15 Eylül 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

i $lin bir tarihi * miş hafıralariyle tetkik oluna- Kurultay kapısında Dilimizin ve geleceği Türk dilinin kablettarihi.. Eldeki en eski vesikalar türkçenin bilinen omazisinden geriye doğru bilinmiyen bir mazisi olduğuna şahadet edi- yor. Bütün tarihlerin geçmişe doğru bir hududu vardır. Fa- kat bu hudut biç bir vakit ya- radılişm ilk gününe kadar gi- demez... Tarihin (o bilebildiği devir insan oğlunun hayatını kayda değer saydığı ve kendin- den sonra (geleceklere bildir. mek üzere kayda başladığı gün den beriye doğru gider. Ondan daha evvel biz insan irade- sinin haricindeki izlerden arar ve buluruz. Umumi tarih hakkında doğ- ru olan bu düstur. dil tarihin. de de yanlış değildir. Her di- devresi vardır. Bu devre dilin yazıl eserler bıraktığı zamandan başlar, Bir | de kablettarihi yardır. Bu da ondan evelki zamanların tarihi devirlere kadar intikal edebil. bilir, Türk dil hakkındaki yazılı vesikaların şimdiye kadar elde edilebilenleri 12—13 asırdan daha evvele çıkmıyör. Bunların en eskileri Orhon ve Yeni da bulunan âbidelerle Div lügatüttürkte tesadüf edilen mi sallerden ibarettir. Fakat. yalnız bu vesikala- rın tahlili bir tetkiki bile. dilin uzun asırlar geçirilmiş bir te- kâmü sonra bu safhaya gel miş olduğunu göstermeğe kâfi dir. Çünkü buen eski deni- len eserler,iptidai bir dilin besa tetinden çok uzaklaşmış görü- nür, İptidai bir dil, yalnız maddi ihtiyaçları ifade eden birkaç yüz kelimelik bir dildir. Bun- larda mücerret ve umumi mef- humların hiç bir yeri yoktur. Hattâ adet gibi en kolay bulu- nur mefhumlar bile son derece- | de mahduttur. Meselâ iç Avus- turalyanın yerli kabileleri rasında bir elin parmakları dar, yani 5 ten fazla miyenlere tesadüf edilmişti İnsanların iptidai dinletini tetkik yolunda yapılan neşri yatbu. devirlerde insan mii rl nin bir takım akideler denmasıl münasebetler Sl yül . ettiğini o göstermektedir. Meselâ kanguroyu totem tanı- | yan Avusturalyalı bir kabile ferdine bir kanguro resmi gös- terildiği zaman. bu basit ve ip- | tidai yerli kanguro resminin hem kendi resmi, hem de mu- kaddes bildiği hayvanın resmi olduğuna inanmaktadır. Böyle- ce muhayyel ve akidevi bir mü nasebet bile, lisanda izini gös- termeğe başladığı iki. baren dil iptidailikten tekâmü- le doğru ilk adımmı atmış 0- tur, Orhon ve Yeniçay âbidele- | rindeki lisanda harp tasviri, yurt sevgisi, esaret acısı, milli | istiklâl hasreti, za- fer gibi yüksek içtimai mevzula ra temas edilmesi ve bunlarm iie ipl tatistik müessesesinin ikinci reisi bulunan Mr Ralph Wilson o va- sa zat şimdi, Daily Telegraph gaze- tesinin sorduğu bir suale şu ceva- bı veriyor: “borsa ve ticari piya- geçmiş olduğunu göstermektedir- Kanaatime göre vaziyet çiddi i | beklemek icap eder.” geçmişi türülmesi lüzumuna delâlet e- r, Bu daha eski devirlere ait elde yazılı vesika olmaması ü- mit ve cesaretimizi kıramaz. Çünkü doğrudan doğruya yazı üzerinde tetkik edilemeyen bir dil tarihini lm