nda heyeti umumiyede müzakere edilecek ve kabulünü Fransızlarla yapılan itilâfların esasları 1 Emlâk için tam bir serbesti ve; rildi. Adana . Fevzipaşa hatti ANKARA, 7 (Telefonla) — Fransızlarla yapılan demiryolu ve Türkiye - Suriye emlâk işi anlaşmaları ayım on beşinde yolunun Toprakkale, ir Fevzipaşa, Meydamekber *€ İ Çobanbey Nusaybin kısımltf” kurulacak olan bir Türk şirk) ti tarafından işletilecektir. B| şirketin sermayesi | Fra tarafndan temin olun sinde anlaşma şöyle olmuştur: Bizim yurdumuzda Suriyelile- re ait ve bir takım muamelele- re tâbi tutulmuş emlâk vardır. Suriyede de gerek asıldan Türk olan veya hiyar hakkını kulla. | Bizim de sermayeye il pan Türklerin emlâki vardır. | hakkımız anlaşmada kabul Bu anlaşmağa göre hi ta | dilmistir. Bu Türk ie rafa da emlâk için tam bir ser- besti verilmiştir. Demiryolu an laşmasma gelince; Adanadan kalkrak Meydanı ekberde Suri üzeri. göllyel boyuna leri işletecektir. Anlaşmafi Giz madlilesike sörb sirketi analist dh id kül etsin veya etmesin l hududumuzu teşkil eden ve ora | Fevzipaşa kısmı altı ay ME den Nusaybine kadar uzayan | Devlet Demiryollarma ni bir demiryolu vardır. Bu de | tir. Ziraat, Gümrük, Inhisarlar en ANKARA: , 7 (Telefonla) — Teşkilâtı esasiye encül bugünkü içtimaımda Mazhar Müfit ve Celâi dar tevdi edilen dahili nizamnamenin tadiline dair teklifi kere ve kabul etmiştir. Encümenin mazbatası perşembe akıpZiraat, Gümrük ve İnhisarlar encümenleri azalarının seri na geçilecektir. - Çanakkalede Müşir Fevzi Ps Hz. şerefine ziyafet verildi ÇANAKKALE, 7 (Milliyet) — Şehrimizde bulunan Fevzi Paşa Hazretleri şerefine vali konağında 15 kişilik bir şam ziyafeti verilmiştir. Ziyafette Ali Sait, Ali Hikmet ve darma umum kumandanı Kâzım paşalarla refakatlerindeki i ra ve zabitan, belediye reisi, Emniyet müdürü beyler hazır B” lunmuşlardır. Gece de vilâyet Himaycictfal reisi Misli Sü küm veya 3 cürümden dolayı mütte bim olanlar, affı umumiden istifade 'edemiyeceklerdir. Diğer taraftan, affı umumi karar- namesinin ahkâmı Faoriscileri yani taşraya hicret etmiş olan Caşist aleyh tarlarına da şamildir: Bunlar, cezaları tamamen tehir ©- dlmiş sınıfa dahil iveler, onlar hak- yalınız n malik olanlara gelince bundan istifa- de için 4 ay zarfında isbatı vücut etmek mecburiyetindedirler. Esasen hiyanet, casusluk, isyan ve — likten firar cürümleri, affedilmi cektir, Suikast mı LYON, 7 .A.A. — Dün İtalyan meb'uslarından M. Giart'a karşı ya- pılmış olan nümayişin Usaiki siyasi bir suikast mıdır, yoksa şahsi Bir intikam mıdır? bu tahkikat yapmaktadır. eee Kolombiya'da bir fırtına BOGOTA, 7 AA. —— Şiddeti bir fırma, muz ormanları mnta kasmda mühim hasarlara sebebi- vermiştir. Santa Marta'nın evleri ve dek- ları mühim hasara uğramıştır, münakalât kesilmiştir. İaire eroire guc cette rögularitâ est | palas | ada müzükere edilekilniiztedir. Bu #erodle hükümet değişse | Hİ, tarafından paşalar şerefine parlak bir balo verilmiştir. Yunan harici siyasetinde tebeddül olmıyacaktır ATINA, 7 (ALA.) — Nim resmi Messageri D'Athöne #f i hükümet teşkil ettiği sırada serada Baff, hakkında yaptığı kısa beyapatı halizderek Mi Çala. intihabat mücadelesi esnasında söylediği nutuklarda bu” susta müphem hiç bir nokta bırakmamış olduğunu hai ve diyor ki: Harici siyaset sahasında bir kaç seneden beri İİ kalar arasında tam bir ittihat vardır, Bu hususta arasıra ler yapılmış ise de bunlar ancak teferrünta aitti. Zira harici selin ana hatları tekmil fırkalar tarafından müttefilkan tesbit dilmiştir. Harici işler haklemdaki hususi encümene Başvekil! Hariciye nazırının yanında bütün fırka reislerinin de iştirak mesini temin eden yeni taamül sayesinde bilümum büyük lelere lüzum gösterdikleri ehemmiyet derecesinde geniş bir *) le ayni siyasetin devamı temin edilmiştir. Bundan