lisan sis temleriyle taharri imkânı var. dır. Türk tatihinin o menşeleri üzerindeki tetkikler yazılı vesi kalardan binlerce sene evvele ait hakikatleri lisani mukaye- seler ve arzi müşahedelerle ten vir edebilmiştir. Bu tarihi ha- kikatierin ve gene lisan muka- yeselerinin dilimizin en eski menşeleri üzerinde bizi tenvir edebileceğine. şimdiye kadar | bu yolda yapılmış ilk tecrü- beler bile şahittir. Bu yoldaki. taharrilere ait | burada basit bir misal göstere- lim, Türk dili. diğer hisanlârla mukayese edilirse şöyle bir ha kikat kendini gösterir : Bütün dillerde manaya de- lâlet eden ses en az bir hece teşkil eder. Birden fazla heceli kelimeler çoktur. Bun- lardan bazılarının tek heceli asılları bulunmuştur. Bazıları- nın meçhuldür. Fakat heceden daha eksik bir unsur, manaya delâlet etmemektedir. Halbu- | ki türkçede bizzat heceler bile gene kendi dahillerinde mana itibariyle inkısam edebiliyor, | İki sadasız harfin bir sadalı | harfle biribirine bağlanmasın. dan terekküp eden türk hece- lerinin aslında bir sadasiz ve bir sadalı harften mürekkep | iki hecenin bitişmesinden ileri geldiği tesbit edilmiştir. Böyle bir hecenin delâlet ettiği mananın cüzüleri: o he- ceyi vüci getirmiş olan da- ha eski iki hecede ayrı ayrı mevcuttur. Bundan başka, en bâsit ma | na unsuru addedilen hecelerde harflere mütenddit sadalı harf lerin tatbik ayni mananın muhtelif ve biribirlerile müna- sebetli nüanslarını ifade edi- yor. Muhterem Samih Rifat Be- yelendinin bundan on iki sene evvel bir cüz'ü işar eden eserlerinde buna ait mü- him misaller vardır. Burada “d” ve harflerinin mubtelif sadalı harflerle aldık- ları şekilleri bir nümune ola. | rak zikredelim, yerin icine birden Dol: Boş bir şeyin dolulaş- tırılması,- yani içine bir şey konması; Dul: Evlerdikten sonra ko- cadan ayrılan kadın; Del: Bir şeyin içine doğru delik açma; Döl: Evlenme ve çifleşme- nin mahsulü; Dil: Bir şeyin içine bir ke- sici şey koyarak dilim dilim bölmek; ağzın içindeki konuş ma vrvu. Görülüyor ki bütün bu ke- Umelerde Müdafaa Halindeymiş Chaco mıntakasın- da nasıl muharebe ediyorlar LA PAZ, 14 (AA) — 1927 - 28 - 29 seneleri ihtiyat sınıfları Chaco havalisinde mu harebenin devam etmekte bu- lunması hasebile silâh altına davet olunmuşlardır. Bolivya Milletler Cemiyeti- ne müracaat ederek mücadele- Yi tatile muvaffak olmaksızın tedafüi vaziyette kalmak mec- buriyetinde bulunduğunu bildir miştir, LONDRA. 14 (A.A) — Londradaki Bolivya sefareti, Bogueron istihkâmmm istirda- dı hakkırda neşredilmiş olan mütemakıs haberlere mütesllik bir tebliğ neşretmiştir. Bu vesi / ka. Bolivya erkânı harbiyesin- den alman bir rapora nazaran Paraguay kuvvetlerine kuman- da etmekte olan Miralay Esti- garribia'nın istikkâma * karşı yapmış olduğu taarruzun mu- vaffaktyetle neticeleneceğin- den fevkalâde emin olarak mu- | zafferiyetini . vaktinden. evvel Asomption hükümetine iş'ar et miş ve orada bu muhayyel zafe rin sevk ve heyecânla Kârşilan- mış olduğunu bildirmektedir. eşebbüsünün akim kaldığını ğrenen miralay ölmüştür. 200 kıtaatı ile mikdarı artmış olan Paraguay kıtaatınm Poza-Va- lencia'ya vuku bulan yeni bir ta arruzları da püskürtü Bu suretle yeni daha cereyan etmektedir. Fa- kat şimdiye kadar Bogueron istihkâmi Bolivyalıların elinde bulunmaktadır. Feribot kini rının adedi NEVYORK., 14 (A.A.) — Geçen hafta, vuku bulan ferri- bot kazasında ölenlerin adedi bugün bulunan 10 ceset ile 55e | baliğ olmuştur. Demek oluyor ki türkçede basit mana unsuru heceden de aşağiya inerek âdeta her harfe bir mana izafe edilmiş gibi bir görünüş vardır. Eğer bu görünüş. bir çok kelimeler üzerinde tahakkuk e- derse, Türk dilinin dillerin en basiti ve belki de bütün dille- rin arası ve menşei olduğu ne- ine doğru geniş ve mühim bir adım atılmış olur. Böyle bir tabarri için Türk etrsez. Ayni kelime ve hecenin muhtelif lehçelerde aldığı $e- kileri araştırmak, bunlar en eski ve ei asıl olanını bulmak âzımdır, Bu en eski şeklin ta- rihi devirde muhtelif asırlarda uğradığı tebeddüller, onun kab lettarih devirde geçirmiş olma sı zim gelen tahavvülleri tahmin için elimizde pek kıy- metli bir rehber olabilir. İşte dil kurultayın dili- mizin menşeleri üzerinde esas- larını kuracağı ve Türk dili tetkik cemiyetinin bu esasla- ra göre ileri götüreceği tet- kikler bu kadar geniş netice ler verebilir. Ibrahim NECMİ de de düzelmek üzere olduğunu kaydetmek isteriz. Bir müddetten beri Borsada muamelâtın mahsus | dük 4 | bir derecede artması bunun en surette değişmeğe — başlamıştır. Binmenaleyh işlerin tevessu ve in- | kişafının 1934 senesi nihayetine ağrı sökme kehf alimin Yani Mr Ralph'ın kehaneti bu sefer de doğru ise daha iki buçuk seneye yakın bir müddet aabret- mek iktiza edecektir. Maneviyatları fona halde bo- zulmuş olan insanların — uzak bir atiye raci olsa da — bu gi- bi ümit verici ve teşvik edici söz- lere ihtiyaçları derkârdır. İşlerin düzeleceği iman ve kanaati faam müm ederse işler hakikaten Güze- ruhi âmil yani emniyet ve itimat- "küllerin - hukuklarını eüdi sızlık ortadan kalkmış olur. Bu ruhi âmilin memleketimiz- büyük delilidir. Maden - fintlerin yükselmesi neticesinde madenci- İerimizin harekete gelmesi; di ğer taraftan sai ve ticari maksadile teşebbüsatta bulunma” ları, nihayet hükümetimizin bu müracaatları büyük bir hayrhah- lıkla karşılayarak şimdiye kadar takibedilen usullerde yanlışlıklar görülmüş ise onların izalesi cihe- line gidileceğini vâdetmesi | bep birer hayır âlâmetleridi verene siri saye bilerek melbrinndiyaği çalışmaktır. Cümhuriyet Merkez Bankası- nın 8 eylül 1932 tarihli bilânco- kişiden mürekkep bir tekyiye | HARİCİ HABERLER | Gandhi Bırakılıyor Açlık grevine baş- lamaması için ihalk miting yapacak BOMBAY 14 (A.A.)