arar ek dünkü, bugünkü bütün hükümetler | SEN Yanki ilin mek limei olan deriler mi safhasını görmek isterler. italyada 15 bin kişi affedildi ROMA 7 A.A. — ee em mi ae a siyasi fazlası ve hukuku umumiye kümlarından 15 binden fazla kimse affedilmiştir. Haftalık Edebi Musahabe Fikirler ve insanlar Yine Bergson tercümesi Bundan üç hafta evvel çıkan bir yazımda (13-10-932), Yeni Türk mec muas'ndan ve Mehmet Emin Beyin yılasını fransızca metinle karşılaştır. muş ve ikisi arasında gördüğüm ma- na ve tesir farklarını anlatmağa çalış- unuştam. O yazıyı okuyanlar arasında söy- lediklerimi doğru bulanlar olduğu gi- bi bazı kimseler de beni pek fazla Gtzlükle ittiham ettiler. Münekkidin vazifesi titiz olmak ve daima mükem- meli aramaktır. “Bunun için titizlik sitemini memnuniyetle kabul ediyo- rum; fakat ben, hiç olmazsa o yazım- da, fnzla müşkülpesentlik gösterme miş olduğuma kanim. Mehmet Emin Beyin tercümesi, çok yazık ki, bizde bile misli pek az görülmüş bir süret- te ibmâlkâranedir. Benim o yazımda gösterdiğim hatalar ,bazı muarızları- mun iddia ettiği gibi, ehemmiyetsiz 0- labilir; hattâ o Mehmet Emin Beyin Bergson'u izah etmek hevesine ba— gışlanmaları kabildir. Fakat tercüme yi okumağa ve fransızcası ile karşılaş- tırmağa devam edilince en müsama- hakârların bile ehemmiyetsiz sayamı- yacağı yanlışlara rasgeliniyor. Insan öyle parçalarla karşılaşıyor ki bunla. sadıkane tercümesi oluyor. assimilable & celle de la nature. Je ne pürle pas seulemena de "unanimitE des hommes â lower certains acteş et â en blâmer d'awtres. Je veux dire ave la möme cü les pröceptes moraux impliguös dans les jugements de va- lewr na sont pas observös, on sarr- ange pour ga'ils par gissent Pütre, Pas plus gue nous ne voyons — İa maladie ayand nous nous promenons dans la rue, nous ne mesurons ce gil peut y avoir d'immoralitâ derriğre (o la fa- sade güc Phumanilö nous montre.,, Bu dört cümlenin tercümesinde — mademki mü tliğe müsaade yok — büyük yanlışlar gösteremeyiz. Ancak üçüncü cümledeki “les pre- ceptes moraux Oo impliguğs dans les İjsgemente de valeur,, ü Mehmet E- min Bey: “ahlâk kaidelerinin icap et- tirdiği kıymet hökümleri,, diye ter» .cüme etmiş ki bu sarahaten yanlıştır; doğrusu bunun aksi yani “lrymet hü- ki insanların bazı | hareketleri öv- mekte ve bazılarını ayıplamakta itti- fak ettiklerini söylemiyorum. Şunu da demek istiyorum ki ahlâk kaide- lerinin icap ettirdiği kıymet hükümle- rine tam bir intihakla hareket olunma yan vaziyetlerde Bile ona riayet edili- yormuş gibi gösterilmeğe çalışılır. So- hakta gezerken nasıl bütün hastalık- ları görmezsek insanlığın gördüğü- müz cephesi arkasında olabilecek ah- lâksızlıkları da takdir edemeyiz.,, Bu parçayı, takip eden cümleler de insan hayrete düşüyor ve ri- ne inanmak istemiyor. İşte o beşinci cümle: “On mettrait bien du temps â deve- küsen olurlar, adamdan kaçarlar.,, Zannederim (Mehmet Emin Bey “s'en tenir i Vobservation,, u sötre tenu en observation» ile karıştırmış, onun için — bu cümlenin bir manası olduğu nisbette — fransızcasmın ak- sini söylemiş. Halbuki bir lügat kitabı mın siktifa görürdü açsaydı: “sen tenir &..,, etmek» demek olduğunu Bergson şunu söylüyor: «Başkalarmı» müşahede © (veya tetkik) ile iktifa edince insan, öy- le kolay kolay merdümgiriz olamaz». Harfiyen tercümesi: «Aheri müşahede ile iktifa edilin- ce, merdümgiriz olmak için çok w- zun zaman lâzmgelir (yahut konu tar)» Bu mâna ile Mehmet Emin Beyin verdiği mâna biribirinin hemen he- Aslın manası : gi ka öm aşağı görmeğe, kendi za! koderek başlar. > Br teren “Ğİ kederek,, kelimesi, itiraf edeYi”, fransızcadaki “noter, füllüni le ifade etmiyor. xi a b m met Emin Bey burada da “aci, manasına gelen «plaindre» “şikâyet etmek,, Takma gele plaindre» ile karıştırmış. o Yedinci cümle ile