— Gan İ dinin açlık grevine başlamak is tediği tarih olan 20 Eylülde serbest bırakılması muhtemel- dir, Mecusi rüesa, P: mecusi cemaatinde kalmağa ik naa ve bunun için onlara fayda h bir takım şartlar teklif etmek suretile Gandinin hayatını kur tarmak için nevmidane mesai sarfetmektedirler. Vaziyetin va hametini ve Gandinin ölümü- nün husule getireceği felâket €ngiz akisleri nazarı itibara a- lan hükümet onu serbest bırak ğı daha muvafık addetmek- tedir. Gandiyi açlık grevinden vazgeçmeğe ikna etmek bu gün bir muazzam . miting ter- tip edilmiştir. Bununla bera- ber. Mahatmanın hattâ “ nulamazlar” arasında manları vardır. mamdarlarından varlak Masa konferansa işti | rak etmiş olun Ambedkhar yal | tini düşünen Gandinin siyaseti ni hiç te teveccühle karşılama: | makta olduğunu beyan etmi; tir. Mumaileyh. ayrı ayrı inti- hap projesine hasım olduğunu söylemiş ve fakat Gandinin teh didini ika etmesine mâni olmak için bu noktai nazarı münakaşa dan imtina eylemiştir. Simla meclisinde müzakereler SİMLA 13 (A.A) — M. İ Msc Dorald ile Gandi arasında ki muhabereler ve Mahatma- nın kendisini aç bırakarak öl- meğe karar vermesi metelesi bugün teşrii meclis tarafından müzakere edilecektir. Amele fırkası mensuplarından Josh maharetle icra edilecek müzake relerle Gandinin hâyatının kur tarılması, silahsız itaatsizlik mücalelesinin terki hususunun temin edilmesi, fevkalâde ahval emirnamelerinin geri alınması kongrenin önümüzdeki Yuvar- lek Masa konferansına iştiraki nin temin olunması ümidinde bulunmaktadır. Stresa Müzakereleri Murahhaslar tica- retin tanzimi çâre- lerini görüşüyorlar STRESA, i (AA, ) — Ma Ii komisyonda Fransa, İngilte- re, Felemenk, Italya ve Belçika izah ve teşrih etmişlerdir. ri manya murahhası, memleketi. nin noktai nazari bilâhara i- zah edeceğini söylemitşir. M. Bonnet'nın teklifi üzerine zirai, iktisadi komisyon, umumi pro- jenin münakaşasını. bu proje- nin mali komisyonu İda tetkikımdan sonraya etmiş tir, Komisyon. fiyatların arttı. rılması keyfiyetini diğ sullere ve bilhassa buğ: mil edilmesi meselesini müza- kere etmitşir. Tali bir komite Yunanistan hususi vaziyetini tetkike memur edilmiştir. A- sunda bir evvelki hafta vaziy: ne nazaran atideki farkları gör- Mevkii tedavüldeki bankasi” lar 100,000 lira noksanile 164. 856.500 liraya inmiştir. Bu fark kanunun desi ce hükümet tarafından ayni mik tarda yapılan amortismandan ri gelmektedir. Pasif kısmında vadesiz tevdi. at yekünu 200,509 lira noksanile 7.578.748 liraya ve döviz mevdu- atı da 2,641,539 lira noksanile 2,732,120 liraya inmiştir. Buna mukabil aktif kısmında muhabirler mevcudunun. yekünu arsa | 20,884.885 liradan 29,289,086 li- ra düşmüştür. Serbest (dövizler pe 47,000 Tiralık bir fazla. mekte, buçuk kilo kadar tezayüt etmiş bulunmaktadır. : Gorguloff | Başını verdi İdam hükmü dün infaz edildi PARİS 14 (A.A.) — Ebemmi- yetli bir zabıta kordonu, Gorgou loffun idamını seyretmek için top lanmış bulunan kesif bir halk ta- in len 400 metro a- lerle müdafile geldik- Koparılan baş dan okunan duayı dinleyerek 2 kadeh rbum içmiştir. Merkum, şu sözleri söylemiş- tir “Ben, ne mutlakiyet taraftarı” yim; ne de komünistim. Kızıllar tarafından cebir ve kahre mah- küm edilen bütün Ruslar gibi yal niz m e uğrunda ölüyo- "© Gergökleft, be mütevelin > bir kin beslemediğini ve mefküresi namına öldürmüş bu- lunduğunu ilâve etmiştir. çinde avukatlarından, zevce: den kendi namma af taler etme- Rahip ve avukatı Gorgouloff'u öpmüşlerdir. Mahküm ("Herkes- ton af talep ediyorum, Rusya va- De kemali cesaretle ölmüştür. İdam etrafında tafsilât — IM A.A. — Gi, sabahın ilk saatlı TR Jandarma U. kumandan muavini geliyor ANKARA, 14 (Milliyet) -—— Jandarma umum kumandan muavini Miralay Muharrem Bey İstanbula hareket etmiştir. Kurultaya İSTANBUL, 14 (A.A.) —T.D.T.C.Ki den: 26 Eylülde toplanacal aza olanlar Umumiliğim- n kurultayda aza olmak arzusile müracaat edenlerin isimlerini neşre devam ediyoruz: Servet Ye- sari Bey. Beyoğlu üçüncü noteri, Dr. Akif Şakir Bey, Tıp fakük ; A. Ulwi allim. Hasan Reşit Bey Maş meb'usu, Baki Bey Darülfünun li hiyat fakültesi ruhiyat müderrisi, M. Şekiğ Bey Edebiyat fakülte si ruhiyat müderrisi, Mecdi Sadrettin Bey muharrir. M, Zolota- muallim, Dr. Celâl Tahsin Bey ÇANKIRI, 14 (A.A.) — kenarları, sl üzerin. imiş idi. Deibler, muavi şini idare ederiten ve bizzal bazı nazik ve müşkil montaj ameliye- i yaparken, sırtımda bir kom bis bulunuyordu. Müd dei umumi M. Pressard, dekter Paul, mahkümun müdafaa vekil leri ve diğer bazı yüksek Adliye memurları, Gorguloff'a tahsis edi len hücereye girdikleri o zaman pek müteheyyiç bir uykuya dalmış bulunuyordu. Asabilik göstermesi tabii idi, Bu sinirlilik, telâşlı sözler ve mâna- sız cümlelerle tezahür ediyordu. Gürültü, onu uyandırdı. Buna rağmen zahiren hiçbir heyecan göstermedi. Cani, dinin manevi müzaheretini kabul ettiği için Or- todoks mezi dun okundu. 10 dakika süren bu rasimenin hitamında mahküm, is- tavroz çıkararak töbe etti ve ati deki kelimelerle hulâsâ | edilebi- len zulum ve tazyikine uğramış olan bütün Ruslar gibi mefkürem için “| ölüyorum. dosyayı tanzim et- e gery, zabrl kâtibi M. Gros- mahkemesi cina) Bu e pi Deibler, bi- 5 işlemediğini tet> bata muharrirliğine tayin edil- Esham xs tahvilât İstanbul Menkul kıymetler ve Kambiyo Borsası geçen haftaki tan gene fona haberler gelebilmiş ol- masına hamledilmektedir. Sukut umumi olduğu için bu Ünifiye o tahvilâtı da olmuşlardır. Masmafih muzakeratının intaç ©- dileceği artık muhakkak gibidir. İtilâfnamenin hâmillerin heyeti umumiyesine arzı ile (onlardan muvafakat kararı istihsali kal mıştır. Bu yapıldığı takdirde hü- kümetimizce de itilâfnamenin tas vip ve tasdiki temin e oldu söylenmektedir. — Saracoğlu Sükrü | BE nin bu günlerde tekrar Bundan sonra hiçbi Fiinsa'ya ve ne de müteveffa rei i ancak “Mefküresi” dediği mak- sat uğrunda öldürmüş olduğu nok tasında israr etti. , Gorguloff, furgona nakledil- miş ve furgon © hemen kiyotin'in Kaplmeğ olduğu meydana müte- yeccihen hareket etmiştir. Mah- küm, yolda yanında bulunan mü- dafaa vekillerinden, çektirmiş ol- var; ani surette karanlıklara gar- kolmuştur. Furgon'un kapısı açılmış, bir win hemen koşarak bir iskem tirmiş, elini uzun ve siyah bir rahip eliftsesi giymiş & olan orto- 'döks papaza uzatmıştır. Rahibin pek ziyade nahif olan yüzünün rengi son derece uçuk Parise azimeti mevzuu bahistir. Itilâfname mucibince tevhidi düyun muamelesi yapılması mu- karrer olduğundan, tedabülde kalan ait mümessil 56- medatm Faileri hir ii Tire yük #elmiştir. Seri A 5,15 lira; Seri B 8 lira; Seri Cde 5,50lira et mektedi son muamele 55 kuruşta buldu. Önümüzdeki © teşrinisani ayı zarfında Rumeli Şimendiferleri- nin ikramiye keşidesine | tekrar başlamıcağı söyiamâiği içim, be kâğıtlara son zamanlarda talip artmıştır. Salr günü 4,50 liraya kadar muamele olmuş iken, dün akşam fiati azcık gerildi ve 4,335 lırada kaldı. İstikrazı dahili o muamelesiz 96,50 liradadır. İş Bankaların finti de 9,20 lirada sabittir. Anadolu Şimendifer kâğıtları. vuku» | lira rewsky muharrir, Ragıp Kemal Bey Milliyet gazetesinde umum: muhabir, erkânı harp “ miralay mütekaidi. Mustafa Istanbul Posta Telgraf başmüdürlük muhasebesinden. Asım B. Özel B. muallim. A. Hikmet Bey Hukuk fakültesi 2 inci'smıf talebesi, Reşit Akif Bey Edebiyat Fakültesi coğrafya şubesinden. H: Hüsnü Bey muallim. İsmail Hikmet B. muallimi; Dr. Necati Kemâl Bey Sinir ve ruh hastalıkları ve ter- i biyei ruhiye mütehassısı, 1s. Hakkı Şükrü Bey Cöz hekimi kay- | makam, Reşit Bey İmam ve hatip. Yeni demiryolları inşaatı ANKARA, 14 (A.A.) — Ulukışladan Boğazköprü hattının 173 kilometrelik ray ferşiyatı ile muayene vazedilmiştir, Münakaşa 22 eylülde yapılacaktır. atı münakasaya Ereğli - İrmak hattının Çerkeş kısmında demir ferşiyatına başlanılmıştır. ÇERKEŞ, 14 (A.A:) — Kazanın yollarının tamiri için ha zırlıklarda bulunulmaktadır. Birkaç sene evvel kaza merkezin- de yanmış olan 100 dükkürim haritalart yaptırılinış ve yeniden inşasına başlanılmıştır. Ayni yangında harap olan hamam da ev kaf tarafından yaptırılmak üzeredi vekilleri, maitre Ro- İnitre Henri Geraud im ger ile Nihayet bizzat Gorguloft, in- di. Beyaz gömleğinin göğsüne te sadüf eden kısmında o geniş bir yırtmaç vardı ve buradan atletik olam bembeyaz vücudu görülüyor Mr her istikamette dalgar lanan başaklara benziyordu. Si- ması, kaba ve oldukça mânasız idi, Adeta şaşkına dönmüş olan mah- kümun çehresinde bu anda hiç bir be Kendisini cellâdin iki muavini &- hp taşıdılar, zira ayaklarında buks- öt vardı. Muavinler kendisini Far- gon'dan indirirken oldukça müşkilât iler. Korkunç idam makinesinin iki bü yük kolu dimdik duruyordu. “ Mekinenin müselles şeklindeki a:* man sabit maz sarlarla giyotine baktı. İ Birdenbire siması, takallüs etti He- yecanı pek lisa sürdü. Şimdi sakin Ortodoks papaz, elbisesinin geni yeni ile mahkümun başını örterek korkunç makineyi ondan gizledi ve onu öptü, Şimdi müdafaa ot miş olduğu mahküma son bir veda busesi kondurmak sırası maitre Ge- raud'a gelmiş idi. Cellat muavinleri, yarı sesle: “Rus ya, Rusya! Oh vatanım! ” Diye söy ça daha eyileştiler: 1886 tertibi 167,50 lira 1903» ©“. ımı , 87.50 Borsa harici gayri mübadil noları fiati 28 kuruştur. Altın da 925 de geçen hafta” dan beri bir kuruş yüksel K.M